________________
યુદ્ધની ઉત્તરોત્તર વધી રહેલી ભયાનકતા રાજનીતિનું જ્ઞાન આપ્યા પછી પિતાના સો પુત્રોને જુદા જુદા પ્રદેશોનું રાજ્ય વહેંચી આપીને સંસારનો ત્યાગ કર્યો. અને ગસાધના કરવા માંડી. આ યોગસાધનાનાં પરિ. ણામે તેઓ કિલષ્ટ કર્મોથી મુક્ત થયા અને કેવળજ્ઞાનની.. પ્રાપ્તિ કરી સર્વજ્ઞ બન્યા. પછી તેમણે ધર્મની દેશના દીધી અને ધર્મસાધક એવા સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાનો ચતુર્વિધ સંઘ સ્થાપે. તાત્પર્ય કે તેમણે વ્યવહારનીતિ ઉપરાંત માનવસમાજને ધમ પણ શીખવ્યઅને જગદ્ગુરુનું પદ સાર્થક કર્યું
શ્રી ઋષભદેવ ભગવાનના બધા પુત્રોમાં ભારત સહુથી " મોટા હતા અને તેઓ અયોધ્યાનું રાજ્ય સંભાળતા હતા. તેમને ચક્રવતી એટલે આ જગતના સર્વ સત્તાધીશ થવાને વિચાર આવ્યે, એટલે તેમણે વિજયયાત્રા શરૂ કરી અને તે વખતના તમામ રાજા પાસે પોતાની આણ કબૂલ કરાવી. આને આપણે યુદ્ધની શરુઆત કહી શકીએ, કારણ કે તેમાં સૈન્ય પણ હતું અને શસ્ત્રો પણ હતાં.
આગળ શું બન્યું તે પણ અમે કહેવા ઈછીએ છીએ, કારણ કે તેનાથી તે વખતની મનભાવના અને
* શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિત્રના પ્રારંભમાં તેમની નિમ્ન પદ્ય વડે સ્તુતિ કરે છે –
आदिमं पृथिवीनाथमादिमं निष्परिग्रहम् ।। आदिमं तीर्थनाथं च, ऋषभस्वामिनं स्तुमः ॥
પ્રથમ રાજા, પ્રથમ સાધુ અને પ્રથમ તીર્થકર એવા શ્રી ઋષભદેવ સ્વામીની અમે સ્તુતિ કરીએ છીએ.”
