________________
તેપરથી ચૈત્ય થયેલ છે. જેમ કાઇ વગેરેમાં પ્રતિમાને જોઇને આ અરિહંતની પ્રતિમા એવું જ્ઞાન થાય છે. ધાતુપાઠમાં પણ ચિત્ ધાતુથી ચૈત્યનો પ્રયોગ કરેલ છે. હવે કોશ આદિ શબ્દશાસ્ત્ર જોઇએ. નામમાળા ગ્રંથમાં ચૈત્યવિદારે નિલાનિ’ એવીરીતે ચૈત્યશબ્દ વિહાર અને જિનાલયમાં વપરાયેલ છે. આજ ગ્રંથના ટીકાકારે ‘વિયતે કૃત્તિ ચિતિ' જેનાથી વૃદ્ધિ પમાડાય તે ચિત્ અને તેનો જે ભાવ-વૃદ્ધિ પમાડવાપણું-તે ચૈત્ય કહેવાય છે એમ સિદ્ધ કર્યું છે. અમરકોશમાં પણ ધૈર્યમાયતનું પ્રો, ’એટલે ચૈતશબ્દનો અર્થ સિદ્દાયતન-જિનમંદિર એમ કહ્યું છે. વળી શ્રીહેમચંદ્રાચાર્યે પોતાના અનેકાર્થ સંગ્રહમાં વસ્યું ખ઼િનૌસચિવ, વૈચમુ દે રાપાટુવઃ । ચૈત્ય તે જિનમંદિર, જિબિંબ અને જે વૃક્ષની નીચે શ્રી તીર્થંકરને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું હોય તે વૃક્ષ એમ ત્રણ અર્થ કર્યાં છે. વલી આગમાદિમાં પણ વિચારતાં એજ અર્થ સ્પષ્ટતાથી ધ્વનિત થાય છે.
"
"
૭.
આવીરીતે વિષયનું દિગ્દર્શન તાવી ફરી સ્મરણમાં લાવીશું કે દેવવંદન એ ઉત્તમ ધર્મક્રિયારૂપ પાપ નાશ દેવદર્શન ધકરનાર છે. દેવમાં અરિહંત અને સિદ્ધ છે, અરિમૈક્રિયા છે. હુંતમાં આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, અને સાધુ એ ત્રણેનો સમાવેશ થાય છે, તેથી દેવવંદન પાપનો નાશ કરનારૂં છે અને પંચ પરમેષ્ઠિને નમસ્કાર એ પણ પાપ નાશ કરનાર છે. એ એ વાક્યોથી એક મીામાં વિરોધ આવી શકતો નથી તેથીજ કહ્યું છે કે, एष पंचनमस्कारः सर्वपापप्रणाशनः ।
સામાયિક અને પ્રતિક્રમણ આદિ ક્રિયાઓ યથાર્થરીતે કરવામાં આવે તો પરંપરાએ મોક્ષના નિમિત્તભૂત છે અર્થાત્ તે મોક્ષના રસ્તારૂપ છે, પરંતુ દેવદર્શન એ ધોરી રસ્તો છે કારણ કે ત્યાં ક્રિયાની સાથે દેવતા–પરમાત્માના સ્વરૂપનું ચિંત્વન છે.
<.
• દેવ એ દિવ્એટલે પ્રકાશવું અથવા દિવૂ એટલે ક્રિડા કરવી એ ધાતુપરથી થયેલ છે, અને તેનો અર્થ જ્ઞાનનો પ્રકાશ કરનારા અથવા આત્મસ્વરૂપમાં રમણ કરનાર એમ થાય
સદેવના અર્થ.
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
