________________
સુખ-દુઃખનાં પ્રતિબંધક કારણો
પૂપંન્યાસ શ્રી ધુરંધરવિજયજી ગણિવર સુખ શાથી મળે? સુખી કેમ થવાય? બે પ્રકારમાં વહેચી નાંખીએ તે વ્યક્ત એ જાણવાની જેટલી જરૂર છે, તેટલી જ જરૂર દુઃખ અને અવ્યક્ત દુઃખે એમ બે દુઃખ શાથી મળે? દુઃખી કેમ થવાય ? એ વિભાગ પડે. પણ જાણવાની જરૂર છે, જ્યાં સુધી એ જાણ્યું દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયાદિ અને નથી, ત્યા સુધી દુઃખનું દુઃખ રહેવાનું જ. નારક એ છે મોટે ભાગે જે દુઃખ વેઠે છે ટૂંકમાં દુઃખી થવાનાં કારણે આ પ્રમાણે છે. તે વ્યક્ત દુઃખ છે, એકેન્દ્રિયાદિ સૂક્ષ્મ જીવો * બીજાને દુઃખ દેવાથી દુઃખી થવાય છે, જે દુઃખો વેઠે છે તે અવ્યક્ત દુઃખે છે. બીજે દુઃખી થાય યા ન થાય પણ બીજાને દુઃખ થાય એ પ્રકારની વિચારણાથી પણ
વ્યક્ત દુઃખમાં પૂર્વે જણાવેલ દુઃખનું દુઃખી થવાય છે, બીજાને સુખ થાય એવી
પ્રધાન કારણ હોય છે, અને અવ્યકત દુખમાં વિચારણાથી આચરણ એવું કરવામાં આવે છે,
એ કારણ અવ્યક્ત હોય છે. તેને પ્રાણુત કષ્ટ થાય તે પણ તેથી દુઃખી મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને થવાતું નથી, પણ જે તે વિચારણું ખરેખર યોગ એ પાંચની સ્પષ્ટતા અને અસ્પષ્ટતા વિશુદ્ધ હોય. એવી વિચારણામાં જે સ્વાથ ઉપર પૂવે જણાવેલ વ્યક્તા–વ્યક્તને વિચાર ભરેલ હોય તે તે વિચારણું ખરેખર વિશદ્ધ નિર્ભર છે. હેતી નથી.
જીવહિંસા, અસત્ય, ચૌર્ય, મૈથુન અને દુઃખી થવાના ઉપાયની આ ઉપનિષદ્ છે. પરિગ્રહ એમાં અહિતકરણ સામર્થ્ય પૂર્વ
જગતમાં દુઃખ ઘણું છે, પણ તે સર્વને દર્શાવેલ કારણને લીધે છે, અને તેથી જ તેના વિસ્તારથી અષ્ટાંગ વિવરણ કરવામાં આવ્યું છે. પહેલા ત્યાગમાં હિતજનક શક્તિ સમાયેલી છે. ભાગ જે આ બીજો ભાગ પણ સો-કોઈને ઉપયોગી છે. પરિશ્રમ, પૈસા અને સમયનો સારો
આ વાસ્તવ હકીકતની સામે એક પ્રશ્ન એ સદુપયોગ કર્યો છે, ત્રીજા ભાગની તૈયારી ચાલી
કરી શકાય કે, જે ઉપરના કારણેથી દુઃખ રહી છે
જન્મે છે તે વાર શાર્થવૃત્તિ: અર્થાત પ્રજ્ઞાવબોધ મોક્ષમાળા : કર્તા છે. ભગવા- કારણુ વધે તે પ્રમાણે કાર્યમાં પણ વૃદ્ધિ થવી નદાસ મનસુખભાઈ મહેતા પ્રકાશક: કંચનબેન ભગ- જોઈએ, અને કારણ પણ ખરેખરૂં તે જ વાનદાસ મહેતા | પાટી રેડ-મુંબઈ ૭. કાઉન ગણાય છે, જેને કઈ પણ વખત કઈ પણ સોળ પેજ ૩૭૪ મુલ્ય: ૨-૮-૦ પુસ્તકનું કદ અને સ્થળે બાધ ન થતું હોય, પણ કેટલીએ પાકા બાઈન્ડીંગના હિસાબે મુલ્ય ઓછું છે, પણ લેખક ઉપર રાજચંદ્રના વિચારોની વિશેષ છાયા પડેલી
વખત અનેક સ્થળે ઉપરોક્ત વ્યવસ્થા કરતાં હોવાથી તેમના જ વિચારોને વિશેષ પ્રચાર છે, ૧૦૮
સદન્તર વિપરીત પ્રત્યક્ષ દેખાય છે, ત્યાં શિક્ષાપાઠ ગોઠવ્યા છે, બાળજી વાંચે તે અવળા ઉપરોક્ત વ્યવસ્થા અધૂરી છે કે બીજું કંઈ રાહે ચડી જવા સંભવ છે.
વિશેષ બલવાન છે, એ સમજવું જરૂરી છે.
