________________
૫૬
નજીક કરે, પરંતુ ક્ષાયકલત્રયી થવા દીએ નહિ. પ્રશસ્ત ભાવપૂજા સાધકતામાં છે; સાધ્યપ્રાપ્તિ જ્યારે શુદ્ધ ભાવ પ્રગટ થાય ત્યારે જ થાય.
પ્રશસ્ત રાગીપણાની ઓળખાણ કરીએ. શ્રી અરિહંતના અતિશયનો મહિમા અને આઠ પ્રાતિહાર્યની વિસ્મયતા આદિ દેખી સાંભળીને જે રાગ ઉપજે છે તે પ્રશસ્તરાગ છે. જગતના જીવને મોહરૂપી અંધકારથી નિવારવા ધર્મદેશના આપવાથી તથા તત્વથી ભૂલા પડેલા જીવોને તત્ત્વના દેખાડવાથી શ્રી અરિહંતનું જે ઉપકારીપણું થયેલું છે તે પર ઈષ્ટતા રાખવી, તથા નિમૅલ કેવલજ્ઞાનાદિ ગુણો ઉપર રાગ રાખવો એ પ્રશસ્તરાગ છે. આ રાગથી કલ્પવૃક્ષ, ચિંતામણિરત આદિ તુછ ભાસે, કારણ કે તે આ લોકના સુખના હેતુ અને ભાવ અશુદ્ધતાના વધારનાર છે; આ શ્રી અરિહંતનો રાગ પરંપરાએ આ-સુખનો હેતુ છે.
શુદ્ધભાવપૂજા એટલે આત્માનું ચેતન વીર્ય શ્રી અરિહંત પરમાત્માના ક્ષાયક સિદ્ધત્વાદિ ગુણોની અનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવી એટલે ગુણરાગી થઈને ગુણ બહુમાની થવું તે. આ પછી સ્વસ્વરૂપમાં તન્મય થયે થકે સ્વરૂપપૂર્ણતા નીપજે, એટલે મોક્ષમાર્ગ સાધ્ય થઈ શકે.
જે આત્માના ક્ષયોપશમભાવી દર્શન ગુણ, અને જ્ઞાનાદિ ગુણ પ્રભુની પ્રભુતામાં લયલીન થયા છે, એટલે જેટલી આત્મશક્તિ પ્રગટી છે તે સર્વ, અરિહંતના ગુણને અનુયાયી કરીને તન્મયતારૂપ કરે તે શુદ્ધભાવપૂજો છે.
આવી રીતે શુદ્ધ નિર્મલાતત્ત્વી શ્રી અરિહંત દેવ સિદ્ધ ભગવાના રસથી તેના ગુણની ભોગી ચેતના રંગાય એટલે અન્ય વિકલ્પ ટાળી અનુભવભાવના સહિત પ્રભુસ્વરૂપે રસીલી થાય ત્યારે આત્મભાવ પ્રગટે એટલે ભવ્યજીવ પહેલાં આત્માવલંબી થાય ત્યારે પોતાના ગુણને સાધતો-નિપજાવતો, સમ્યગ્દર્શનાદિક ગુણને પ્રગટ કરતો, ગુણસ્થાન ક્રમે સ્વરૂપાનુભવ કરતો થકો તલ્લીનતા કરી અનાદિકાલના સત્તાગત પૂજ્ય સ્વભાવને પ્રગટ કરે. ભાવાર્થ એ કે પહેલાં “હું પણ પૂજ્ય અનંતગણું છું” એ નિર્ધારરૂ૫ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે, સ્યાદવાદ સત્તાનું
૧ જોકે પ્રશસ્ત રાગમાં ક્ષાયિક સમઝીત થાય છે, અહીં તે કરતાં લચી સ્થિતિની વ્યાખ્યા છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
