________________
૩૫
જીવ તત્ત્વ તે ગર્ભજ છે અને જે મનુષ્યનાં મળ-મૂત્ર આદિ અશુચિના સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે મનુષ્ય “સંમૂરિષ્ઠમ હોય છે.
પ્રશ્ન ૧૪-સંમૂરિઈમ મનુષ્યને ઉત્પન્ન થવાના કેટલા અને ક્યાં કયાં સ્થાન છે ?
ઉત્તર-ચૌદ સ્થાન છે. (૧) ઉચ્ચાર (વિષ્ટા), (૨) મૂત્ર, (૩) ખેલ–બળ (૪) નાકને મેલ (શ્લેષ્મ) (૫) વમન, (૬) પિત્ત, (૭) પરૂ, (૮) રૂધિર, (૯) વીર્ય, (૧૦) સુકાઈ ગયેલ અશુચિના પગલે ફરીથી ભીના થાય તેમાં (૧૧) મનુષ્યનાં કલેવરમાં, (૧૨) સ્ત્રી-પુરૂષનાં સંગમાં (૧૩) નગરની ખાળમાં, (૧૪) મનુષ્યનાં સર્વ અશુચિ સ્થાનમાં, સંમૂરિછમ મનુષ્ય ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રશ્ન ૧૪૩-મૂર્ણિમ મનુષ્ય આપણને દેખાય છે?
ઉત્તર–ના. તે એટલા સૂક્ષ્મ હોય છે કે ચર્મચક્ષુઓથી દેખાતા નથી.
પ્રશ્ન ૧૪૪-માટી અને પાણીના યોગથી કયા જેવો ઉત્પન્ન થાય છે?
ઉત્તર-માટી અને પાણીના વેગથી વનસ્પતિના તથા બેઈન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીનાં જીવ ઉત્પન્ન થાય છે. પરંતુ તે બધા સંમૂર્ણિમ ગણાય છે.
પ્રશ્ન ૧૪૫–બધા જીવો મૂળ સ્વરૂપમાં સમાન છે કે નાના-મોટા?
ઉત્તર-મૂળ સ્વરૂપમાં તે સર્વ જી સમાન છે. પરંતુ કર્મરૂપ ઉપાધિથી નાના-મોટા ગણાય છે.
