________________
ભૂલ બતાવીએ ત્યારે
તમે બીજાને તેની ભૂલ બતાવો. સારી વાત છે. ગુજરાતી ભાષા મુજબ ભૂલ બતાવીએ તેનો અર્થ ભૂલ કાઢી એવો થાય છે. શબ્દ સરસ છે. ભૂલ ફક્ત બતાવવાની નથી. ભૂલને કાઢી મૂકવાની છે. ભૂલને સાચવી રાખવાની નથી. ભૂલને રવાના કરવી જોઈએ. ભૂલ કરનારો જો ભૂલને સમજી શકતો નથી તો તમે એની પાસે જઈને તને એ ભૂલ બતાવશો. સવાલ એ છે કે તમે ભૂલ બતાવો છો તે વખતે શું કરો છો? તમે એને ઉગ્ર ભાષામાં ઝાટકશો કે એને અપમાનિત કરી દેશો તો વાત બગડશે. તમે ભૂલ બતાવો તે પહેલા મનમાં પ્લાનીંગ કરો. ભૂલ બતાવવા માટે કેટલાં વાક્ય વાપરશો તે નક્કી કરી લો. તમે વાતો કરતાં કરતાં જ ભૂલ બતાવવાના છો. ભૂલની વાત કેટલી મિનિટ સુધી ચલાવવી છે તેની રૂપરેખા ઘડી કાઢો. હમણાં એક નવો શબ્દ આવ્યો છે : વન મિનિટ મૅનેજમૅન્ટ.
આ થિયરીમાં ઘણી વાતો છે. તમારા કામની વાત એક છે. તમારે કોઈને ઠપકો આપવાનો હોય તો એક મિનિટમાં એ વાત પૂરી કરી દેજો. તમારી ફરિયાદ એક જ મિનિટની હોવી જોઈએ. વધારે સમય માટે તમે ઠપકો આપો તો એ ઝઘડો છે. આ મુદ્દો સરસ છે. તમે ભૂલ બતાવો ત્યારે લાંબી લાંબી પિંજણ કરવા બેસતા નહીં. ટૂંકી અને ટચ વાત કરજો. જે ભૂલ થઈ તે બતાવજો અને તેને લીધે થઈ શકે છે તે નુકશાનની યાદ આપજો , બસ. ભૂલ બતાવતી વખતે ખ્યાલ રાખજો કે તમારે ગુસ્સો કરવાનો નથી. તમારે તો ફક્ત ભૂલ જ બતાવવાની છે. ગુસ્સો કરવાથી કે કડવા શબ્દો વાપરવાથી તમે સાચા પૂરવાર થવાના નથી. તમારો મુદ્દો વ્યાજબી હોય તે જ એકમાત્ર મહત્ત્વની વાત છે. બની શકે તેટલી મીઠાશ વાપરજો. તમે ભૂલ કાઢવા બેઠા છો માટે કડવાશ તો લાગશે જ, પણ એ કડવાશ બને તેટલી ઓછી હોવી જોઈએ. તમે ભૂલ કાઢો છો ત્યારે એ માણસને આખેઆખો ખરાબ ચીતરો છો તેવું ના બનવું જોઈએ.
તમારી રજૂઆત શાલીન હોવી જોઈએ. તમે સામા માણસને સારો માનો છો તે જણાવજો . એણે કરેલી આ એક ભૂલ જ ખોટી છે એમ તમે કહેજો . એ જે કરે છે તે બધું ખોટું છે તેમ કહેશો નહીં. તમારે એને ભૂલમાંથી બહાર લાવવો હશે તો એને રાજી રાખવો પડશે. એનાં વખાણ કરવાપૂર્વક ભૂલ બતાવજો.
ભૂલ બતાવ્યા પછી ફરી વખાણ કરજો. તમારા શબ્દો એના દિલમાં જખમ પાડે એવું થવા દેશો નહીં. તમારે સારી રીતે એને સમજાવવાનો છે. કેવળ ભૂલ કહીને છૂટા થઈ જવાનું નથી. તમારે એને એ ભૂલમાંથી બહાર આવી શકે તેવું માર્ગદર્શન આપવાનું છે. આદર્શ શિક્ષક વિદ્યાર્થીને તૈયાર કરે તે રીતે તમારે એને ભૂલમાંથી મુક્ત કરવાનો છે. તમે બોલવામાં વિવેકી ન રહ્યા તો સાચી વાત મારી જશે. એક ભૂલ બતાવતી વખતે જૂની દસ ભૂલો ઉખેડશો નહી. જૂની ભૂલ સુધરવાની નથી. આ નવી ભૂલ બદલાઈ શકે છે. ફક્ત એ જ એક ભૂલનો ઉલ્લેખ કરજો .
એના પગમાં કાંટો છે. તમારે એને કાંટો કાઢી આપવાનો છે. તમે એને ઉતારી પાડશો તો કાંટો નહીં નીકળે. તમારે એની પાસે બેસવું પડશે. નરમાશથી કામ લેવું પડશે. કાંટાને ખેંચતી વખતે એને દુખશે, તે સાચું. તમારે કાંટો કાઢવાનો છે, શરમ રાખવાની નથી. કાંટો નીકળી ગયો, કામ પતી ગયું. ભૂલ બતાવ્યા પછી એ ભૂલ ન થાય તેવી સમજાવટ કરી ના શકો તો તમને ભૂલ કાઢતા નથી આવડતી.
ભૂલ જણાવી દેવી એ વાચાળતા છે. ભૂલ સમજાવી શકીએ એ જવાબદારી છે. ભૂલમાં સુધારો લાવી શકીએ તે સફળતા છે. તમે શું કરો છો ?
કે ૪૫
૪૬ છે
