Bhartuhari Nirvedam

Author(s): Harihar Upadhyaya
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 29

હા મર્ક્યુરિનિર્વેવમ્ – भगवन् ! उदेति कश्चिद्विज्ञानसुखास्वादः ।
गोरक्षः - अभ्यासात्पूर्णानन्दतया स्थास्यसि । अष्टाङ्गश्च हठयोगः समये मयोपदेक्ष्यते।
રાના – મવિન્ ! પ્રીતડાં વર: (ત્તિ વય: પતત્તિ )
देवतिलकः - (सानन्दम् ।) योगिनामुनापनीतशोकः सानन्द इव विलोक्यते राजा। तदतः परं प्राप्तोऽवसरः । (इत्युपसृत्य।) आज्ञापयतु देवो वह्निसंस्कारं देव्याः।
(રાના મૌનેન તિeતા) રેતન: - વૈવ ! ટીચતાં પ્રતિવચન
રાના - (વિદચા) તિસ્રાન્તોડવસર: यस्मादासीत्तन्ममत्वं मम त्वं, मन्त्री राजा चाहमेतद्यतश्च ।
- વૈરાગ્યોપનિષદ્ સાથે કહે છે.) ભગવંત ! વિજ્ઞાન સુખના કો'ક અપૂર્વ આસ્વાદનો ઉદય થાય છે.
ગોરક્ષનાથ :- બસ, તું અભ્યાસ કરતો રહે, ક્રમશઃ પૂર્ણ આનંદમય બની જઈશ, યોગ્ય સમયે હું તને અષ્ટાંગ હઠયોગનો ઉપદેશ આપીશ.
રાજા :- ભગવંત ! આ વરદાન મેં આપની પાસેથી પ્રાપ્ત કર્યું... ઘણો ઉપકાર. (એમ કહીને પગમાં પડે છે.)
દેવતિલક :- (આનંદ સાથે) યોગીએ રાજાનો શોક દૂર કરી દીઘો હોય, અને રાજા આનંદમાં હોય, એવું લાગે છે. તો હવે અવસર આવી ગયો છે. (એમ કહીને નજીક જઈને) રાજન્ ! આજ્ઞા કરો. દેવીનો અગ્નિસંસ્કાર કરીએ ? (રાજા મૌન રહે છે.)
રાજન્ ! પ્રત્યુત્તર આપો. રાજા :- (થોડું હસીને) અવસર ગયો. જ્યારે મને તેનું મમત્વ હતું, ત્યારે તું મારો મંત્રી હતો અને હું
૪૦
- પર્તુહરિનિર્વેદમ્ श्रीगुर्वाज्ञालब्धसर्वार्थसिद्धेः, स व्यामोहो मे समूलो विनष्टः ।।२।।
तदतः परं भवत एवास्त्वाज्ञापनभारो भवद्राजपुत्रस्य वा।
देवतिलकः - (योगिनं प्रति।) योगिन् ! न युक्तमेतत्कालसर्पदंशेन वृश्चिकदंशदोषापनयनम्।
गोरक्षः - मन्त्रिमहत्त(र)क ! अलमुपालम्भेन । परावर्तय राजानं शोकसुलभान्निर्वेदात्। अहमपि तवानुवर्ती भविष्यामि ।
તેવતિન? – રાનન ! હિમૈતત ? संविधाय नवनीतसंविदश्चास्माकमपि दारुणौजसा। सूपसंवलनसाधु भूपते ! राज्यमाज्यमिव किं न रोचते।।३।।
– વૈરાગ્યોપનિષદ્ - રાજા હતો. પણ જ્યારથી શ્રીગુરુની આજ્ઞા મળી, તેનાથી સર્વાર્થસિદ્ધિની પ્રાપ્તિ થઈ. ત્યારથી મારો તે વ્યામોહ મૂળમાંથી વિનષ્ટ થઈ ગયો છે.
તો હવે પછી આજ્ઞા કરવાની જવાબદારી તમારી જ હો, અથવા તો તમારા રાજાના પુત્રની હો.
દેવતિલક (યોગીને) :- યોગી ! આ તમે શું કર્યું ? ભોરિંગ નાગના ડંખ દઈને તમે વીંછીનું ઝેર ઉતાર્યું ? આવું કરવું આપના માટે ઉચિત નથી.
ગોરક્ષનાથ :- મહામત્રી ! મને ઠપકો આપવાનો કોઈ અર્થ નથી. રાજાને શોક થયો હતો. અને તેનાથી વૈરાગ્ય થવો સુલભ જ છે. એમ કર, રાજાનો એ વૈરાગ્ય દૂર કરી બતાવ, હું પણ તારો સેવક થઈ જઈશ.
દેવતિલક :- રાજન્ ! આ બધું શું છે ?
આપે પ્રચંડ તેજથી અમારી માખણ જેવી બુદ્ધિમાં પણ સંસ્કાર કર્યા, સરસ મજાની રસવતી બનાવી. આ રસવતી એ જ રાજ્ય. મહારાજ ! ઘી જેવું સ્વાદિષ્ટ આ રાજ્ય આપને ગમતું નથી ?