Anekantajaypataka Swopagnya Tika

Author(s): Haribhadrasuri,
Publisher: ZZZ Unknown

Page 241

स्वोपज्ञटीकासाहता।
२४९ तथा रसज्ञानतया भावाभावे, अन्वयानभ्युपगमेनात्यन्तासत एव भवतः, अस्य रसज्ञानस्य, उपादानचिन्तया, परमार्थतः सर्वत्रासत् सद् भवतीति कृत्वा ? । तत्तथाभावे च तस्य रूपज्ञानस्य तथाभावे च रसज्ञानभावे चाभ्युपगम्यमाने सति । किमित्याह- अनिवारितोऽन्वयः बलादापद्यत इत्यर्थः । एतेनेत्यादि एतेनानन्तरोदितेन, सदा सत्त्वोपलम्भः प्रत्युक्तः । कथमित्याह-तत्त्वतः परमार्थतः, तस्यापि सदासत्त्वोपलम्भस्य, सादृश्यनिबन्धनत्वात् । यदि नामैवं ततः किमित्याह- तस्य च सादृश्यस्य, उक्तवद् यथोक्तम्- 'प्रतिनियतैकग्राहिज्ञानतत्त्ववादे' इत्यादि तथा, ग्रहणायोगात् ; आन्तरतद्विकल्पबीजस्य- असद्दर्शनवासनाख्यनित्यत्वादिविकल्पबीजस्य, अप्रमाणत्वात् , नैतग्राहकं प्रमाणमस्ति; तथापि प्रमाणाभावेऽपि, तत्कल्पनायाश्चान्तरताद्विकल्पबीजकल्पनायाश्च, इतरत्रापि प्रक्रगादनित्यत्वादौ, तुल्यत्वादित्युक्तप्रायं प्रायेणोक्तं 'आन्तरदोषसामर्थ्यात्' इत्यादिना ग्रन्थेन । ____ एवं प्रदीपप्रभोदाहरणं सर्वत्रगत्वादनुदाहरणमेव । न च दीपप्रभाया मण्यर्थेन प्रतिबन्धः, अस्ति च मणिप्रभायाः । न चैवमनित्ये-तरादिविकल्पानां केषांचिदेव वस्तुना प्रतिबन्धो नान्येषाम्, इति वैषम्यमपि दान्तिकेन । अयोनिशो मनस्कारपूर्वकत्वान्नित्यादिविकल्पानां न वैषम्यमिति चेत् । न, अस्यापि तुल्यत्वात् , अनित्यादिविकल्पानामप्येवंभूतभावस्य वक्तुं शक्यत्वात् , उभयत्र तनियामकत्वानुपपत्तेः, निबन्धनाविशेषादिति । अतः स्थितमेतत्- 'अखिलविकल्पज्ञानभ्रान्ततावादिनश्च तसामोत्थं वचनमपि तागेव' इति दुःस्थिता तत्त्वनीतिः॥
पूर्वपक्षान्तरमधिकृत्याह- एवमित्यादि । एवमुक्तनीत्या, प्रदीपप्रभोदाहरणं परप्रणीतं, सर्वत्रगत्वात् कारणाद् विपक्षेऽप्युपनयकरणेन, किमित्याह- अनुदाहरणमेव । अभ्युच्चयमाह- न चेत्यादिना । न च दीपप्रभाया मण्यर्थेन सह प्रतिबन्धोऽस्ति, अस्ति च मणिप्रभाया इत्युभयसिद्धमेतत् । न चैवमनित्येतरादिविकल्पानामनित्य-नित्यादि.