________________
ભૂતકાળ
યાદશક્તિ એ નિસર્ગનું વરદાન છે. જે આપણી સાથે બને છે તે ભુલાઈ જતું હોય તો જીવન મરવા જેવું બની જાય. તમે ખાઈ લીધા પછી શું ખાધું તે ભૂલી શકો. ખાધું છે અને પેટ ભરાયું છે તે તો યાદ રાખો જ છો અને તો જ બીજાં કામ કરી શકો છો. તમે સેંકડો નામો યાદ રાખ્યા છે તે યાદ ન હોય, તમને અગણિત શબ્દો મોઢે છે તે યાદ ન હોય, તમને દરેક અનુભવમાંથી મળેલો બોધપાઠ યાદ ન હોય, તમને તમારી કમાણીનો અને ઉઘરાણીનો અને લૉનનો આંકડો યાદ ન હોય તો તમારી પાસે શું બચવાનું છે ? તમને મળેલો પ્રેમ તમે યાદ રાખ્યો છે માટે જ તમે પરિવારને સાચવો છો. પ્રેમ ભૂલી જશો તો ઘેર જવાનું મન જ નહીં થાય. તમે આદરેલાં કામ આગળ ચલાવવાના છે તે તમને યાદ છે માટે જ તમે દુકાને કે ઑફિસે જાઓ છો. જવાબદારીનાં કામ ભૂલી જશો તો ઘેર પડ્યા રહેશો. તમે યાદ રાખી શકતા ન હો, જે જોયું કે મળ્યું કે સાંભળ્યું તે તરત ભૂલી જતા હોત તો તમે જડ અને જુદા હોત. તમે સમજદાર છો અને તમારું વ્યક્તિત્વ વજનદાર છે કેમકે તમે બધું યાદ રાખી શકો છો. યાદ રાખવાની મહાન શક્તિને તમે શેમાં વાપરો છો ? તમે ભૂતકાળમાં બનેલું હતું તે બધું યાદ કરો છો. પરંતુ નકામું જ વધારે યાદ રાખો છો. સારું હોય તે યાદ રાખતા નથી. ભૂતકાળમાં નઠારું હતું તે ઘણુંય યાદ છે. ભૂતકાળ બદલાતો નથી. ભૂતકાળ દ્વારા દુ:ખ પામવા કે સુખ મેળવવા તે આપણા હાથમાં છે. વીતી ગયેલાં વરસો અને જેમાં ફેરફાર થવાનો નથી તે ભૂતકાળને યાદ કરીને પસ્તાવો પણ થાય છે. કેવી રીતે ? આ રીતે કર્યું હોત તો આમ થાત. આ ન કર્યું માટે આમ થયું. અને આમ કર્યું માટે આમ થયું. ભૂતકાળ તરફથી આવતી આ બળતરાનો કશો જ મતલબ નથી. રડો કે માથું પછાડો. ભૂતકાળમાં જે થયું તે નહીં જ બદલાય. જે તમે કર્યું તેનો પડઘો પણ પડ્યા જ કરશે. ભૂતકાળને યાદ કરીને વૈરની જવાળા જીવતી રાખવાનો પણ મતલબ નથી. ભૂતકાળ તમને અડે
છે તે નક્કી છે. ભૂતકાળ તમને નડે તે જરૂરી નથી. ભૂતકાળની ભૂલ નડે, ભૂતકાળનો ડંખ ન નડવો જોઈએ. ભૂતકાળને માફ કરી દો. ભૂતકાળ બદલ તમારી જાતને માફ કરી દો. ભૂતકાળને યાદ કરતા રહેશો અને તેની પદ્ધતિ ખોટી જ હશે તો તમે તમારા હાથે દુ:ખી થયા જ કરશો. તમને ભૂતકાળ તરફથી નવું કશું મળવાનું નથી. જે બન્યું તે હવે ત્યાં જ ભલે પડી રહ્યું. ભૂતકાળનો સોજો ચડશે કે ભૂતકાળ બોજો બનીને માથે ચડશે તો તમારા ફાળે દુ:ખ જ છે. તમે ભૂતકાળમાં બનેલા સુખ અને સંતોષના પ્રસંગો સતત યાદ કરો. નાની નાની હસવા જેવી મીઠી વાતો, સફળ બનેલા ત્યારે મળેલો જુસ્સો, એકલે હાથે જીતેલી બાજી, એકાગ્ર બનીને માણેલા સંતોષના દિવસો, થાક પછીની નિરાંત ભરી ઊંઘ, ભરપૂર પૈસાની પાછળ રહેલું સદ્ભાગ્ય, ભૂતકાળમાં ઘણું બધું સારુ બન્યું છે. ભૂતકાળમાં ઘણું મેળવ્યું છે. ભૂતકાળમાં ક્યાંકથી છૂટકારો પણ થયો છે. ભૂતકાળમાં નિખાલસ હાસ્ય મળ્યું છે. ભૂતકાળમાં એવું અને એટલું સુંદર સુંદર મળ્યું છે કે યાદ કરતા રહો તેમ રોમાંચ વધતો રહેશે. ભૂતકાળ તમારો શેઠ નથી, ભૂતકાળ તમારો અનુયાયી છે. એને તમારી પાછળ રાખો. એને સાથે સાથે રહેવા દેશો તો તમે ભૂતકાળમાંથી બહાર આવી નહીં શકો.
-
૩૧
