Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Churni

Author(s): Sthaviracharya, Rupendrakumar Pagariya
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 55

४४
भगवतीचूर्णिः तथावस्तुधर्मसंभवाज्जिज्ञास्यमानावबोधार्थं मृग्यते । उभयादेशेन न च रत्नप्रभांशः स शर्करांशश्च । एष सबलीकृतो न हेतुं शक्यते । तत्र द्वितीयावयवसंभवे यद्यस्तित्वावयवेन गृह्येत तत् सन्नियोगविशिष्टत्वात् द्वितीयावयवा भावप्रसंगोपि स्यादतो अस्तित्ववचनाप्रवृत्तिरथ शर्करप्रभावयवावयव-विनिर्देश: स्यात् । तथापि रत्नप्रभादेशेन तत्र रत्नप्रभांशः शर्करांशस्य सद्भावांशाभावो प्राप्नोति । अतोऽर्थसद्भावमभिसमीक्ष्य वक्तव्यः । अवक्तव्यवचनेन च वक्तव्या । शब्दपर्यायेनेत्यतो स्यादवक्त-व्या स्याच्छब्दश्चानेक-धर्मिणोऽर्थस्यैकतरधर्मविवक्षासमीप्रयुक्तस्तद्धर्मभवनाभवनं नियामकोऽनुक्तविधि-नियमानेकान्तप्रदर्शकः सर्वत्र विधौ चैकान्तनियमेनावस्तुनो भावानिष्टं प्राप्तयो दृश्यन्ते घटादिष्विव । परमाणौ भंगत्रयं । आत्मेतरउभयादेशेषु द्विप्रदेशे त्रयमस्त्यवशेयं च द्विसंयोगेन त्रयं । आताणाता आनावत्तव्वाणो अवत्तव्वं ॥६॥ त्रिप्रदेशे त्रयः सर्वत्राभिन्नैकद्रव्याणि विवक्षायां । आता णातेण आता णातेहिं आताहिं अणाएण ३ आतावत्तव्वेण तिण्णि ३ । णो आतावत्तव्वे वि तिण्णि ३ एगो अतणो आततदुभएहिं सव्वे १३ । प्राकृते हि द्वि प्रभृति बहुवचनं कृत्वान्यत्र द्विवचनभंगतापि योज्या । चतुर्षु देशे द्विधा स्थाप्यमानो बहुवचनमेव द्विक संयोगे द्वादश, त्रिक संयोगे चत्वारि, सर्वे १९ पंच प्रदेशे त्रिक संयोगेत्यबहुत्ववर्जिते सप्तमेवं चतुः प्रदेशवत् । सर्वे २२ षष्टयेकदेशे त्रिक संयोगे अष्ट । शेषं पूर्ववत् । सर्वाग्रं २३ । एवं संख्यातानन्तेष्वपि योज्यम् । षट् प्रदेशिकत्वात् । एतानि सिद्धाण्युदाहरणाण्युपात्तानि शेष विषयस्याद्वादश: चोदनायामेकस्मिन्नपि एक द्वि बह्वर्थ द्रव्य-पर्याय-नाम, स्थापना-द्रव्यभाव-नैगम-संग्रह-व्यवहारकृत् सूत्र-शब्द समभिरूद्वैवंभूतार्पितानर्पितगुण-पर्याय-प्रतिषेध-सकल-विकलादेशात् पंच-सप्त- नयगतयथाविवक्षितसद्भावांगीकरणविषये स्यात् शब्दस्यार्थो साध्य-हेतु-दृष्टान्तेषु चैकान्तवादः प्रयुक्तेषु भावाभावस्य च तेषु सर्वत्र तत् सद्भावगमनाय प्रयोक्तव्य इत्यन्यथा भावाभावयोरभावयोः एव लौकिकपरीक्ष्य प्रसिद्धदृष्टान्तवद्भाव्यः ॥छ।।
रयणप्पभाए संखेज वित्थडा। असंखेज वित्थडा परिरया तेसु उवघातो काउलेस्सादिविसेसितो मग्गिज्जति । तहा उवट्टो ‘पण्णत्ती' । वट्टमाणादिसमया चूंत णेरइया विरहो य । पदाइं हवेतूण काउ आदिआई मग्गेजो । कण्हपक्खिया च अवट्टपोग्गलोवरिं जेसिं जे सिज्झिस्संति ण वा ? सुक्कपक्खिया अवट्टपोग्गलस्स सिज्झिस्संति य । असण्णीपंचेंदियतिरिय-गब्भवक्कंतिपजत्तगा अमणा णोइंदियविग्गहगती मणपजत्तअणंतरे सामण्णं ओघणाणं जीए सभावो विरहो कयादि दो संखेजा वा ट्ठाणसंखेजत्तातो चक्खुदंसणी इत्थि-पुरिस-सोइंदियादिण मण-वइ, एते विग्गहगतीए परिसाडेत्ता गच्छति नरएसु । उवट्टणाए असण्णीसु ण उववज्जति । विन्भंगणाणं च परिसाडेति । गाहा