________________
: ૧૮
વિશ્વશાંતિ સામનાને વિચાર છેડી દીધે, પિતાના રેષને શાંત કર્યો અને ભાવથી સાધુતાનો સ્વીકાર કરી લીધું. પછી તેઓ પિતાના બંને હાથ નીચા રાખીને ઊભા રહ્યા.
આ બાજુ ભરતેશ્વરની હાલત ઘણી કફેડી થઈ પડી હતી, પણ તેમને આકસ્મિક બચાવ થયે, એટલે તે હાશમાં આવ્યા ને વિચાર કરવા લાગ્યા કે “જેણે બધા યુદ્ધમાં વિજય મેળવ્યું હતું, તેણે વિજયની પરવા ન કરતાં આ રસ્તે લીધે, એટલે તેને સેંકડે ધન્યવાદ છે.” અને તેઓ બે હાથ જોડી બાહુબલિનાં ચરણે પડ્યા. પછી તક્ષશિલાનું રાજ્ય બાહુબલિના પુત્ર ચંદ્રયશાને સેંપી ભરતેશ્વર અયોધ્યા પાછા ફર્યા, એટલે દેખાવ તે એ થયે કે ભરતેશ્વર જિત્યા અને બાહુબલિ હાર્યા, પણ વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ જુદી જ હતી. ભરતેશ્વર બાહુબલિને નમાવવા ગયા હતા, પણ આખરે તેને નમીને જ આવ્યા હતા, એટલે બાહુબલિ જિત્યા હતા અને તેઓ હાર્યા હતા.
ત્યારપછી અનેક યુદ્ધો લડાયાં, તેમાં મહાભારતનું યુદ્ધ ગણનાપાત્ર છે, કારણ કે તેમાં ભારતવર્ષના ઘણા રાજાઓએ ભાગ લીધે હતા અને તેમાં આગળ કદી નહિ વપરાયેલાં શસ્ત્રો પણ વપરાયા હતાં. આ યુદ્ધ પ્રબળ સ્વાર્થલાલસા, મિથ્યાભિમાન અને કૂડકપટની પરંપરાને લીધે જખ્યું હતું. જેનું આખું રાજ્ય જુગારમાં છતી લીધું તેને જીવવા માટે પાંચ ગામ કે પાંચ ડગલાં જમીન આપવા માટે દુર્યોધન તૈયાર ન હતું. પણ પરિણામે તેને તથા આખા કૌરવકુળને નાશ થયે, એટલું જ નહિ પણ
