________________
તમે ધારો છો એટલા તમે હોંશિયાર નથી
તમને પોતાની બુદ્ધિમત્તા માટે સંતોષ હોય તે સ્વાભાવિક છે. તમે વાતો કરવા બેસો છો. દરેક મુદ્દા અંગે તમારો અભિપ્રાય તૈયાર હોય છે. તમને ના ગમતી હોય તેવી પ્રવૃત્તિના વિરોધ માટે તમારી પાસે દલીલો હોય છે. તમે માણસ માત્ર માટે સમીક્ષા કરી શકો છો. તમને વિચારવા માટે મન મળ્યું છે અને બોલવા માટે જીભ મળી છે. તમે સ્વતંત્ર છો, બંનેનો ઉપયોગ કરવામાં. તમે એમ ધારી લો છો કે હું કહું તે વ્યાજબી જ હોય. આ ધારણા ખોટી છે. બીજા પણ વિચારી શકે છે. બીજાની પાસે પણ બોલવાની આવડત છે. તમને બીજા ત્રીજા વિષય ઉપર ચર્ચા કરવાથી એક સંતોષ મળે છે. તમે બીજા કરતાં પોતાને વધુ હોંશિયાર માનો છો. તમે બીજાની સાથે તમારી જાતની સરખામણી કરીને તમારા અહંને વિશેષ પંપાળો છો. તમને સલાહ આપવાનું ગમે છે. તમે આસાનીથી મોઢામોઢ સંભળાવી શકો છો. હિંમતબાજ છો. તમને યોગ્ય અને અયોગ્ય શું છે તેની સમજ પડે છે. અલબત્ત, બીજાની બાબતમાં જ. તમારી બાબતમાં તમને ઓછી સમજ પડે છે. તમે બીજાને જેવા પૂરવાર કરવા માંગો છો એવા તો ખુદ તમે જ છો. તમને બીજામાં જૂઠ પ્રપંચ દેખાયા કરે છે કેમકે તમારા જૂઠામપંચને તમે જાણો છો. તમને બીજામાં ખામીઓ દેખાય છે કેમકે તમે જ ખામીઓના ખોળામાં રમ્યા કરો છો. તમે બીજાને નીચા પૂરવાર કરીને તમારી બૂરાઈ ઢંકાઈ ગઈ છે તેવો મિથ્યાગર્વ અનુભવી લો છો. તમે ધારો છો એટલા તમે હોંશિયાર નથી. તમે દર વખતે એકમાત્ર તમારી જ વાતને વ્યાજબી માન્યા કરો છો. તમને બીજા ત્રીજા લોકોની વાત વ્યાજબી હોય તેમાં રસ નથી. તમને તમારા સિવાય બીજા કોઈને મહત્ત્વ મળે તે નાપસંદ છે. તમે એક રસોડે જમો છો તો બીજાને પીરસાય એટલું જ તમને પીરસવામાં આવશે. તમારી રોટલીમાં જેવું અને જેટલું ઘી હશે તેટલું જ બીજાને મળ્યું હશે. ખોટી સરખામણી કરવાની આદત છોડી દો. તમારી વાતને તમારી સાથે બેસીને ચર્ચવામાં આવે છે ત્યારે તમારે તમારી ભૂલ કબૂલવી પડે તેવા તમે કમજોર છો.
- ૨૯
તમે વિચાર કેવળ એટલો જ કરો કે તમે જ એકલા હોંશિયાર હશો ને બીજા હોશિયાર નહીં હોય તો આ દુનિયા ચાલશે કેવી રીતે ? હજારો હજારો જવાબદારીઓ અને સેંકડો સેંકડો વ્યવસ્થાતંત્રોને તમે એકલા શી રીતે સંભાળી શકવાના હતા ? તમારે તો એ પણ વિચારવાનું છે કે ગઈકાલ સુધી તમે પણ ભૂલો કરીને ફસાયા કરતા હતા, માર ખાતા હતા. આજે થોડા પગભર થઈ ગયા છો એટલા માત્રથી તમ મહાન અને પ્રતિભાવાન બની જતા નથી. તમે હતા એવા ને એવા જ છો. ફરક તમારાં ભાગ્યમાં પડ્યો છે. ભાગ્યની ભાગીદારીના દિવસોમાં તમે તમારી જાતને હોંશિયાર માની લો છો તો ભાગ્ય પરવારશે ત્યારે તમારી બુદ્ધિ ચાલી જશે એમ ? તમે આજે સારી જગ્યાએ છો તેનો તમને સંતોષ હોવો જોઈએ. તમારાથી એનું અભિમાન કરી શકાય નહીં. તમે પોતાને મોટા માણસ માનીને ચાલી રહ્યા છો. તમે શીખવાનું ભૂલીને શીખામણ આપવાની દિશા પકડી લીધી છે. તમે બીજા માણસોને પગથી માથા સુધી ઓળખવાની ધૂનમાં પોતાના સ્વભાવને જ નથી ઓળખી શક્યા. તમે સુખી હશો. તમે સંપન્ન હશો. તમે હોંશિયાર હશો. પણ તમારી ધારણા કરતાં ઓછા હોંશિયાર છો. તમને મળેલાં સુખ કરતાં વિશેષ સુખ તમારી ધારણા દ્વારા તમને મળી શકે છે. તમને સો રૂપિયા મળ્યા હોય તેમાંથી તમે હજાર રૂપિયા મળ્યાનો આનંદ પામીને રાજી થઈ શકો છો. તમે એક રાજા સામે જીતીને આખી દુનિયા સામે જીતી ગયા હોવાનો ગર્વ અનુભવી શકો છો પરંતુ તમે એકાદ બે અવસરે હોંશિયાર પૂરવાર થયા છો. દર વખતે નહીં. હોંશિયાર હોવાની ધૂનમાં તમારું જહાજ ટાઇટેનિકની જેમ ડૂબી ન જાય, તેનું ધ્યાન રાખજો .
30 છે
