________________
તમે કેટલું બધું બોલો છો ?
તમારી પાસે અવાજ છે. જનાવર પાસે પણ અવાજ છે. તમારી પાસે શબ્દો છે. જનાવર પાસે શબ્દો નથી. તમે માણસ છો માટે તમારી પાસે બોલવાની આવડત છે. માબાપ દ્વારા બોલવાનું શીખ્યા બાદ તમે એટલું બધું ફાસ્ટ બોલો છો કે માબાપ તમારી સમક્ષ બોલી શકતા નથી. તમારાં મોઢે થનારી વાતો દ્વારા તમારું વ્યક્તિત્વ જાહેર થાય છે. તમે સુંદર વાતો કરો છો તો તમે સુંદર વ્યક્તિમત્તા ધરાવો છો. તમે કડવી વાતો કરો છો તો તમારા દ્વારા તમારી છાપ બગડી રહી છે. તમે બોલો તે તમારી તાકાત પણ છે અને કમજોરી પણ છે. તમે સાચવીને સારી વાત રજૂ કરો છો તો તમારો શબ્દ તમારી તાકાત બની જાય છે. તમે આડેધડ રજૂઆત કરી દો છો તો તમારો શબ્દ તમારી કમજોરી બની જાય છે. પહેલા વિચારવું, પછી બોલવું આ ઉત્તમ માણસોનું વલણ છે. પહેલાં બોલી નાખવું, પછી વિચારવું આ સાધારણ માણસોનું વલણ છે.
તમે એક દિવસમાં કેટલી વાતો કરો છો તેનો તમારી પાસે કોઈ હિસાબ નથી. ગઈકાલે આખા દિવસ દરમ્યાન તમે કેટલા કલાક બોલ્યા તે તમને યાદ હોતું નથી. તમે ઑફિસમાં કેટલા કલાક બેઠા, દુકાનમાં કેટલું બેઠા તેનો સમય તમે ગણાવી શકશો. તમે કેટલા કલાક બોલતા રહ્યા તેનો હિસાબ નથી રહેતો. જે ગમે, તે બોલો છો. જે મળે તેની સાથે વાત કરો છો. અતડા માણસો અભિમાની ગણાય છે પરંતુ સમજ્યા વિના બોલનારા તો બેકાર ગણાય છે. તમારે પ્લાનીંગ કરવાનું છે. આખા દિવસ દરમ્યાન તમારે કેટલા કલાક બોલવું તેનો નિયમ થઈ શકશે નહીં. તમારે શોધવાનું રહેશે. આખા દિવસ દરમ્યાન તમે કામવગરની વાતો કેટલી કરો છો અને કામની વાત કેટલી કરો છો ? તમે આખા દિવસ દરમ્યાન પાંચ કલાક બોલતા હશો તો તેમાં કામની વાતો કેવળ અડધો કલાક થતી હશે. નકામી વાતો કરવામાં સાડાચાર કલાકનું ધોવાણ થઈ જાય છે. તમે બોલવાનું છોડી દેશો તો તમારાં કામકાજ અટકી જશે. સાવ
3
બોલવાનું છોડી શકાય તેમ નથી. તમે નકામી વાતો પર અંકુશ બાંધી શકો છો. તમે જે બોલો છો તેનાથી કશું ફલિત થતું ના હોય, તમે જે બોલો તેનાથી કશું નીપજતું ના હોય તો નહીં બોલવાનું, તમારે. જે બોલ્યા વગર ચાલે તેમ નથી એટલું જ બોલો. મહાભારતમાં દુર્યોધન અને યુધિષ્ઠિરે આ બંને રાજાઓની રાજ ચલાવવાની આવડત સારી હતી, તેમ જણાવ્યું છે. ફરક કયાં હતો ? દુર્યોધનને ખૂબ બોલવાની આદત હતી. યુદ્ધિષ્ઠિર મિતભાષી હતા, થોડું બોલતા. દુર્યોધનને બોલ બોલ કર્યા વગર ચાલતું નહીં તેથી તે સત્યવાદી ના બની શક્યો. યુધિષ્ઠરજી ઓછું બોલતા, સમજીને બોલતા માટે તે સત્યવાદી બની શક્યા. તમે બોલવાની બાબતમાં તમારી જીભ પર કાબૂ નહીં રાખો તો તમે પણ દુર્યોધન બની જશો. સત્યવાદી બનવા માટે જૂઠું ના બોલવાનો અડગ સંકલ્પ રાખવો પડે છે. જેને ઘણું બધું બોલવાની ટેવ પડી ગઈ છે તે આપોઆપ જૂઠું બોલી બેસે છે. બોલવાની જરૂર ન હોય તો ન બોલવું એવી સ્પષ્ટ સમજણ જેણે મનમાં રાખી છે તે જૂઠું બોલે તેવી શક્યતા ઓછી છે. ચાલાકીથી જૂઠું બોલનારા પણ હોય છે. આવા લોકો જૂઠું બોલવા માટે જ ઓછું બોલતા હોય છે. આ સમસ્યા વળી જુદી છે. તમે કેવળ બોલબોલ કરવાની આદતના ચાળે ચડીને જૂઠું બોલી બેસો છો. બોલવામાં લગામ રાખો. સાચા બનો.
૬૪.
