________________
તેર : : ૨૩ :
ભાવનાબુદ તેના પર અનેક રીતે મહેરબાની કરીશું અને તેમ છતાં નહિ માને તે મારા હાથમાં રહેલી મણિમય મુદ્રિકા આપી દઈશ. પણ તમને કઈ રીતે લઈ જવા નહિ દઉં. હું જોઉં છું કે તમને એ કેવી રીતે લઈ જાય છે? રાજા શાંત છે, શાણે છે, તે ઠાવકાઈથી કહે છેઃ ઘેલી થા મા સુંદરી! ઘેલાં બેલ ન વેણુ;
જો જમા લેવત લાંચડી, (તો) જગમાં મરત જ કેણ? હે સુંદરી! તું ઘેલી થા મા અને આ રીતે ઘેલાં વેણ બોલ મા. જે જમ લેકે લાંચરૂશ્વત લેતા હતા તે આ જગતમાં કેણ મરત? અથત કઈ મરત જ નહિ.
તાત્પર્ય કે ગમે તેવી રિદ્ધિસિદ્ધિ, અધિકાર કે લાગવગ મૃત્યુને ખાળવામાં અસમર્થ છે.
બામાં ભરેલા પાણીની જેમ આયુષ્ય પ્રતિક્ષણે ઓછું થતું જાય છે, છતાં મેહથી મૂઢ થયેલ આત્મા ચેતત નથી. એ તે મારી પત્ની, મારા પુત્રે, મારે પરિવાર, મારે પૈસે, મારે વ્યવહાર એમ સર્વત્ર “મારું” “મારું” કરતા ફરે છે અને હજી પણ હાથમાં રહેલી બાજી બેવકૂફ બનીને ગુમાવી દે છે.
મનુષ્ય જે મૃત્યુને ગંભીરતાથી વિચાર કરે તે તેને તત્વની ખુરણ થયા વિના રહે નહિ. કોઈ કવિએ ઠીક જ કહ્યું છે કેઃ
मस्तकस्थायिनं मृत्यु, यदि पश्येदयं जनः । आहारोऽपि न रोचेत, किमुताऽकृत्यकारिता ? ॥१॥
