Anekantajaypataka Swopagnya Tika

Author(s): Haribhadrasuri,
Publisher: ZZZ Unknown

Page 257

खोपज्ञटीकासहिता। न हि रसादिभ्यः प्रकृत्याऽसमानेभ्यः, समानोरूपबुद्धथाकारः। कुतो न हीत्याह- तथाननुभवात् समानरूपवुद्धयाकारतयाऽननुभवाद् रसादीनाम् , एतत्कल्पाश्च तुल्यसमानजातीयकार्योत्पादिन इन्द्रियादय इष्यन्त इत्यर्थः । दोषान्तरमाह- व्यवस्थानुपपत्तेश्च अननुभवेऽपि समानबुद्धयाकारपरिकल्पने रसादिभेदाभावप्रसङ्गादिति भावः । आहनान्य एव तत्तद्भेदः तुल्यसमानजातीयकार्योत्पादिभ्योऽतत्कारिभेदः, अपि तु त एव तुल्यसमानजातीयकार्योत्पादिनः, तत्स्वभावाः प्रक्रमादधिकृतबद्धथाकारजननस्वभावाः, इत्यतः कारणात्, त एव विशिष्टास्तुल्यसमानजातीयकार्योत्पादिनो घट-शरावो-ष्ट्रिको-दञ्चना: दय इत्यर्थः, तद्धतवः प्रक्रमादधिकृतबुद्धघाकारहेतवः, नान्य. इन्द्रियादयः । कुत इत्याह- अतत्वभावत्वात् सोऽधिकृतबुद्धथाकारहेतुः, स्वभावो येषां ते तत्स्वभावा न तत्स्वभावा अतत्स्वभावास्तद्भावस्तस्मात्', इति चेदिन्द्रियादीनाम् । एतदाशङ्कयाह- तेषामेव घटादीनाम् , असौ स्वभावः प्रक्रमादधिकृतबुद्धथाकारजननस्वभावः, इति- एतत् , कुतः । अत्राह- स्वहेतुभ्यः सकाशात् , उत्पत्तेविशिष्टेभ्य इति पराकूतम् । एतदनादृत्य सामान्यमेव गृहीत्वाह- नेत्यादि न नैतदेवम् , अन्येषा. मपीन्द्रियादीनाम्, तत्प्रसङ्गादधिकृतबुद्ध्याकारजननस्वभावत्वप्रसङ्गात् । प्रसङ्गश्च, तेषामप्यन्येषामिन्द्रियादीनाम् ; किमित्याहस्वहेतुभ्य एवोत्पत्तेः। न हि तेऽप्यन्यहेतुका अहेतुका वेति भावनीयम् । न तथाविधेभ्यस्तेषामित्यन्येषामिन्द्रियादीनां, यथाविधेभ्य एषामधिकृतबुद्ध्याकारहेतूनां घटादीनाम् , इति चेत् । एतदाशङ्कथाह-किमिदं तथाविधत्वं तद्धेतूनामिति ? । अत्राह- तुल्यकार्यकृज्जनकत्वं- तुल्यकार्यकरणशीलास्तुल्यकार्यकृत इह प्रक्रमे तावद् घटादयस्तेषां जनकास्तद्धेतव इति प्रक्रमः, तद्भावस्तुल्यकार्यकृज्जनकत्वं तथाविधत्वमिति । एतदाशङ्कथाह- नेदं तुल्यकार्यकृज्जनकत्वम्, तनुल्यसामर्थ्यमन्तरेण तेषां तद्धेतूनां तुल्यसामर्थ्य विना। यदि नामैवं ततः किमित्याह- तदङ्गीकरणे च तत्तुल्यसामर्थ्या