Indian Logic Part 03

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 199

188
INDIAN LOGIC
3 यद्येवं पदार्थोऽपि कस्मादिह दर्शितः...स तु शब्दानामर्थासंस्पर्शितां वदन्तं रुदन्तं च
शमयितुं शब्दप्रामाण्यसिद्धये सूत्रकृता यलः कृतः ।। 305 4 वाक्यार्थस्तु न क्वचिदपि सूत्रकारभाष्यकाराभ्यां सूचितः। 305 5 पृथक्प्रस्थाना इमा विद्याः। प्रमाणविद्या चेयमान्वीक्षिकी, न वाक्यार्थविद्येति । 305 6 यद्येवं वाक्यार्थमपि बाह्यं वास्तवमन्तरेण शास्त्रस्य प्रमाणता न प्रतिष्ठां लभते इति तत्रापि
प्रयत्नः कर्तव्य एव। ...संसर्गावगमे च सर्ववादिनामविवादः। 307-308 7 वाक्यार्थं मन्वते येऽपि नियोगं भावनां क्रियाम् ।
तैरप्यन्योन्यसंसृष्टः पदार्थग्राम इष्यते ।। 308 8 परपक्षान् प्रतिक्षिप्य...वाक्यार्थविद्येति । 304-305 9 एकस्त्वयमसावर्थ इति...प्रधानत्वात् फलमेव वाक्यार्थः । 309
References : The Problem of Word-Meaning pp. 37-50. 1 अथ यदुक्तं वास्तवस्य शब्दार्थस्याविद्यमानत्वात्...प्रथमं पदार्थो निरूप्यते। 145 2 तत्र तिङन्तपदार्थचिन्ता वाक्यार्थविचारावसरे एव करिष्यते...द्रव्यशब्दा इति। 145-146 3 तत्र गवादिजातिशब्दानां...नैयायिकगृहे गीयते । 146 4 इदं तु चिन्त्यताम्...कथं तद्वान् पदार्थो भविष्यति। 146 5 तथाहि न तावत् सामान्यग्रहणनिपुणमक्षजं ज्ञानं...शब्दलिङ्गयोर्विकल्पविषयत्वेन वस्तु
ग्राहित्वासम्भवात् । 146 6 अतश्च न व्यक्तिव्यतिरिक्तं सामान्यं, भेदेनानुपलम्भात्...न तयोर्भेदः । 147 7 अतश्चैवं तदग्रहे तबुद्ध्यभावात् । ...न ततोऽसौ भिद्यते । 148 8 तद्वृत्तित्वात् सामान्यस्य...तथाभूतस्य च वृत्तिप्रकारस्य क्वचिदप्यदर्शनात् । 148 9 या च समवायात्मिका...न हि अहं मयैव सम्बध्ये । 149 10 सर्वसर्वगता वा स्यात् पिण्डसर्वगताऽपि वा।
सर्वसर्वगतत्वे स्यात् कर्कादावपि गोमतिः। 151 11 सर्वत्रैव प्रतीयेत न वा सर्वगतं भवेत् ।...
सर्वसर्वगतं तस्मान्न गोत्वमुपपद्यते ।। 152 12 पिण्डसर्वगतत्वे तु...कष्टा व्यसनसन्ततिः ।।152 13 भाट्टास्तु ब्रूवते भिन्नाभिन्नमेकं वस्तु...अत एव निर्विकल्पबोधेन द्वयात्मकस्यापि वस्तुनो
ग्रहणमुपेयते । 152-153 14 तदेतदभिधीयमानमेव...जैनोच्छिष्टमिदमुच्यते । उच्यमानमपि न शोभते । 153 15 दृष्टत्वान्न विरोधश्चेन तथा तदवेदनात्। ...नानुवृत्त झल्पेषु विस्रम्भ उचितः सताम् ।। 154