________________
ધમધથમાળા : ૨૦ : વધે છે, ભાઈઓમાં ખટપટ થવા લાગે છે, સગાંસંબંધીઓ સાથે તેછડાઇભરેલું વર્તન શરૂ થાય છે તેથી અભિમાન અને ઉદ્ધતાઈભરેલાં વચને મુખમાંથી બહાર નીકળવા લાગે છે. આવી દુરાચારિણી લક્ષમી સાથે પ્રેમમાં પડવું એ કયા પ્રકારની બુદ્ધિમત્તા છે?
જેઓ લક્ષમીના પ્રેમમાં પાગલ થયા અને પિતાનું કર્તવ્ય ભૂલી ગયા, તેમને આખરે પેટ ભરીને પસ્તાવાને વખત આવ્યું છે. ભારતવર્ષ પર સત્તર વાર સવારી કરીને સુવર્ણ મુક્તામણિની પેઠે ભરી જનાર મહમદ ગઝની આખર સમયે ધનના એ ઢગલા પર બેસીને પકે ને પોકે રે છે કે, “અરેરે! કેટકેટલી આશાથી—કેટકેટલી મુશીબતેથી મેં આ ધન ભેગું કર્યું હતું, પણ તેમાંનું કંઈ મારી સાથે આવવાનું નથી, એ વિચારે મારું હૃદય ફાટી જાય છે ! ” લક્ષમીના લોભમાં પડી અવંઘને વંદનારા, અપૂજ્યને પૂજનારા અને ગમે તેવાં કુટિલ કારસ્તાન કરનારા સહુએ આ વચને ધ્યાનમાં રાખવા જેવાં છે.
ઝાઝાં ખેરડા(મકાને), ઝાઝાં હેરડ(પશુધન) અને ઝાઝાં છરડાં( પુત્ર પરિવાર ) સુખનું કારણ નથી પણ ઉપાધિનું મૂળ છે, એમ સમજી સુજ્ઞ પુરુષોએ પ્રાપ્ત સ્થિતિમાં સંતોષ રાખ ઘટે છે. - તે માટે આત્માનું અનુશાસન આ રીતે કરવું ઘટે છેઃ
હે આત્મન ! તું લક્ષમીની લાલચમાં સપડાઈશ નહિ, તને ન્યાયનીતિથી જે કંઈ પ્રાપ્ત થાય તેનાથી સંતોષ માનજે ! તું આલિશાન મહેલમાં નહિ રહે અને એક સારા ઘરમાં કે
