________________
૨૦
વાળો પત્રન પણ ઉનાળામાં સખત તડકાથી હણાયેલ એવા મુસાફરોને સંતોષે છે.
( કલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર )
૫.
સ્થાપના જિનની પૂજા કલ્યાણકારી છે.
સ્થાપના ( પ્રતિષ્ઠા ) લોકમાં પ્રસિદ્ધ છે, અને સત્યના ત્રણ પ્રકારમાં સ્થાપના સત્ય પણ શ્રી સ્થાનાંગસૂત્રમાં કહ્યું છે.
સ્થાપના-જિ
નપૂજા. આમાં યુક્તિ એ છે કે જેમ સાધુઓને ભીંતઉપર ચીતરેલી પુતળી પણ જોવી ઘટે નહિ કારણ કે તેથી રાગ, કામાદિ ઉત્પન્ન થાય છે; પણ શ્રી જિનેશ્વરની મૂર્તિ હંમેશાં જોવી ઘટે, કારણ કે તેથી વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાનું કારણ મળેછે. જેમ બાળક ક, ખ, આદિ અક્ષરોને ઓળખ્યા વિના ફક્ત મોઢેથી બોલેછે છતાં તે અક્ષરો કોઇએ લખેલા હોય તો તે બાળકને આપવાથી તે જેમ તેમ એટલે કોઈ અક્ષરને બદલે કોઈ અક્ષર બોલે છે, પણ જો તે ઓળખતો હોય તો દરેક અક્ષરોનાં ખરાખર નામ દઈ વાંચી શકેછે, તેવીજરીતે માણસ ચોવીશ તીર્થંકરોનાં નામનો ઉચ્ચાર કરે, પણ તેમની આકૃતિને ઓળખ્યાવિના અન્ય દેવોની મૂર્તિથી જિનેશ્વરની મૂર્તિનું ભિન્નપણું તેને શીરીતે જાણી શકાય? આ કારણથી જિનેશ્વરની પ્રતિમાની સ્થાપના કરવી યોગ્ય છે.
• જિનપ્રતિમા જિનસારખી ' એ વાકય યથાયોગ્યરીતે ગ્રહણ કરવાનું છે. શાહીથી કાગળપર લખેલા અક્ષરો વાંચવાથી જિનોક્ત કથનનો બોધ થાયછે તેવીજ રીતે પ્રભુની પ્રતિમા જોવાથી તેમના સ્વરૂપનો ખોધ થાયછે. લૌકિક શાસ્ત્રમાં પણ એક ભિક્ષુ દ્રોણાચાર્યની મૂર્તિને રાખી ધનુર્વિદ્યા શીખી શકયો હતો—તો “પ્રભુનો અનુભવ કરવા પ્રભુને પ્રત્યક્ષ કરવાની જરૂર છે, પ્રત્યક્ષ કર્યો પછી તેમાં એકાગ્રતા સાધવાની જરૂર છે, અને એકાગ્રતાથીજ દેવસ્વરૂપનું અનુભવજ્ઞાન કે જે એક અગમ્ય વસ્તુ છે તે થાય છે. પ્રતિમામાં પ્રભુભાવના કરી યજન (પૂજન) કરવાથી અંતઃકરણમાં વધારે ઉચી ભાવના રમણ કરેછે; તેને સાન કરાવવું, પુષ્પ ચડાવવાં, આંગી કરવી આદિ ક્રિયાઓમાં ઉચ્ચભાવના ભળેલી હોવાથી અંતઃકરણમાં પ્રભુસંબંધી પ્રેમ અને ભક્તિ પોષાય છે. અને જે સ્થાનમાં પૂજા થતી હોય તે સ્થાનનું વાતાવરણ પણ પવિત્ર વિચારોથી અધિકાધિક પવિત્ર થતું જાયછે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
