________________
પ
ચૈત્યવંદનમાં મુખ્યત્વે કરીને નામજિન, સ્થાપનાજિન, વ્યજિન, અને ભાવજિન એ ચાર પ્રકારના જિનને નમસ્કાર કરવાનો છે. તેમાની દરેક ક્રિયાની આદિમાં ઇરિયાવહી પડીકમવી જોઇએ. આ ડિકમવાની પ્રવૃત્તિ હાલમાં વ્રતધારી સીવાય બીજામાં દેખાતી નથી. તે પડિકમતાં કાઉસગ્ગને અંતે ‘લોગસ્સ ' ખોલવો જોઇએ, કારણ કે તે સૂત્રથી નાર્જિનને નમસ્કાર થાય છે. હાલમાં ચૈત્યવંદન કરનાર અમુક તીર્થંકરનું ચૈત્યવંદન ખોલે છે તેથી પણ નામજિનને નમસ્કાર થઈ શકે છે. ‘ નમ્રુત્યુણ ’થી ભાવજિનને નમસ્કાર થાય છે. જે અ
ઈઆ સિદ્ધા, જેઅ વિસ્તૃતિ ણુાગએ કાલે; સંપઈઅ વટ્ટમાણા, સન્થે તિવિહેણ વંદ્યામિ આ ગાથાથી દ્રવ્યજિનને નમસ્કાર થાય છે.
""
૬૪.
હવે ચૈત્યવંદન કરતાં ખેલાતા સૂત્રોના અનુક્રમનો હેતુ સાથે જસૂત્રેાના ૩- ણાવીએ છીએ. મના હેતુ સાથે
સૂત્રેા.
પ્રથમ પોતાના કાયયોગથી છતી શક્તિ ન ગોપવવાનો ઉપદેશ સ્મરણમાં લાવી, તે સાથે હું જેમને નમું છું તે ક્ષમા આદિ ગુણથી સહિત છે, માટે મારા પૂજ્ય છે અને નમસ્કાર કરવા યોગ્ય છે. એ હેતુ સ્મરણમાં લાવવા ઇચ્છામિ ખમાસમણા ( પ્રણિપાત-નમસ્કાર )નો પાઠ ત્રણ વખત ખોલવો. તે પાઠ નીચે પ્રમાણે છેઃ—
इच्छामि खमासमणो वंदिडं जावणिजाए । निसीहि आए । मत्थएण वंदामि ॥
અર્થ—હે ક્ષમાશ્રમણ ! યાપનીયયા એટલે શક્તિસહિત, નૈષેધિ કયા એટલે શરીરથકી, વાંદવાને ઇચ્છું છું, મસ્તકવડે નમસ્કાર કરૂં છું. તથા ત્રણ વખત પંચાંગ પ્રણિપાત ( નમસ્કાર ) કરવો. પંચ અંગ તે એ ઢીંચણ, એ હાથ, અને એક મસ્તક, એ બધાં ભૂમિને નમતાં અડાડવાં જોઈએ અને ત્યારેજ પંચાંગનમસ્કાર ગણાય. ( અત્યારે કહેવું પ્રસ્તુત થઈ પડશે કે હાલમાં કેટલાએક નમસ્કાર કરતાં માથું અધર રાખે છે, અને વળી કેટલાએક તો હાથ પણ ભૂમિને અડકાડતા નથી. આ રીત પંચાંગ નમસ્કારમાં દૂષણરૂપ છે.)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
