________________
૨૪૦
ભ૮-૪
લિંકા વિજય..
પરમાત્મા આદિ ઉપકારીઓએ ફરમાવ્યું છે. પણ ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિના દર્શાવેલા અનેક કારણોમાં વયને એટલે અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટ શરીરાવસ્થાને કારણ તરીકે દર્શાવેલ નથી; આથી વય સાથે ચારિત્રના પરિણામનો વિરોધ નથી જ."
શંકા-સમાધાન સભાઃ પહેલા તો એમ કહી ગયા કે “આઠ વર્ષની શરીરાવસ્થા થાય તે પહેલા બાળકને ચારિત્રના પરિણામ પણ બહુધા થતા નથી. તો પછી અહીં તેની સાથે વિરોધ નથી થતો?
પૂજ્યશ્રી: ના. આઠ વર્ષની શરીરાવસ્થા થાય તે પહેલા બાળકોને ચારિત્રના પરિણામ પણ બહુધા થતા નથી.' આ વાત અને ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિમાં અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટ શરીરાવસ્થા કારણરૂપ નથી. આ વાત એ બેની વચ્ચે કાંઈ જ વિરોધ જેવું નથી.
ચારિત્ર મોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિમાં જો અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટ શારીરિક અવસ્થા કારણભૂત છે, એમ માનવામાં આવે, તો તો એમ માનવું પડે કે, ‘અમુક વય થઈ એટલે તે વયને પામેલા આત્મામાં ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિ થાય જ અને એથી ચારિત્રના પરિણામ પણ થાય જ !' પણ એમ નથી. માણસ સો વર્ષનો બુઢો થઈ જાય તે છતાં પણ તેના ચારિત્રમોહનીય કર્મનો લયોપશમ થતો નથી એમ ઘણી વાર બને છે. મહાભાગ્યવાન આત્માઓ જ પોતાના ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમને પામી શકે છે. બાકીનાઓની તો આખીને આખી જીંદગી વહી જાય છે, પણ તેમનામાં ચારિત્રમોહનીય કર્મનો ક્ષયોપશમ ઉત્પન્ન થતો નથી. આથી સ્પષ્ટ છે કે ચારિત્ર મોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિમાં અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટ શરીરાવસ્થા એટલે વય કારણરૂપ નથી.
વળી જો અમુક વયને જ ચારિત્રમોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ઉત્પત્તિમાં કારણરૂપ માનવામાં આવે તો તો એમ પણ
