________________
-
પર
વિશ્વશાંતિ
ક્રોધને જિતવા માટે ખાસ જરૂર સમજણ સુધારવાની છે. “અમુકે મારું અનિષ્ટ કર્યું, અમુકે મારી પ્રગતિમાં અંતરાય નાખ્યો કે મને ખૂબ સતા એ વિચાર કરવાને બદલે જે એમ વિચાર કરવામાં આવે કે “મારું ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ કરનાર હું પિતે જ છું. મારી પ્રગતિમાં જે કંઈ પણ અંતરાય તે હેય તે તે મારા પિતાને દેને જ છે. મને દુઃખ દેનારે પણ હું પોતે જ છું. બીજાં તે માત્ર નિમિત્ત છે.” તે કેધ શાંત થઈ જાય છે.
કેટલાક એમ કહે છે કે “સામિાન મત સાધુ–જે લકોમાં વૈર લેવાની તાકાત નથી, તેઓ ક્ષમા ધારણ કરે છે અને એ રીતે પોતાની પ્રતિષ્ઠા જાળવી રાખવાનું એક નિમિત્ત શોધી કાઢે છે. પણ તેમની આ માન્યતા ભૂલ– ભરેલી છે. ક્ષમા એ કાયરને ધર્મ નથી, પણ વીરને ધર્મ છે. બાહુબલિમાં ભરતેશ્વરને શિક્ષા કરવાની પૂરી તાકાત હતી, છતાં તેમણે ક્ષમા ધારણ કરી અને વૈર લેવાને વિચાર જો કર્યો, તે તેઓ સાચા વીર ગણાયા. તે જ રીતે જે પુરુષ છતી શક્તિઓ વૈર લેવાને વિચાર માંડી વાળે છે અને ક્ષમા ધારણ કરે છે, તે સાચા વીર ગણાય છે. क्षमा वीरस्य भूषणम्।
જો આ સિદ્ધાંતને અમલ કરવામાં આવે તે અનેક પ્રકારના કંલહકંકાસને અંત આવે તથા યુદ્ધના ધમ. સાથે ધસમસતા અટકી જાય અને ક્ષમાની સુવાસથી એક બીજાની ભૂલ સુધરતાં શાંતિનું વાતાવરણ સર્જાય. તેથી જ જૈન મહર્ષિઓએ પ્રત્યેક મુમુક્ષુને પ્રતિદિન એવી ભાવના
