________________
યુદ્ધની ઉત્તરોત્તર વધી રહેલી ભયાનકતા
૧૫
મનમાં પેસીને એ જ કાર્યોની પુનરાવૃત્તિ કરાવી રહી છે!
યુદ્ધની નેબતે ગડગડી અને એક જબ્બર સિન્ય લઈ ભરતેશ્વર બાહુબલિ પર ચડાઈ કરવાને ચાલ્યા. બાહુબલિને આ સમાચાર મળતાં તેઓ પણ શસ્ત્રસજજ થઈને સામા આવ્યા. ગંગાના કિનારે બંનેનાં સિને સામસામા ગોઠવાઈ ગયા. આ વખતે બાહુબલિએ વિચાર કર્યો કે
અમારા બે બંધુઓ વચ્ચે તકરાર છે. તે મને નમાવવા ચાહે છે અને મારે નમવું નથી. આ સંગોમાં હજારોલાખે નિર્દોષ માણસોનાં લેહી શા માટે વહેવડાવવાં ? જે ભરતેશ્વર માની જાય તે સામસામા લડીને જ ફેંસલે કરી લે.” આ વિચારને આ ભાવનાને અમે માનવતા કહીએ છીએ, આર્ય સંસ્કાર કહીએ છીએ કે જે મનુષ્યને ગમે તેવા વિકટ પ્રસંગે પણ હિંસા તરફ ઢળી પડતે અટકાવે છે.
તેમણે ભરતેશ્વરને સંદેશે કહેવડાવ્યું કે “સાચેક્ષત્રિય ન્યાય માટે લડે છે, નિર્દોષને ન રંજાડવા એ તેની પ્રતિજ્ઞા હેય છે, તેથી તમે જે લાખે નિર્દોષ માણસોને સંહાર કરવા ન ઈચ્છતા હે તે આપણે સામસામા લડીને ફેંસલ કરી લઈએ.”
બાહુબલિનું બળ જોતાં આ સંદેશાને સ્વીકાર કરવામાં જોખમ હતું, છતાં તે ન્યાયી અને વ્યાજબી હતું, એટલે ભરતેશ્વરે તેને સ્વીકાર કરી લીધું અને દ્વયુદ્ધ શરુ થયું. આજે આપણને ઠંદ્વયુદ્ધથી સામસામી શમશેરે ખેંચાવાને ખ્યાલ આવે છે, પણ એ હૃદયુદ્ધ
