________________
કલ્યાણ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૧૯૫ર : ૩૦૧ : દિશામાં વાહને લઈ જવાં, વિગેરે ગુન્હાહીત પિતાના દેહનું બલીદાન પણ દઈ દેતા હતા, કાર્યો કાયદાના પાલનહાર મેજથી કરી શકે છે. અકબર, જહાંગીર, શ્રેણીક, વિક્રમ આદિ
રાજાશાહીમાં કાયદાઓ હતા, પણ તે હિંદુ રાજાઓ ને મુસ્લીમ બાદશાહના ઈતિગુંડાતત્વોને દબાવવા માટે અને સર્જનોને હાસો આજે પણ એ વાતની સાક્ષી પૂરે છે. રક્ષવા માટે હતા, જ્યારે લોકશાહીના કાયદા આમ છતાં આજે રાજાશાહી આથમી ઓથી ગુંડાઓને મોજ છે, ને સજ્જનોનું ગઈ છે, હવે એને ઉદય થવાનો સંભવ નથી, મત છે.
અનુભવે એમ દેખાયું કે, આજની લોકશાહી | મુંબઈમાં એક વેપારીના કાટલાં તપાસ કરતાં કાલની રાજાશાહી વધુ સારી હતી, પણ વામાં આવતાં ઈન્સ્પેકટરને માલુમ પડ્યું કે, એ તે “રડયા પછીના ડહાપણુ” જેવી આ માપથી વજન ઓછું નથી થતું, પણ દશા છે. ગ્રાહકોને એક રૂપીયાભાર માલ વધુ જાય છે, કોંગ્રેસને રાજ્યવહીવટ આ રીતે જોતાં નુકશાન થતું હોય તો માલ- કેસ પિતાના વહીવટ દરમ્યાન ઘણી ધણીને થતું હતું, છતાં તેના ઉપર કેસ વગોવાઈ ગઈ, છતાં તેની જીત થઈ, કારણ કે ચાલતાં તે વેપારીને દંડ થયે, જ્યારે ખાત- પક્ષ તરીકે એના જેટલી સંગીનતા બીજા રની આયાત કરીને તેમાં લાખો રૂપીયા પક્ષમાં નથી. ખાઈ જનાર અમલદાર રાજીનામું આપીને ચુંટણી દરમ્યાન વિરોધપક્ષે કોંગ્રેસ વહી , છુટ થઈ ગયે, આવી રૂપાળી ને રસીલી વટની ઘણી ટીકાઓ કરી, જેના જવાબમાં છે લોકશાહી.
જણાવવામાં આવતું કે, “મોટા વહીવટમાં રાજાશાહીમાં રાજાઓને એ ખ્યાલ હતો નાણાની ગોલમાલ થાય તે કેંગ્રેસ શું કરે ? ' કે, “મારી પ્રજા.” લોકશાહીમાં લગભગ
વાત ખરી છે, પણ પ્રશ્ન એટલેજ છે, જે ઘણાનો ખ્યાલ એવો કે, “આપણે ત્રણ કે કે એવા માણસો સામે કાયદેસર પગલાં કેમ ? પાંચ વર્ષના મહેમાન છીએ” અથવા બીજી ભરવામાં આવ્યાં નથી? રીતે કહીએ તો રાજાઓ ઘરધણીના હિસાબે
કોંગ્રેસ પક્ષે બીજી બચવાની દલીલ એવી વહીવટ કરતા, જ્યારે લેકશાહીમાં ભાડુઆત હતી કે, અંગ્રેજો ગયા ત્યારે આ દેશનું જેવી રીતે પારકા ઘરને વહીવટ કરે ને સાર- તળીયું સાફ કરી ગયા હતા ને અમારે સંભાળ રાખે તેવી રીતે વહીવટ ચાલે છે.
રાજ્યવહીવટનો અનુભવ ન હતે. - રાજાશાહી વખતે થતાં યુદ્ધોમાં પણ આ વાત પણ સાચી માની લઈએ તે. નીતિ જળવાઈ રહેતી, આજે તો લોકશાહીના પ્રશ્ન એ ઉઠે છે, કે આ દેશના ખેડુતને નામે અણુબેઓ હાઈડ્રોજન વિગેરેથી નિધ અનાજને ભાવ વધુ ન આપ અને અમેરીરીતે માનવીની કતલ થાય છે.
કાના પરદેશી બજારમાં વધુ ભાવ આપે, એ કહેવાય છે કે, રાજાઓ લખલૂટ ખચ વ્યાજબી નથી, એવી અનુભવી માણસોની પિતાના માજશેખમાં કરી નાંખતા હતા, પણ દલીલ પણ કેમ સ્વીકારવામાં ન આવી?' અવસર આવે એ રાજાએ પ્રજાની માટે આવી તે બીજી પણ અનેક વાતો છે.
