________________
વિશ્વશાંતિ માટે મહર્ષિઓને ઉપદેશ
૬૩ બૌદ્ધોમાં પાંચમું શીલ મત્યાગ છે અને જેમાં પાંચમું શીલ પરિગ્રહની મર્યાદા છે. પતંજલિ વગેરે ચોગ વિશારદોએ પણ પાંચમું શીલ પરિગ્રહની મર્યાદાને જ માન્યું છે. મદ્યત્યાગ જરૂરી છે પણ તે ભેગોપભેગની મર્યાદામાં આવી શકે, જ્યારે પરિગ્રહની મર્યાદા એ ઘણે ઉચ્ચ સિદ્ધાંત છે અને તે આર્થિક અસમાનતા તથા ધનલાલસા મટાડી શકે એમ છે. અહિંસા પર ભાર મૂકે ને પરિગ્રહની મર્યાદા ન કરે તે એ અહિંસા નામ માત્રની જ રહેવાની, એટલું જ નહિ પણ બીજું, ત્રીજું ને ચોથું શીલ પણ લંગડું બની જવાનું, તેથી પરિગ્રહની મર્યાદા ખાસ જરૂરી છે.
શ્રી વિનેબા ભાવે આજે ભૂદાન અને સંપત્તિદાનની જે ચળવળ ચલાવી રહ્યા છે, તેનું મૂળ પ્રેરણાસ્થાન આ પરિગ્રહની મર્યાદા છે, એમ કહેવામાં કંઈ અત્યુકિત નથી.
જૈન મહર્ષિઓએ ધર્મનાં બીજ સમાન મિત્રી, પ્રમાદ, કારુણ્ય અને માધ્યસ્થ એવી જે ચાર ભાવનાઓ પ્રબોધી છે, તેમાં પહેલું સ્થાન મિત્રી ભાવનાને અપાયેલું જોઈએ છીએ. આ ભાવનાનું પ્રતિબિંબ નિમ્ન ગાથામાં સુંદર રીતે પડયું છેઃ शिवमस्तु सर्वजगत :, परहितनिरता भवन्तु भूतगणा:। दोषाः प्रयान्तु नाश, सर्वत्र सुखी भवतु लोक : ॥
અખિલ વિશ્વનું કલ્યાણ થાઓ, સર્વ પ્રાણીઓ બીજાનાં હિતમાં તત્પર બને, દે નાશ પામે અને લેક સત્ર સુખી થાઓ.”
