Bhartuhari Nirvedam

Author(s): Harihar Upadhyaya
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 17

હા મર્ક્યુરિનિર્વે –
इह यदि मृषा दोषारोपो गुणेऽपि कृतस्ततः, फलमपि मया जाल्मेनास्मिन्यथोचितमाप्स्यते।।३।।
(પ્રવિર૧ વૈપમાન:) કુરાધ્યાયી પુરુષ: – સૈવ ! વી – (ઘોં વાવેતમે નાટયતા) રાના - (સૉાનું ) કુરાસ્થયન્ ! વિંદ વેવ્યા: ?
पुरुषः - देव्वेण पआसिदुमाणत्तं देवस्स सावदेण वावादणं अम्हमुहादो सुणन्तीए -
રાના - (સવિતર્ક ) किं देव्याः समभून्मनो निपतितं मूतिमिस्रान्तरे ? पुरुषः - मग्गावलोअणत्थं दुआरत्थम्भावलम्बिआए जेव्व
વૈરાગ્યોપનિષદ્ - પણ મેં ખોટું દોષારોપણ કર્યું. હું કેવો દુર્જન ! આંનું યથોચિત ફળ પણ મને મળશે જ.
મૃષાભાષી પુરુષ :- (પ્રવેશ કરીને ધ્રુજતા ધ્રુજતા કહે છે) દેવ ! દેવીનું... (આટલું અડધું કહીને કંઠ રુંધાઈ જાય છે.)
રાજા :- (ઉદ્વેગ સાથે) મૃષાભાષી ! દેવીનું શું ?
પુરુષ :- દેવ ! આપે મને જે કહેવાની આજ્ઞા કરી હતી તે જંગલી પ્રાણીથી આપનું મૃત્યુ -મેં દેવીને સંભળાવ્યું. અને એ સંભળાવતા જ...
રાજા :- (ખેદ અને વિતર્ક સાથે) શું દેવીનું મન મૂચ્છના અંધકારમાં પડી ગયું ?
પુરુષ :- રાજન્ ! દેવી આપની રાહ જોતા દરવાજાના થાંભલે ટેકો દઈને ઉભા હતા અને તે જ સમયે..
– ભર્તુહરિનિર્વેર . राजा - (सबाष्पगद्गदम् ।) किं वक्तुमध्यवसितोऽसि ? जातं वाथ जगत्त्रयं मम हतस्यैवान्धकारायितम् ? पुरुषः - अह इं। विणिग्गआ अणिवत्तिणो णीसासा।'
(રાના મુદ્ધન્યૂમો નિપતતા) પુરુષ – (ધારયિત્વા.) સમાસ ટુવ્યો ! રાના – (વશ્વસ્થા) श्वासा एव परं न पङ्कजदृशो देहाबहिर्निर्गता । गेहाद्भर्तृहरेर्गता विधिहता हा ! जीवलोकोत्सवाः ।।४।।
(इति भूयोऽपि मूछितः पतति ।) (રિનના ધારન્તિા ).
- વૈરાગ્યોપનિષદ્ રાજા :- (સુ અને ગદ્ગદ્ અવાજ સાથે) તું કહેવા શું માંગે છે ?
શું હું અભાગિયો છું ? મારા માટે આખુ જગત અંધકારમય થઈ ગયું છે ?
પુરુષ :- ઓહ... સાંભળતાની સાથે જ તેમના એવા નિસાસા નીકળ્યા, કે જે કદી પાછા ન ફરે.
(રાજા બેભાન થઈને ધરતી પર પડી જાય છે.) પુરુષ :- (રાજાને ઉંચકીને) દેવ ! શાંત થાઓ.
રાજા :- (થોડા શાંત થઈને) અરે, કમળ જેવી આંખોવાળી તે સુંદરી ! તેના શ્વાસો શરીરની બહાર જતા રહ્યા, એટલું જ નથી થયું, પણ ભર્તુહરિના ઘરમાંથી સમગ્ર વિશ્વના ઉત્સવો જતા રહ્યા છે. ફટ રે વિધિ ! તે દેવીના પ્રાણ અને મારું સુખ બંનેનું હરણ કરી લીધું છે. (આટલું કહીને રાજા ફરીથી બેભાન થઈને પડી જાય છે.)
(પરિજનો રાજાને સંભાળી લે છે.) १. अथ किम् । विनिर्गता अनिवर्तिनो निश्वासाः। २. समाश्वसितु देव।
૨ ટેવ ! સેવ્યા:- ૨, ટ્રેન પ્રકાશનુમાપ્ત હેવી વાપરેન જાપાનમwrTTF च्छृण्वन्या-| ३. मार्गावलोकनार्थं द्वारस्तम्भावलम्बिन्या एव