________________
૨૯૦ -
તત્ત્વ પૃચ્છા પાષાણુ યા લાકડાના પાટીયા પર ચિત્ર દોરવામાં આવે, તે તે સદ્દભાવ સ્થાપના છે. જેમ જંબુદ્વિપ આદિને નકશે, દસ્તાવેજ પર ૧,૧૦,૧૦૦ આદિ અંકિત કરવા, સિક્કા ઉપર “એક રૂપિયા આદિ અંકિત કરવા. કઈ નિજીવ મૂર્તિ બનાવવી તે “સદ્દભાવ સ્થાપના” છે.
પ્રશ્ન ૧૭૪–અદભાવ સ્થાપના કોને કહે છે ?
ઉત્તર-મૂળ વસ્તુની આકૃતિ વિના જ કેઈ કાષ્ટને ટુકડે, પથ્થર, ઈંટ આદિ કેઈપણ વસ્તુમાં મૂળ વસ્તુને આરોપ કર. જેમ-શેતરંજના પાસામાં હાથી, ઘેડા આદિને આકાર ન હોવા છતાં હાથી, ઘેડા વગેરે કહેવા તે “અસદ્દભાવ સ્થાપના” છે.
પ્રશ્ન ૧૭૫-દ્રવ્ય નિક્ષેપ કેને કહે છે?
ઉત્તર-ભૂતકાળની થયેલી યા ભવિષ્યકાળમાં થનારી અવસ્થાને વર્તમાનમાં વ્યવહાર કરવો. જેમકે રાજકુમારને રાજા કહે. ડેકટરને અભ્યાસ કરી રહ્યો હોય તેને ડોકટર કહે. અથવા શિક્ષક પદથી નિવૃત્ત થયેલાને શિક્ષક કહે તે “દ્રવ્યનિક્ષેપ” છે.
પ્રશ્ન ૧૭૬-ભાવ નિક્ષેપ કેને કહે છે?
ઉત્તર-વર્તમાનમાં તે ગુણ પર્યાય સંયુકત વસ્તુને ભાવનિક્ષેપ કહેવાય છે. જેમાં રાજ્ય કરનાર પુરૂષને રાજા
કહે.
