Indian Logic Part 03

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 207

196
INDIAN LOGIC
34 नन्वभिन्नत्वाद् वाक्यार्थबुद्धेः...अस्त्यवयवप्रतीतिः, सा तुभ्रान्तेति चेन्न, बाधकाभावात्। 39 35 यदप्यभ्यधायि वृद्धव्यवहारेण...साऽवश्यमपेक्ष्येत । 40 36 यत् पुनरवादि वाक्यस्येव पदानि...मा भूवन्निति । 42 37 यत् पुनः कूपसूपयूपादौ...हठादापादयितुं युक्तः । 43; यत् पुनरन्वाख्यानविसंवादात्... . ___अवितथं प्रत्येष्यामः । 44 38 यत पुनर्वाक्यभाग...सविस्तरं समाधिमभिधास्यामः । 47
References : How a Sentence Yields Meaning pp. 74-89.. 1 कश्चिदाह - बाढं वर्णेभ्यः पदार्थप्रतीतिरस्तु, वाक्यार्थप्रतीतौ न तेषां सामर्थ्य, कुतस्तर्हि
वाक्यार्थावगतिः ?...न तत्र तेषां शक्तिमुपकल्पयितुमर्हति । 48 . 2 अपि च पदेषु पूर्ववर्णेषु नातिदूरमतिक्रान्तेषु...तस्माद् न वर्णा वाक्यार्थबुद्धिहेतवः । 48 3 अपि च अन्वयव्यतिरेकाभ्यामेवमवगम्यते यत् पदार्थपूर्वको वाक्यार्थ इति...जानात्येवासौ .
वाक्यार्थः। 50 4 पश्यतः श्वेतिमारूपं...न पदार्थविना क्वचित् ॥ 50 5 नाप्यशाब्दत्वं वाक्यार्थप्रतीतेराशङ्कनीयं...सर्वमनवद्यम् । 51 6 न पदार्थेभ्यो वाक्यार्थावगतिरपि तु वाक्यादेव...न पदार्थार्थः । 51 7 यथा हि काल्पनिकवर्णसमूहात्मकं पदं पदार्थप्रतिपत्तिमादधाति...वाक्यार्थप्रतिपत्ति
माधास्यति । 51 8 यत्तु किमेकसंस्कारकारणेन कार्यद्वयं...कार्यस्य भिन्नत्वात् । 52 9 यदपि चिरतिरोहितवर्णप्रबन्धानुसन्धानं दुर्घटमिति...दर्शयिष्यते । 52 10 भाष्यकारोऽपि ‘पदानि स्वं स्वमर्थमभिधाय निवृत्तव्यापाराणि' इति...सर्वात्मना तु
विरतव्यापारे शब्दे साऽवश्यं हीयते । 54 11 यदप्युक्तम् अन्वयव्यतिरेकाभ्यां...तस्मात् पदानां ग्रहणमेव तत्र वाक्यार्थावगमे निमित्तम्। 55 12 यदपि पश्यतः श्वेतिमारूपं...वाक्यश्रवणात् तु विना न वाक्यार्थो भवितुमर्हतीत्यलं
प्रसङ्गेन । 56 13 तत्राचार्यास्तावदिमां कल्पनामदीदृशन् – प्रथमवर्णज्ञानं, ततः संस्कारः, ततो द्वितीयवर्ण
ज्ञानं...ततो वाक्यार्थप्रतिपत्तिः । 56-7 14 अत्र वदन्ति – नेयं प्रक्रिया साध्वी...पदार्थज्ञानवेलायां विनाश एव यतः 1 57-8 15 अपि च पूर्वपदैरर्थशून्यतया...ज्ञानयोगपद्यमापद्यते । 58 16 व्याख्यातारस्तु प्रक्रियान्तरमाचचक्षुः । वर्णानुगमरूपेण तावत् प्रथमपदज्ञानमुत्पद्यते । ततः ___ संकेतस्मरणम् ।...वाच्यस्वरूपमवभासते । 59 17 तथाविधपदार्थज्ञानात् संस्कारः ।...अवच्छेद्यत्वेन प्रकाशमानोऽर्थसमूहो वाक्यार्थः । 59