________________
૨૦.
કે ફરી ગયા છે. હવે આપે (સંતબાલ) અને રવિશંકર મહારાજે અમોને મદદ કરવી જ પડશે. હું પણ માગ્યે આમાં મદદ કરવામાં ધર્મ માનું છું કારણ કે જેમનું ખૂન થયું છે તે મારા પ્રયોગનો એક થાંભલો હતો. જેમણે (ખૂન) કર્યું તે એ કોમના છે. અને મારી પાસે અવારનવાર આવતા. તે દહાડે પણ કાળુ પટેલ સામે ફરિયાદ લઈને આવેલા હતા. મારું પ્રયોગક્ષેત્ર અને તેમાંય ગૂંદી સર્વોદય યોજના કેન્દ્રનું છાત્રાલય તેની પાસેજ ધોળે દહાડે બનેલો આ કિસ્સો છે. મારનાર રેંજીપેંજી માણસો છે. શંકા થઈ આવે છે કે બિચારા કોના હાથા બન્યા હશે ? પોલીસ આ બાબતમાં સાવધાન જણાય છે. છતાં કોઈ ફોજદારને સત્ય અહિંસા વગેરે જાળવવામાં મારી મદદ જોઈએ એટલે વધુ સાવધાન રહેવા મેં સૂચવ્યું છે. મારું નિવેદન લેવા ૯-૩૫૦ના તેઓ મારા સમૌન વખતે આવશે. મહારાજને રાધનપુર ભણી કાગળ લખશે અને કદાચ મળી પણ આવે ! ધોળી (સૌરાષ્ટ્ર)માં પણ તે જઈ આવ્યા છે. બે ગુનેગારો પરહેજગાર છે. ક્યાં રખાયા છે તે મને ખ્યાલમાં નથી.
મારે આમાં અહિંસા અને સત્ય બંનેને સાચવીને મારી જાતનું કામ લેવાનું છે. હું ટ્રેનમાં બેસતો નથી એટલે મારાં નિવેદનો માટે અવારનવાર પોલીસ મેજિસ્ટ્રેટ્સ વગેરેને મારી પાસે આવવું પડશે. આ મુશ્કેલીમાં તે બધાને મૂકતા સંકોચ થાય છે. પણ છૂટકો નથી. એમ માની સમાધાન લઉં છું.
ગુનેગારો મારી અને મહારાજની આગળ દિલને સાવ મોકળું મેલી દેશે એવી મને શ્રદ્ધા છે. ગુનેગારોએ કબૂલાત કરી ત્યારે સાફ કહેવાયું છે કે શિક્ષાની અલ્પતાની કે માફીની લાલચ ઊભી કરવા નથી માગતો. પરંતુ જો જાહેર એકરાર કરશો તો સત્ય તમોને તારશે. આથી (૧) ગામના બીજા નિર્દોષોની રંજાડ નહીં થાય (૨) મારનારના સગાંઓના આવતા પ્રત્યાઘાતોથી વૈર નહિ વધે અને (૩) તમો કોર્ટમાં સાચું જ કહેશો એટલે ન્યાયાધીશની કલમ સહેજે તમોને ઓછી શિક્ષા તરફ જશે.
આ ત્રણ ચોખવટ પછી ગુનેગારોએ ગુનાનો ઈન્કાર પબ્લિક પ્રોસીક્યુટર આગળ કેમ કર્યો હશે તે મને સમજાતું નથી. હું ઢેબરભાઈ તથા રસિકભાઈને પણ પત્ર લખવા ઈચ્છું છું. હાલ આપને આટલું જ. સહકુટુંબ કુશળ હશો.
કાબુ પટેલ બહાદુર, ખડતલ, અને એક્કો પુરુષ હતો. કોંગ્રેસને એણે ભારે મદદ કરી હતી. અને તાલુકદારો સામેની ખેડૂત લડતમાં વર્ષો પહેલાંની ગુલામી વખતે તે ઝઝૂમી વિજય મેળવનાર નરવીર હતો. તે જતાં એ પ્રદેશની આખી ખેડૂત આલમને આઘાત લાગશે. એ કોમનો ઝળહળતો સિતારો ગયો. અને મારા પ્રયોગનો એક થાંભલો પણ ગયો.
સંતબાલ'
ન્યાયનું નાટક
