________________
૧૪
શ્રી શુક્લ તરત કહી દે છે : “મને આપનામાં સંપૂર્ણ વિશ્વાસ છે. જે દિવસે મારો એ વિશ્વાસ ડગી જશે, ત્યારે હું આ વકીલાતનો ધંધો છોડી દઈશ.
આ જ ધારાશાસ્ત્રીએ શ્રી મહારાજને એ પૂછી લીધું છે કે, “આપે ઘણા ગુનેગારોને માફી અપાવી છે, ખરુંને ?”
શ્રી મહારાજે “હા” કહી છે.
પાછળથી આ જ ધારાશાસ્ત્રી કેસ આટોપતી વખતે અદાલતમાં જૂરી વગેરેને સંબોધતાં કહે છે : “સત્ય અને નીતિ નહિ, પણ તમારે કાયદા સામે જોવાનું છે.” શ્રી મહારાજના શબ્દોમાંની પોલીસની હાજરીને તેઓ કસ્ટડી ઠરાવે છે. પોલીસની જુબાનીમાં કસ્ટડી નીકળતી નથી. મુખીની જુબાની કસ્ટડી વિરુદ્ધની છે અને તેઓએ કહ્યું છે : “કાળુ પટેલનાં સગાંઓ શંકાસ્પદ એવી આ વ્યક્તિઓને મારે નહિ, માટે પોલીસે મને શકદારોને) ગામમાં લઈ જવા કહ્યું.” આ જુબાની સેશન્સમાં લેવાતી નથી. કસ્ટડી સાબિત થાય તો કસ્ટડીમાં કરેલી કબૂલાત નિષ્ફળ છે, એ સાણસાનો ઉપયોગ થાય. જો કસ્ટડી સાબિત ન થાય તો આ કબૂલાત અંગત છે એમ કરીને ઉડાડી દેવાય.
સાંયોગિક પુરાવાઓ પણ આ શકદારોને જ ખૂની ઠરાવે તો ? તો કાળ પટેલની સામે આ પહેલાં બીજી પણ ફરિયાદો હતી, એવું ઠસાવવા મને આ વકીલબંધુએ રાયકા અડવાળવાળી વાતો પૂછી. રાયકાનું સમાધાન થયું હતું અને એ વાતમાં કોઈ અદાવતનો પ્રશ્ન નહિ, પણ ગામના ચરાણનો પ્રશ્ન હતો; જે પતી ગયો હતો. આ સાણસો નિષ્ફળ થયો એટલે દાર્શનિક પુરાવો નથી; એમ ઠસાવવા પ્રયત્ન થયો. આમાં ક્યાં રહ્યું સત્ય શોધન અને ક્યાં રહી વિશ્વાસની વાત !
મને વધુ દુઃખ સાથે નવાઈની વાત તો એ લાગી કે શ્રી ન્યાયાધીશ સાહેબ તરફથી નીચેના શબ્દો બોલાયા છે :
“આ ખૂન ખટલામાં પૂ. શ્રી રવિશંકર મહારાજ અને મુનિશ્રી સંતબાલજીએ મહત્ત્વના સાક્ષીઓ તરીકે અદાલત સમક્ષ જુબાનીઓ આપી છે. આપણે આ પૂજય પુરુષો પર કદી અવિશ્વાસ ન લાવી શકીએ, તેઓ તો વંદનીય છે.”
આમ બોલવા છતાં પાછું તેઓ જ આમ બોલે છે : “ન્યાયની અદાલતમાં કેસને માત્ર કાયદાની દષ્ટિએ જ તપાસવાનો હોય છે, નહિ કે નૈતિક રીતે.” કેવી આ ભ્રામક અને ગેરરસ્તે દોરનારી વાત છે ! “ન્યાયની અદાલતમાં નીતિ જ મુખ્ય છે, નહિ કે કાયદાનું જડ ખોખું.” આવા શબ્દો ન્યાયમૂર્તિને મુખે નીકળવા જોઈએ. કારણ કે અદાલતમાં ઈશ્વરના સોગન અપાય છે, નહિ કે કાયદાના ! ઈશ્વર તો
ચાયનું નાટક
