Book Title: Nyaya Siddhanta Muktavali Part 1
Author(s): Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan

View full book text
Previous | Next

Page 178
________________ તજજ *testaustastaxt xxxsexstosos en જwજજજજ, Estatutosse doodswich कारिकावली : दूरान्तिकादिधीहेतुरेका नित्या दिगुच्यते ॥४६॥ उपाधिभेदादेकाऽपि प्राच्यादिव्यपदेशभाक् । मक्तावली : दिशं निरूपयति - दूरान्तिकेति । दूरत्वमन्तिकत्वं च दैशिकं | परत्वमपरत्वं बोध्यम् । तद्बुद्धेरसाधारणं बीजं दिगेव । दैशिकपरत्वापरत्वयो| रसमवायिकारणसंयोगाश्रयतया लाघवादेका दिक् सिध्यतीति भावः ॥ __ननु यदि एकैव दिक् तदा प्राचीप्रतीच्यादिव्यवहारः कथमुपपद्यत इत्यत आह-उपाधीति । यत्पुरुषस्योदयगिरिसन्निहिता या दिक् सा तस्य प्राची । एवमुदयगिरिव्यवहिता या दिक् सा प्रतीची । एवं यत्पुरुषस्य सुमेरुसन्निहिता | | या दिक् सोदीची । तद्व्यवहिता त्ववाची । 'सर्वेषामेव वर्षाणां मेरुरुत्तरतः સ્થિત 'તિ નિયર્િ ા મુક્તાવલી : અહીંથી અમેરિકા દૂર છે, કાશ્મીર નજદીક (અદૂર) છે ઇત્યાદિ જે દૂરત-અદૂર– બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય છે તેને “દેશિક દૂરત-અદૂર– “બુદ્ધિ કહેવાય છે. આવી બુદ્ધિના અસાધારણ કારણ તરીકે “દિફ દ્રવ્યની સિદ્ધિ થાય છે. દૈશિક પરત્વાદિનું અસમવાધિકારણ દિફ અને પિંડનો સંયોગ છે. તે સંયોગનો આશ્રય જેમ પિંડ છે તેમ દિફ પણ છે. તેથી કાળ-નિરૂપણમાં કહ્યા મુજબ લાઘવથી એક દિફ સિદ્ધ થાય છે. પ્રશ્નઃ જો દિશા એક જ હોય તો પૂર્વ(પ્રાચી), પશ્ચિમ (પ્રતીચી) ઇત્યાદિ અનેક | દિવ્યવહાર કેમ થાય છે ? ઉત્તર : ઉપાધિભેદથી. ઉદયગિરિ પૂર્વમાં છે અને સુમેરૂ ઉત્તરમાં છે. એટલે જે | પુરૂષની જે દિશા ઉદયગિરિની નજદીકમાં છે તે તેની પૂર્વદિફ છે અને જે દિશા તે ઉદયગિરિથી ખૂબ દૂર છે તે તે પુરૂષની પશ્ચિમ દિશા છે. એ જ રીતે સુમેરૂની નજદીકની દિશા તે ઉત્તર દિશા અને સુમેરૂથી દૂર રહેલી દિશા | મા તે દક્ષિણ દિશા સમજવી, કેમકે “સઘળા દેશની ઉત્તરમાં સુમેરૂ રહેલો છે' એવો નિયમ | 来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来” છે . လ ૪૬ ન્યાયસિદ્ધાન્તમુક્તાવલી ભાગ-૧૦ (૧૦)

Loading...

Page Navigation
1 ... 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284