________________
પ૧ર : વૈશાલને અતિથિ : હતી અને હંમેશ માટે વિલય પણ થઈ ચૂકી હતી. પડયું છે તે જ્યાં સુધી ન હણાય ત્યાં સુધી લિઅ૭.
પરંતુ વૈશાલી ગણતંત્રમાં એવી અનેક રૂપાંગ- વીઓ રણમે રચે પહાડ જેવા હોય છે.' ગના વસંતની બહારની માફક ખીલી ચુકી હતી મહારાજ, વિલાસ અને આમોદ-પ્રમોદ પ્રજાનું અને લોકોને રૂ૫, મદિરા અને યૌવનની મસ્તીમાં જ તેજ અને સર્વ બંને હણુ નાખે છે.” જીવનનું સાચું સુખ છે, એ ઉપદેશ આપી રહી હતી.
તે એની તપાસ કરવાનો પ્રબંધ કરવો જોઈએ.” ત્યાગ કરતા “રાગની વાણી વધારે આકર્ષક હાય રાજાએ કહ્યું. છે. છેડવા કરતાં લેવાની ભાવનામાં વધારે આનંદ
યુવરાજ વિદુરથ આ કાર્યમાં કુશળ છે. યુવરાદેખાતે હેાય છે.
જને એકલીએ. ગુપ્ત વેશે જાય અને લિચ્છવીઓમાં ભિક્ષુ સદાલ અને આર્ય સુધર્માસ્વામી વિદાય થયા. તેજ છે કે નહીં તેની ખાતરી કરી આવે. મહામ' અને વત્સ દેશમાં આવેલાં કાંચનપુરના અતિ ત્ય ઋષભદકો માર્ગ સૂચવ્યો. બળવાન ગણાતા રાજા ચંદ્રકેતુની નજર વૈશાલીના
ભલે' રાજાએ સંમતિ આપતાં કહ્યું : આ રોગગ્રસ્ત કલેવર તરફ સ્થિર બની,
અંગે જે કંઈ સૂચના આપવી ઘટે તે આપ યુવરાજને - ચંદ્રકેતુ બળવાન હતા, સમૃદ્ધ હતા; પરંતુ લિચ્છ- આપજે.' વીઓ સામે લડવા જતાં લોખંડની દિવાલ સામે માથું
: ૨ : પછાડવાનું હતું, આમ છતાં ચંદ્રકેતુનાં હૈયામાં વૈશા-,
કાંચનપુરને યુવરાજ વિદુરથ માત્ર વીસ વર્ષને લીનું ગણતંત્ર એક શલ્ય માફક ખૂંચી રહ્યું હતું.
નવજવાન હતા, બળવાન હતા અને બુદ્ધિશાળી એકવાર તેને વયવૃધ્ધ મંત્રી આર્ય ઋષભક્ત પણ હતા. રાજનીતિ, શસ્ત્રચાલન, હસ્તલાઘવ, કહ્યું, “મહારાજ, આપના હૃદયમાં વર્ષોથી સંચિત સંગીત અને તત્વદર્શનમાં ખૂબજ પ્રવીણ ગણાતો હતે. બનેલી મનોકામના સિદ્ધ કરી શકાય એ સમય
રાત્રિની એકાદ ઘટના પછી યુવરાજ મહામંત્રીનાં આવી ગયો છે.”
ભવન પર ગયો. મહામંત્રી ઋષભદતે યુવરાજને મંત્રીશ્વર, આપના કથનને મર્મ હું સમજી પિતાની બાજુમાં બેસાડી કહ્યું: “મહારાજે આપને શક્યો નહિ” ચંદ્રકેતુએ કહ્યું:
કંઈ કહ્યું છે ? - જે પ્રજા અને જે શાસકો રંગરાગમાં ડુબી જાય છે,
ના... માત્ર આપને મળવાનું કહ્યું છે.” તેનું કલેવર બહારથી સુંદર હોવા છતાં અંદરથી
“તમારા ઉપર એક કાર્ય મૂકવાને મેં અને ખવાઈ ગયું છે. વૈશાલી ગણતંત્રની આજે આવી જ
મહારાજે નિર્ણય કર્યો છે.' દશા છે. આપણી હસ્તિસેના વૈશાલીને પગતળે છુંદી
ફરમાવે. હું નિષ્ઠાપૂર્વક કાર્ય પૂર્ણ કરીશ.” નાંખશે.”
તમારે વૈશાલી જવાનું છે. મહારાજ વૈશામહામાત્ય, આપ આ કેવી રીતે જણાવો છો?
લીના ગણતંત્રને નષ્ટભ્રષ્ટ કરવાનાં સ્વપ્ન આજે ભારતવર્ષના બે સર્વશ્રેષ્ઠ પુરૂષ આર્ય સુધર્મા
વીસ વર્ષથી સેવી રહ્યા છે. તમારે ત્યાં જઈને સ્વામીજી અને ભિક્ષુસદ્દાલ ત્યાં ગયા હતા. લોકોને
તપાસ કરવાની છે કે લિચ્છવીઓ રણમેદાનમાં શેભે તેઓએ કામરાગમાંથી નિવૃત્ત થવાને ઉપદેશ આ
એવા રહ્યા છે કે સુંદરીઓનાં જુથમાં શોભે એવા હતો... પરંતુ લોકો એમની ભાવનાને સમજી રહ્યા છે કે તમારે એ પણ તપાસ કરવાની છે કે
યા નથી. મરેય, વારૂણી, ધૂત, સુંદરી અને સંગી- લિચ્છવીઓની યોજનાશકિત મેરેયમાં નષ્ટ થઈ છે. તમાં લિચ્છવીઓ ડૂબી રહયા છે.”
કે એવી ને એવી રહી છે! અને તમારે એ પણ મહામાત્ય, આમ છતાં એના લોહીમાં જે તેજ ખાતરી કરવાની છે કે લિચ્છવીઓની એકતામાં
