________________
૧૪૨
શબ્દો સાંભળીને રોમરાજી વિકસીત થાય, અને એ જ વિચારે કે આવા O) પ્રસંગે આવું કહેવું એ ય યોગ્ય જ ગણાય. અયોગ્ય આદમીને પ્રસંગે પણ
તે જેવો હોય તેવો તેને ન જ કહેવાય એમ નહિ. અવસરે તે જેવો હોય ( તેવો તેને ઓળખાવી શકાય. આ બધી વાત સાચું સમજે એના માટે છે.
સાધુપણાના નાશ વખતે સાધુ કરડો ન થાય ? કહો કે થાય જ. કોઈ કહે કે, “કેમ કરડા થયા ?” તો એને કહેવું પડે કે, તને એમ નહિ સમજાય, પહેલાં સાધુપણાની કિંમત સમજ. જેને સાધુપણું વહાલું ન હોય તેને અગર તો શ્રી વીતરાગને તેવા અવસરે ગુસ્સો ન આવે. બાકી તો એવા પ્રસંગે સાધુતાની કિમતવાળાને ગુસ્સો આવવો તે સ્વાભાવિક છે. આગ લાગે ત્યારે ઘણી બેબાકળો થાય, એ વખતે બીજો કહે કે, હું તો ભડકો જોઉ છું તોય મને કાંઈ થતું નથી. પણ એને શાનું થાય ?
કારણકે તે તેનું ઘર નથી. એ રીતે અહીં પણ, જેને હૈયે શાસન હોય તેને : જ શાસન ઉપરના આક્રમણ અવસરે દુઃખ થાય અને તેને નિવારવાની મેં બુદ્ધિ થાય.
શ્રી રાવણ પોતે નિયમધર હતા. માટે એ ધર્માત્માના હૃદયને સમજતા હતા, નહિ તો ત્રણ ખંડના માલિકથી આવું અપમાન સહાય ? શ્રી રાવણ ઉત્તમ ન હોય તો એવા વખતે નિયમ યાદ રહે ? શય્યામાં તરફડ્યા તે હા, પણ અત્યાચાર ન કર્યો. મંદોદરીને સમજાવવાનું કહ્યું, શ્રીમતી સીતાદેવી માની જાય એવી ઈચ્છા પૂરેપૂરી, એટલો મોહનો ચાળો. પણ એ દશામાંય નિયમ નથી ભૂલ્યા, એ ઉત્તમતા કમ નથી. ધર્મીના હાડ ધર્મી જાણે, ધર્મ ઉપર આફત વખતે જેઓ છતી શક્તિએ
આંખ મીંચામણા કરે છે, તેઓ વસ્તુત: ધર્મ પામ્યા જ નથી. પોતાની ( જાતને કોઈ કહે, પોતાની બેન-બેટીને કહે, તો શક્તિહીનમાંય ઉછાળો
આવે કે નહિ? તેમ મારા દેવ, મારા ગુરુ, મારો ધર્મ એમ હોય તો ? તો બધું થાય, નહિ તો બારેય ભાગોળ મોકળી છે. જેના હૈયામાં ધર્મ વસ્યો હોય તેનું હૃદય ધર્મ ઉપર આફત વખતે બળ્યા વિના ન રહે. એવું હદય કેળવવું જોઈએ. હદય બળે એટલે શક્તિ સામગ્રી મુજબ નિવારણનો ઉપાય કર્યા વિના રહેવાય નહિ.”
.લંક વિજય.... ભાગ-૪
