________________
કલ્યાણ; ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૧૯૫ર : ૩૨૫ :
નહિ ત્યારે કિશોરે તેના ઓરમાન ભાઈ રમેશ તથા કિશોરે સાવકી મા તરફ અણગમે ન રાખતાં સાવકીમાના ભાગમાં કાંઈપણ આડખીલી નહિ કરતાં તેના તરફ એટલો બધો પ્રેમ રાખ. કે જેથી માતા નીકળી જવું જોઈએ. સ્તબ્ધ થઈ જાય, અને જે કિશોર તેના તરફ પ્રેમ કિશોરે, પિતાના પિતા મુંબઇથી જ્યારે ઘેર આવે રાખશે તે સાવકી માતા તેના તરફ કુદરતી રીતે ત્યારે તેમને આ વાતથી વાકેફ કરવા જોઈએ. અને ઓછા-વત્તો પ્રેમ રાખે જ. કારણ કે, સ્ત્રીનું હૃદય પિતાને સમજાવવું જોઈએ, કે, “હું અહિં રહીને એટલું બધું ક્રૂર ન જ હોય, એટલે તે જરૂર ઓછો– ભણી શકવાને નથી અને સુખી થઈ શકીશ નહિ, વનો પ્રેમ રાખે જ. બીજનું તે સાવકી માને ખુશ માટે મને સુખી કર હોય તો કોઈ શહેરની સારી રાખવા અવરનવાર ઘરમાં જે કાંઈ કામ હોય તે તરત બોડિ માં દાખલ કરાવી અભ્યાસ કરવા દેવું જોઇએ.” કરી આપવું, જેથી માતાનું કામ ઉગરે અને ખુશ મને નથી લાગતું કે તેના પિતાનું હૃદય થાય, આ રીતે માતૃપ્રેમ પહેલાં જીતી લે.
માતૃહીન બાળકની આજીજીથી ન પીગળે અને બીજું સાવકે ભાઈ રમેશ' કે જે ભણવામાં બે ડિગમાં દાખલ થઈ અગર કોઈ સગાને ત્યાં રહી “ઢ” છે, તેના તરફ પણ કિશોરે અનહદ પ્રેમ વર્તાકિશોરે ગમે તેટલું દુ:ખ વેઠીને આગળ અભ્યાસ કર્યો વ જોઇએ, એટલે તે ભણવામાં હોશીયાર નથી જોઈએ, પહેલાં દુઃખ પડશે એ સ્વાભાવિક છે. કારણ એટલે સાવકીમાં કિશોર તરફ ચીડાય છે, તે દૂર કરવા કે પિતાનું ધર, વહાલું વતન તથા મિત્રો છોડી બહાર ' કીશોર પિતાના ટાઈમમાંથી કલાકનો સમય કાઢી કાઈ સાવ અજાણી જગ્યાએ જવું એ દુ:ખદાયક છે જ, રમેશને પાસે બેસાડી શીખવાડવું અને ભણે તેમ હવે કિશોર જે બહારગામ કોઈ બડિગમાં તેને સારી વાર્તાઓ કહેવી, એટલે તેના જીવનનું દાખલ થઈ જાય તે તે સાવકીમાને જરૂર ગમશે, ઘડતર સારૂ' થાય. જેમ જેમ રમેશ ભણશે તેમ તેમ તેથી કિશોર જે તેની નજર સામેથી દુર થશે, ત્યારે કિશોર તરફ સાવકી માતાનો પ્રેમ વધશે. કારણ કે, તેનું દુઃખ ઓછું થશે, અને સાથે સાથે કિશોરના તે કિશોરને પ્રતાપ છે, કિશોરે પિતાને અભ્યાસ પિતાને પણ ગમશે, કારણ કે તે જાણે છે કે, સાવકીમાં ધ્યાનથી કરવો, અને બની શકે તેટલું આગળ વધવું, જેટલું બાળક દુ:ખ આપશે, તેનાં કરતાં બોર્ડિગમાં જે તે સાવકી મા તરફ પ્રેમ બતાવશે તે તે પિતા જરૂર ઓછું કષ્ટ પડશે. પણ તેના તરફ પ્રેમ રાખશે. કારણ કે, આ વખતમાં વળી કિશોર ભણવામાં હોશિયાર છે એટલે પિતૃપ્રેમ, માતૃપ્રેમ ઉપર આધાર રાખે છે, માટે કિશારે જરૂર આગળ વધી શકશે અને ભવિષ્યમાં સુખી તે તરફ જરૂર પ્રેમ બતાવવો અને રમેશ તરફ પણ થશે. જે માણસ દુઃખી હોય છે તે સદા દુખી રહેતા પિતાના સગાભાઈ જેવો પ્રેમ બતાવવો, તે ભવિષ્યમાં નથી, પણ દુઃખ પછી સુખ અવશ્ય આવે છે, ભાગ લેતી વખતે મોટું મન રાખશે. અને માતા એ ન્યાયે કિશાર પણ ભવિષ્યમાં સુખી થશે અને પણ તે પ્રત્યે સરખે પ્રેમ રાખશે, જે કિશોર આવી દ.ખ પછીનું સુખ તેને વધુ મીઠ' લાગશે. બીજું કપરી કસોટીમાંથી પસાર થશે તે આગળ ઉપર કિશોરે પિતાની સાવકીમાએ પિતાને ઝેર આપવા મહાન બનશે.
પ્રયત્ન કર્યો હતે, એ વાત તદ્મ ભૂલી જવી જોઈએ. - શ્રી રમેશચંદ્ર ઠાકરલાલ ખંભાત: અને સાવકીમાને સગી મા ગણી તેની સાથે તે રીતે
વર્તવું જોઈએ, તેજ કિશોર ભવિષ્યમાં વધુ સુખી જ્યારે કિશોરે જાણ્યું કે, પિતાની હયહીન સાવ બની શકે અને સાવકીમાને પિતાના દુષ્ટક માટે કી મા પિતાના પુત્ર રમેશ ભાવિ ઉજ્જવળ બને, એ ૫તા થાય, જે એનામાં થેડી પણ માનવતા માટે અથાગ પ્રયત્નો કરી રહી હતી અને તે માટે એર હશે તે ન હોય એમ પણ કેમ માની શકાય ? માન પુત્ર (કિશોર)ને ઝેર આપતાં પણ અચકાઈ
-કિશોરકાંત દલસુખલાલ ગાંધી
