________________
૯૨
તત્ત્વ પૃચ્છા
જ વસ્તુમાં પોતાના દ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ અસ્તિત્વ છે. અને પરદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાથી નાસ્તિત્વ છે. તે સ્યાદ અસ્તિનાસ્તિ નામના ત્રીજો ભંગ છે.
પ્રશ્ન ૧૮૧-સ્યાદ્ન અવક્તવ્ય કાને કહે છે ?
ઉત્તર-કથંચિત્ કહી શકાતુ ં નથી.’ત્રીજા ભંગ અનુસાર એક જ સમયમાં એક વસ્તુમાં ‘અસ્તિ-નાસ્તિ’ બંને ધર્માં હાવા છતાં એકી સાથે કહી શકાતા નથી. તેથી સ્યાદ્ અવકતવ્ય નામના ચેાથેા ભંગ છે.
પ્રશ્ન ૧૮૨-સ્વાદ અસ્તિ અવક્તવ્ય કાને કહે છે ?
ઉત્તર-કંચિત્ છે અને અવકતવ્ય છે, વસ્તુ પેાતાના દ્રબ્યાદિથી અસ્તિરૂપ છે, પણ તે જ સમયે અન્ય કૂબ્યાદિની અપેક્ષાએ અસત્ હાવા છતાં એકી સાથે તે કહી શકાતા નથી. માટે અવકતવ્ય પણ છે. તેથી અસ્તિઅવકતવ્ય’ નામના પાંચમા ભંગ છે.
પ્રશ્ન ૧૮૩-સ્યાદ્ નાસ્તિ અવકતવ્ય કોને કહે છે! ઉત્તર-કથાચિત્ નથી અને અવકતવ્ય છે.' વસ્તુ પર દ્રષ્યાદિની અપેક્ષા નાસ્તિરૂપ છે, છતાં તે સમયે અન્ય ધર્મી તેમાં હોવા છતાં કહી શકાતા નથી. તેથી અવકતવ્ય છે. માટે સ્યાદ્ નાસ્તિ અવકતવ્ય' નામના છઠ્ઠો ભંગ છે.
પ્રશ્ન ૧૮૪-સ્યાદ્ અસ્તિ-નાસ્તિ અવક્તવ્ય' કાને
કહે છે?
