________________
૩૬
(૨) અર્ધોવનતપ્રણામ અર્ધો નમેલા એટલે કેડથી શરીર જરા નમાડી તથા માથું, હાથ આદિથી ભૂમિને પગ આદિનો સ્પર્શ કરી પ્રણામ કરવા તે. આમાં ચાર અંગ નમે છે. (૩) પંચાંગપ્રણામ–એટલે પાંચ અંગ-નામે બે જાનુ, એ હાથ, અને એક માથું નમાડી ખમાસમણ આપી પ્રણામ કરવા તે. ૪. પૂજાત્રિક. ત્રણ જાતની પૂજા.
(૧) અંગપૂજા-શરીરપૂજા–આમાં પ્રથમ સાતવાનાં નામે મન,
વચન, કાય, વચ્ચે, પૂજાનાં ઉપકરણો, ભૂમિ એ છની શુદ્ધિ તથા નીતિનું ધન એમ જોઇએ. એ પછી નિમૈલ વસ્ત્ર પહેરી આપડો મુખકોશ થાય એવું ઉત્તરાસંગ રાખી પ્રભુના શરીરની પૂજા કરવી જોઈએ. તે શરીરની પૂજા આ પ્રમાણે થાય છે. પહેલાં આશાતના ટાલવા માટે બિંબને–ભગવાનના અંગને મોરપીછીથી કે પુંજણીથી પુંજવા, પછી નવરાવી, અંગ લુહી, વિલેપન કરી, ઘરેણાં પહેરાવી આંગી રચી, ફૂલ ચડાવી, ધૂપ સુગંધ વાસક્ષેપ વગેરેથી પૂજા કરવી.
•
(અહીંઆ આંગીસંબંધી થોડું ખોલવું યોગ્ય થઈ પડશે. પ્રભુની આંગીમાં સુધારો થવાની બહુ જરૂર છે. કેટલેક ઠેકાણે પ્રભુને કોટ, પાટલુન, ખમીશ, વાસકુટ વગેરે પહેરાવાય છે, એ બિલકુલ યોગ્ય નથી. શું પ્રભુને આપણા જેવા બનાવવા માંગીએ છીએ ? ખરી રીતે એવો શણગાર પહેરાવવો જોઈએ કે જે જોતાંજ વીતરાગદશા–ગંભીરતા–પ્રૌઢતા એકદમ યાદ આવે. દર્શનની ઘણીજ અસર થાય છે. જેમ એક ક્રોધીને જોતાંજ ક્રોધ ચઢે છે, મલવાને જોતાંજ અલ સ્ફુરે છે, સૂગ ચઢે એવી વસ્તુ જોતાં સૂગ આવે છે, ખાટી વસ્તુ જોતાંજ મોઢામાં પાણી આવે છે, રોગીને જોતાં ત્રાસ છૂટે છે, પોતાની સ્ત્રીની મૂર્તિ જોઈને કામ વ્યાપ્ત થાય છે, પોતાની માતા, પિતા, કે ગુરૂની છખી જોઈ આનંદ થાય છે અને તેને મન, વચન, અને કાયાએ કરીને નમસ્કાર થાય છે, તેવીજ રીતે પરમેશ્વરને-વીતરાગને જોતાંજ વીતરાગતા થવી જોઈએ. તેમની મૂર્તિ શાંત મુદ્રાવાળી છે અને તેમ હોવાથી તે જોઈને આપણને આનંદ ઉત્પન્ન થાય છે, એટલુંજ નહિ,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
