________________
દ્વીપ/ર૮૯ થી ર૧
EE
છે મનુષ્યક્ષેત્ર બહારના દ્વીપ-સમુદ્રો છે
x x x x x o yકરોદ સમુદ્ર – • સૂત્ર-૨૮૯ થી ૨૯૧ :
(ર૮] પુષ્કરોદ નામક સમુદ્ર વૃત્ત-વલયાકાર સંસ્થાને રહેલ છે યાવત પુકવર દ્વીપને વીંટીમ રહેલો છે.
ભગવન! પુષ્કરોદ સમુદ્રનો ચકવાત વિષ્ઠભ અને પરિધિ કેટલી છે ? ગૌતમાં સંખ્યાત લાખ યોજન ચકવાલ વિર્ષાભ છે અને સંપાત લાખ યોજના પરિધિ કહેલી છે.
ભગવન! "કરોસમુદ્રને કેટલા દ્વારો છે. ચાર દ્વાો છે. તે પૂર્વવત્ વાવ4 yકરોદ સમુહના પૂર્વ પર્યામાં અને વર્ણવરદ્વીપના પૂવદ્ધિના પશ્ચિમમાં પુષ્કરોદ સમુદ્રનું વિજ્ય નામે દ્વાર છે. એ પ્રમાણે બાકીના પણ કહેવા. દ્વારોનું અંતર સંખ્યાત લાખ યોજન અબાધાથી છે. પ્રદેશો-જીવો પૂર્વવતુ.
ભગવન / એમ કેમ કહો છો કે પુરોદ સમુદ્ર એ પુસ્કરોદ સમુદ્ર છે? ગૌતમ પુસ્કરોદ સમુદ્રનું જળ વચ્છ, પથ્ય, જાન્ય, તબુક, સ્ફટિકવણભિા, પ્રાકૃતિક ઉદક સથી યુકત છે. શ્રીધર અને શ્રીપભ બે દેવો મહદ્ધિક યાવતું પલ્યોપમક્ષિતિક છે, તે ત્યાં રહે છે. તે કારણથી યાવતું નિત્ય છે.
ભગવન / પુષ્કરોદ સમુદ્રમાં કેટલા ચંદ્રો પ્રકાણ્યા યાવત સંખ્યાત ચંદ્ર ચાવતું તારાગણ કોડાકોડી શોભશે.
રિ૯o] વરણવર દ્વીપ, જે વૃત્ત-વલયાકાર યાવત્ રહેલ છે. તે પુરોદ સમુદ્રને પરીવરીને રહે છે. પૂર્વવતુ સમયકવા સતિ છે. તેનો ચક્રવાલ વિર્લભ અને પરિધિ કેટલી છે ગૌતમ તેનો ચકવાલ વિÉભ સંખ્યાત લાખ યોજન છે અને પરિધિ પણ સંગાત લાખ યોજન છે. પwવર વેદિકા વનખાંડ વર્ણવવા. દ્વારોતર પ્રદેશ, જીવો બધું પૂવવતું.
ભાવના વહીપને વહીપ કેમ કહે છેગોતમ / વણવર હીપના તે-તે દેશમાં, ત્યાં-ત્યાં ઘણી નાની-નાની વાવડી ગાવત બિલપંક્તિઓ છે, જે સ્વચ્છ છે. પ્રત્યેક stવર વેદિકા અને વનખંડથી પરિવેષ્ટિત છે. તા શ્રેષ્ઠ વરણી સમાન જળથી પરિપૂર્ણ યાવતુ પ્રાસાદીયાદિ છે. તે નાની-નાની વાવડી ચાવ4 બિપંકિતઓમાં ઘણાં ઉત્પાદુ પર્વતો યાવતુ ખડક છે. જે બધાં ફટિકમય, સ્વચ્છ આદિ પૂવવવ છે. ત્યાં વરુણ અને વરુણપભ નામના બે મહર્વિક દેવ રહે છે. તે કારણથી રાવત તે નિત્ય છે.
ત્યાં ચંદ્રાદિ જ્યોતિકો સંખ્યાત-ન્સંખ્યાત કહેવા ચાવવું ત્યાં સંખ્યાત કોડાકોડી તારાગણ શોભે છે.
રિ, વણોદ સમઢ વૃd-qલાકાર યાવતું જ છે. તે સમયકવાલ સંસ્થિત છે આદિ પૂર્વવત્ કવું. વિદ્ધભ અને પરિધિ સંધ્યાત લાખ યોજન છે.
જીવાભિગમઉપાંગસૂત્ર • સટીકઅનુવાદ/૩ પાવરવેદિકા, વનખંડ, પ્રદેશ, જીવો સંબંધી પનોત્તર પૂર્વવતું
નામ. હે ગૌતમ 1 વારુણોદ સમુદ્રનું જળ, જેમ કોઈ ચંદ્રપ્રભા, મણિશલાકા, શ્રેષ્ઠ સીધુ શ્રેષ્ઠ વરણી, આસવ, પુષ્પાસવ, સોયાસવ, ફલાસવ, મધુ મેક, જાતિપસ, ખરસાર, મૃતીકાસાર, કાપિશાન, અપકવ ઈઝ રસ, પ્રભૂત સંભાર સંચિત, પોષમાસગત ભિષજ યોગવર્ણ, નિરુપહd વિશિષ્ટ દd કાજોપચાર, સુધોત, ઉજ્જોયગમદ પ્રાપ્ત અષ્ટપિષ્ટપૃષ્ટ પ્રદાનથી નિn • • •
મુિખજંતવર કિમદિm કઈમા, કોપ સંજ્ઞા, સવજી, વરવણી, અતિરસવાળા, ભૂફળ પૃષ્ટવણી, સુરત, કંઈક ઓષ્ઠાવશિષી, અધિક મધુર પેય, ‘ઈશસિસ તણેda' કોમળ બોલ કરણી યાવતુ આસ્વાદિd, વિવાદિત, અનિહુત સંલાપકરણ વર્ષ-પ્રીતિ જનની, સંત સતત બિભોક હાવ વિભ્રમ વિલાસ વેdહલગ મતા કરણી, વિમણ ધિય સત્વ જનની, સંગ્રામ દેશ કાળ એક રતનસમાપસર કરણી, “કઢિયાણ વિધુપતિહિય” મૃદુ કરણી, “ઉવવેસિત” સમાન ગતિ ખળાવે. છે, ‘સયલંમિ' સુભાસનુપાલિત, સમર ભન વણોસહચાર સુરભિ સ હીપિકા સુગંધા આસ્વાદનીય, વિસ્વાદનીય, પીણનીય, દર્પણી, મદનીય, સર્વ ઈન્દ્રિય અને ગામને પ્રહાદનીય આ કૌસનો પાઠ અમને સમજાયો નથી.
આસવ, માંસલ, પેશલ કંઈક હોઠ અવલંભિણી, કઈક આંખને લાલ કરનારી, કઈક વ્યવસછેદ કરુક, વર્ણ-ગંધરસ-શ્વાશયુકત આવા પ્રકાર હોય છે શું? ગૌતમ! આ અર્થ સમર્થ નથી. વારણ સમુદ્રનું જળ આનાથી deતર ચાવતુ જળ છે. તે કારણથી એમ કહે છે - વણોદ સમુદ્ર છે. ત્યાં વાણી અને વારણકાંત મહર્વિક દેવ યાવ4 વસે છે. યાવ4 ઓ નામ નિત્ય છે. બધાં
જ્યોતિક સંખ્યાતા છે, કઈ રીતે જાણવું કે વારુણવર દ્વીપમાં કેટલા ચંદ્રો પ્રભાસ્યા?
• વિવેચન-૨૮૯ થી ૨૯૧ :
પુખોદ નામે સમુદ્ર વૃત - વલયાકાર સંસ્થાને રહેલ છે. ચોતરફથી પુકરવરદ્વીપને ઘેરીને રહેલ છે. • x • હવે વિડંભાદિ પ્રતિપાદનાર્થે કહે છે - ગૌતમ ! સંખ્યાત લાખ યોજન ચક્રવાલ વિકેભ અને સંધ્યાત લાખ યોજન પરિધિ પુષ્કરોદ સમુદ્રનો કહેલ છે, તે પુષ્કરોદ સમુદ્ર પદાવપેદિકા જે આઠ યોજનની છે, તે તથા એક વનખંડથી ઘેરાયેલ છે.
ભદંત? પુષ્કરોદ સમુદ્રના કેટલા દ્વારો કહ્યા છે ? ગૌતમ ! ચાર - વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત. ભગવ પુષ્કરોદ સમુદ્રનું વિજય નામે દ્વાર ક્યાં છે ? ગૌતમ ! પુષ્કરોદ સમુદ્રના પૂવદ્ધિ પર્યા અને અણવર દ્વીપના પૂવદ્ધની પશ્ચિમમાં આ વિજય નામે દ્વાર કહેલ છે. જંબૂદ્વીપના વિજય હાસ્વ તે કહેવું. માત્ર રાજધાની બીજા કરોદમાં છે.
ભદંત પુકરોદ સમુદ્રનું વૈજયંત દ્વાર કયાં છે ? ગૌતમ ! પુષ્કરોદના દક્ષિણ પર્યન્ત અને દક્ષિણાદ્ધ અરુણવર દ્વીપની ઉત્તરે છે....ભદેતા! પુષ્કરોદ સમુદ્રનું જયંત
