Anekarth Sangraha Satik Part 01

Author(s): Hemchandracharya, Mahendrasuri, Jinendravijay
Publisher: Harshpushpamrut Jain Granthmala

Page 329

(३०४)
अनेकार्थसंग्रहः सटीकः
कुड्मले चषके दिव्येऽर्थचये योनिशिम्बयोः ॥
जातिकोशेऽसिपिधाने, दर्शः सूर्येन्दुसङ्गमे ।।५३४॥ हीवेरं वालकम् । दैत्यो दानवविशेषः। क्लेशो रागादौ दुःखे च । क्लिश्यतेऽनेन क्लेशनं वा क्लेशः। रागादयोऽविद्याऽस्मिता द्वेषाभिनिवेशाः। तत्र यथा-मैत्र्यादिचित्रपरिकर्मविदो विधाय क्लेशप्रहाणमिह लब्धसबीजयोगाः। दुःखे यथा-क्लेशः फले न हि पुनर्नवतां विधत्ते । कोश: कोष इवाण्डके । कुड्मले चषके दिव्येऽर्थचये योनिशिम्बयोः। जातीकोशेऽसिपिद्याने। कुश्यति कोशः। कूयते । “कोर्वा" इति शः। कुष्यते कोषः। कोष इवेति, कोशशब्द:: कोषशब्दश्च नवस्वर्थेषु वर्तते इत्यर्थः। चषके पुंसि । असिपिधाने शिवायां च त्रिलिङ्गौ। अन्यत्र पुंक्लीबो । अण्डके यथा- एतच्चराचरं विश्वं ब्रह्मकोशविनिर्गतम् । ॥५३३।। कुड्मले मुकुलेऽर्थे चये द्रव्यसंचये च यथा-नालस्यप्रसरो जडेष्वपि कृता वासस्य कोशे रुचिः। चषके यथा-कोशेन वेश्याहि पिबन्ति कस्यं । दिव्ये शपथे यथा-कक्षानिक्षिप्तलोप्त्रस्य कोशपानमिदं तव । योनिरुत्पत्तिस्थानम् । तत्र यथा-कस्य न स्याद् रतिः कोशे । शिवायां यथा-कोशैव्रतत्यः प्रतिभान्ति कानने । जातीकोशो जातिफलम् । असिपिधाने यथा-दृढतरनिबद्धमुष्टे: कोशनिषण्यस्य सहजमलिनस्य । अर्थसंचयगृहे पद्मणिकायां मांसखण्डिकायाञ्च मंखः। अर्थसंचयगृहे यथा-यं तु पश्येन्निधिं राजा पुराणं निहितं क्षितौ । तस्माद्विजेभ्यो दत्त्वाधमर्द्ध कोशे प्रवेशयेत् । पद्मकर्णिकायां यथा-कृत्वापि कोशपानं भ्रमरयुवा पुरत एव कमलिन्याः। मांसखण्डिकायां यथा-पिशाचविघसान् कोशान् सास्थीन कवलयन्त्यहो । शिवाशिवाराव