Anekantajaypataka Swopagnya Tika

Author(s): Haribhadrasuri,
Publisher: ZZZ Unknown

Page 250

२५८
अनेकान्तजयपताका
मुर्मुर ज्वालानलाच' इत्यनेन त्वग्निभेदान्, 'झञ्झा - मण्डलिकोत्कलिकापवनाश्च' इत्यनेन वायुभेदान्, 'खदिरो-दुम्बर- बदरिकादयश्च' इत्यनेन च वनस्पतिभेदानाह, आदिशब्दः प्रत्येकं धारादिसंग्रहार्थः; एतेष्वत्यन्तभिन्नेषु, जातिभेदापेक्षया बहुषु विशेषेषु भेदेषु, एकाकारा बुद्धिर्भवति, तथाननुभवात् । नाप्येकाकारः शब्दः प्रवर्तत इति 'मृद् मृद्' इत्यादिशब्दवत् । अतोऽस्य सामान्यस्येति योगः । यथोक्तं च तद् 'मृद् मृद्' इत्यादिरूपतयाऽभिन्नं च तद् बुद्धि-शब्दद्वयं चेति विग्रहः, प्रवृत्तिनिबन्धनं प्रवृत्तिकारणम्, तस्य वस्तुसतः पारमार्थिकस्य सामान्यस्य सत्त्वमाश्रयितव्यमिति ||
अत्रोच्यते - न खल्वस्माभिर्यथोक्त बुद्धि-शब्दद्वयप्रवृत्तिनिबन्धनं निषिध्यते । किं तर्हि १ । एकादिधर्मयुक्तं परपरिकल्पितं सामान्यमिति । तच्च यथा विशेषवृत्त्ययोगेन न घटां प्राञ्चति तथा लेशतो निदर्शितमेव प्रपञ्चतस्त्वन्यत्र वृत्त्ययोग-सङ्ख्यादिव्यभिचार- तद्वत्प्रत्ययप्रसङ्गादिना युक्तिकलापेन निराकृतमिति नेह
प्रयासः ।।
9
I
एतदाशङ्क्याह- अत्रोच्यते न खल्वस्माभिः जैनै:, यथोक्तबुद्धि-शब्दद्वयप्रवृत्तिनिबन्धनं निषिध्यते । किं तर्हि ? । एकादिधर्मकं परपरिकल्पितं सामान्यमिति सामान्यं निषिध्यते । तच्चैकादिधर्मकं सामान्यम्, यथा विशेषवृत्त्यायोगेन हेतुना, न घटां प्राश्वति- नं घटनं गच्छति, तथा लेशतो निदर्शितमेव, प्रपश्चतस्त्वन्यत्र स्याद्वाद कुचोद्यपरिहारादौ वृत्त्ययोगश्च संख्यादिव्यभिचारश्च तद्वत्प्र त्ययप्रसङ्गादिश्चेति समास:, तेन; केनेत्याह- युक्तिकलापेन उपपत्ति संघातेन, निराकृतमिति कृत्वा, नेह प्रयासो नेह प्रयत्नविशेषः । तत्र वृत्त्ययोगो दर्शित एव । 'यदेकबुद्धयेक शब्द प्रवृत्तिनिमित्तं तत् सामा न्यम्' इत्यभ्युपगमे संख्यादिभिर्व्यभिचारः - एकसंख्यापि भवेत्येक बुद्धधेकशब्दप्रवृत्तिनिमित्तम्; आदिशब्दात् तत्समवायश्च न चासौ सामान्यमिति व्यभिचारः । तथाभावेऽपि सामान्यस्य विशेषेषु तद्वत
"
"