________________
बारमो अने तेरमो सैको
२८९ पालि-प्रयोग ' सुणित्वान' वगैरेमां वपरायेला ' इत्वान' द्वारा ‘एप्पिणु' अने ‘एविणु' आव्या होय एवी संभावना छे. 'इष्टीनं' 'पीवी' वगेरे वैदिक रूपो साथे आ रूपोनी समानता छे, एम आगळ (पृ० ६७) जणावी गयो छु. आमांना 'इ' 'इउ' ए बे प्रत्ययो अभयदेवे वापरेला छे. वादिदेवसूरिए ‘इवि' प्रत्यय वापरेलो छे. अने उदाहरण आपवानी दृष्टिए आ० हेमचंद्रे ते बधा प्रत्ययोने वापर्या छे.
चालु भाषामां करी, जमी, भणी वगैरेमां 'ई' प्रत्ययनो उपयोग छे 'करी' अने
र अने करीने, जमीने, भणीने वगैरेमां 'ईने' प्रत्यय 'करीने नाई, लागेलो छे. हवे 'ई' अने 'ईने' आ बे प्रत्ययोनी तथा 'इने' नी उत्पत्ति विशे विचार करतां अने तुलनात्मक रीते व्युत्पत्ति
' परीक्षण करतां मालूम पडे छे के उक्त 'इ' प्रत्ययनो विकार थतां 'ई' प्रत्यय आव्यो होय अथवा 'इवि' के 'एवि' प्रत्यय द्वारा तेना संक्षिप्त रूप तरीके आ 'ई' आव्यो होय. कर+इ = करि, ते ऊपरथी 'करी' अथवा 'करिवि' ऊपरथी 'करी' के 'करेवि' ऊपरथी 'करी' वगेरे 'ई' प्रत्ययवाळां रूपो जतरवानो संभव छे. अभयदेवे 'करि' तो वापर्यु ज छे अथवा प्राकृत 'करिअ' ऊपरथी पण 'करी' नो 'ई' प्रत्यय आववो सुघट छे. 'करीने' वगैरेमांनो 'न' मारा विचार प्रमाणे कोई आगंतुक नथी; परंतु ते संबंधक-भूतकृदंतनो अंगभूत होय एम लागे छे. वैदिक, पालि, प्राकृत ए बधी भाषाओमां संबंधक भूतकृदंतना प्रत्ययोमा 'न' अंगभूत तरीके स्पष्ट छे. तो पछी आधुनिक गुजरातीमां तेने आगंतुक मानवान कशुं कारण जणातुं नथी. तेनी उपपत्ति करवानी रीत आ प्रमाणे छ : मने जणाय छे के वैदिक ' त्वीन' प्रत्ययमां गुजराती 'करीने' ना 'ईने ' नुं मूळ होय; परंतु तेमां अंते 'ए' क्याथी आव्यो ? आ 'ए' वा 'ईने'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
