Dharm Mahelna 21 Pagathiya

Author(s): Harishbhadravijay
Publisher: Navjivan Granthmala

Page 5

પણ શ્રાવક કહેવું અયોગ્ય નથી. રત્નત્રયીના આરાધક માટે શ્રાવક દર્શન આરાધક રૂપ છે. જ્ઞાન ઉપદેશરૂપ છે અને ચારિત્ર આલંબનરૂપ છે.
આ ગ્રંથમાં સંકળાયેલા એકવીશ ગુણોને પ્રાસાદ–મહેલ-મંજીલના પગથિયાં સ્વરૂપ કહ્યાં છે. સંસારમાં બાહ્ય રીતે સુશોભનીય આકર્ષક મહેલ જોઈ ઘણા લલચાઈ જાય તે સ્વાભાવિક છે. પણ આ મહેલની નીચે પાયામાં જે ગુણોનું આરોપણ થયું. છે તે જ મહત્વનું છે. તેના જ કારણે આ મહેલ સુશોભિત આવકારદાઈ છે. દીર્ઘકાળ સુધી ટકી શ્રાવકને મોક્ષ–ફળ આપી શકે છે. માણસ બનવા માટે માર્ગાનુસારીના ૩૫ ગુણો જોઈએ અને શ્રાવક બનવા માટે આ ૨૧ ગુણો જોઈએ.
ટૂંકમાં આ ગ્રંથ અવનવી વાતો લઈને તમારી સામે આવે છે એમ કહીશું તો ખોટું નથી. એક પક્ષ દ્રવ્યધર્મી આત્મા છે જ્યારે બીજી તરફ ભાવઘર્મી આત્મા છે. બેની વચ્ચે ૨૧ વિચારોની સાંકળ છે. એ નિશ્ચિત છે કે, દ્રવ્યધર્મીએ ઘર્મીપણાને સુશોભિત કરવા ભાવધર્મી થવું જ પડશે અને આ માટે આ ગ્રંથના વિચારો વાગોળવા વિચારવાને ચિંતનથી સમજવા પડશે. અપેક્ષાએ આ મોક્ષનગરીની ગાડી જ છે.
વધુ શું કહીએ ? દર્શનથી વિચારમાં, જ્ઞાનથી ઉચ્ચારમાં અને ચારિત્રથી આચારમાં માધુર્ય પ્રગટે છે. એક વાત નિશ્ચિત છે કે – આત્મા અનંત ગુણોનો ભંડાર છે. આરાધક આત્માઓ એ ગુણો પ્રાપ્ત કરે એજ અભ્યર્થના...
શ્રાવક = શ્રા – શબ્દથી સાંભળવાની ઈચ્છા રાખનાર (સમ્યગુદર્શન), વ – શબ્દથી વિવેકમાં અનુરાગ રાખનાર (સમ્યગૃજ્ઞાન) અને ક – ક્રિયામાં રુચિ રાખનાર વ્યક્તિને (સમ્યગ્રચારિત્ર) પણ શ્રાવક કહી શકાય. “સુરતરુ કલ્પવૃક્ષ'ની ઉપમા પણ વ્રતધારી શ્રાવકને શાસ્ત્રમાં કહી છે.
રતનત્રયી માટે શ્રી સિદ્ધચક્ર મહાપૂજનની અંદર મંત્રોચ્ચાર આ મુજબ છે. - ૐ હ્રીં શ્રીં તત્ત્વરુચિ રૂપાય સમ્ય દર્શનાય નમઃ સ્વાહા
ૐ હ્રીં શ્રીં તત્ત્વાવબોધ રૂપાય સમ્યગુ જ્ઞાનાય નમ: સ્વાહા ૐ હ્રીં શ્રીં તત્ત્વપરિણતી રૂપાય સમ્યગુ ચારિત્રાય નમઃ સ્વાહા
ચૌદહ ચૂકા બારહ ભૂલા, છ કાયકા ન જાના નામ,
સારે ગાંવમેં ઢંઢેરો પીટા, શ્રાવક હમારા નામ.” સિદ્ધચક્રમાં દેવ-ગુરુ-ધર્મ : દેવ – અરિહંત, સિદ્ધ ગુરુ – આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ ધર્મ – દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ
દેવ કરતાં ગુરુ નજીક – ગુરુ કરતાં ધર્મ નજીક. માટે જ દેવના બે, ગુરુના ત્રણ, ધર્મના ચાર પદો છે. દેવ દર્શન આપે, ગુરુ જ્ઞાન આપે, ઘર્મ ચારિત્ર આપે..