Anekantajaypataka Swopagnya Tika

Author(s): Haribhadrasuri,
Publisher: ZZZ Unknown

Page 260

२६८
अनेकान्तजयपताका
अन्यत् किश्चिद् वासनाख्यम्, अस्याधिकृतबुद्धयाकारस्य, विषयः, इति- एवम् , कथमविषयो नामायं बुद्धथाकार: ? । अवस्त्वेव तदिति चेदन्यत् किश्चिद् वासनाख्यम् । एतदाशङ्कथाह- कथं ततः वस्तुनः, स आकारोऽधिकृतबुद्धयाकारः ? इति वाच्यम् । अहेतुक एवायं बुद्धथाकार इति चेत् । एतदाशङ्क्याह- सदा तद्भावादिप्रसङ्गः नित्यं सत्त्वमसत्त्वं वेति नीतेः । विशिष्टं बोधरूपं वासना, न च बोधमात्रमविशिष्टमिति चेत् , ततश्च किल यथोक्तदोषाभाव इति । एतदाशङ्क्याह- किंकृतमस्य बोधरूपस्य, वैशिष्टयमिति वाच्यम् । अनादिहेतुपरम्पराकृतमिति चेत् । एतदाशङ्कयाह- न, तत्रापि अनादिहेतुपरम्परायाम्, तन्मात्राविशेषाद् बोधरूपमात्रा. विशेषात् । स बुद्धयाकारः• समुद्रोमिवदिति निदर्शनम् , यतो बोधरूपात्, तदेव बोधरूपं, तद् वैशिष्ट्यम्, इति चेत् । एतदाशङ्कयाहन, तस्यापि समुद्रोमः, वायवादिना विक्षोभकारणेन, विना, तत एव समुद्रमात्रात्, अभावात् । ततश्च दृष्टान्त-दार्शन्तिकयोवैषम्य. मित्यर्थः । अनागमस्तीर्थिकसंबन्धी, वायबादिकल्प इति चेत् ततो न वैषम्यमित्याभिप्रायः । एतदाशङ्कयाह- न, तदभावेऽपि अनागमाभावेऽपि, कचिद् बालविकल्पादौ, तद्भावोपपत्तेः प्रक्रमादधिकृत. बुद्धथाकारोपपत्तेः । खेत्यादि स्वविक्षोभादुद्भवो यस्य समुद्रोमः स तथा, स्वविक्षोभोद्भवश्चासौ समुद्रोमिश्चेति समासः, तेन तुल्यः स इति चेत् प्रस्तुतबुद्धयाकारः। एतदाशङ्क्याह- स एव स्वविक्षोभोद्भवः समुद्रोमिः, तदा तस्मिन्नैव काले, कुतः ? इति वाच्यम् । तस्यैवेत्यादि तस्यैव समुद्रस्य, तत्स्वभावत्वात् तदोर्मिजननस्वभावत्वात्, इति चेत् स एव तदेति । एतदाशङ्कयाह- नेत्यादि न नैतदेवम् , तदविशेषेण समुद्राविशेषेण हेतुना, सदा समुद्रोर्मिप्रसङ्गात् , तन्मात्रनिबन्धनो झुर्मिः, विशिष्टं च भेदकाभावेन परस्य तन्मात्रत्वमिति भावना । तस्ये. त्यादि सस्य स्वविक्षोभोद्भवसमुद्रोमिहेतोः समुद्रस्य, तत्क्षणविशेष. पात्, समुद्रक्षणविशेषत्वात् , अप्रसङ्ग इति चेत् सदोर्मिप्रसङ्गोऽनः