Book Title: Aafatoni Aandhi Vachhe Samruddhinu Shikhar U N Mehtanu Jivan Charitra
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Torrent Limited
View full book text
________________
જતા હતા. સાંજે ખાટલા ઢાળવા અને રાત્રે પથારી કરવી એ કામમાં પુરુષો મદદરૂપ બનતા હતા.
ગામના જૈનો ખેડૂતોને આઠ આના કે દસ આના વ્યાજે એટલે કે છ ટકાના દરે પૈસા ધીરતા હતા. વ્યાજમાં કોઈ ગોલમાલ નહીં. ખેડૂતોને છેતરવાના નહીં. ચાંદા-સૂરજની શાખે તને ધીર્યા છે અને તારું મકાન મળ્યું છે એવું કાના માત્ર વિનાનું લખાણ કરવામાં આવતું.
આજની માફક એ સમયે ગમે તે અજાણી વ્યક્તિને ધીરધાર કરવામાં આવતી નહીં. ધીરધાર કરનાર થોડાંક નક્કી કરેલાં કુટુંબોને જ ધીરધાર કરતા હતા. પરિણામે ધીરધાર કરનાર અને રકમ લેનાર વચ્ચે આત્મીય સંબંધ જળવાઈ રહેતો હતો. આવા ખેડૂતો ધીરધાર કરનારને ત્યાં લગ્નપ્રસંગ હોય તો એમાં ઉમંગભેર સામેલ થતા હતા. એ સમયે જરૂરી ચીજ-વસ્તુઓ લાવી આપતા હતા. એમનાં કોઈ સગાં પાસેથી ચોખ્ખું ઘી મેળવી આપતા હતા. જરૂર પડે છેક પાલનપુર જઈને ગોળ અને ખાંડ લાવી આપતા હતા. બીજી બાજુ આ ધીરધાર કરનારે ખેડૂતને જરૂર પડે ત્યારે અવારનવાર પૈસા આપવા પડતા હતા. લગ્નપ્રસંગ કે અંતિમક્રિયા વખતે સારી રકમ ધીરવી પડતી હતી.
ખેડૂત ફસલ થાય એટલે ધીરધાર કરનારના ઘેર વર્ષનું અનાજ ભરાવી દેતા હતા. બીજી બાજુ આસામીને જાળવવા ધીરધાર કરનાર બીજા પાસેથી ઉધાર લઈને પણ પૈસા આપતા હતા. જો એ ન આપે તો ખેડૂતો અનાજ વેચીને રકમ ઊભી કરી લેતા. એનું લેણું ચૂકવતા નહીં અને આસામી તરીકે બીજા ધીરધાર કરનારને ત્યાં વ્યવહાર શરૂ કરતા હતા. દર વર્ષે અષાઢ સુદ બીજના દિવસે બધા હિસાબ ચોખ્ખા થાય. એ દિવસે ખેડૂતોના, વિઘોટોના, મોચીના, દરજીના બધા પૈસા આપવાના હોય. ગામના બીજા ધંધાઓના મુકાબલે ધીરધારનો ધંધો ‘ડો ધંધો' ગણાતો હતો.
મેમદપુરમાં જૈન કોમની આબરૂ સારી. સુખી અને સંપીલી કોમ તરીકે ગામમાં એનું ઘણું મોટું માન હતું. કોઈ કોમમાં અંદરોઅંદર ઝઘડો થાય ત્યારે જૈન વાણિયા(મહાજનોને બોલાવતા અને મહાજન આગળ વાત મૂકતા હતા. ગામના પટેલ અને બે-ત્રણ વાણિયા મળીને જે નિર્ણય કરે તે સહુ કોઈ માથે ચડાવતા હતા. મેમદપુરના જૈનોમાં ઊંડી ધર્મભાવના હતી. તેઓ રોજ પૂજા અને સામાયિક કરતા હતા. નાનાં બાળકો માટે પાઠશાળા ચાલતી હતી. પાંચેક વર્ષે એકાદ વર્ષ કોઈ સાધુ-મહારાજનું ગામમાં ચાતુર્માસ થતું. પર્યુષણ પર્વ દરમ્યાન ‘સાધર્મિક વાત્સલ્ય” રૂપે ત્રણ જેટલા તો જમણવાર થતા હતા. પહેલું જમણ પર્યુષણના પ્રારંભના આગળના દિવસે, બીજું મહાવીર જન્મકલ્યાણકના આનંદમય દિવસે અને ત્રીજું જમણ સંવત્સરી પછીના પારણાના દિવસે થતું હતું. 1 0
