________________
- ૫૮
* *
૨. ગુણોત્કીર્તન–પ્રભુના બાહ્ય અને અત્યંત ગુણેના વર્ણન
સાથે તેમની વાણી અને અતિશય આદિનું નિ૩. સ્વનિંદા-પોતાની નિંદા પ્રભુ સમીપ કરવી તે. આનું મુખ્ય - ઉદાહરણ રસાકરપચીશી છે. ૪. આત્મસ્વરૂપાનુભવ–પ્રભુ સન્મુખ નિશ્ચય સ્વરૂપથી પોતા
નામાં અને પ્રભુમાં કાંઈ પણ અંતર નથી એમ અનુભવ સહિત સબળ આત્મસ્વરૂપના નિરૂપણ
સાથે સ્તુતિ કરવી તે. આ રીતે સામાન્ય સ્તુતિ કરવાનો નિયમ છે.
ભાવપૂજા એક શ્લોકથી તે એક હજાર ને આઠ લોક સુધી કરાય તોપણ ઓછી છે. પ્રભુની નિયમિત સ્તુતિ અમુક નિર્ણત સૂત્રો દ્વારા કરવાનો નિયમ શિષ્ટ પુરૂષોએ બાંધ્યો છે, તેનો હેતુ શું છે અને તે કેવી રીતે કરવી જોઈએ તેનું દિગ્દર્શન કરાવવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ.
પ્રથમ ભાવપૂજા “ચૈત્યવંદન” એવા પારિભાષિક શબ્દથી પ્રખ્યાત
છે અને તેનું બીજું નામ “દેવવંદન” પણ વપરાય છે. ચયવંદન અ આ દેવવંદન (ચિત્યવંદન) ત્રણ પ્રકારે કરાય છે. જન્મ ને તેના પ્રકાર. આ ૧૧ (
ઘન્ય, મધ્યમ, અને ઉત્કૃષ્ટપણે. જઘન્યમાં એક, મદયમમાં બે અને ઉત્કૃષ્ટમાં પાંચ નમુહૂર્ણ આવે; એટલે જઘન્ય ચેત્યવિંદન કે જે હાલ ઘણ ભાગે કરવામાં આવે છે તે એ કે ચૈત્યવંદન કરી, નમુશ્કેણું કહી, સ્તવન બોલી, જયવીરાયનો પાઠ ભણ, અરિહંત ચેઈયાણુંના પાઠથી એક નવકારનો કાઉસગ કરી, એક થાય (સ્તુતિ) બોલી સમાપ્ત કરવું; મધ્યમ ચૈત્યવંદનમાં ચાર થઈ (સ્તુતિ)થી દેવને વંદન કરવામાં આવે છે, અને ઉત્કૃષ્ટ ચૈત્યવંદનમાં આઠ થઈથી દેવવંદન કરાય છે.
અહીંઆ જઘન્ય ચૈત્યવંદન સામાન્ય રીતે લોકમાં વિશેષ પ્રચ. જઘન્ય ચે. લિત હોવાથી તેનું કંઈક વિશેષ સ્વરૂપ લખીશું. ત્યવંદનનું વિશેષ સ્વરૂપ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
