________________
૩ ૫૪૦ : સાની ઓળખ :
અનુચિત નથી હોતું. કારણ કે જ્યારે બનાવટી સાનાને સાચુ સાનું માનવાનુ થાય, તે સાચા સેાનાને બનાવટી સેાનું માનવાને પ્રસંગ આવી જાય અને અનથ પ્રાપ્ત થાય માટે એવી ગેરસમજ સુગ્ધતા છે. ]
૯ જો “સાચું સુવણ ન હોઇ શકે હોય તો “સાચા સર્વજ્ઞ ન સત્ય અને.
હેાઈ
કાઈ એમ કહેશે કે-“સાચું સુવ તેના સ પરીક્ષકાને પ્રત્યક્ષ હોય છે તે પ્રમાણે સજ્ઞ સતે કયાં પ્રત્યક્ષ હાય છે ?
એ સત્ય શકે” એ
1.
એ પ્રમાણે—“સાચા સ`જ્ઞ તેના સર્વ પરીક્ષકાને પ્રત્યક્ષાદિ ગમ્ય હોય છે જ.”
“જેમ સાચા સુવતે ન એળખનાર હાય છે, તેમ સાચા સર્વજ્ઞને ન સમજનારા ન ઓળખનારા હાય છે, એટલા ઉપરથી સાચું સગણું કે સાચા સર્વજ્ઞ ન હોય એમ કહી શકાય નહીં.’’
“સાચા સર્વજ્ઞને માનનારાઓની માન્યતા કેવળ શ્રદ્ધાપ્રધાન જ છે.” એમ કહેવુ એ પોતે જે ગેર-સર્વજ્ઞતા સમજમાં શ્રદ્ધાપ્રધાન બની ગયા છે, તેનું માત્ર જ છે.
પ્રતખિંખ
“સર્વ ભાવે! જાણે તે સર્વનુ” એ વ્યાખ્યામાં ઘણી અસંગતિ છે” એ પૂરી સમજને અભાવે અજ્ઞાનમાંથી જન્મેલી માન્યતા સિવાય બીજી કાંઇ નથી.
પરંતુ એવી ઘણી ચર્ચાએ આ સ્થળે લખાવવાની જરૂર નથી.
૩ સર્વાંતવાદી અસતવાદી પક્ષા
૧ “સર્વ ભાવે જાણી શકાતા નથી.” એમ માન્યતા ધરાવતા એક વર્ગ પશુ સનાતન છે, આ વાત પણ જૈનદર્શન સ્વીકારે છે.
-
તેના પ્રાચીન–અર્વાચીન સાહિત્યમાં ઘણા પ્રમાણા છે.
૨ સામેજ-સવ ભાવા જાણી શકાય છે, અને તે જાણુનારા સર્વજ્ઞાયે હાય છે,” એવુ માનનારા વર્ષે પણ સનાતન છે. તે પણ પેાતાની વિચારણા સ્થિરપણે સમજાવવા પ્રયત્ન કરે છે, પરંતુ તે સર્વને સમજાવવા જ એવા નિયમ નથી. સમજાય તે તે સર્વજ્ઞ માનવાના પક્ષમાં આવી જાય, ન સમજાય તે ન માનવાના પક્ષમાં રહી જાય. બંને પક્ષા કદી એક થવાના જ નહીં, માટે તે બન્નેય સનાતન છે. તેમાં બીજા કોઈ ઐતિહાસિક પ્રમાણેાની આવશ્યકતા જ નથી. ૪ મુખ્ય સત્તવાદી.
૧ સ્યાદ્-વાદ દન જૈનદર્શન સનુને ખાસ માને છે “સન શું? એ હકીકતને વ્યવસ્થિત રીતે તર્ક યુકિતથી ખૂબ સુંદર રીતે સમજાવે છે. અને સ્યાદ્વાક્કું અસ્તિત્વ અસંભવિત બને છે. અને સ્યાદ્વાદનું અસ્તિત્વ સત્તુતે સ્થિર કર્યાં વિના રહેતું જ નથી.
ઉપરાંત, અનેક શાસ્ત્રગ્રંથામાં સ્પષ્ટ હકીકત રૂપે બતાવી છે. આગમોમાં પણુ ઠામ ઠામ સાક્ષાત્ શબ્દોથી કેવળજ્ઞાન અને તેની અને સર્વ જાણુપણાની ઠામ ઠામ બનેલ છે, તેથી શ્રદ્ધાળુઓને માટે તે શ્રદ્દાગમ્ય પણ છે અને તર્ક શીલા માટે હેતુ–વાદના પશુ એ વિષય છે. તેથી ધણા જૈન તર્ક ગ્રંથમાં હેતુવાથી પણ તે સમજાવેલ છે.
તે વર્ગ હંમેશાં સર્વજ્ઞ-શબ્દથી ભડકતા છે અને પેાતાને ખરેખરી રીતે સર્જન વિષે સમજણુ પડી જ નથી હોતી તેથી પાતાની માન્યતા પ્રમાણેના “સન ન જ હોય શકે'' એવી માન્યતાને સ્થિર કરવા માટે તેના વિચિત્ર પ્રયત્નો ચાલુ હાય છે. અને
કારણકે ધર્મનું આચરણુ મેક્ષ માટે છે અને મેક્ષ આત્માના સગુણાના સંપૂર્ણ વિકાસ વિના શકય નથી. અને આત્માના સર્વ ગુણાના સંપૂર્ણ વિકાસ મેક્ષ માટે જ્યારે અનિવાર્ય છે એટલે પછી આત્માના જ્ઞાન ગુણુના સંપૂર્ણ વિકાસનું સ્વરૂપ. એજ સર્વનું સ્વરૂપ બની જાય છે. આ તત્ત્વજ્ઞાનને આધારે જૈનદર્શનને સર્વોની વિચારણા કરવી પડે છે. અને તેને સ પ્રમાણેાથી સ્થિર કરવી પડે છે.
કાઇ એમ કહેતા હાય કે પોતાના માન્ય હાવાને હૈયસન માનવા માટે જૈન ઈનકારા સર્વજ્ઞની માન્યતા ધરાવે છે, અને તર્ક યુક્તિઓથી તેને સાબીત કરવા પ્રયાસ કરે છે, તે તે જુઠો પ્રચાર કરે છે. કાંતા તેઓની બદદાનત છે અથવા તેનું જનદર્શોન વિષેનું ગાઢ અજ્ઞાન છે.
