Book Title: Tristuti Paramarsh
Author(s): Shantivijay
Publisher: Jain Shwetambar Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032003/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAsAgara-nyAyaratna zrImana nivijayajI mahArAja jainazcatAMvara-sAdhu Widgaisaigar-Ngaiyratna-Shreemat Shointivijayji-Maharaj Jain Shwetambar-Sadhe Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2SCENERATAR kitAba, | [tristuti-parAmarza,] [sUrimaMtraprasAdena-khaMDayAmizataMmataM,] (isakoM) janAba-phejamAba-magjaneilma-mahArAja-jainazvetAMbara dharmopadeSTA-vidyAsAgara-nyAyaratna-muni-zAMtivijayajIne-phAyadekhAsa jainazvetAMbarake-murattibakiyA, (aura.) jaina-zvetAMbara-saMgha-pAcorA-jilAkhAnadezane chapavAkara-jAhirakiyA. LTD ( Amaloga isakoM-ba-gauradekhe.) ___ . [isameM.] praznottarapatrikA-pRchAprativacana-zrImaNyarahasya-payUSaNa nirNayapatrikA-vivecanapriyajainabaMdhukA istihAra-ekajaina baMdhuko jAhikhabara-jijJAsujanamanansamAdhi-aura-tIna stutiprAcInatAkitAbavagerAkA-javAba darja hai, . Dy. N TOSALIT. O . TAR Oly [prathama-Ati .] amadAvAda. dhI sarasvatI oila inajIna prInTIMga presa. (saMvata 1963-) _ (mUlya 0-8-0) sane 1907. - 1 . Aw I Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FSARSHARERAKHARASTRARRIER MM LER PAN (dohA.) samyam darzana aMkahai-aura kRtya saba sunna, ___aMka jatanakara rAkhiye-munna sunna dasa gunna, 1, SHRSHSECREENERGRECRUSSCREASURESUCKRECRUCRECRUcks AMPARA EN (dohA.) apane apane paMthakoM poSata sakala jahAna, vaise yaha mata poSanA-mata samajho matimAna, 2, ma MBudae UUUUU [dohA.] Arihantervation samajha baDI saMsArame-samajhu TAre doSa, samajha samajhakara prANiyA-gayA anaMtA mokSa. 3 SectegregaRTEGORIESss Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dibAcA,( bayAne-zuruAta-kitAba,- ) jaba hamArAcaumAsA-va-mukAma-jabalapurathA-pAMcorA-jilAkhAnadezaka zrAvakone hamako kaikhatabheje, aura arja gujArIzakiyakiApa yahAM tazarophalAkara hamalogokoM tAlomadharmakI deve, jisakI vajahaseM hama dhamacustavane aura phejapAve, hamane unako arja kubulakiDa aura ba-savArIrela jabalapurase ravAnAhokara ba-mukAma-pAMcorA Aye, tamAma jainazvetAMbarazrAvaka Tezanapara vAstepezavAikoM hAjira huve, aura zaharameM lejAkara kayAgakaravAyA. ___vyAkhyAna dharmazAstrakA hamezAhotAthA aura sabaloga nihAyatakhuza hotethe, dUsare majahabake logabAga vAstemajahabIbahesako Atethe aura bahesakarake phAyadA hAsilakaratethe, duniyAmeM dharmabarAbara koicIja nahI, daulata-aura-mAlakhajAnA-zIzamahela-sajahuvekamare--aura-nAgabagIce -badaulatadharmake mIlehai, khUbasurataaurata-umadAgehane-zAlazAle-khUba suratarupa aura-laMbIumara-pUravabhavameM punyakiyAthA usIkAnatIjAhe dekhalo ! kailoga roTiyoke mohatAja aura naMgebadana phirarahehai, sababa u. sakAyahIhai unone pUravabhavameM punyanahIkiyA, tumAregharajaba khuzIkenaH rebajegeM sabaloga hAjirarahege, magara jabaraMjahogA koipAsataka-na-AyagA, khAsa ! auratabhI musIbatakedinome kinArAdekara calIjAtIhai, isIse kahAjAtAhai logamatalabake garajI, dhana-daulata mithyA-auraduniyA caMdrarojake liyahai, jozakhza jJAniyoke pharamAnepara amalakaregA-cainapAyagA, mulAhajAkaralo ! yahabAta-saca hai-jo-jUTha, ? yaha miTTIkAputalA-namAlamakisaroja khAkhame milajAyagA-jisako tuma itanIkhAtira-vatavAjekararaheho,-jaisekhvAbameM tarahatarahacIjeM dekhateho-duniyA usIkA ekanamunAhai. agara tumakoM phejapAnAhai-toM dharmakaro. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) ( isa kitAbake chapavAneme jinajina mahAzayone daulata __ kharcakii-unake nAma isa mujabahai.) zeTha-daulatarAmajI-khUbacaMdajI-mAravADI-motIvAle, . zeTha-bAlacaMdajI-gulAbacaMdajI-mAravADI-motIvAle, zeTha-ratanazI-vIrama-kacha-koThArAvAle, zeTha-haMsarAjajI-meghajI-kacha-mujapuravAle, zeTha-haThamalajI-dhanajI-mAravADI-motIvAle, zeTha-velajI-mANaka-kacha-terAvAle, zeTha-kAnajI-jayavata-kacha-vADiyAvAle, uparalikhe mahAzayone bezaka ! isakitAbake chapavAnemeM umadA torase kharcakiyAhai, hama-khAsa-mukAma-pAMcoremeM karIba (4) mahine rahe, koitakalIpha-nahIhui, saba vakhta jJAnacarcA meM gujarA, yahAMpara(1) jainazvetAMbaramaMdira aura (50) ghara zrAvakoke AbAdahai, sabazrAvakone hamArI khidamatakii, isakitAbakoM paDhakara Amaloga phAyadA hAsila kare,-graMthavanAnA usIkA nAmahai-jisameM insApha aura catarAike lekhaho, [ dohA,] catarAikI bAtameM bAtabAtameM bAta, jyUkeleke pAtameM-pAtapAtameM pAta, 1 3 ba-kalama-vidyAsAgara-nyAyaratna. , muni-zAMtivijayajI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [adhipati-jenazvetAMbara megajIna-zrIyuta-yatijIbAlacaMdrajIkA-banAyAhuvA-gurubhaktipara-pada,-]. . . (rAginI-jhIMjhoTI.) [ jalabharana jAta jamunAke ghATa-baDe ThAThase AvatakAma nIyAM jalabharana-isacAlapara..]. nyAyaratna mahArAja kRpAnidhi-zAMtivijayajI jagaupakArI, syAdvAda nayacakra vizArada-tAraka jinavAnI uradhArI, nyAyaratna, 1, mithyAmatakoM khaMDana kino-jainapatra bAMcata naranArI, kIrti bhUmaMDalameM prakaTI-mAnata duniyA Alima sArI, nyAyaratna, 2, khAnadeza pAMcorA nagare-pArthaciMtAmani maMgalakArI, tAsamabhAve darza layo muni-saMghasakalakoM AnaMdakArI, nyAyaratna, 3, tInathuikA parAmarza kara-graMtharacA aura kinA jArI, vidyAsAgarapadake dhArI-bAla*prabhAkarako sukhakArI, nyAyaratna. 4, ( itigurubhaktipara pada.) [rAjavaidha-zrIyuta-monalAlajI-lakSmIdajI-sAkInakuzalagaDha-mAlavAkA-banAyAhuvA-gurubhaktipara kavita.] (dohA.-) nAmazAMti gunazAMtahai-zAMtimuni anagAra, azubhakarmakRtavighnako-zAMtikarana dAtAra, 1, ciMtAmanisama zAMtimuni-raMge adhika vairAga, . paMcamameM paragaTa bhaye-bhavijanakere bhAgya. 2, ** caMdra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [kavitta.] mahAvIrazAsanake unnatikaranahAra-dharmake dhuraMdhara aise munirAjahai, kumatimada hastinake kuMbhasthalaphoravekoM-paMcAnanarAjasamajinake ziratAjahai, jJAnajaladAtA ulasAtAbhavivArijake-acaladRDharaMgamayajinakA samAjahai, mohanamanamAne-tInalokameM-na chAne-aisesugurusayAnevijayazAMtimahArAjahai,3 [itigurubhaktipara-kavitta,-] -------- - [ kavi-surajamala-sAkIna-udayapura-mulkamevADakI banAihuI-gurubhaktipara-lAvanI,-] vidyAsAgara nyAyaratna zrI zAMtivijayajI-baDeaNagAra, saMyamalino Apane choDayo kuTuMbasaba dhanagharabAra, bhAvanagara gajarAtake mAMhI-zaharabaDo bhArI uttama, dhanyahai dharaNI vahAMkI jahAM munijI liyohai janama, dhanya pitA mAnakacaMdajIko-vo calate jinamatako dharama, the satavAdI jinake putra kahalAye anupama, dhanyavAda raliyAtakavarakoM-mAtA buddhikI thIagama, saMskArase Apa Ajanme udayabhaye nijapUravakarama, mahAjana vizAozavAlathe-jUThavacana nahI ekalagAra, saMyamalIno Apane chor3ayoM-kuTuMbasabadhanagharabAra, vidyA, ? zrIrI AtmArAmamahArAja-jinone liye ApakoM hai pahicAna, dIkSAlinI sAla unnIsa aura chattIsapramAna, vezAkhazukla dasamI guruvAre-huvesaMyamI caturasujAna, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malerakoTa pAMcAlamulkameM jAnatehai saba nikhilajahAna, dharmazAstrakoM paDhe munizvara-vyAkaraNakozakoM bhArIjJAna, sarvazAstrakoM Apane pRthak pRthak linesabajAna, paMjAva pUrava mAravADa-gujarAta mAlavAkoM diyotAra, saMyamalIno Apane choDayo kuTuMba sabadhanagharabAra vidyA, 2,' dakhanameMgaye ApamunijI-jinamata khUbadipAyAhai, dezadezameM ApakA sujaza bahotasA chAyAhai, mAnavadharmasaMhitA ekapustaka-bahotakhUba pharamAyAhai, praznapAMcako khaMDanakarake majahaba risAlA banAyAhai, tInathuikA parAmarza eka-tInathuipeM racAyAhaiM, vidhi jainasaMskAra banAkara tanaparayaza upajAyAhai, gRhasthApanameM nAma haThIsiMha-janmalagnameM viditavicAra, saMyamalIno Apane choDayo kuTaMba saMvardhana gharabAra, vidyA, 3, unnIsavarSakI umaraApakI-jabaseM yaha saMyama dhAyoM, dhanyamunijI Apane kAmakrodha ripukoM mAryo, . sakala kAmanA tajI jagtakI-lobhapApa pAvakajAryo, dhanyaho svAmIApane nijaAtama kArajasAryo, vidyAsAgara nyAyaratnamuni-dharmadhuraMdhara padadhAryo, dezadeza aura nagara gAMvameM sujaza Apane vistAryo, surajamallakI hAthajoDakara-munijIvaMdanA vAraMvAra, sayamalIno Apane choDayo kuTuMba sabadhana gharabAra, vidyA, 4, [ iti gurubhaktipara lAvanI.] Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8...... [ lAvanI-aSTapadI.-] [ jagatameM navapadajayakArI-sevatAM pApaTale bhArI, ] . (isacAlapara-) munizrI zAMtivijayajI Apa-jagtake meTadiye saMtApa, sukhasaMsArase mukhamoDayo-kuTuMbaseM savanAto toDyo, dhyAna nija jinaprabhuseM joDayo-lobha aura mohakAma choDayo, (dohA.) paMcamahAvratadhArake-karateho upakAra, chakAyAke jIvabacAte-munijI vAraMvAra,.. bhulakara nahIkarate saMtApa-jagtake meTadiye saba pApa, munizrI, 1 kAmanA choDI sArIko tarasanA mArI bhArIko,dhanya aise AcArIko-namanahaidRDhavratadhorAkA, .. (dohA.) pudagala paricaya choDiyo-bhavyajIvanake kAja, . vicarataho sabajagtame svAmI-dharmadhyAnake jahAja, anukaMpA rahI dilameM vyApa-jagtake meTadiye saMtApa, munizrI. 2, doSasana karmanako TAryo-garava tanamanase saba gAryo, dharma jinavarakoM visatAryo-anyamata citameM nahIM dhAryoM, (dohA.) mithyAmatakoM khaMDana kino-jinamatamaMDana kIna, zrIjinaprabhuke caranasaranameM-rahatehai layalIna, duSTajana gaye Apase kAMpa-jagtake meTadiye saMtApa, munizrI, 3, iMdriyAM pAMcokoM mArI-Apane taje kanaka nArI, dharmake graMtha race bhArI-vacana saba mAne saMsArI, (dohA.) kahAMtalaka bananakaru-munijI paramadayAla, surajamallakI hAthajoDakara-vaMdanA lyo pratipAla, prabhukA nita uThakarate jApa-jagtake meTa diye saMtApa. munizrI, 4, (iti-aSTapadI lAvanI samApta.) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jinAya namaH) [tristuti-parAmarza,-] kitAba, d [ sUrimaMtra prasAdena-khaMDayAmi zataM mataM,] ___ isa kitAbako. janAba-phejamAba-magjaneilma-zrImanmahArAja-jainazvetAMbara-dharmopadeyA-vidyAsAgara-nyAyaratna-muni-zAMtivijayajIne phAyade khAsa-jainazvetAMbarake murattiba kiI. [zuruAta,] - ibAdata karatAhuM tIrthaMkaradevokI-gaNadharokI aura khAsa guruokI-jinakI badaulata ilmapAyA aura muktikArAstA hAsilahuvA, duniyA ilmabarAbara koIcIja nahI, lAjimahai insAnakoM jokuchailma Apa pAyAho dUsaroMkoMbhI kuchahissA de jAve, OM (dohA.-) sukhacAho vidyApaDho yadyapi nIca hoya,paryo apAvanaThaura-kaMcana taje na koya, 1 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zrIstutiparAmarza.) sarasvatIke kozakI- baDI apUrava bAta, kharceseM nita baDhatahai-bina kharce ghaTa jAta, 2 isa kitAbameM tInastutikA parAmarza-mukhavatrikAkI carcApraznottarapatrikA-pRchAprativacana-zrAmaNyarahasya-praznapatrikA-aura payUSaNapatrikA vagerAkA javAba darjahai, eka kitAba praznottarapatrikApRSTa (11) kI-dusarI pRchAprativacana pRSTa (27)kI-tIsarI zrAmaNyarahasya kitAba pRSTa .(25)kI-praznapatrikA aura pardUSaNapatrikA-jo ina dinoMmeM chapakara jAhira huihai inakA mAkula javAba isamediyA jAyagA, khayAla karake suno ! mAlUma hojAyagAki-kisakadara umadA javAba diyAhai, (1) (inasApha,) lAjimahai insAnakoM kisIkitAbakI zuruAtakare insAphakoM na bhUle, aura zAstrasa butaseM peMza Ave, bure alphAjalikhanA akalamaMdoMkA kAma nahI, bure alphAja likhanese zAstrArthakA majA nahI rahatA, dUsaroMkI ijjatapara cauTa karanA apanI ijjata ghaTAnAhai. bhale AdamI hamezAM bhalAikI bAteM kiyA karatehai, munAsibahai Ama zakhzoMjaba kisI kitAbakoM likhane baiThe. bure alphAja pAsataka-na-Anedeve, duSmanakoMbhI ijjatase dekhe, aura khuzamijAjaseM lekha likhate cale jAya, ache logoMkA pharamAnAhaiki-sabhyatA rakho, khuzAmada choDo, atyukti matakaro, saca bAtaseM jitanA haThoge utanA tarakkIseM haThoge, amara koI cAhe-maiM-AsmAnaseM cAMda sUryakoM nIce bulavA hu~-toyaha nIrAlaDakapanahogA. cAMdasUrya hargija ! nIce na AyageM, isItaraha ijjatadAroMkI ijjata kisIke likhaneseM kama-na-hogI, Amaloga Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) isa kitAbakoM avalaseM akhIrataka gaurake sAtha dekhe, isameM bahuta kucha bAteM esI milegI jo tumakoM AiMde phAyademaMda hogI, (2) (bayAna vajrasvAmI aura devarDi gaNi kSamA zramaNavagerA jainAcAryoMkA,-) praznottarapatrikA pRSTa (3) para bayAna haiki-vajrasvAmI-devadigaNi kSamAzramaNa-jinadattamUri-hIravijayamUri-vagerAkoM uttama puruSomeM jAnanA, ___(javAba,) jinakoM uttama puruSa jAnanA unake pharamAnepara amalabhI karanA jarurIhai, sIrpha ! uttama puruSa kahanehIse kAma nahI calatA, khayAla karo ! ve-cArastuti mAnanevAlethe--yA-nahI,? agara agara kahAjAya cArastuti mAnanevAlethe-to-phira caturthastutiko inakArakaranA kauna insAphakI bAtahuI, ? (3) OM ( jainAcArya haribhadrasUri-kAlikAcArya aura dharmakIrtimUri-) praznottarapatrikA pRSTa (7) para majamanahai-haribhadrasUrine cArastuti sthApana karanekeliye lalitavistarAgraMtha banAyA, inoMseM caityavaMdana cArastuti karanekA mata nikalA. (javAba.) cAra stuti jainazAstroMmeM kadImaseM calI AtIhai, haribhadrasUrijIne nayIjArI nahIM kiI, lalitavistarAgraMtha *unone 'AmajainakoMmakoM vAste phAyadeke murattiba kiyA, koinayIbAta usameM -- - -- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) jArI nahIkiI, jo bAta kadImaseM calIAtIthI usIko bayAna pharamAihai, zurusamayacakrameM tIrthakara riSabhadeva mahArAjake vakhtaseM Ajataka jainameM cArastutipaDhate cale Aye, praznottarapatrikA pRSTa (7) para teharIrahai kAlikAcAryajIne cauthakI savatsarIkaranekA mata calAyA, (javAva.) kauna kahatAhai kAlikAcAryajIne cauthakI saMvatsarIkaranekA mata calAyA ? jo bAta zAstroMmeM darjaho usakoM nayIbAta kaunakahasakatAhai, ? ( kalpasUtra meM khulA pAThahai,-) aMtarA-viya-se-kappaI, (TIkA) arvAgapi payUSaNAyAM kalpate paraM-na-kalpate-tAM-rAtriM bhAdrapadazuklapaMcamIrAtri-atikra mayituM, ___ paMcamIke pestara saMvatsarIkaranA kalpe-paMcamIkoMbhI kalpe, magara paMcIke bAda-chaTha-yA saptamIvagerAkoM karanA-na kalpe, sabutahuvA cauthakI saMvatsarIkaranA-khilAphahukma tIrthakara gaNadharoMke nahI, kAlikAcAryajImahArAja jainamajahabameM bataura AphatAbake hogaye, unone koi nayAmajahaba jArI nahIM kiyA,.. praznottarapatrikA pRSTa (7) para dalIlahai dharmakIrtimarine cAra stuti sthApana karanekeliye saMghAcAravRtti banAI, inonehI cAra stutikA punaroddhAra kiyA,. (javAba.) kauna kahatAhai dharmakIrtimarine cAra stuti jArikiI ? jobAta kadImaseM calIAtIho usakA sthApana-yA-punaroddhAra koI kyauM kare ? cAra stuti tIrthaMkaroke vakhtaseM calIAtIhai, AcArya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAARAANAVRAN (trIstutiparAmarza.) dharmakIrtimUri baDe AlImahuve, unone saMghAcAravRtti phAyade AmajainasaMghake banAihai, koi nayIbAta jArI nahIM kiI. (4) OM (darabayAna-mahArAjazrIsatyavijayajIkA.) praznottarapatrikA pRSTa (8) para bayAnahai saMvat (1721) meM siMhamUrine solaha ziSyoMkoM upAdhyAyapada diyA, aura satyavijayajIkoM paMnyAsapada diyA, isase risAkara dUsare gachake ruliyAra yatiyoMse milakara kApaDikamata paidAkiyA, paraMtu yatiyoMkA jaura honeseM kApakimatakI dipti-na-huI, (javAba.) kauna kahatAhai mahArAjazrIsatyavijayajInekApaDika mata paidA kiyA ? balki ! unone dharmakI tarakI kiI, jinakI badaulataM AjabhI tarakkI horahIhai, mahArAjazrIsatyavijayajI baDe AlIma aura phAjila huve, unone kisIse nArAjahokara koIbAta ikhtiyAra nahIkiI, ve-jainazAstroMke pure mAhitagAra the, kauna kahatAhai unakI varakkI nahIM huI, balki ! khUbahuI !! aura dekhalo ! isajamAne bhI horahIhai, mahArAjasatyavijayajIkA jaisA nAma thA vaisehI uname guNathe, tArIpha karo unakI jinone zithilAcArako haThAkara apane AtmAkoM dharmapara pAvaMda kiyA, (5) ( bayAna mahArAjazrIruSavijayajI aura __ vIravijayajIkA,) zrAmaNyarahasya pRSTa (7) para mahArAjazrIrupavijayajI-vIravijayajIkA jo bayAnahai usake javAbameM mAlUmaho-ve-AlAdarjeke kavi Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) the, unakoM kavitvazaktine Aja tamAma jainasaMghako cakita karadiyAhai, unakI barAbarI koI kyA karegA ? unoMke ekaeka zeyara mAno sUtrasiddhAMtake jaMjIrahai, unakoM kisIne sakista nahIdiI, na-unakI cIja kisIne chinI, kyA ? 3-isakA bila-na-the jo apanI cIjakI hiphAjata-na-karasake, ? (6) ( bIca bayAna-munikoM mauje pahananA-aura ___ kama vArIzameM gocarI jAnekA.____ agarakoI savAlaM kareki-jainakitAboMmeM kisajagaha pharamAyAhaiki-muni mauje pahane aura vArIzameM gocarI jAya, ? (javAba.) pravacanasAroddhArameM aura kalpasUtrameM khulAsAbayAnahai, jaina muni-pAMcatarahake camaDe rakhe, aura kama bArIzameM gocarI jAya, avala pravacana sAroddhArakA bayAna suniye ! gAthA (683) me dekho! kyA likhAhai, ? __(gAthA.) ayaM elagAvi-mahiSI-migANamajiNaM ca paMcamaM hoI, taligA khallaga baddhe-kosaga kittIya bIyaMtu, 583, ___ (mAinA,) bakarekA camaDA, gADarakA camaDA, gaukA camaDA bheMsakA camaDA aura hiranakA camaDA, yeha pAMcatarehake camaDe jainamunikoM rakhanA pharamAyA, taligA (yAnI) camaDeke taliye inaina sababaseM pAMvameM pahananA munikoM kahA, jabakabhI rAtakoM calanekA kAmapaDe, rAstA-na-dikhalAidetAho, sAthake muniyoMse jude paDa gayeho usa hAlatameM-yA-jaba kabhI birAnajamInapara calanA par3e-cauroMkA-yA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) zairavagerA jAnavaroMkA-khauphaho, yA sapharakaranekI jaldIho-jisamunikepAMva bahutamulAimaho- khulepAMva calanekI tAkAta-na-ho usahAlatameM ukta camaDeke taliye pAMvakoM bAMdhakara muni cale,-jisamunike pAMva ThaMDake sababa phaTajAteho-takalIpha hotIho-atisukamAla munikoM ThaMDameM calanA-na-banasakatAho usahAlatameM muni upAhana pahane, tIsare bhedameM (vAdharI.) yAnI TuTe huve upAnahakoM sIDanekeliye camaDekA TukaDAbhI munirakhe, caturthabhedameM (kosaga,) yAnI-kisImunike nakha -yA-pAMva phaTa gayeho-unakoM bAMdhaneke liye ekatarahakAcarmamayaupakaraNa rakhe, pAMcavebhedameM agnikA khaupha hoto-apane bacAvake liyeyA-sacitta pRthavIkAyAdikI rakSAkeliye-yA-gilIjamInapara bichAneke liye-muni-uktaprakArakA camaDArakhe, esA pravacanasAroddhArakA pAThahai jinakoM zakahau ukta graMtha dekhaleve, dekhiye ! isapAThameM munikoM camaDekA upakaraNa aura camaDA rakhanA kahA-agara koI savAla kare munikoM camaDA rakhanA hamane kabhI-nahI sunA to javAvameM mAlUmaho-prakaraNaratnAkarake tIsare bhAgameM jo pravacanasAroddhAragraMtha chapAhai usake pRSTa (263) para gAthA (682) dekho, thoDe paDhe huve cAhe so samaje magara jAnakAraloga sacabAtakoM inakAra nahIM kara sakate, sabutahuvA upara dikhalAyehuve sababoMseM jainamunicamaDeke upAhana pahane-koI harja nahI, batalAiye ! mauje pahananA sabuta huvA-yA-nahI, kamavArIzameM gocarIjAneke bAremeM kalpasUtrakA pAThahaiki-alpadRSTimeM sthavirakalpI muni-kaMbala oDhakara gocarIjAya, ( dekho ! pATha kalpasUtrakA,).. kappai-se-appuThIkAyaMsi, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) (TIkA,) prAvRttasya-alpavRSTI gaMtuM kalpate, - (mAinA,) kamavArIzameM kaMbala oDhakara gocarIjAnA sthavikalpImunikoM hukmahai, jinakoM zakaho kalpasUtra nikAlakara sAdhusamAcArIkA pATha dekhe, vArIza bahutahotIhoM jisame mAre pAnIke AhAra beMkAma hojAtAho usa hAlatameM gocarIjAnA bezaka manAhai, (7) ( dara bayAna-mahArAjazrI buTerAyajIkA.) - praznottara patrikA pRSTa (9) para majamUnahaiki-saMvat (1921) meM buTerAyajIne vyAkhyAnake vakhta muhapatti-na-bAMdhanekA-matacalAyA, aura saMvat (1400) ke karIba jo zrIpUjyone jJAna AzAtanA miTAnekeliye AcaraNa calAithI usakA bhaMga kiyA,. ... (javAba) kyA ! tIrthakaragaNadharoMke vacanoseMbhI zrIpUjyoMkI calAIhui AcaraNa baDI hogaI, ? hargija ! nahI !! tIrthaMkara gaNadharoMne jainazAstromeM kisIjagahanahI pharamAyAki-vyAkhyAnake vakhta-yA-tamAma dina muhapara muhapatti bAMdho, agara pharamAyAho koI batalAve ? Ajataka koImahAzaya isabAtakoM zAstrapAThaseM sabuta nahIM karasake, jojo mahAzaya isabAtakI himAyata karatehai zivAya AcaraNA-rUDhIaura-paraMparAke dUsarA koi sabuta peza nahIM karasakate, yAdarakho ! AcaraNA thoDeroja calakara TuTa jAyagI-zAstrokA pharamAnA hamezAMkeliye kAyama rahegA, agaraparaMparAkoMhI agADI lAteho-to jo loga tamAmadina muhapara muhapatti bAMdha rakhatehai ve-nahI kahegeMkihamArIbhI paraMparAhai aura hamAre baDerone calAihai, phira unakoM lAjavAba karaneke liye tumAre pAsa kyA sabutahai, aura jo saMvat (1400) ke karIba zrIpUjyone AcaraNA calAi batalAteho isa bAtake liye Apalogoke Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) pAsa kyA sabutahe, ? kisa zrIpajyajIne isa AcaraNAkoM calAi unakA nAma kyoM nahI jAhira kiyA ? mahArAjazrI buTerAyajIsAhaba jo pharamAtetheki-muhapatti muhaparabAMdhanA kisI jainazAstrameM nahI likhA bahuta durusta thA, jo bAta mutAbika hukma tIrthakara gaNadharokeho usako nayI kauna kahasakatAhe, ? muhapatti kAnameM DAlaneseM munikoM karNavedha karAnA par3egA, kisI jainazAstrameM nahIM likhAki-muhapati bAMdhanekeliye muni-karNavedha-karAve, kalpasUtrakI purAnI pustake jo munaharIharkokI likhihui pustakAlayomeM milatIhai usameM gaNadhara mudhasviAgI-jaMbusvAmI vagerA muniyoMkI tasvIra banIhui maujUdahai, muhapati unake hAthame rakhIhuihai mukhapara bAMdhIhui nahI, agara vyAkhyAnake vakhtabhI muhapati muMhapara bAMdhanA jainazAstroMmeM likhAhotA to unakI tasvIrameMbhI muhapati bAMdhanekA AkAra hotA. (8) (bayAna mahArAjazrI jhaverasAgarajI-aura ehavAle ratalAma,-) ___ mahArAjazrI averasAgarajI mulka-mAlavetarpha-bahuta arsetaka vicare, aura Ama jainasaMghakoM tAlIma dharmakI diI, iMdora-ujjainaratalAma vagerAmeM caumAse kiye, saMvat (1930) me javaM madhyasthokI sabhAkarake ba-mukAma ratalAmapara unone tInathuikA parAmarza kiyA usa arsekA banAhuvA-graMtha-nirNayaprabhAkara ababhI ratalAmameM maujUda hai. jinakoM zakaho jainazvetAMbarasaMghaseM maMgAkara dekhe. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (9) bIca bayAna-mahArAjazrI AtmArAmajI AnaMdavijayajI aura unakA banAyAhuvA __ jainatatvAdarzagraMtha,-) praznottarapatrikA pRSTa (9) para teharIrahauka-buTerAyajIke ziSya AtmArAmajI huve unake banAye huve jainatatvAdarzameM tInathui likhIhai, (javAba.) jainatatvAdazamaM pratikramaNake vakhta tInathui nahI likhI, agara likhIhoto koI batalAve, jinajina mahAzayone jainatatvAdarzagraMtha paDhAhogA unako mAlUmahogA mahArAjazrI AtmArAmajIAnaMdavijayajIne-pratikramaNake vakhta tInathui karanA nahIM likhI, bAta maMdirame karanekIthI kahanevAlone usakA khulAsA-na-likhA aura kahadiyA jainatatvAdarzameMbhI tInathui likhIhai, magara jainatatvAdarzameM pratikramaNake vakhta tInathui nahI likhI, jainatatvAdarza pRSTa(417) paradekho, (10) (darabayAna-koTizabda-aura-usake mAinekA,) pRchA prativacana pRSTa (13) para bayAnahaiki-AtmArAjIne jainatatvAdarzameM koTizabdako saMjJAvizeSa likhA, pRSTa (14) para te harIrahai AtmArAmajI pramANika vidvAn kahalAtethe, unakoM kyA ! esA asaMgata artha likhanA zobhA detAthA ? (javAba.) mahArAjazrI. AtmArAmajI-AnaMdavijayajIne koTIzabdako saMjJAvizeSa likhA isa likhanese unakA yaha matalaba nahIM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) thAki-(100) so lAkhakoM koI koTi na samajhe, aura sIrpha ! bIsakoMhI koTI samajhe, graMthakartAke pharamAnepara khayAla karanAcAhiye, jisamatalabapara jo bAta pharamAiho usImatalabapara usakA mAinA samajajhanA cAhiye, kyA ! eka zabdake kaI mAine nahIho sakate, ? agara hosakatehai-to-phira koTizabdake bAremeMbhI vahI bAta kyoM nahIM samajhate ? dekho, kalpasUtrameM jahAM tIrthakara mahAvIrasvAmIkA bayAnahai, aura jisajagaha devaduSya vastra giragayAhai usake bAremeM TIkAkArane kitane mAinekarake dikhalAyehai, . ( pATha-kalpasUtrakA,) mAsAdhikasaMvatsarAdUI viharan dakSiNacAvAlapurAsannasuvarNavAlukA nadItaTe kaMTakevilagya devaduSyApatitesati bhagavAn siMhAvalokanenatadrAkSIt-mamatvenaitikacit-1, sthaMDile-vA-patitaMitivilokanAyetyanve, 2, asmatsaMtatevastrapAtraM sulabhaM durlabhaM-vA-bhAvItivilokanArtha-itiapare, 3, vRddhAstu kaMTake vastravilagnAt svazAsanaM kaMTakabahulaM bhaviSyatItivijJAya nirlomatvAtvastrAI-na-jagrAha iti, 4, . (mAinA,) tIrthakara mahAvIrasvAmIkA jaba devaduSyavastra svarNavAlukA nadIkanAre giragayAthA-usapara kitaneka AcArya pharamAtehai unone jo siMhAvalokanaseM dekhA-mamatvase dekhA, 1 koi kahatehai achIjamInapara girA-yA-burIpara usakoliye dekhA, 2, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmaze.) koi kahatehai apanI saMtatiko bastrapAtramilanA dusavArahogAyA-AsAna ? isaliye dekhA, 3, - vRddha kahatehai kAMToMkI jamInapara girA isaliye svazAsanameM kaMTakaloga jyAde hogeM esA jAnakara dekhA, lobhakA koI kAma nahI thA, dekhiye ! yahAM ekapAThapara AcAryone kitane tAtparya dikhalAyehai, jisajisamatalabase jo jo bAta graMthakarttAne bayAna pharamAIho usI matalabapara usako samajhanA aura usapara amala karanA cAhiye, -wu (11) (cirAgake bAremeM kailogokIrAya,) . kaiyoMkA pharagAnAhai diyekA cAMdanA acitahai, magara nahI ! diyekA cAMdanA acitanahI, sacitahai, jinakoM zakaho karmagraMtha dekhe, usameM raktavarNa aura uznasparzateukAyameM pharamAyA, udyotanAmakarma nahI pharamAyA, isabAtapara koi khayAlakare to bakhUbI usako mAlUmahogA. aura usake dilakA zaka raphAhogA, - praznapatrikAprazna (9) meM bayAnahaiki-jisagachakA nAmalekara sAdhuvajetisagachake AcAryanI ANa-na-pAle-vo-sAdhuhai-yA-nahI,? ..(javAba.) agara usa AcAryakA hukma-mutAbikazAstrakeMhoto-usako ba-sirocazma kubulakara, magara jaba khilApha hukma zAstrake koIvAta AcArya pharagAve-to celekI pharjahai usako na-mAne, sAdhupanA apanIkAyAkI zuddhikeliyehai-naki-jUThI-home-hAM-milAnekeliye, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristutiparAmarza . ) (12) (bayAna- mukhavastrikA carcAkA, --) pRchAprativacana pRSTa ( 4 ) para puchanAho muhapatti kAnameM ghAlanA kahAM nekapramANa detA hu~, - majamUna hai ki - yadi Apako yaha likhA hai - to - maiM - paMcAMgI ke a ( javAba . ) anekapramANa to alaga rahe ekabhI koI batalAve, praznottarapatrikAme likhA vyAkhyAnake vakhta muhapatti bAMdhanA zrI pUjyokI calAIhuI AcaraNAhai, aura yahAM likhA paMcAMgIke aneka pramANadetAhu, kyA khUba bAta hai ! jinake lekhameM pUrvApara virodha jhalakarahA hai, vipAkasUtrakA jo sabutadiyA hai usame kisajagaha likhAhaiki - gautamasvAmIne vyAkhyAnake bakhta muMhapara mu~hapatti bAMdhI 2 mRgAputrakoM jaba dekhanegayethe usavakhta badabUke sababa muMha bAMdhAthA, vyAkhyAnake vakhtakI vahAM koI bAta nahI thI, dusarAsabuta jo mahAnizIthasUtrakA peza kiyA hai usameMbhI vyAkhyAnake vakhtakA lekha nahI hai, tIsarAsabuta jo aughaniyuktikA diyA usamebhI vyAkhyAnakevakhta bAMdhanA nahI pharamAyA, ( pATha - aughaniryaktikA - yahAM deta hai, dekhalo, ) ( gAthA. ) saMpAima rayareNu - pamajjaNaThAvayaMti muhapattI, nAsaMca muhaMca baMdhai - tAe vasahi pamajjaMto, ( vyAkhyA) saMpAtimasatvarakSaNArthaM jalpadmiH mukhe dIyate, tathA rajaH sacittapRthvIkAyaH satpramArjanArthamukhavastrikA grahaNaM pratipAdayaMtipUrvarSayaH - tathA nAzikAM mukhaMca - badhnAti tathA mukhavastrikayA vasatiM ca pramArjayet yena mukhAdau - na - pravizatIti, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristuviparAmarza.) dekhiye ! isameM kisIjagaha nahi likhAki-vyAkhyAnake vakhta-muhapati bAMdho, balkisaMpAtimasatvarakSaNArtha jalpani mukha dIyate, esA pATha jAhirahai, (yAnI.) uDatehuve jIva mukhameM-na-Anagire isaliye mukhavastrikA mukhake agADIrakhanA kahA, magara bAMdhanA nahI pharamAyA, jo loga aughaniyuktike bharuse baiTheho-ve-apanA-zaka-raphA kare, auSaniyuktimeM sApha bayAnahaiki-bolatevakhta hAthameM rakho, makAnasAphakaratevakhta bAMdhanA kahA so bArIkaraja mukhameM-na-Anagire isaliye kahA, aura vaha mukhavatrikAbhI dUsarItarahakI kahI, jokigalekepIche graMthIbaMdhana-hosake-utanIbaDI honA cAhiye vyAkhyAnake vakhtakI vahAM koIghAta nahIMhai, upAzraya-yAnI-rahaneke makAnako sApha karatevakhta bAMdhanA kahA usavakhta koI bAMdhatA nahI aura vyAkhyAnake vakhta bAMdhanekA pakSa pakaDatehai, dIyate padakA mAinA bAMdhanA hargija ! nahI hosakatA,-bolatevakhta mukhake sAmane rakhanekI muhapati-jo-eka bIlasta cAraagulakI hotIhai vaha judIhai aura makAnasAphakaratevakhta bAMdhanekI judIhai, joki-utanIvaDI honAcAhiye jisase mukha DhakA jAsake-aura-usakA trikoNa-AkArakarake galeke pIchADI gAMTha iii jAsake. (pAThadusarA audhaniyuktikA,-) (gAthA.) cauraMgulaM vihaththI-eyaM muhaNaMtagassapamANaM, bIyaM muhappa mANaM-gaNaNa pamANa ikkaikaM, (vyAkhyA.) catvAryagulAni-vitastizcaiketi etacaturasraM mukhAnaMtakasyapramANaM athavA-idaMdvitIyaMpramANaM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristutiparAmarza.) 15 yaduta - mukhapramANaM kartavyaM mukhAnaMtakaM etaduktaM bhavati vasatipramArjanAdau yathA mukhaM prachAdyate, kRkATikAyAM graMthirdAtuM zakyate tathA kartavyaM - tryatraM koNadvaye gRhItvA yathA kRkATikAyAM graMthidatuM zakyate tathA kartavyaM etat dvitIyagaNanApramANena punastadaikaikameva grahaNaM mukhAnaMtakaM bhavatItyarthaH isakA mAinA avalaAcukA hai, sabutahogayAki- makAna sApha karate vakhta jisa mukhavastrikAle mukha bAMdhanA kahA vaha utanIbaDI honAcAhiye jo mukha aura galetaka bAMdhI jAsake, vyAkhyAnakevakhta bAMdhane kA isameM koI jikra nahI, jologa paraMparAkA sahArAlete hai unakoM yAda rahe paraMparA tarahatarahakI calapaDI kisakisapara amala karoge ? - zAstra aughaniyuktikA pharamAnA hai jalpadmi mukhe dIyate, agara bAMdhane kA hukma hotAto dIyatekI jagaha badhyate pAThahotA, pRchAprativacanapRSTa (9) para teharIra haiki - Adipadase vyAkhyAna avasarameM sUtra AzAtanA tathA anupayogasehui sAvadyabhASA ina donodopose bacAva ke liye kAnameM ghAlatehai yaharIti puSTAlaMbana sahita hai, ( javAba ) jobAta mUlasUtrameMnahI, na-TIkA meM hai koI kisasabutase maMjUra karegA, sUtraAsAtanAkA sahArA liyAjAya to vyAkhyAnake vakhtakAhI kyA mudA rahA ? sUtrasiddhAMta sAdhuloga haravakhta bAMcate rahate hai, phira esAkahanA cAhiye jabajaba sUtrasiddhAMta bAMcanA muhapara muhapati bAMdhakara bAMcanA, pRchAprativacanapRSTa (9) para hitazikSA ke rAsakA sabutAdiyAhaiki - " mukhe bAMdhI te muhapatI" - (yAnI ) mukhapara bAMdhIjAya vaha muhapati jAnanA, - ( javAba . ) hitazikSA ke rAsakoM banAnevAle rikhavadAsajI zrI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 (tristutiparAmarza.) vaka saMvata (1682) me huve, kahiye ! phira inakA banAyA huvA rAsa kisasUtrakI paMcAMgImeM ginanA, ? agara kahA jAya yahato eka bhASAkAgraMthahai to phira paMcAMgIke sabutoMmeM isako koI kaise majUra karasakegA, ? pRchAprativacanapRSTa (10) para bayAnahaiki-vyAkhyAnameM bAMdhanA kisI sUtrake akSaroseM nahIM pAI jAtI, mAlumahotAhaiki-aupaniyuktimeM likhe AdipadaseM vyAkhyAnameMbhI bAMdhanAcAhiye esA samajhakara paraMparAmeM ghAlatehogeM,. (javAba.) jobAta kisIsUtrake akSaroseM nahI pAijAtI usako koI kisasabutaseM maMjUrakaregA ? AdizabdaseM bAMdhanekA sahArAlenAbhI isaliye ThIkanahIki auSaniyuktimeM vyAkhyAnakevakhta Adizabdase muhapatibAMdho esA nahI pharamAyA, sabutahuvA vyAkhyAnavakhtayA-tamAmadina muhapara muhapati bAMdhanA kisI jainazAstrameM nahi likhA, paraMparA-rUDhI-aura-AcaraNAkA sahArA lenA galatahai, tamAma jainoMko tIrthakaragaNadharoMke pharamAnepara amala karanA cAhiye, (13) ( bIcabayAna-praznapatrikAke (29) meM __ savAlakA,-) savAla (29) meM bayAnahaiki-jisacelekoM gurune nikAlAdiyA aura-vo-celA gurukI nIMdAkaranelagA, pIche prAmAMtarake zrAvakoMne usako mAnaliyA-ve-zrAvaka samyaktI samajhe jAve-yA-mithyAdRSTi samajhe jAve, ? usakoM unake sAdhu-na-varje-to virodhaka-yA-ArAdhaka, ? Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza. ) ( javAba . ) kisacelekoM kisagurUne nikAla diyA isakA khulAsA jAhira kyauM- na- kiyA, 2 jAhira karateto vahazakhza javAbadetA, insApha pharamAtA hai. celA agara apane satyadharmapara pAbaMda ho-aura-guru usakoM insApha se nikAladeve --to usameM gurukA doSahai, celekA nahI, aura vaha guruhI kyA ! jo insApha - na - kare. satyavAdIcelA apanedharmapara pAvaMda rahe to usakA koI kyA karasakatA hai, ? dazavaikAlikasUtrakI avalagAthAmeM bayAna hai "devAbhI- taM - namasaMtI jassaM dhammesayA maNo, " devatA bhI usakoM namaskAra karatehai jisakA mana hamezAM dharmapara pAbaMda ho, aura usakI hamezAM phateha hogI, usako mAnanevAle - zrAvakasamyaktI kahejAyageM - mithyAdRSTi nahI, dusare sAdhuoke manAkaraneseM usa satyavAdIkA koI nukazAna nahI, - (14) (darabayAna- dAMtoMkI battIsIkA.) praznapatrikA - savAla (52) para praznakarttAne puchA hai - sAdhuone dAMtokI battIsI caDhAnA kahAM kahA hai, ? ( javAva . ) harajagaha jainazAstroM meM kahA hai saMyamakI hiphAjatakaro. aura saMyamaseMbhI apane AtmAkI jyAdehiphAjatakaro, jaba AtmAhI - na - rahegA to saMyamakI hiphAjata kaise ho sakegI ? sabutahuvA AtmAkIhijAphata karanA jarurIbAta hai, AtmA zarIrake tAlluhai, aura zarIra khAnapAnake - jabaki khAnapAnakI cIja cavA - cavAkara-nakhAijAya hajama kaise ho sakegI, ? hajama-na- hogI to tarehatarahake roga dAhogeM, aura phira usake miTAne ke upAvalene paDeMge, usaliye agara avalase upAya karaliyA jAyato kyA ! harjahai ? sabutahuvA - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) dAMtokI battIsI caDhAnA deharakSAmeM sAmIlahai aura usakA caDhAnA koi harjakI bAtanahI, agara koI jainapuni-zaukhaseM-yA-apanI khUbasuratIkeliye dAMtoMkI battIsI caDhAveto vezaka manAhai, magara AtmarakSAkeliye koi mana nahI, (15) 3 ( bIca bayAna-AnaMdasRrike,-) praznottarapatrikA pRSTa (4) para teharIrahaiki-vartamAnameM-AnaMdasUri pramukha madhyamabhedameM jAnanA, a (javAba,) kaunakahatAhai AnaMdamUri-madhyamabhedame-the, balki! uttamapuruSomeM the, Amaloga isavAtakoM maMjUra karatehaikiM-unone mutAbika jamAneke tarakI dharmakI achIkiI, majahabI-bahesa-ve-umadAtaurase jAnatehai aura yahaguNa AcAryoM meM honAbhI, jarurIthA vinA isa guNake tarakI dharmakI kaise hosakatIhai, ? dekhalo ! samavasaraNameMbhI vAdI maujUdarahatethe, joki-insAphasa-prativAdIyoMkoM lAjavAba karatethe, AThatarahake prabhAvakoMmeM vAdIkoMbhI prabhAva ginehai, mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajI-isa jamAnemeM prabhAvaka hogaye,-isa bAtakI koi jaina inakAra nahI karasakatA, (16) ( darabayAna-jainatatvAdarzagraMthakA,-) __agara koi kahe jainatatvAdarza-aura-zrAddhavidhimeM tInathui bayAnakiihai-to javAbameM mAlUmaho-jainatatvAdarzameM tInathui nahI bayAnakii, yAta maMdirakIthI likhanevAlone usakA khulAsA-nahI diyA, aura gummalekha likhalikhakara kahadiyA tInathui kahIhai, jainatatvAdarza Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza . ) 19 meM bAta maMdirameM paDhanekI thI, pratikramaNakeliye nahI, jyAde maMdira hoto - eka ekamaMdirameM eka eka stuti paDhanAbhI. kahA, jainatatvAdarzakA pATha yahAM detehai Amaloga dekhe, ( pATha - jainatatvAdarzakA, ) pRSTa (417) para likhA hai - " eka nizrAkRta usako kahate hai jo gachake pratibaMdhase banAho, jaisAki - yaha hamAre gachakA maMdira hai, dUsarA anizrAkRta, jisapara kisIgachakA pratibaMdha nahIho, ina sarva maMdiroMmeM tInathui paDhanA, jekara sarva maMdiroMmeM tInathui dete bahutakAla lagatA jAne tathA maMdira bahutahove - tahAM - eka eka jinamaMdira meM, ekaeka thui paDhe, isavAste sarvajinamaMdiro meM vizeSarahita bhakti kare, "dekhiye ! isameM pratikramaNakA nAma nizAnabhI nahI, Age pIchekA saMbaMdha milAkara dekhanA cAhiye, koI mahAzaya yaha-na-samajheki - jainatatvAdarza meM pratikramaNake vakhta - tInathui - likhI hai, zravidhigraMthakA bhI khulAsA bayAna karate hai, suno ! cimanalAlajI sAMkalacaMdajIkI chapavAihui kitAba zrAddhavidhibhASAMtara pRSTha (152) para likhA hai ki (gAthA.) nissakaDamanissakaDa ceie savvehiM dhui tinni, velaMca cer3a ANiya - nAuM ikkikkiyA vAvi, - (artha) nizrAkRta te koganuM caitya-anizrAkRta -te- gachavagaranuM sarva sAdhAraNa caitya evAM bane prakAranA caitye traNa stuti kahavI, ema karatAM jo ghaNIvAra lAge Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .0 ( tristutiparAmarza . ) athavA ghaNAM caitya hoya - ane-badhAmAM traNatraNa stuti kahatAM ghaNIvAra lAge - telIvAra TakI- zakAya ema-na-hoya-to ekaeka thoya kahevI, paNa jeje dehare gayAM tyAM stuti kahyAvinA pArchu- na-pharabu, - dekhiye ! yahAM bhI vahI bAta hai jo jainatatvAdarzameM pharagAha hai, pratikramaNa va tInathuI karanA kisIjagaha jikra nahI, nAhaka ! loga bhala meM paDe hai, kahAM maMdira kI bAta aura kahAM pratikramaNakI - ?-jamIna-AsamAna kA pharka hai, - (17) ( javAba - vivecanapriya - jainabaMdhuke savAloM kA,) 1 - (savAla) jaina tatvAdazameM RNathai caityamAM karanI-so- kaise ? aura kyA ! muddAhai, ? - ( javAba . ) caityaparipATI ke vakhta maMdIrameM tInastuti bolanA, basa ! yahI muddA Arai yahI bAtaha, dusarA koibAta nahI, agara vakhta thoDAho to eka eka jinamaMdirameM ekaeka stuti paDhanAbhI pATha hai, jainatatvAdarza - aura - zrAddhavidhikA pATha upara likhacuke jinakoM zakaho - donoM - graMtha kholakara dekhe, 2 - savAla, sadA raMgehuve kapaDe pahananA kahAM kahA hai ? ( javAba ) nizIthasUtra ke aThArameM udezemeM kahA hai ki - jainamuni-nakapaDekoM kathye cunevagerAkA raMgadeve, jisako zakaho nizIthasUtrakA aThAravA udezA dekha leve, 3 - savAla, karamibhaMte pahile aura iryApathikA pIche -so-kaise, 1 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza. ) 21 ( javAba.) savAlakarttA kisagachakA hai jAhira kare, usapara javAba diyA jAyagA. 4 - navIna AcArya kisako kahate ho aura prAcIna AcArya kisako kahateho ? (javAvaM.) ba - hukma tIrthakara gaNadharoMke cale vaha mAcIna-aurakhilApha hukma cale vaha naye AcArya jAnanA. 5 ---- savAla, guhapati vyAkhyAnake vakhta kAna meM DAlanA ki- nahI, ? ( javAba . ) vyAkhyAnake vakhta-yA tamAma dina- muhapara mudapatti bAMdhanA -yA- kAnameM DAlanA - kisI jainazAstrameM nahI likhA, pestara bahuta kucha bayAna isake bAremeM de cuke hai, paDhanevAloMne paDhAhogA, zAstra aughaniyuktikA khulA pAThahai- jalpadmirmukhe dIyate, agara bAMdhanA maMjUra hotA to vadhyate esA pATa hotA, magara kaise ho ? tIrthakara gaNadharoMkA hukmahI nahI to pATha kahAMseM Ave ? (18) (javAba dukhagarbhitavairAgyakA, ) praznottarapatrikA pRSTha ( 5 ) para dalIla hai ki - " gharameM khAne ke dukhaseM arthAt AjivikA purI - naM - honese dIkSAlekara thoDese paDhakara gurvA - dikoM ke pratyanIka " "yahAM pardekA kyA ! kAmahai ? " - ityAdivaca - nabolanevAlA, "sarvajJabhASitavacanokA udhthApana karanevAlA, caturvidhasaMghakA pratyanIka - anyAyaratna - azAMtikA karanevAlA" - vagerA vagerA, ( javAba . ) sarvajJabhASitavacanakoM uththApanakaranevAlA - aura - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) caturvisaMghakA pratanIka jainameM usakokahA-jo-khilApha hukama tIrthakara gaNadharake nayAmajahabaijAdakare, azAMtikaranevAlA usako kahanA jo saMghame bhedaDAle-aura-apanAnayAphirakA kAyamakare, nyAyaratna azAMtikaranevAle nahI balke ! lekhakakIkutarkarupa azAMtikoM mAkulajavAbose miTAnevAlehai-aura-ve-duniyAdAra hAlatameM-aMgrejI-hiMdI-gujarAtI saMskRta cArailmake jAnanevAlethe, unakoM khAnapAnakeliye gharameM vahutakucha maujUdathA. unakoM dukhakaunasIvAtakA thA-jo-dukhagarbhita-vairAgyase dIkSA ikhtiyAra kare, ? unone apane AtmasAdhanakeliye dIkSA ikhtiyAra kiihai, guruokA pratyanIka kaunahai ? isapara akalamaMdaloga daryAphata kare, pardeke bAremeM nyAyaratnakA pharamAnA bahutadurustahai, devamaMdira-aura-dharmazAstrakI vyAkhyAnasabhA pardA karanA kisIzAstrakA hukama nahI, mulkamAravADa-aura-pUravatarpha zrAvakoMmeM ravAjahaikijinamadirameM pUjA paDhAte vakhta-aura-dharmazAstrakI vyAkhyAnasabhAbhI auratoMkeliye pardA lagAtehai, aurateM vyAkhyAnasunanekI jagaha bAteM karatIhai, nyAyaratna isaparapharamAtehai maMdira aura vyAkhyAnasabhAgeM pardekA kyA kAmahai, ? kahiye ! isameM kauna beMjA vAtahai, ? koizakhza zAstrakI vAtakoM gappa kahe-aura-3insAphakI bAtakare to usako jabAnItADanA denA jainazAstrakA hukamahai. dekho ! rAyapaseNImUtrameM kyA likhAhai ? usapara khyAla karo, ! ! kezIkumArajainAcArya jaba paradezIrAjAke mulkameM gayethe aura isazaharakA rAjAparadezI-jaba majahabI bahesakeliye unakesAmane AyAthA-kutarka karanelagA usahAlatameM kezIkumArajainAcAryane usako sApha kahadiyAki-mUDhatarAeNaM tumaM payesIrAyA,-batalAiye ! mUDhazabdakA mAinA kyAhuvA sabutahuvA munilogabhI kutarkakaranevAloMko javAnI tADanA kare, dekho ! jJAtAsUtrameMbhIlikhAhai taM dhIraththuNaM ajjo nAgasirIe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) -mAhaNIye ahaeNAe-apuraNAe-jAva-NiboliyAe,-mAinA isakA isatarahahaiki-jaba-nAgilA-mAhaNIne dharmarucinAmake aNagArakoM jaharamaya kaTukatuMbekA pArka khAneko diyAthA aura usakekhAneseM dharmaruci aNagArakA aMtakAlahuvAthA-usavakhtakahAhaiki-dhikkArahai nAgilA mAhaNIkoM-jo-adhanyA-apunyA-aura-nIMbolIkI taraha kaTukahai jisane jaharamaya pAka-dharmaruciaNagArako diyA-sabutahuvA-gunahagArako sakhtakalAmakahanAkoi harja nahI.-jisakoM zaka ho-jJAtAsUtra dekhaleve, agarakoi kahe zrAvakoMkoM devAnupriya kahanAbhI-to-zAstroMme likhAhai, javAbameM mAlumaho-jisazrAvakakoM devatAbhI dharmaseM-na-DigA-sake usakeliye devAnupriya kahAhai-yA-adharmIyoMkeliye, ? jo jo zrAvaka khilAphahukama tIrthakaragaNadharoke calatehai, dhapazAstrapara etakAta nahIM lAte aura zAstrakI bAtoMkoM haMsI uDAtehai, unako sakhta-sustakahanA koi mumAniyata nahI, AvazyakasUtrake avala adhyayanameM pATha hai jo zakhsa gustAkhIseM peMza Ave guru usakoM sakhtasustavacanakahe, pazalana : jo ghoDA apanI cAla calatAhai usako cAbuka koi nahI lagAtA. lekina ! jaba calanemeM badamAzI karatAhai-usa hAlatameM usako cAbuka dikhalAnA pharjahai,--koI zakhsa kisI ustAdakepAsa vAste savAlAkoM jAve to baDe adavase peza AnAcAhiye munijanoMkoM kaijagaha mUryoseM vahesa karanA paDatIhai, java- bahudA-basanadavAte paMza karatehai usahAlatame usakoM javAnI tADanA denA munilogoMkI pharjahai, usapara kaiyoMkA kahanA hotAhai muniloMgoMkoM gussA karanA ThIka nahIM, magara apanI bhUlakoM koi nahI dekhatA, ? aura isavAtapara koi khayAla nahIM lAtAki-tumArI bhUlahui jaba muniloga tumArepara nArAjahuvehai. isaliye hara Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) zakhzakoM apanI bhUlapara khayAla karanAcAhiye, aura ustAda jokUcha pharamAve usapara amala karanA cAhiye, (AvazyakasUtrake-avalaadhyayanameM pAThahai ki,-) jaha jaca vAhalANaM-assANaM jaNavaesu jAyANaM, sayameva khaliNa gahaNaM-ahavAvi balAbhiugeNaM, purisajhAevi tahA-viNIya viNayaMmi naththiabhiyogo, sesaMmi abhiyogo-jaNavayajAe jahA Ase, (TIkA,) yathA jAtyavAlhikAnAmazvAnAM janapadeSu magadheSu jAtAnAM svayameva khalinasya-kavikatyagrahaNaM athavApi balAbhiyogena tathA puruSajAtepi puruSavizeSepi vinItavinaye abhyastavainethike nAsti abhiyoga:--zeSevinayarahite balAbhiyogo vartate,__(mAinA.) jaise umadA ghoDA lagAmakoM khuda le letAhai-yAusako pakaDakara muMhameM lagAma pahanAijAtIhai, aise vinayavAn celA agara khuda-samajhajAya aura kutarka na-kare-to nihAyata umadA vAtahai, agara samajhAneparabhI-na-samajhe aura gustAkhIkare-usakeliye valAbhiyoga (yAnI.) javAnI tADanA denA, dekhiye ! isa pAThaseM kyA ! sabutahuvA, ? isapara gaura karo, nyAyaratna isIvAtapara pAvaMdahai. jo jo zrAva ka nyAyaratnake sAmane adabaseM peMza Atehai unakoM nyAyaratna kabhI sAla bAta nahI kahate, magara jaba koI gustAkhI karane lAtAhai to usakoM bezaka : sakhta bAta kahatehai,-rAyapaseNIsUtrameM paradezI rAjAkoMkezIkumAra jainAcAryane-mUDhatarAeeM tumaM paesIrAyA-kahA, jJAtAsUtrameMnAgilA-mAhaNIko adhanyA-apunyA kahI. AvazyakasUtrameM-avinayI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) ziSyakoM sakhtasustakahanA pharamAyA, kaunajainI inapAThoMkoM inakArayA-jUTha kahasakatAhai, ? jaba koi jainamuni-vyAkhyAna vAcanA zuru karatehai to avala esApATha bolatehai, (anuSTup-chaMda.) ajJAnatimirAMdhAnAM-jJAnAMjanazilAkayA, netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH 1, ___ ajJAnatimirakarake aMdhe banehuvejIvAko jJAnarupI-zilAkAkarake jisagarumahArAjane-aMjanakiyA, unakoM namaskAra ho, dekhiye ! isameMbhI-" ajJAnatimirAMdhAnAM." esA pAThahai.--eka bAdazAhane baDA: AlizAna makAna banavAyA aura daravAjA usakA itanA baDA rakhA jo karIva (25) hAtha uMcA hogA, usake uparakebhAgameM umadAkArigirI aura citrakArIbinavAiki-jisakoM tamAma loga dekhanekoM Atethe aura dekhakara khuza hotethe, jo koi musAphira isazaharameM AtAthA usamahelako dekhanekeliye jarUra jAtAthA, aura ucInigAhakarake dekhatAthA, bAdazAhane usadaravajeke uparale bhAgameM eka esInasIhatakIbAtalikhavA diithIki-jisakI--tArIpha beMmIzAlathI baDebaDe hoMmeM yahalikhavAdiyAthAki " uMcA kyA dekhatAhe, ? nicA dekha !! duniyAmeM Akara tene kyA nekI kiI, ?-" dekhanevAle isamizAlakoM dekhakara zarmIde hojAtethe aura ka Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 (tristutiparAmarza.) hatethe kyA umadA nasIhata diihai jisakI tArIphakaranA dusavArahai, harazakhzako munAsibahai apanIkAravAipara khyAla kara,-- - nyAyaratna hamezAM nyAyaratnahI rahegeM, kisIke kahanese anyAyaratna nahIhosakate, ekazakhzakI tarakkI dekhakara dusarA nArAjarahe yahabhI ekajamAnekI khUbIhai, yAdarakho ! nyAyaratnake lekha hamezAM calate rahegeM, kisIke lekhakA javAba-na-deve. yA-cUpa rahe yaha khvAbameMbhI-nahI-samajhanA,-jo jisataraha peMza AyagA usakezAtha hama usItaraha peMza AyageM, (19) (bIcabayAna-yAMtrikavihArake,-) praznottarapatrikA pRSTa (10) para bayAnahai saMvat (1959) meM zAMtivijayajIne sAdhuokoM railameM beThanekA mata calAyA, (javAba.) jaba irAdedharmake nAvameM beThanekA jainamunikoM hukamahai to railabhI ekatarahakI savArIhai, nAva pAnImeM calatIhai raila jamInapara calatIhai, balke ! jalameM kaitarahake jIva rahatehai utane jamIna para nahIrahate,-agarakoi muni zaukhase-yA-apane ArAmakeliye raila savArI karato bezaka ! pApahai, aura usakI mumAniyatabhIhai, kyoMki usakA irAdA dharmapara nahIrahA.-magara irAde dharmake tapasIlana dharmakI tarakkIkeliye koi mumAniyata nahI, Ajakalake logabAga ba-sababarailake-apanA batanachoDakara hajArAMha kozoMpara jAyasehai jahAMki-dharmakA nAmanizAnabhI nahIpAtA, auravahAM koibhI jainamuni unakoM jainadharmakA rastAbatalAnevAle nahI milate, balkin ! dharmako choDakara adharmI hojAtehai, usahAlatameM koi jainamuni raila-nAva-yA-DolImeM baiThakaravahAM jAve aura tAlImadharmakIdeveto koI nukazAnanahI, balkin ! phAyadA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) hai, isIsababaseM hama railameM beThanA munAsiba samajhatehai, paidalavihArImuni logomeM kai jainamuni aise dekhejAtehai jinakesAtha zrAvakaloga calatehai, bailagADI vagerA zAtha calatIhai, munilogakhuda jAnatehaiki-yaha-kArya hamArehI sababase hotAhai, batalAiye ! bailagADI vagerAse rAstemeM sUkSma jIvoMkA nAza hotAhai-yA nahI, ? kaijainamuni baDIsapharameM DolImeM beThakara vihAra karatehai, kahiye ! DolIkoM uThAnevAle rAsteke kIDoMkoM kaise bacA sakege, ? unako to bojA uThAkara calanA paDatAhai, kai jainamuni aisebhI dekhejAtehai jisamulkameM unoMkoM jAnAho. aura-vahAM unakIzraddhAke mutAvika bartAvakaranevAle zrAvaka-na-ho-to-apanI zraddhAke anurAgI zrAvakoke zAtha vihArakaratehai. kyA AtmArthI pUrNasaMyamI paidalavihArI akele vihAra-nahI-karasakate, ? agara kahAjAya irAdedharmake bhAvahiMsA nahI. aura vinA bhAvahiMsAke pApa nahI, to phira isIsaDakapara Ao, utkRSTatA kisavAtakI rahI, ? agara utkR. STasaMyamI bananA maMjUrahai-to-pahADokI kaMdarAmeM-aura-banakhaMDameM gujara karanA cAhiye, zaharame AnekI kyA jaruta ? tInatIna cAracAravarSa ekahI-zaharameM beTharahanA yahakaunase jainazAstrakA hukamahai, ? agara kahA jAya lAbhadekhakara irAdedharmake baiTherahatehai to phira isItaraha dUsarI bAtabhI samajhalo, pRchAprativacana pRSTha (17) para majamunahaiki-zAMtivijayajIkI -to-koi-ginatIhI nahIhai. zrAvakamaMDalaseM bahAra bahAra phiratehai. (javAba.) zAMtivijayajIkI koI ginati nahI to tuma logokIkaunasI ginatI hai. aura kauna kahatAhai zAMtivijayajI zrAvaka maMDalaseM bahAra bahAra phiratehai, ? kyA! gujarAta-mAravADa-paMjAba-rAjaputAnApUrava-madhyakhaMDa-mAlavA-varADa-khAnadeza-aura-dakhana-zrAvakamaMDalakI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 (tristutiparAmarza.) AbAdIke mulka nahI ? jahAMki-zAMtiviyayajI basAta vicare aura aura ababhI vicararahehai, zrAvakamaMDalake aise thoDehI mulka bAkI rahe hogeM jahAMki-zAMtivijayayajI-na-vicareho, - pRchAprativacana pRSTa (17) para teharIrahaiki-manizrIAtmArAmajIko-yahabAta nahIM sUjha paDIthI, ? aura unake ziSya zAMtivijayajIke netrabhI tabataka nahI khulethe ? nahI to donoMjane salAha karaterailameM beThanekI AcaraNA calADAlate, (javAba.) bezaka ! mahArAjazrIAtmArAmajI-AnaMdavijayajIko sujha paDIthI, jabhI to caturthastutinirNaya kitAba-banAkara-tInathuikI prarupaNAko galata batalA gaye, jisase tamAma mulkoMmeM jainazvetAMbara zrAvakoMkA zaka raphA huvA, aura apane dharmapara pAyabaMda rahe, dekhiye ! surata-jainazvetAMbara cArastuti mAnanevAlone kaisA umadA ThaharAva kiyA, ? lekhaka isapara khyAlakare, !-aura-isavAparabhI gaura kareki-yaha-javAbabhI kaisA umadAhai, jisakoM paDhakara akalamaMda loga tAjjuba kareMge, zAMtivijayajIke netra hamezAM khulehai dekhalo ! kisakadara tumAre savAloMke mAkula javAba detecale jArahehai, agarakoi hajAra catarAi kare magara akalamaMdoke sAmane kisIkI catarAi nahIM cala sakatI. agara koi kahe phalAne muni railasavArI kyoM nahIM karate ? phalAne paidala kyoM calatehai, ? javAbameM mAlUmaho isakI phikra koi kyoM kare, ? apanIapanI kAravAipara khayAlakaranA cAhiye, jo-jaisA-karegA vaisA phala pAyagA,.....pRchAprativacana pRSTa (18) para dalIlahai railayAtrAmeM gRhasthalogokAbhI dharma nirvAhita nahI hosakatA to aNagAradharma kayauM kara nivAhita hosakegA, ? Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza. (javAva.) kaunakahatAhai railasavArIseM dharmanirvAhita nahIMhosakatA, apanA dharma sabakoM pyArA hotAhai, cAhe duniyAdAra ho-yA-sAdhu ho, apanA dharma rakhegA caina pAyagA, railasavArImeM khAnapAna-na-kare aura jahAM utare vahAM khAnapAna kare to dharmakaise jAsakatAhai, ? dharmarakhanevAle vaDIbaDI musIbatameMbhI apanA dharma rakhatehai-to railasavArImeM dharmarakhanA kaunamuzkilakIbAtahai, ? ceDArAjAne-kauNikarAjAke sAmane laDAike vakhtabhI apanAdharma nahI choDA thA, pRchAprativacana pRSTa (18) para vayAnahai zAMtivijayajI cAhe hama AMkhapara cazmA lagAve, svachataMbejakA prAvaraNa oDhe, aura railagADImeM petAlIsaghaMTomeM pazcimasamudrase pUravasamudrataka vihArakaraDAle, aura saMyamI mahAvratI sAdhu kahalAnekA hosilA purA kare-ye-donoM bAteM nahI hosakatI. ... (javAba.) kyA nahI hosakatI ? bezaka ! irAdedharmake hosakatIhai. dekhalo ! aura Age jarA isaibAratakoM paDhalo, mAlUmahojAyagAki-saMyamI-mahAvratIkahalAnekA hosalA isataraha purAhotAhai, zAMtivijayajI jo cazmAlagAtehai dharmaaura AtmarakSAkeliye lagAtehai, jisakI AMkhoMmeM kamarozanIho, zAstrake harpha-na-bacasakateho-aisemuni-cazmA-na-lagAva aura jIvokI hiMsA unase hotIrahe kyA ! isabAtakoM achIsamajhateho, ? jIvarakSAkeliye jaise dUsare upakaraNahai cazmebhI eka tarahake upakaraNahai, svachataMbejakA prAvaraNa auDhatehai so isakI jainazAsromeM koimumAniyatanahIM, dekhalo ! lAkhalAkha rupayoMke ratnakaMbala pestarakemuniloga rakhatethe pravacanasAroddhArakA hukamahai aura usakA yahAM pATha batalAtehai dekhalo, ! Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (pATha pravacanasAroDAra gAthA (804) dvAra (111)-) mullajuaM puNativihaM-jahannayaM mAjhamaM ca ukkosa, jahannaNa aThArasagaM-sayasahassaM ca ukkosaM, (mAinA.) kapaDekA maula zAstromeM tInatarahakApharamAyA, jadhanya-madhyama utkRSTa, jisameM jaghanya aThAraharupayekA aura utkRSTa, lAkharupayekA kapaDA rakhanA munikoM hukamahai, apane apane lAbhAMtarAyakamake dUrahoneseM jisakoM jo cIja mIle usapara dUsaroMkoM nArAja honA phijulahai, jisavAtakA hukama zAstromeM darjahai usakA inakAra kaunakarasakatAhai, ? dekhalo ! lAkharupayekA ratnakaMbala rakhanA pharamAyA to-nava --yA-aThArAMharupayeke kaMbalakI kauna ginatIrahI, ? vidyAsAgarane sabuta pravacanasAroddhArakA dediyA jisakI tAkAtaho rada kare, rada to kyA karegeM ? maMjUrakaranA paDegAki-vidyAsAgarakA kahanA ThIkahai, railasavArI meM pazcimase pUrva samudrataka (45) ghaMTemeM jAnekIbAta jo likhI javAbameM mAlUmaho dharmakI tarakkIke liye isasebhI jaladI calanevAlI ( railameM) banapaDeto (35) ghaMTameM jAsakatehai, pestarake jamAnemeM jaba AkAza gAminIvidyAmaujUdathI dharmakI tarakkIkoliye muniloga bajarIye usa vidyAke (1) ghaMTemeM hajArAM koza jAtethe, to (45) ghaMTekI bAta kauna ginatImaM rahI ? saMyamIkahalAnAbhI mUrchArahita bartAvakaranevAlokAkAma Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) hai, jozakhza-apane jJAnadarzanacAritrameM pAvaMdahai usakoM asaMyamI kauna kahasatAhai, ? guNavAnkI sabajagaha ijjatahotIhai, cAhe koI dUsarA unakI ijjatahotI dekhakara nArAjarahe-guNavAnkA usase koi nukazAna nahI. ijatadAroMkI ijjata kisIke kahanese kama nahIM hosakatI,cAhe vidyAsAmara ho-yA-koi dUsarAho-jo-saMyama pAlegA vaha saMyamIkahalAyagA, zAMtivijayajIke saMyamI kahalAneseM dUsarAkoi nArAja rahe yahabhI-ekajamAnekI khUbIhai.___pRchApAtivacama pRSTa (19) majamUnahaiki-railayAtrAmeM pIDeSaNA doSa kaiseTalasakatA hogA jisabAtakA zAMtivijayajIkoM ghamaMDahai kiMtu saMyama pAlanAyahI zAstrakAsArahai, (javAba.) agarasaMyamapAlaMnAhIsArahaito zraddhA aura jJAnakyauM majUrarakhatehai? paMDitoseM kyauM graMthabanAtehai? akelAsaMyamapAlakarahIbaiTherahanAthA, tatvArthasUtrameMtosamyakdarzanajJAna aura cAritra-tInoMkemilaneseM mokSakA mArga kahA.-aura lekhakapuruSa likhatehai saMyamapAlanAhI zAstrakA sArahai, kyA kahanA ! lekhakaho-to-aisehI ho, magara yAda rahe ! jainazAstroMmeM akelA cAritra kAraAmada nahI pharamAyA, zuddhazraddhA-zuddha jJAna-aura zuddhacAritra-tInoMke milaneseMhI kAma calegA, jo loga akele cAritrakohI sAra batalAtehai bhUlakaratehai, zivAya jJAnadarzanake akelA cAritra kyA kAma desakatAhai, ? zAstromeM harajaha likhAhai zraddhA paramadurlabhahai, bAdausake jJAna-aura-jJAnakepIchecAritrahe, railameM baiThe khAnapAna-na-kare aura jisagAMvameM jAya vahAM zuddha AhAra leve phira pIDeSaNA doSa kaise lagegA, ? jojo muni-apanIzraddhAke anurAgI zrAvakoke zAtha vihAra karatehai-vahAM pIMDeSaNA doSa kaiseTalasakatAhogA isabAtapara koi khayAla kare,-aura jisabAtakA zAMtivijayajIkoM ghamaMDa batalAte ho magara dharmopadezadenA Ama munilogAMkI pharja hai, zAMtivijayajI isIpharjakoM adA kararahahai, isameM ghamaMDakI koI bAta nahI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) pRchAprativacanapRSTa (17) parateharIrahai jo zithilAcArIhotehaive-apane zAtAkeliye aneka apavAdapadakA bahAnA karake burIburI pratisevanA karatehai, unake dikhalAye huve apavAdikazAstrapramANoMkoM dekhakara bhavyaprANiyoMkoM vismita-na-honA cAhiye,--- (javAba.) zithilAcArIkonahai ? aura apavAdamArgakA bahAnA kauna letAhai ? isaparaM phira gaura karalo ! AjakAla ase kauna jainamunihai-jo-apavAda mArgakA sahArA-na-lete ho, ? khyAla karo ! utsarga mArgameM tojainamunikoM udyAna-banakhaMDa-yA-pahADoMkI guphAmeM rahanA pharamAyA. Aja zaharameM Anakara rahate hai kahiye ! yaha utsagamArgahuvA-yA - apavAdamArga, ? usaMgamArgameM jainamunikoM tIsopahara gaucarI jAnA kahA, sauco ! Aja aisAkaunakaratAha, ? utsargamArgameM jainamunikoM zUnyAgAra-banakhaMDa-yA-zmazAnavagerAmeMjAkara dhyAnakaranA kahA Aja aisA kauna karatAhai ? utsargamArgameM pAtrakoM lepa-na-lage vaisI lukhAsukhA AhAralenApharamAyA, khayAlakaro ! AjaaisA kauna karatAhai, ? utsarga mArgameM roga paidA ho to samatAbhAva karanA magara davA nahIM lenA kahA, Aja aisA kauna karatAhai, ? agara kahAjAya vaisAjamAnA Ajakala nahIM rahA. na-vaisItAkAta rahI isaliye jaisA jamAnAhai-vaisI-kriyA kA ratehai-to-phira isI saMDakaparaAo, ! utkRSTatA kisabAtakI dikhalAte ho ? vidyAsAgarabhI-to yahI pharamAtehaiki-dravyakSetrakAlabhAvadekhakara calo, korIvAteM banAnA kyA ! phAyadA, ? apavAdamArga-vidUna kisIkA kAma nahIMcalatA, agarakoi kahe hama-kamajora mArgakoM maMjUra nahI karate to batalAve-zaharameM Anakara kyoM rahatehai, pahADoMkIguphA-aura-banakhaMDameM jAkara kyoM nahI rahate,-khAnapAnakI cIjeM vahAMhI milajAyAkaregI,agara-na-mileto-samatAbhAvaH karanA, kyoMki-samatAbhAvagairahanA mUnikA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) dharmahai, aura yahabhIvAtahaiki-lekhakapuruSa utsargamArgI Thahare, magaramAlUma hogayA lekhakakA utsargamArga kaurIvAte banAnevAlehai, aura yahabhI lekhakabatalAve zithilAcArI kisakoM kahatehai aura kaThinAcArI kisako, ? aura isabAtakobhI jAhirakareki-apavAdamArgakA sahArA tuma logaleteho-yA-nahI ? korIbAteM banAnA sabakoi jAnatehai magara usa mutAbika calanevAle bahutakama nikalege, inasAphapharamAtAhai jaisAvyakSetrakAlabhAva dekho usamujaba bartAva kase, baDIbaDIvAteM banAnesekoikAphAyadAnahI. eNto apaneapane khayAlameM-harakoimuni utkRSTasaMyamI bananAcAhatehai. aura yahasamajhatehaiki-hama-jaisIkriyA karatehai vaisI koI nahIkaratA. magara vinA zuddhazraddhA aura jJAnake kriyA koi kAmanahI de zakatI, lekhakapuruSa likhatAhaiki-apavAdapadakA bahAnA lekara burI burI pratisevanA karatehai unake dikhalAyehube apavAdikazAstrapramANokoM dekhakara bhavyaprANIyokoM vismitahonA-nahIcAhiye,-javAbameM mAlUmahojokoisAdhu-apanezraddhAnurAgIzrAvakoke zAthavihArakare-usako-utsarga mArgagAmI-kahanA-yA-apavAdamArgI kahanA ?-aura-yahabhI batalAveki-zrAvaka-makAna kirAye leve-aura-usameM jo-muni-rahe-yaha utsargamArgahai -yA-apavAdamArga, ? apavAdakA bahAnA konaletAhai-aura-apavAdika zAstrake pramANakauna batalAtAhai, isapara lekhakapuruSa phiragaurakare, koi hajAra caturAisaile magara akalamaMdokesAmane ekabhInahI calazakatI, praznottarapatrikA pRSTa (10) para dalIlahai zAMtivijayajIne aisI prarupaNAkarI zrAvakahai-so-sAdhuoMkoM dukAnase miThAi vagerA tulavAkara dilavAdeveto kuchadoSa nahI. (javAva.) zAMtivijayajIne aisIprarupanA nahIkii, agara lekhakake pAsa koisavataho-to-peMza kare, vinAsabuta aisAlikhANakaranA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza. ) lekhakakeliye musIbata kA sAmanA hogA, isaliye AIde khayAla rakhe. aura aise likhANoseM paraheja kare, - 34 praznottarapatrikA pRSTha (10) para bayAna hai gRhasthoMseM vaiyAvaccakarAnA, sAbuna kapaDe dhonA - nokaraseM bhAra uThavAnA ityAdi aneka tarahakI zAstraviruddha prarUpaNA zAMtivijayajIne karI. ( javAba . ) jo jo jainamuni - graMthavanavAte hai - paMDita loga-zAtha rahate hai, maNovaMdapustaka unake liye bailagADImeM yA railameM AtIjAtI haiM, kyA ! muniloga nahI jAnateki - graMthabanAne ke sababa ye - ye kriyA hotI hai, jainazAstrameM bayAna hai - koi kArya karanA, koikArya dUsare se karavAnA-yAusakeliye anumatidenA - tIno eka barAbara hai, batalAiye lekhakamahAzaya ! isa kAryakoM utsargamArga kahanA - yA - apavAda mArga : vAteMto baDIbaDI vanAte ho - magara kucha jainazAstrakIbhI mAlUma hai ? agara Apako mAlUma na- hoto- gurulogo ke pAsa jAkara daryAphata kijiye. aura dilameM khayAlakijiye kaisA umadAjavAba hai jisako paDhakaratumabhI tAjjuba karoge, zAMtivijayajIne ko zAstraviruddha prarupanA nahI ki, unakI jitanIvAtehai zAstrasabuta haiM, gRhasthose vaiyAvRtyakarAneke bAremeM javAba suniye, ! paMcA kasUtra meM bayAna hai ki zrAvaka-muni kI vaiyAvRtya (yAnI) khidamatakare, isa paMcAzakasUtra hamAre sAmane nahIM hai, hotAto pAThabhI yahAM likhadete, soco ! koi munimahArAja bImAra hAlatameMpaDeho aura usavakhta dUsare muni unake pAsa hAjira na ho to usamunikI khidamata zrAvaka kare yA- nahI ! agara kahAjAya na kareto batalAnAcAhiye zrAvakokoM jainazAkhomeM zramaNopAsaka kyoM kahe, ? - sAbunase kapaDe dhone ke bAremeM javAbalijiye, ! kSArase kapaDA dhonA jainazAstroM meM munikeliye hukama hai, aura sAbuna eka tarahakA kSAra hai, isaliye sAbunaseM kapaDAdhonAbhI khilApha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) hukamazAstrake nahI, bojA uThavAneke bAremeM khayAla karo! koi muni bImAraho-aura-unakoM ekagAMvaseM dUsaregAMva jAnAho-usahAlatameM kapaDeyA-pustakapaMne-dUsaroMse-na-uThavAveto-kyA-vahAMhI dhare rahanede, ? aura. akele cale jAya, ? kyA ! khabavAtahaiki-jisakokoibhI akalamaMda maMjUra nahI karasake, agara kahAjAya irAdedharmake dUsarese-vaha-bojA uThavAyAjAyato koi harjakI bAtanahI, tophira isIsaDakapara Ao, ! utkRSTatA kisabAtakI rakhateho. ? ghUmaghAmakara apavAdamArgapara AnA aura bAteM baDIbaDI banAnA-yaha-akalamaMdoke sAmanenahI calasakatA. (20) OM (darabayAna--mAnavadharmasaMhitA kitAbake.) . ___ pRchApativacana kitAba pRSTa (21) para majamUnahai mAnavadharmasaMhitA-graMtha-jochapAhai, yadi avasaramilAto usakIbhIkhabara liijAyagI, (javAba,) hama rAjeMdrasUryodaya-auraabhidhAna-rAjeMdrakoza-joki-abataka banarahAhai-usakIbhI khabaralenekoM mustejahai, jisakedilameM jo umedaho purIkara leve, mAlUmanahIki-vidyAsAgara-tumAre lekhapara dazagunITIkA karanekA tayArahai, mAnavadharmasaMhitAkI koi kyAkhabaralegA, ? usakoMchape Aja sAtavarSa hogaye kisIkItAkAta-na-huiki-usakI koI khabaraletA, balke ! kaimahAzayone usakebAremeM tArIphalikhi, aura chapebAda phaurana bIka gaI, (21) (bIcabayAna-vidyAsAgarake lekhoMkA,) praznottarapatrikA pRSTa (11) parateharIrahai-zAMtivijayajI-jaina patrameM-kaidaphe zAstraviruddha lekhalikhate hai isakAbhI javAba paMcAMgIke anusAra diyA jAyegA. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (javAba.) amara paMcAMgIke mutAbika javAbadenekI tAkAta rakhateho to-javAbado-pratikramaNameM tInathuikaranA kisamUtrakI paMcAMgImeM likhAhai. ? javAvadenA muzkilahogA. jabAnIjamAkharcase kAmanahIcalatA, kAgajarupa meMdAna sAmanepaDAhai, jisakI marajIho-apanIakalarUpa ghoDA doDAleve,-zAMtivijayajIke lekha kisajagaha zAstraviruddhathe. ? jAhera kyoM nahIMkiyA. ?--ababhI jisakI tAkAtaho-zAMtivijayajI ke lekha zAstraviruddha sabuta karadeve, hama usakoM vahAdura samajhege, pRchAprativacana pRSTa (18) para dalIlahai jainapatrameM niraMtara zAMtivijayajIke lekhoMkI bharamArarahatIhai aura Age yahabhI likhAki-zAMtivijayajIkI matikalpanA kyAkyA ugalatIhai, ? ( javAba.) zAMtivijayajIkI matikalpanA abataka kyA dekhI hai ::--abhI to avvalahI kAmapaDAhai, Age dekhatejAo ! kyA kyA ! ! majA dikhalAtehai, ? zAMtivijayajIkI matikalpanAkA majA agADI mAlUma hogA, dekhalo ! pAMcakitAboMke lekhoMkA-aura-kaiistihAroMkA mAkulajavAba ekahIzAtha tumakoM dediyA, zAMtivijayajIke lekhoMkI bharamAra jo jainapatrameM rahatIhai vahIto tumakoMnAgavAra gujaratI hogI, agara mArI tAkAtaho-to-tumabhI dUsarA-saptAhikapatra-nikAlo, phira hamAre tumAre lekha khUbacalaterahegeM, paznottarapatrikAmeM jAhirahuvAthAki-zuddhasiddhAMtarahasyamAsekapatrameM javAbadiyAjAyagA, yAnI zuddhasiddhAMtarahasya nAmase mAsikapatra nikalegA, magara Aja usako nikalate varSAnuvarSa-bItagaye, abataka usakA janmabhI nahIhuvA, lekhoMkI bharamAra koi kyA ! rakhegA ! ! lekhokI bharamAra rakhanAbhI to akkalake tAllukahai, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza.) 37 pRchAprativacana pRSTa (23) para bayAna hai zAMtivijayajIke lekhose jainapatrakA adhipati - patra kyoM bharatA hai, ? ( javAba . ) zAMtivijayajIke lekha insAphI hote hai isIliye unake khose jainapatra bharA jAtA hai, - zAMtivijayajIke lekha jainapatra meM chape aura pRchAprativacanake lekhakakoM nAgavAra gujare yahabhI eka usake bhAkI bAta hai, pRchAprativacana pRSTa (26) para majamana hai samagrazrutakAsAra cArihai usakI tarphadRSTi phero jahAM vaha caraNaranahai vahI samagra sAmAyi kAdi - biMdusArAMtazruta hai, vaha - na - huvA to kucha - na - huvA, ( javAva . ) agara samagrazrutakAsAra cAritrahI hai-to-jJAnaaura zraddhA kuchakAryakArI na rahe, phira graMthabanAne ke liye paMDita logokoM rakhanA, unakoM tanakhvAha denA, maMgobiMdapustake idhara udhara maMgavAnA yaha saba ADaMbara kyoM ? tumato ekelecAritrakoMhI sArabatalAteho, aura yahabhI kahAte hoki - cArina - havA - to kucha-na- huvA, phirato graMthabanAnA bekAra hogayA, akele cAritrakoMhI ikhtiyArakarake baiTharahanAcAhiye, lekhakapuruSa bAteMto baDIbaDI banAte hai magara abataka jaina AgamakA purepurAmatalaba nahIpAsa ke hai. jainazAstromeM zuddhazraddhA - zuddhajJAna - aura - zuddhacAritra tInoM kemilanepara mokSakAM mArgakahA, akelecAritraseM mokSanahI hai, zrAmaNyarahasya - pRSTa (15) teharIra hai varttamAnameM bhI dekho ! nyAyaratna khaDehuve, jJAnaprakAza kiyA. gADImeMveThaneseM kuchadoSa nahI, chApA chapavAnA kAgaja likhanA, vagerA vagerA, ( javAba . ) paMDitoM kI madada se graMtha banavAnA, suratake saMghane jaba agatyakA ThaharAva kiyA- taba - eka jainabaMdhuke nAmase " jAherakhabara " Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ( tristuti parAmarza . ) chapanA, ekasatpakSagrAhIke nAmase - " mAhArAjazrI rAjeMdrasUrinI traNa thui ane 17 saMbaMdhI caracA cArathui kA - chApAchapanA vivecanapriya jaina baMdhuke nAmase - " zrIsaMghane satyaMvAtanI sUcanA " - lekha chapanA, yahabhIto jJAnakA prakAzahI kiyA hai, - zrI pUjyajI - zrIdharaNeMdra - sUrijI - joki - sanAtana - jaina zvetAMbara - cArastutikI - zraddhA meM pAvaMdathe - unone kyauM tInastutikI prarupanA nahIki, kyA !-ve- tInastutikI prarupanAkaranA nahI jAnate the ? - magara - ve - kaise kare ! kyoMki - jainazAstra ke pure mAhitagAra the, nyAyaratnakA jJAnaprakAzadekhanA ho to unakI banAihui mAnavadharmasaMhitA- jainasaMskAravidhi - risAlAmajahaba DhuMDhiye - aura - tristutiparAmarzajo - ApalogokesAmane maujUda hai unase dekho, aura-ve- dharmakI tarakkIke liye huve hai isameM koI zaka nahI, - BE ( cIThI likhanekebAremeM kalpabhASyavRttikA pAThahai ki . ) jaththaviya gaMtukAmA - tathyavi kAriMtitesiMnAyaMtu ArakhkhiyAi teviya - teNevakameNa puchati, - ( vRttiH) yatrApi rAjyegaMtukAstatrApiye sAdhavovartateteSAM lekhapreSaNena saMdezapreSaNena - vA- savijJAtuM kurvati, yathAvayaM itorAjyAt tatrAgaMtukAmA atobhavadmistatrArakSakAn tataH pRchati, yadAha - tairanujJAtaM bhavati tAn sAdhUn jJApayaMti, ArakSitAdibhirannAnu jJAtamasti bhavadmiratra - AgaMtavyaM, eSanirgamane pravezeca vidhiruktaH ( mAinA . ) jisarAjyase sAdhuloga dusarerAjyameM jAnAcAhate ho - to - pestara usarAjyameM Thaharehuve apane sAdhuoMkoM lekha bhejakara - yA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) -saMdezA kahalAkarapuchaleveki-vahAMkerAjyarakSakoseM daryAphatakaro hama vahAM AnAcAhatehai, ve-sAdhu-vahAMkerAjyarakSakoMseM puche-aura-agara uunakAhukamahove-to-unakolikhe, bezaka ! Ao !! khyAla karo! kalpabhASyavRttimeM dharmakAmakaliye sAdhulogoko cIThIlikhanekA hukamahaiyA-nahI, ?-agarahai-to-kubulakaranAcAhiye, duniyAdArIkeliye cIDIlikhanA bezaka ! manAhai, kyoMki-munilogone duniyAdArIkoMchoDa diyAhai,-yAda rahe ! nyAyaratnakelekhahamezAMcalatehI rahegeM, tumArelikhanese-ve-baMda-na-kareMgeM, jologa-zAstrake pharamAnepara amalakaranevAlehai, kisIkekahanepara khayAla nahIM rakhate, zrAmaNyarahasya pRSTa (19) para dalIlahai jainapatrameM praznottara nyAyaratnake dekhatehai-ve-sarvaprAyaH sUtraviruddha jainasiddhAMtakoM kalaMkita karatehai, loga-to-jAvanIbhASA-bAMcakaraprasannahotehai, kiMtu sUtrakAmarma kucha samajhate nahI, (javAba.) mUtrakAmarma jAnanevAleto-eka-tumahIho, dusare saba ajAnahai, kyAkhUba ! nyAyaratnake savAlajabAba agarakoi zakhza zAstraviruddha sabuta karadegA usarauja dekhaliyA jAyamA, aura usakoM bahAdUra samajhAjAyagA, hAlato kArobAteMhI calarahIhai, nyAyaratna jo urdUjabAna amalameMlAtehai sababa usakA yahahaiki-unakelekha-AmahiMdameM paDhejAtehai, agara-ve-akelIgujarAtI-mAlavI-mAravADI-paMjAbIjabAna likheto-AmalogokoM phAyadA kaise ho, ? (22) (bayAna jJAnapaDhanekebAremeM,-) zrAmaNyarahasya pRSTa (11) para majamUnahai jJAnapaDhanekA bahAnA lekara AcArachoDadetehai, baniyeloga bholehai paDhemAtrakoM paMDita mAnatehai Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) AcArabhraSTa-aura-guruAjJA bahArakA mahAdoSa-so-kaunadekhe ? dono DUbate hai, (javAba.) zrAvakaloga bholehe jabhIto nayemajahabakoM ikhtiyAra karaletehai, jJAnapar3haneke bahAnekisane AcArachoDA usakAnAma jAhirameM AnAcAhiye, paDhehuveMkoMpaMDita Amaloga mAnatehai, kyA ! paDhehuvekoM-na-mAneto anapaDhakoM paMDitamAne ? kyAkhUba lekhaka heki-jinakelekhakI-tArIpha koibayAna nahIkarasakatA, harekakomameM bhAle-catara-ilmadAra-jAnakAra-aura-ajAna sabhItarahake loga hotehai, ekabaniyoparahI kyAbAtahai ? AcArabhraSTa-aura-guruAjJAke bahArakaunahai isabAtakoM AmajanazvetAMbarakomajAnatIhai, zraddhAmeM pharka kisaneDAlA ? aura adharmameM kaunaDUbatahai ? isavAtakoMbhI-Amaloga ba-khUbI jAnatehai,.. praznottarapatrikA pRSTa (10) para teharIrahai jisakisIkoM adhikajAnanekI ichAhoto patraAneseM pUrvaparoke vacanaseM-vA-AtmArAmajI pramukhake graMthose sabutIsahita zuddhasiddhAMtarahasya-nAmakamAsikapatrameM-javAba diyA jAyagA, (javAba.) zuddhasiddhAMtarahasya-mAsikako nikalateto varSAnuvarSa batItahogaye,-na-mAlUma ! usakAjanma kabahogA, ?-usamAsika jArIkarake agarakoi-mahArAjazrIAtmArAmajI-AnaMdavijayajIke nAma yA-hamArepara kacha likhegA usakoM mAkulajavAba milatArahegA, yahAM jabAbakI koikamI-nahIhai, cAhe koi pUrvadharoke vacanoseM-dvAdazAMgIseM-yA-paMcAMgIseM jisatarahapaMzaAnAho-Ave, hamArepAsa sabatarahakemazAle tayAra hai, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza) (23) 3 (bIcabayAna paryuSaNanirNayapatrikA. paryuSaNanirNayapatrikA pRSTa (2) para dalIlahai jainapatradvArA kai mahAzayoke puchehuve praznoMkI bharamArarahatIhai usameM jokoi siddhAMtaviparIta bAtahai usako ajJamaMdabuddhivAlebhavya-mAna-na-leve. (javAba.) khilAphateharIrajainasiddhAMtake ekabhIbAta vidyAsAgara nahI likhate. lekhokI bharamArarakhanA akalaketAllukahai jinone zAstrapaDhanekI purIkasarata kiihogI vahIlekhoMkI bharamAra rakhasakege. vidyAsAgarake lekhoseM Amaloga phAyadA uThagasakatehai, kyoMki unake lekha insAphIhotehai, lekhakako agara vidyAsAgarake lekha nAgavAragujarateho to unakelekhose parahejakare, vidyAsAgarakA koinukazAna nahI, paryuSaNanirNayapatrikA pRSTa (10) para majamUnahai ASADhasudIpunamakA paryuSaNahai, vaha utsarga hai, apavAdaseto bhAdravasuda paMcamIkA hai, pRSTa (14) para yahabhI likhAhai yaha prazna maNIlAla dholerAvAlone nyAyaratnakoM puchAthA, usakoM aura hamAre lekhakoM bAMcakara nirNayakariyeki-satya-asatya lekha kaunasA hai, ? . . (javAba.) bAMcakara dekhaliyA, tumArA lekha nyAyaratnake lekhake sAmane kamajorahai,-nyAyaratnane jo jainapatrameM maNilAla dholerevAloMke savAlokA javAba diyAthA bahutadurustathA, Ajataka usakoM kisIne galata nahI pharamAyA, lekhakane pUrvapakSa kyauM-na-likhA. ? magara likhekyA ? jo bAta sacaho usako galata kaunakahasakatAhai, ?: akalamaMdokoM lAjimahaijisakAkhaMDanalikhe pUrvapakSa batalAkara uttarapakSa deve, jaisAki-hamane isakitAbameM diyAhai, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) paryuSaNanirNaya patrikA pRSTa (16) para bayAnahai nyAyaratnanAma dharAtehai vacana saba anyAyake nikalatehai, (javAba.) anyAyake vacana unakehai-jo-pratikramaNameM-tInathuikaranekI prarupaNA karatehai. aura pATha usakA paMcAMgImeM batalAsakatenahI. nyAyaratnakA koiharpha beMinsAphakAnahI. agara nyAyaratnake vacana anyAyakehote-to-unakelekhoMkI tarakkI mulkoMmeM kyoMhotI,? nyAyakelekhalikhatehai jabhIto loga unakoM nyAyaralakahatehai, paryuSaNa nirNayapatrikA pRSTa (17) para teharIrahai, hai ! sujJapuruSo !! tIrthakarajesete yaha nirdoSa banatA cAhatehai. (javAba.) bezaka ! tIrthakaradevoko-AcAryokoM-aura-sAdhuokoM joki-dharmake nAyaba the-burAkahanevAle loga-burAkahatehIthe. du. niyA kabhI ekaraMga-na-hui-na-hogI. isa bAtameM nyAyaratnane kuchagalata nahIlikhAthA, jisavAtakoM insApha sacapharamAtAho usakoM kauna galatakahasakatAhai, ? soco ! abhavyajIva-joki-dharmase aitarAjathe tIrthakaradevoMkoM tIrthakaratarIke nahI mAnatethe, usase tIrthaMkaroMkA kyA nukazAnathA, ? isItaraha nyAyaratnakoM koi nyAyaratna-na-samajheto nyAyaratnakA kyA nukazAnahai, ? kuchabhInahI, paryuSaNaniryapatrikA pRSTa (17) para dalIlahai jo gItArtha-na-ho -aura kahe-maiM-gItArthahu-vaha-sitterakoDAkoDI-sAgaropamakI sthitivAlA mahAmohanIkarma upArjana karatAhai, (javAba.) jo-gItArthahai-aura-gItArtha kahalAve unako koI mahAmohanIkarma nahIbaMdhatA, mahAmohanIkarma-unakoM-baMdhatAhai-jo-adharmakoM dharmakahe, zAstrakehukamako kubula-na-kare-aura khilApha hukamatIrthakaragaNadharakenayAmajahabajArIkare, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza. ) paryuSaNanirNayapatrikA pRSTa (18) para majamUna hai dharmopadezakeliye railavihAra karanA - zAstrameM kahA hai to kyA ! AtmArAmajIne unagraMthoko nahIdekhAthA, ? jo calanekA kheda sahana kiyA, vaha gADImeM beThakarajAnA kyA nahI jAnatethe, ? 43 ( javAba . ) bezaka ! ve - jAnatethe tabhI to - tInathuikI prarUpaNAko galata batalAgaye. aura caturthastutinirNayabhAga dusarA - banAkarajAhirakaragaye jisase jijJAsuokA zakaraphAhogayA, aura zrI pUjyajI - -zrIdharaNeMdrasUrijI joki - sanAtana - jaina zvetAMbara AmnAyameM cAra stutipara pAvaMdathe pratikramaName tInathuikaranA kyA ! -nahI jAnatethe ? tInathuikI prarUpaNAkarajAte ! magara kaisekare, ? ve jaina Agama ke mAhitagAraye, dharmopadezadeneke liye nAvameM beThakarajAnA zAstroMmeM kyauM pharamAyA, ? tIkaragaNadhara - jaina muniyoMkoM - ekahIjagaha beTherahanA pharamAjAte, magara kaise pharamAve ! dharmopadezadenA baDe phAyadekA kAmahai, jo bAta - zAstroM meM sabuta pAijAtIho - usakoM - amalameM lAnA koiharjakI bAta nahI, zrAmaNyarahasya pRSTa (9) para bayAna hai jinazrAvakone una AtmArAmajIkoM AcArya mAne hai aura unakehI ziSya AtmArAmajIkI nIMdA likhate hai- unako sarvaprazna puchate hai. aura mahApratiSTAse batalAteha vaha sarva anAcAra meM pUrepUre paMDita hai, ping ( javAba . ) anAcAra meM purepure paMDita - ve - hai - jo - khilAphahukama tIrthakara gaNadhara ke nayAmajahaba ijAda karate hai, savAla puchanevAle jisako jJAnavAn samajhatehoge unahIkoM savAla puchatehoge. kisIkoM koisavAla puche aura usakeliye koI etarAjaho-yahabhI ekajamAnekI khubIsamajho, agara kisIkA khyAlaho vidyAsAgara railameM baiThate hai phirabhI logaunakoM kyoM savAla puchate hai ? to sauco ! yahabAta akalake tAlluka hai, jisakoM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) jokoi akalamaMda samajhatAhai usIkoM savAla puchatAhai, vidyAsAgara kisIkoM kahane nahojAte tumahamakoM savAlapucho, jisakoM jarurata paDatIhai puchatA hai, (24) E3 ( darabayAna pAMcasavAlokA.) paryuSaNanirNayapatrikA pRSTa (23) para bayAnahai, zvetAMbarasaMghasAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAkoM-yatkiMcit pRchA,-(yAnI) kuchasavAla puchate hai. . 1. savAla pahalA,-paMcAMgI kisakoM kahatehai ? aura prakaraNa usa paMcArgAke aMtargatahai-yA-nahI, ? (javAba.) sUtra-bhASya-TIkA-niyukti-aura-cUrNi-inako paM cAMgI kahatehai, aura prakaraNagraMtha paMcAMgIke aMtargatahai, ? 2. savAla dUsarA,-jo prakaraNAdi paMcAMgIse-na-milateho-to -mAnanA-ki-nahI, ? (javAba.) kaunakaunase prakaraNa paMcAMgIseM nahI milate ? jA. hirakaro ! javAba deyageM, 3. savAla tIsarA, yadi zAstrakArahI paraspara virodha karate ho-to-kisase nirNaya karanA ? (javAba.) agara samajhanevAloMkI samajhakAhI pharka ho-to kisakA doSa kahanA, 4. savAla cothA,-zrAvaka samudAya begaho-vahAM-strI-bhASaNa deve-yA nahIM? Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 (tristutiparAmarza.) (javAba.) auratoke sAmanehI-aurata bhASaNa deve, 5, savAla pAMcamA-azaThAcaraNAkoM aMgIkAra karanAki-na hI ? jaiseki-railavihAra-upAnaha pahananA-AdhAkarmI-A hAra khAnA, atara-tela-phulela lagAnA-ityAdi, (javAba. ) pratikramaName tInathuikaranA aura cothIthuiko vItarAgadevakI vairiNI kahanA-kisajainazAstrame likhAhai ? apanIzraddhAke anurAgI zrAvakoke zAtha rAstemeM jainamunikoM bihArakaranA,-zrAvakaloga makAnakirAye leve usameM jaina muniko ThaharanA, inabAtoMkoM koi saucaleveto usakAzaka khuda-ba-khuda raphAhosakegA, nAvameM beThanekA jainamunikoM hukamahai-yA-nahI ? isabAtakoMbhI koI apane khayAlazarIphameM lAve, upAnaha pahananekA pATha pravacanaptAroddhArakA isa kitAbameM avaladecukehai, paDhAhogA. AdhAkarmI-AhArakhAnA-jainamuniyokeliye manAhai, telakebAremeM agarakisI munikoM bImArIkA sababaho to-zarIrapara lagAnA pharja hai, zatapAka-sahasrapAka-aura-lakSapAka vagerA tela pestarahotethe Ajakala-caMdana-bAdAma-AvalA-sIrakI-khoparela vagerAke tela bImArIkI hAlatameM kai jainamuni zarIrapara lagAtebhI hai, pAMcasavAloke javAba khatama huke, aurabhI jisakoM jokacha puchanAho puche, hamAre yahAM insAphake lekha haravakhta tayAra milege, aisA koi-na-samajhaki-vidyAsAgara cuparahe. insApha-vahacIjahai-jisake sAmane baDebaDe Alima .. aura-phAjila cakarAye jAte hai.. munikoM bImAranaya koliye manAhai, nA AdhAkarmI A Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (25) (javAba tInastutiprAcInatA kitAbakA,) kitAva-tInastuti prAcInatA nAmase jo jAvarevAloMkI tarphase chapakara jAhirahuihai, jisake paMne kulla (14) hai usake avalapRSTapara teharIrahai,-AzArahita dharmAnuSTAna svIkArakaranA, mokSaselekara sarvatra vastuomeM munilogoko nispRhatA rakhanA isIkA nAma uttamamunihai, (javAba.) lekhaka jisakoM gurumAnatehai-ve-uttama munikI paMktimeM hai-yA-madhyamameM ? agara kahAjAya uttamamunikI paMktimeM hai-to-batalAnA cAhiye zubhahazAmake pratikramaNameM-devANaMAsAyaNAe-devINaM AsAyaNAe-aisApATha kyoM harahameza bolatehai. ? dekho ! (Avazyaka sUtrakA mUla pATha yahAM detehai.) "devANaM AsAyaNAe-devINaM AsAyaNAe-" AvaAvazyakasUtrakITIkAkApATha-AzAtanayA avahIlanayA -yAkarmabaMdharupo-aticAraH kRtaH-tasmAt-pratikramAminivarte-ityarthaH khAsa AvazyakasUtrakA mUla-aura usakI TIkAkA pATha pharamAtAhaiki-munipratikramaNameM aisApAThabole mainedevatAkI aura devIkI AzAtanAkiiho-to-usasemaiM-atikramatAhuM-arthAt nivartanahotAhuM. (yAnI) pIchA haThatAhu~, kahiye ! isapAThakA matalaba kyA huvA ? aura isapAThakoM sacamAnanA-yA-jUTha ? aba kahanevAloMkI nispRhatA kahAM rahI ?-agara AzArahita dharmAnuSTAna karanA aura mokSaselekara sarvatra vastuomeM nispRhatArakhanA maMjurahai-to-yahapATha pratikramaNameM kyoM bolate ho ? muhaseM kahanAhI jAnateho-yA-kucha sabutabhIrakhateho ?-jaise cothIthuiko vItarAgadevakI vairiNI kahateho isapAThakoMbhI vItarAgadevavairI kahado, tamAmamuniloga isapAThakoM pratikramaNameM bolatehai, kisakI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) tAkAtahai isapAThakoM galata kahasake, ? cAhe koi hajAracatarAikare magara zAstrakesAmane kisIkIcatarAi nahI calazakatI. muMhasekahateho-munilogoMkoM nispRhatA rakhanA cAhiye-magaradekho ! AvazyakasUtrake mUlapAThameM tIrthakara gaNadhara kyA ! pharamAgayehai ? usapara khayAlakaro, devIdevatAkI cothIthuikeliye to itanI bAteMbanAteho phira isapAThakoM pratikramaNameM harahameza kyoM bolateho ? tInastutiprAcInatAkitAba saphaha avalaparalikhAhai AjakalazrAvakoMme aisAbhrama huvAhai, tInastutikAmata tIsavarSase pracalitahuvA, aura rAjeMdrasarijInenikAlAhai, kyauM ! naho ! ! kyoMki-Ajakala pItAMbaroMkA adhikapracArahonese honAhIcAhiye, ___ (javAba.) pItAMbaroMkA adhikapracArahIto lekhakakoM nAgavAra gujaratAhogA, lekhakabahutahI joralagAtehai magara pItAMbara saMvegIsAdhuloga unakA jora calanenahIdete, jahAMjahAM savegIsAdhumahArAjokA vicaranAhotAhai vahAMvahAM tInathuikA phailAva hosakatAnahI, balkin ! kamIhotA hai. dekhalo mahArAjazrI jhaverasAgarajIne mulkamAlavemeM tInathuikepracArakorokA, aura ba-mukAma ratalAmameM madhyasthoMkIsabhAkarake tInathuikA parAmarzakiyA, mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajIne-mulka gujarAtatarpha-caturthastuti nirNayakitAbabanAkara tInathuike pracArakoMrokA, aura vidyAsAgara ba-jarIye apanIkalamakerokarahehai. jisakItAkAtahosAmane Ave aura pratikramaNameM tInathuikaranA kisImUtrakI paMcAMgImeM dikhalAve, pItAMbaroMkAnAma lekhakakoM achA-na-lagatAhogA, ! magara khayAlakare ! pItAMvaronekyAkyAkaradikhalAyAhaisuratamebhI jocArastutivAlokItarakIrahI badaulatapItAMbaroMhIkIrahI, phiralekhaka paisAkyauM-na-likhe ? likhehIli, khemagara yAdarahe pItAMvaranAmakhilAphakAnunajainazAstrakenahI, jainasAdhukoM nayAkapaDAmiletoM-kathA-cunAvagerAke raMgaseraMgaleve, yahavAta mizIthasUtrake Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 (tristutiparAmarza.) pharamAnaseMsahIhai, kisakItAkAtahai nizIthasUtrakoMjUThA kahasake ? mulkamAlavemeM-ujjena-iMdora-ratalAma-maMdasaura vagerAjo baDezaherahaivahAM tInathuikApracAra badaulata-pItAMbaroMhIkIrukA, ratalAmameM (700) ghara sanAtanajainazvetAMbara-cArastuti mAnanevAloke maujarahe vahAM karIba (50) ghara tInathuivAlokehogeM, iMdora-ujjenameM-bilkulatInathuikA pracAra nahIrahA, maMdasora-so-usameM cArastutimAnanevAloke ghara karIba (100) hai, vahAM tInathuivAloke ghara karIba pacIsatIsahogeM, khayAlakaro ! pItAMbarokA kaisA prabhAvahai, ? isIsekahAjAtAhaiki-jagahajagahapara pItAMbarasaMvegIsAdhumahArAjahI tInathuike pracArakoM rokatehai,-aura-pratipakSIyoMkoM unakAnAma nAgavAragujaratAhai, aura yahabAta bahutasacahaiki-pratikramaNameM tInathuikaranekA-majahaba (30) varSasecalA,-satpakSagrAhIkenAmase jo-"mahArAjazrI rAjeMdrasarijIkI traNathui-ane-cArathuisaMbaMdhIcarcA" istihAra -suratavikToriyA-presa-tArikha 25-7-1903 rauja chapAthA, usameM likhAhai rAjeMdramurijInebadhAstraniyuktibhASya-cUrNivRttigraMthonAvacanAdhAre caityavaMdanamA traNajathui karavAno punaroddhAra kidhoche, dekhiye ! caityavaMdanameM tInathui karanekA punaroddhArakaranA isameM kabularakhAhai-yA-nahI ? agarakahogerakhAhai-to-phiravAta kyAhui,? punaroddhArabhI kyoM kubularakhanA thA ?-javAnI jamAkharcaseM kAmanahIcalegA, yAdarahe ! kisIjainasUtrameM yA-usakIpaMcAMgImeM nahIlikhAki-pratikramaNameM tInathui karanA, agara likhAhai to koi pATha batalAve, (zeyara.) korIbAtoseM kAmanahIcalatA-jaisepAnIseMdIpanahIjalatA, korIbAtoseMbAtanahIrahatI-jaise kAgajakInAvanahIvahatI,1 trInastutiprAcInatAkitAbasaphaha (2) para-lekhakalikhatehaiki Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) jainomeM kisIrAgIdveSIdevokIpUjAnahAhotI, vItarAgabhagavAnakIpUjA nikAmabhAvaseMhotIhai,rAgIdveSIdevoMkIpUjAkarakesaMsArika-vastumAMganemelagarahanA-jainazAstra manAkaratAhai, (javAba.) hamaloga-rAgIdveSIdevoMkApUjAkabhI-nahIkarate-aurana-saMsArika-vastumAMganemeM lagerahatehai, hamArejainamajahabameMvItarAgabhagavAnhIkI-niSkAmabhAvaseMpUjAhotIhai,-lekhaka agara jainamajahabameM pAvaMdahai-to-upara likhIhuibAtakoM kubulakare, aura isabAtaparadAphata unakepakSAnuthAyI-muniloga-pratikramaNameM beThakara devANaM AsAyaNAe devINaM AsAyaNAe pATha harahameza bolatehai-yA-nahI ? agarabolatehai-to-isakI kyA vajahahai ? aura isavAtakIbhI talAzakareki-zrutadevIkA-aura-kSetradevIkA kAyotsarga karatehai-yA nahI ?-agara karatehai-to-usakA kyAsababahai ? isakA khulAsA jAhirakare, hamaloga gharakabhedIhai,koi hajAra catarAikare magara akalamaMdoke sAmane ekabhI nahI calasakatI, tInastutiprAcInatA-kitAba-saphaha-(2) para lekhaka teharIrakaratehaiki-kitanekadeva-jainazAkhameM adhiSThAtAtarIke mAnejAtehai,-jainomeM-yA-jainazAstrapara khAmIAtIhai-taba-ve-adhiSTAyakadeva-rakSAkaratehai, isapakArasamyakadRSTi devokI-stuti-kisIkisIvakhta-karanIpaDatIhai, (javAba.) kisIkisIvakhtabhI samyakdRSTidevokI stutikaranA kyauM maMjUrarakhataho, ? tumato nispRhatArakhanevAleThahare, phira samyakhaSTidevoMki stutikarake apanI-nispRhatA kyoM khoteho ? jaba nispRhatAkA jhaMDA uThAyAthA-to-purA uThAnAthA, aura AmalogoMkA mAlU. mahoki-dekhiye ! yahAM lekhakamahAzayane adhiSThAtAdevoMko rakSAkarane Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. (tristutiparAmarza.) vAlebhI mAne, aura yahabhI-bAtamaMjurarakhIki-kisIkisIvakhtasamyakadRSTidevoMkIstuti karanApaDatIhai, hamapuchatehai takalIphake vakhtabhI kyoM unadevoMkI stutikaranA, pestara isItInastutiprAcInatA-kitAbake saphahadUsarepara likhateho-iSTaphalakIsiddhi-zubhakarmAdhInahai, aura yahAMkahateho kabhIkabhI unaadhiSTAyakadevokI stutikaranAbhIpaDatIhai, kyA ! khUbalekhakahai-jo-apanehI-lekhaseM-Apa lAjavAbahojAya, tInastutiprAcInatAkitAba-saphaha (2) para lekhakadalIla karatehai kalpaniyuktimekahAhai isalokameM cakrabAdibhoga-paralokameM iMdra-samAnikAdipada-aura-tIrthakara padavIkeliyebhI AzA-na-karanAcAhiye, (javAba.) kauna kahatAhaikaro ! auraphirakabhIkabhIsamyakadRSTidevoMstutikaranAbhI kyoM maMjurarakhateho ? nispRhavananAthA-to-purehIbanate ! ekajagahakubulakaranA-auraekajagaha-na-karanA kisagharakA nyAya hai ? mAlUmahogai ApalogoMkI nispRhatA ? aura yahabhIbatalAnA cAhiye dIkSAdetevakhtajovidhi-karAijAtIhai-usameMzAsanadevatA aura vaiyAvRtyakarAdikoMkAkAyotsarga kyauMkarateho ? isakoMbhIchoDado, kyoMkiApalogato nispRhatAkA jhaMDA uThAye huveho usameM khalalaAyamA, ___ tInastuti prAcInatAkitAbasaphaha (13) para majamUnahaiki-yadibhagavAnko devadevIyoMkIprArthanAabhiSTahotIto baDebaDesUrya-caMdra-iMdra-izAnAdidevoMkA vAganuSTAnavatAkara laukikavastuoMkIkI darzAte, (javAba). agaratIrthakaragaNadharoMko devadevIyoMkIbeMadavIkarAnA maMjUrahotAto sthAnAMgamUtrake pAMcavesthAnapara samyakadRSTidevatAoMkA-avarNavAda bolanesedurlabhavodhIpanA hAsilahonA kyoMpharamAgaye? kyA ? isapAThakoM koi-jUTha-kahasakatAhai, ? agara lekhakakI tAkAtaho-to-ka Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) hadeve yaha pAThabhI jUThahai, khayAlakaro? yaha vAg-anuSTAnahuvA-yA-nahI.? aura laukikavastuokI siddhikaunacAhatAhai ? isakA khulAsA jAhera kare, tInastutiprAcInatAkitAbasaphaha (4) para bayAnahaiki-asahijja-devAsura-nAga-suvanajakhkharakhvasa-kinnarakiMpurisagarulagaMdhavamahoragAi devagaNa-ityAdi,arthAt devaasurAdikokIsahAyatA-na lenevAle zrAvakakahalAtehai, aura Ajakala atinikRSTadevoMkIupAsanAmeM atidurlabha zrAvakakulabarabAdakaratehai, (javAba.) agara devatAokIsahAyalenAmaMjuranahIthAto-pestara kyauM kubulakaracukeki-samyakadRSTidevoMkI stutikabhI kabhIkaranApaDatIhai,? sahAyatAhInahIlenA to phirastuti kyoM karanA ? sahAyatAna-lenevAlezrAvakakahalAtehai isabAtapara pAvaMdaho-to-phira Apakaunahuve? isaparakhayAlakijiye ! goSTAmAhila-ninhavake-adhikArameMdekho' Avazyaka-vRttikA-pAThahaiki-jaba-goSTAmAhilaneasatyaprA . saMtracaturvidhasaMghanemilakarakAyotsargakiyA, aura devara .sapAkii taba vidahakSetrameMjAkarabhagavAnkopUchoki-durbali ..kobulAkarakahA-mahAkuchakahatAhai-vahabAtasacahai ? yA kApuSpAcArya vagerAsaMgha-jovatAnejAkaratIrthakarabhagavAna zamAhila kahatAhai-vaha-sacahai ? de " . ko chA-aura-AkarakahAki-saMgha-sacAhai, gA (pATha-Avazyaka-sUtravRttikA.) etaccAzraddadhAne-tasmin-sarvasaMghenamilitvAkAyo sargeNa devatA-AkRSTA, sA-AgatA, uvAca-AdizatusaMghA-iktAsaMghena-gatvAtIrthakara pUcha ! yadurbalikApuSpAcArya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ( tristuti parAmarza. ) pramukha saMgho vakti tatsatyaM - uta - goSTAmAhiloktamiti-tatsAhAyyAyaca -saMghaH kAyotsargeNasthitaH --sA--tIrthakaraMSpRSTvA - AgatAuvAcasaMghaH samyakvAdI- itaromithyAvAdIninhavaHusapAThakAmAinAupara dikhalA cukehai, dekhiye ! isameM saMghane devatA bolAne ke liye kAyotsarga kiyA hai - yA nahI ? agara kiyA hai - to - batalAve durbalikApuSpajainAcArya vagerAsaMghakoM - ArAdhaka kahanA - yA - - virAdhaka ? lekhaka likhatA hai ki devatA kI sahAyatA - na-lenavAle zrAvaka kahalAte the - to aba batalAve caturvidhasaMgha meM zrAvaka hai-yA- nahI ? - aura unazrAvakoMkoM zrAvakamAnate ho - yA nahI ? sabutahuvA lekhakakorIbAteM banAnevAle hai, - subhadrA - satIne - devatAkIsahAyyase caMpAnagarI ke daravAje kholethe, jisa bAtakoM AmajainasaMgha - jAnatA hai, - auraM - subhadrA - solaha-satIyoM meM ekasatIthI - yahabhI kisIjainaseMchIpIbAtanahI, batalAnAcAhiye ! aba lekhaka - zubhadAsatIkoM-zrAvikA ka hate haiM - yA nahI ? tInastuti prAcInatA kitAbasaphaha ( 4 ) para teharIrahai ki - bItarAga bhagavAna kI vairiNI - vyaMtaradevo kIpUjAkA mUla - cothIthui hai, kyoMki pahalI - peMtAlIsa AgamokI paMcAMgI meM tInahI stuti kahIM hai, ( javAba . ) kisIjaina AgakI paMcAMgImeMpratikramaNake vakhta tInathui karanA nahI kahI, aura yahabhI kisI jaina AgamakI paMcAMgImeM-nahIlikhAki - cothIthui - vItarAgadevakI vairiNI hai, agara koi tInathuimAnanevAlomeM jaina AgamakI paMcAMgIkA ilmarakhatAho- sAmane Ave, aura batalAveki- kisapaMcAMga meM cothIthui vItarAgadevakI vairiNI likhihai ? aura kisa paMcAMgImeM likhA ki- pratikramaNa meM tInathuikaranA, agara isabAta Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) koM koi-na-batalA sake-to-sabutahogAki-nAhaka ! haThavAda karatehai-aura pATha batalA sakate nahI, kitAba-tInastuti prAcInatA-saphaha ( 4 ) para dalIlahai pIchese koi koi AcAryoke vicArameM AyAki vyaMtaradeva isasamaya ArAdhanemeMAvege to zAsanakI rakSAhogI. aura bauddhAdika anyadarzanIhai ve isaprakAra camatkAra dekhAtehai-to-apane anuyAyIjo zrAvakahai unake liye jokucha upAya-na-vicArAjAyagA to kitaneka dinomeM samyaktakoM kho baiThege, esA bicArakarake haribhadramUrijIne lalitavistarAgraMthameM vyaMtaradevokI stuti likhI. (javAba.) AcArya haribhadramurijIne cothIthui nahI banAi, balki, pahilese hai, agara pratikramaNameM vaiAvaccagarANaMsaMtigarANaM sammadiThisamAhigarANaM, pAThako-maMjurarakhateho-to-cothIthui sabuta hui, agara maMjura nahIrakhoho-to-kahado yahapAThabhI hamanahIMmAnate, jaise cothIthui inakArahui vaiyAvacArANaM-pAThakoMbhI inakArakarado, khayAla karo! agara jainazAkhomeM cothIthui maMjura-na-hotIto-baiyAvatyakaranevAloM kAkAryotsarga karanAkaise maMjurahotA, agarakoikahe cothIthui pIchese * banAihai-to-batalAve ! tIrthakaragaNadharokI banAihui tInathuikI tripuTI kaunakaunasIhai ? jaise cArathuikI cokaDI maujUdahai-vaise tInathuiko tripuTIbhI honAcAhiye, magarakaiseho ? jobAtanayIho usakA sabutakahAMse Ave ? aura vagerasabutake koibAta asaranahI dikhalAsakatI, harazakhzakoM lAjimahai apanI teharIrakA sabutabayAnakare, AcAryaharibhadrasUrijIne koinayIbAta bayAnanahI pharamAi, jokadImase calIAtIthI usIko pharamAihai, harakhAso AmakoM vAjahaho kisIjainazAstrameM nahIM likhA cothIthui vItarAgadevakI vairiNIhai, vinAsabuta koibAta bayAna Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ( tristuti parAmarza . ) karanA - akalamaMdIkA kAmanahI, " savaththaceie thui tinni- tinni-vAkaes " - yahapATha maMdira ke bAremeM hai, caityaparipATI karanekoM jAnA - usa bakhta agara maMdira bahuta ho - aura - vakhtathoDAho - to ekastutibhI paDhanA kahA, phira eka thukI NAbhI karanA cAhiye, isabakhatajocarcA cala rahI hai pratikramaNakebAremeM cala rahI hai, pratikramaNakIjagaha maMdira kAhavAlA denA kauna insAphakI bAta hai ? dUsarI jagahakA sabuta dusarIja mahadenA aura apanIbAtakoM sacakarane kI kauziza karanA zivAya pakSapAtake dusarAnahI kahaMzakate. akalamaMdaloga aisI peMcadAra bAtakoM hargija ! maMjUra nahI kareMge, hamalogokoM ApakA sabakhulAsA hAlamAlUmahai, jainatatvAdarzameM - aura - zrAddhavidhimeM bhI maMdira kI bAta hai, pratikramaNameM tInathuikaranekA vahAMko pAThanahI, pratipakSIke diyehuve sabutagera mumakIna hai, eka jagahato AcArya haribhadramUrikoM cothIthui-nayIbayAna karanevAle batalAteho - to phira unake banAyehuve dUsarezAstroMkoM kyoM maMjurarakhateho ? baDe aphazoSakI bAta hai apanI dalIla - sacakaraneke liye AdamI kyA kyA ! bAteM jAhira karatA hai - joki - akalamaMdoke khayAlameM durusta nahI AsakatI, - kitAba - tInastutiprAcInatA - pRSTa ( 5 ) para majamana hai, isa prakAra kai AcAryoMke prayatnaseM dezamAtrameM cArastuti prasarI, java koi nayAmajahaba nikaleto - khUba phailatA hai, aura junemajahabakI kadaranahIrahatI. ( javAba ) kauna kahatA hai AcAryo ke prayatnase cothIthui calI hai, ? cArathui tIrthakaroke vakhtase calI AtI hai, agara kadImaseM-na-hotIto - vaiyAvaccagarANakA pATha kyauMhotA ! pakSapAtake cazmekoM utArakara koidekhe, sabutahuvA cothIthui kadImaseM hai, ekazakhzake: prayatnase tInathuikI prarUpaNA zuruhui, magara vahajyAde calasakI nahI, surata vikaToriyA presameM satyakSagrAhIke nAmasechape huve istihArameM kubularakhA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) hai ki-" rAjeMdrasUrijIne caityavaMdanamA traNathui karavAno punaroddhArakidhoche," soco ! phira bAtakyAhuI, ? yuto kaise koI kabula kare kiunone nayAmata jArI kiyAhai, cArastutikA mAnanA kadImaseM hai, aura usIsababase vaha tamAmamulkAme jArIhai aura usakI kadarabhIhai. hAthakaMkanakoM ArasI kyA? kitAba-tInastuti prAcInatA-pRSTa ( 6 ) bayAnahai zAstromeM jagahajagahapara tInastuti likhI jisakoM pItAMbarI saMvegIloga navIna kahatehai, (javAba.) jagahajagahaparato kyA ! ekajagahaparabhI pratikramaNameM tInastutikaranA nahI likhA, agara likhAhai-to-koI-zAstrasabutase peMza Ave, pItAMbarI saMvegIloga ThIlakahatehai,-yAdarahe ! dusarIjagahakAsabuta dUsarIjagaha kAraAmada nahIhosakatA, pIta-aMvarayAnI-pIlekapaDerakhanAkhilAphakAnunazAstrake nahI, nizIthasUtrakA havAlA avaladecukehai ki-nayevastrakoM jainamuni-kathe-cune vagerAkA raMgadeva, jaise zvetavastra zAstrameM kahehai vaiseraMganAbhIkahAhai, tInastutiprAcInatAkitAba-saphaha (7) para teharIrahai-bhadrabAhusvAmI AvasyakaniyuktimeMlikhatehe, AyaMmi ceiharaM-gaMtUNaceiyAI vaMdijjA, ajiyathayaM tinnithui-parihAyaMtivvakahaMti, mRtakasAdhuko paraThakaraloTatevakhta caityameMjAya, auravahAM caityavaMdanakarake ajitazAMti-stava-kahe, auraphira varddhamAnatInastuti-hIyamAnakahe, _ (javAba.) yaha sabuta pratikramaNakA nahIhai, carcA calarahIhai pratikramaNakI-aura-sabutadeteho-mRtakasAdhuko paraThakara caityavaMdanakarate vakhtakA-yahakauna insAphakI bAtahai ? pratikramaNakI jagaha maMdirakAhavAlAdekara kahatehoki-sabajagaha tInathuilikhihai, kyA ! khUbabAtahai? Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) mRtakasAdhuko pahucAkaramaMdiragaye-vahAM-ajitazAMtistava-kahakara varddhamAnatInathui hIyamAnakahI, aura kahadiyA-tInathui-sabutahui, magarayAdarahe ! isapAThameM pratikramaNakA nAmanizAnabhI-nahIhai, koimahAzaya yaha-na-samajhe AcArya zrI bhadrabAhusvAmIne AvasyakaniyuktimeM pratikramaNakeliye tInathui kahIhai, tInastutipAcInatAkitAba pRSTa (7) para dalIlahaiki-kalpahabhASyameMbhI tInastutikaranI kahI. (pATha) ceigharuvassae-vAAyammussagA gurusamIvaMmi, avihiM vigiMcaNayAe-saMtinimittaM ca thavo taththa, 1, parihAyamANiyAu-tinithuio havaMti niyameNaM-ajiyasaMtiththaga-mAjhyAu kamaso tahiMneu, 2, .. (mAinA) maMdirameM-yA-upAzrayameM Akara gurukesAmane avidhi pAriThAvanIkA kAyotsargakaranA aura zAMtinimitta stotrapaDhanA. bAda usake hIyamAnatInastutipaDhanA, aura phira ajitazAMtistava paDhanA. - (javAba.) dekhiye ! isameMbhI vahIbAtahaiki-maMdiraaura upAzrayameM Akara avidhipAriSTApanikAkeliye kAryotsargakare zAMtinimitta stotra paDhe aura hIyamAnatInastuti kahe, pratikramaNakAisameM koijikra nahI. nAhaka ! maMdirakA havAlA pratikramaNakI bAtameM detehai aura kahatehai dekho ! tInathui likhIhai, magara tArIpha jaba hai agara pratikramaNameM tInathui karanekApATha kisIsUtra-yA-paMcAMgIkA dikhalAdo. jisase matalabahAsilaho, inabAtoMseM ilmIyata jAhira nahIhotI, lekhaka agara apanI bAtako sacasamajhatAho-to-pratikramaNakebAremeM koisabutalAve, maMdirameMto ekastutipahanekAbhI pAThahai phira ekastutikI prarupaNAbhI zuru karo, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (26) (AcArya-bhadrabAhusvAmIne-Avazyaka niyuktimeMpratikramaNakevakhtatInathuI ___ karanA nahIM kahA,-) tInastuti prAcInatAkitAba-saphaha (8) para dalIlahai vIrasaMvat (154) meM mahArAja bhadrabAhusvAmIne niyuktivanAi jisakoM Aja (2277) varSase adhika honeko Ayeto kahiye ! (30) varSase tInathui nikasI-yaha-kahanA utsUtrahai-yA-nahIM, ? (javAba.) kaunakahatAhai AvazyakaniyuktimeM pratikramaNake vakhta tInathuikahI, agara kahIho-to-koivatAlAve,-vahAM-mRtakasAdhukekalevarakoM paraThakara Aneke vakhtakI bAtahai-aura-lekhakaapanIbAtakoM sacakaranekI koziza karatAhai, magara yAdarahe ! akalamaMdaloga isavAtako kabhI maMjura-na-karegeM, pratikramaNameM tInathuikaranA isaniyuktimeM nahIM kahA, agara kahAhai-to pAThabatalAvelekhakakehI diyehuve sabutose mAlUmahogayAki-unakepAsakoi pukhtAsabutanahIhai. harajagahamaMdirakIvAta agADI lAtahai, yaha nahI mAlamaki-maMdirameM to ekastutibhI karanA kahIhai, phiratInathuikAhI kyA nizcayarahA, (30) varSaseM pratikramaNameM tInathuikaranekI prarupaNAzuruhui-yahaSAtabahutasacahai, isameM koigalatavAta nahI, lekhakalikhatehai niyuktikoM bane Aja (2277) varSahuve-hamakahatehai isase tumArIbAta kyA sabutahui ? agara usameMpratikramaNakevakhta tInathui karanekA pATha vatalAte-to-tumArIbahAdUrIthI, magara batalAte kahAMse ? usameto pratikramaNakAnAmanizAnabhInahI, amara koi lAkhacatarAi khaile, magara akalamaMdoMke sAmane ekabhI-nahIM calasakatI, aura hamato gharake bhedI Thahare,-hamAre sAmane kyA ! koi kahegA,-kisIkamaakalakoM-yahabAta-samajhAnA, hama-saba samajhehuvebaiThehai, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) tInastuti prAcInatAkitAba-saphaha (8) para majamUnahaki-mahArAja-rAjeMdrasArajIne tInathai tIsavarSasenikAlIyahakahanA mUrkhAkA kAmahai, (javAba.) Avazyakaniyuktime pratikramaNakevakhta-tInathuikahIhai aisA kahanA ajJAnIyoMkAkAmahai, bhadrabAhusvAmIne uktaniyuktimeM esA nahI kahA, cothIthuikoM vItarAgadevakIvairiNIkahanA-baDekamaakaloMkA-kAmahai, kyoMkikisIsUtrakIpaMcAgImeMaisAnahIkahA, agarakahAhai-to-koi pAThavatalAve, cothIthui AcAryazrIharibhadrasUrijInecalAi, yahakahanAbhIalpajJokAkAmahai, agara koi tInathuikomaMjurarakhanevAlA isabAtakA sabutarakhatAho. pezaAve, korIbAtoMse kAma nahIM calegA, inahIsabutoMseM kahanevAlekahatehaiki-pratikramaNameM-tInathuikaranA kisIzAstrameMnahIlikhA, aura tIsavarSase calAhai,-khayAla karo ! rAjeMdramurijIjaba-zrIpUjya-zrIdharaNeMdrasUrijIkezAtha vicaratethe-pratikramaNameM kitanI thuikaratethe ? lekhaka isabAtakoM jAherakare, aura ekajainadhuke nAmaseM-surata-khudAvakSapresa-nANAvaThake patesejo "jAhirakhabara" chapIthI, usakoMdekhe, usameM jahAM-cunIlAlajI chaganalAlajIne rAjeMdrasUrikoM puchAhairki-ApakA gacha kyA hai ? taba mUrijInekahAhai-"havaNAM sudharma gachache "-yAnI isavakhta hamArA sudharmagachahai, isase sabutahuvA pestarakoi auragachahogA, hAka-patikramaNa jeMdrasarija hAlakhA, aura tInastutiprIcAnatA kitAba-saphaha (9) para bayAnahaiki-tInastuti-jabatakakahI jAya tabatakamaMdirameM ThaharanAcAhiye, kAraNaparatva vizeSabhI ThaharanA, (javAba.) khUbakahA ! ghUmaghAmakara usIThikAne Aye, joki Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristutiparAmarza . ) hamArA kahanA thA, hamabhI - to yahI kahate the, maMdira kI bAta hai, pratikramaNakI hI, kahiye ? isame Apane nayI ilmIyata kyA ! dikhalAI ? jisase hamArA itamInAnaho, kyA ! isI bharusekahatethe paMcAMga meM sabajagaha tInathuilikhI hai, hama samajhatethe koI baDAsabutarakhate hoge. magara mAlUma hogaye Apalogoke sabuta ! harajagaha maMdirakAhI jikralAteho, aura pratikramaNa ke bAre meM: koisabuta naho desakate, yAdarahe ! vidyAsAgarakI dalIlakoM - toDanA - motIcUrakA laDDu - nahIMhai - valke ! lohakecaneM hai, Apalogokediye huve paMcAMgIke sabuta dekhaliye, tInathuikA zaura uDArakhA hai. magarapratikramaNameM tInathuikaranekA ekabhI saghutanahI desakate, - 59 (27) (javAba - rAjeMdrasUryodaya- kitAbake lekhakA) rAjeMdrasUryodaya kitAba - pRSTa (32) te harIra hai, sAdhu - cotheguNasthAnavAledevoMkI stuti kaise kara sake ? ( javAba . ) kyauM - na - karasake ? unakI dharmazraddhApara tArIphakaranA kaunadoSakIbAta hai ? - agara isabAtakoM nAmaMjUrakhateho - to phira harahamerA pratikramaNa baiThakara devANaM AsAyaNAe - devINaM AsAyaNAe pATha kyoM paDhate ho? isapAThakoMbhI paDhanA choDadoM, aura sthAnAMgasUtrameMjo bayAnahaiki - samyakadRSTidevatAoMkA avarNavAdabolanese durlabhabodhIpanI hAsilahotA hai isa bAtakobhI nAmaMjurakaro, aura khayAlakaro ! devatA agara dharmazraddhAmeM lAikatArIpha kenahI hai - to unako zAsanake rakSapAla kaise mukarara kiye gaye, ? Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) OM (sUtra-mahAnizIthakA pAThahai, ) jalajalaNaduThasAvaya naridAhiM jogaNINa bhae, taha bhuya jakhkha rakhkhasa-khudda pisAyANaM mArINaM, kalikalahaviggharohaga-kaMtArAi samuddamajheya, duciMttiya avasauNe-saMbhariyavvA imAvijjA, ___(mAinA) pAnI-Aga-duSTajAnavara-rAjA-sarpa-yoginI-bhata-yakSa-rAkSasa-zudrapizAca-mahAmArI-kalikalaha-vighna-roga-mahAaTavI-samudra-aura apazakuna-vagerA ciMtAphikrakevakhta saMyama aura AtmarakSAkeliye sAdhuloga isamahAvidyAko yAdakare, dekhiye ! mahAnizIthasatrakA pATha kyApharamAtAhai, isapAThakoM tInathui mAnanevAle maMjurarakhatehai-yAnahIM ? isabAtakI jAhirakare, OM (phira Age isImahAnizIthasUtra meM majamUnahaki-) bara vakhta-soneke sAdhuloga apanI AtmarakSAkevAste hamezA isamahAvidyAkA pAThakare, aura bAda usake sove, agara-na-paDheto usako upasthApanAkA prAyachita lage, jisakA khulAsApATha yahA~ teharorahai, dekho! OM ( pATha-mahAnizIthasUtrakA,-) tau-eAe-pavaravijjAe-attANagaM samahimaMtiuNaimasattakhkhareuttamaMgobhayakhaMdhakucchIcalaNatalesu-NisejA, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tristuti parAmarza . ) kusumiNadunimitte - gahapIDavasagAmAririThabhaye, vAsAsa Nivijjue - vAyAri mahAjaNavirohe, jaMcavibhayaMloge - taM savvaM niddale imAe vijjAe, saTha ehe maMgalayare - pAvahare sayalapAvakhaya sokhadAi, 'akAuMmime pacchite - saMthAragaMmiuNa immaNassaNaM, dhamma sarIrassa- gurupAraMparieNaM- samuvalajehiM tu imehiMparamamaM takhkhare hiM- dasasuvidisAsu-ahihariguDapaMtavANataMtara pisAyAdINaM - rakhkhaNaM karejjA - ubaThANaM - dekhiye ! isa pATha meM khulAsA jAhira hai ki sAdhuloga bhI hamezAM bara-bakhta sone ke isa mahAvidyAkApAThakare, agarace ! na kare-to- usakoM prAyachita hai, haravakhta tInathuimAnanevAle kahate hai hamapaMcAMgo para pAbaMda hai, aba batalAiye ! yaha pATha paMcAMgI kA hai - yA - paMcAMgI kebahArakA ? agara paMcAMgI kA hai-to- phira maMjurakaro, aura kubulakaroki- devakI madada lenA tIrthakarone pharamAyAhai, B phira isI mahAnizIthasUtrakA pAThahai ki sAdhu zrutadevatAkIvidyAkA-lAkha daphe jAya kare, ( pATha - mahAnizIthasUtrakA ) vaMditu ceie sammaM - chaThaM bhatteNa parijavaImaM, suyadevayaM vijjaM - lakhkhahA ceiyAlae. uvasaMto samabhAveNaM- ekacitto sunicchio, Auto avyavakhito - rAgaraiaraivajjio, (mAinA.) belekAtaparakemuni-jinamaMdirameM - jAya, aura nama Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 (tristutiparAmarza.) skArakarakezrutadevIkI vidyAkA lAkhadaphe jApakare, samabhAvameM upazAMta rahe, aura apane cittako ekadhyAnapara rakhe, rAgadveSase rahitahokara upayogakesAtha uktavidyAkA jApakare,-batalAiye ! isase kyA sabutahuvA ? khayAla karo ! agara jainaAgamako zrutadevatAkIvidyAkAjApanAmaMjurahotA, to yahapATha kyoM hotA ? sabutahuvA sAdhulogabhI zrutadetadevatAkIvidyAkA pATha kare, tInathuiparaetakAtarakhanevAlokI tAkAtaho-to-kahadeve isapAThakoMbhI hama nahI mAnate, aura jaise cothIthuike liye TAlaTulakaratehai isapAThakeliyebhIkare, magaratArIphahai unakIjo tIrthakara gaNadharoke pharamAnepara amalakare, aura beMhudA veMsanadabAteM peMzana-kare, ___ aba vyavahArasUtrakI cUrNikApAThadekara devatAkI sahAyatAseM AlocanAlenekA sabutadetehai, suno ! vyavahArasUtrakI curNimeM likhAhaiki-sAdhulogoko AlocanApAyachita lenAho-aura-usavakhtagurumahArAjakA ittaphAka-na-ho-to-telekAtaparake devatAkA ArAdhanakare, aura usakI sahAyatAseM AlocanA leve. ___ (vyavahArasUtrakI cUrNakAA pATha,-) iththaM tiththaMkareNa-gaNaharohiya-bahuNi-pAyachittANidijjamANANi devayANadiThANi-tao devayAo aThamabhattaM kAuM akaMeitA Aloe, (mAinA.) tIrthakara-gaNadharone apanI maujudagImeM jojo prAyachita diyethe devatAonedakhethe, isaliyeunadevatAoMkoM ArAdhanakarake sAdhuloga-ba-mujabapharamAne unakepAyachitaleve, dekhiye ! isapAThameM devatAkI madadalenAsabutahai-yA-nahI ? aura batalAiye ! vyavahArasUtrakIcurNikoM paMcAMgImeM mAnateho-yA-nahIM ? agara mAnateho-to-usameM-devatAkI madada Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) lenA kubulakaro, aura jokahatetheki-munikoM-kisIkImadada lenA-nahIM cAhiye-yahabAta-radahui-yA-nahI,? isapara gaura karo, phiranizIthasUtrake solahameM uddezekA pAThahaikiM-jaba-muni-jaMgalamerAstAbhUlajAya-to-vanadevIkA-kAryotsarga-(yAnI)-dhyAnakare, OM (nizIthasUtrake solahameM uddezekA pATha,) tAhedisibhAgamamuNaMtA-bAlabuDhaDha-gacchassa rakhkhagaTThA vaNadevayANakAusaggaM-karaMti-sA-AkaMpiA-disi bhAgapaMthaMkahejjA, itpAdiyAvat eththasuddhoceva-naththIpAyachittaM. ___ (mAinA.) sAdhuloga baravakhtasapharake jaMgalameM agara rAstA bhUlajAya, usavakhta apanI aura dUsare bAlamRddha vagerA munilogokI rakSAkeliye vahAMhIkhaDehokara vanadevIkA kAryotsarga-yAnI-dhyAnakare, badaulata usadhyAnake vanadevI Anakara rAstA batalAve, aura muniloga-usavatalAyehuve rAsteparacalakara jaMgalase pAraho, auraisakAraravAikA-koiprAyachitabhI lenAnahIpharamAyA, isaisapAThase sabuta huvA-saMyama-aura-AtmAkI hiphAjatakeliye munilogabhI devatAkI madada leve, kahiye ! lekhakamahAzaya ! aba ApakedilakAvahema-yA-zaka raphAhuvA-yA-nahI ? cothIthuito Apalogoke khayAlameM AcAryoMne banAito-kyA ! yahapAThabhI AcAryoMne banAyA ?-yA-tIrthakara gaNadharoMkApharamAyA huvAhai, agara tAkAtahoto kahado yahabhI kAbilamaMjUra karanekenahI, magarakisakI tAkAtahai isakAinakArakarazake, beMilmake sAmane cAheso-kaho, magaratAlImayAphatAloga isavAtakoMhargija ! maM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ( tristuti parAmarza.) jUranahIkaregeM, mAlUmahogaye lekhakake zAstrasabuta ! koredamabharanevAle hai, kahate hai devatAkI madada nahIM lenA cAhIye, magarajainazAstra pharamAte hai, dharmakAmake madada lenA koI mumAnIyatanahI, kaisabutabhI uparade cuke, yAto lekhaka isakoMbulakare, yA - kahadeve - hama isako nahI mAnate, - jaise cothIthuiko vItarAgadevakI vairiNI batalAteho. inapAThokoMbhI kahado - vItarAgadeva ke vairI hai, - (28) (pratikramaNameM cArastutikaranekA sabuta, ) (jisakoM bhASyakAra - avacUrikAra- aura navaaMgasUtrakI TIkA banAnevAle abhayadevasUrimahArAja - pramANika- aura - Avazyakake aMtargata batalAte hai, - caityavaMdana bhASya meM caityavaMdanakeliye (24) dvAra bayAna pharamAye, usame pAMcame dvArapara tIna kismake caityavaMdana karanA pharamAyA, usakA pATha isa jagaha batalAte hai, dekho ! [pATha caityavaMdanabhASyakA, ] ( gAthA 23 mI. ) vamukkAreNa jahannA - ciivaMdaNa majhadaMDathuijualA, paNadaMDathuicaukkaga-thayapaNihANiyaukkosA, [ pATha avacUrikA. ] namaskAreNa - aMjalibaDazironamanAdi lakSaNapraNAma mAtreNa - yadvAnamo arihaMtANaMityAdinA, athavA - ekenazlokAdirUpeNa namaskAreNa - itijAtinirdezAt - bahubhirapinama Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 (tristuAtaparAmarza.) skAraiH-yadA-namaskAreNa praNipAtAparanAmatayA-praNipAtadaMDakena-ekena, madhyA-madhyamadaMDakazca-arihaMtaceiyANaMityAdiH-ekaH-stutizcapratitA-ekA-tadaMtaeka-yA-dIyate taevayugalaMyasyAMsAdaMstutiyugalAcaityavaMdanA, zakrastavopyAdau bhaNyate ( athavA ) daMDakayoH zakrastavacaityavaMdanarupayoryugalaM stutyozcayanasA daMDastutiyugalA, ihacaikA stuticaityavaMdanAdaMDaka kAryotsargAnaMtaraM zlokAdirupayA anyAnyajinacaityaviSayatayA-adhuvAtmikA tadanaMtaraMca anyAdhruvA, logassujoyagaretyAdinAmastutisamucArarupA (yadvA) daMDakAH zakrastavAdayaH paMca-stutiyugalaMca-samayabhASayA stuti catuSTayaM-ucyate, AdyAtrisropistutayovaMdanAdi rupasvAdekAgaNyate, caturthIstutiranuzAstirUpatvAt dvitIyocyate-tathApaMcabhirdaDakaiH stuticatuSkeNastAna praNidhAnena-ca-utkRSTA, .... isapAThakA mAinAyahahaiki-caityavaMdana tInatarahakIhotIhai, jadhanya-madhyama-aura utkRSTa-jisameM madhyamacaityavaMdana usakoMkahate hai, jo namuththuNaMpaDhakara yAvat arihaMtaceiyANaMtaka pAThapaDhe, auraeka namaskAra maMtrakA kAryotsarga karake ekastutikahe, yA-mayacaityavaMdanake namuththaNaM yAvatstutiparyaMta paDhakara logassaujjoyagare kahe, athavA cArastutikahakara devavaMdanAkare, isakAnAma madhyamacaityavaMdanAhai, utkRSTa caityavaMdana usako kahatehai-jo-pAMcadaMDaka-cArastuti-stavana-jayaviyarAyavagerA paNidhAnapAThatakapaDhe, yahAM bhASyakArane madhyamacaityavaMdanameM jo stutiyugala kahA usakAmatalaba avacUrikArane isataraha khulAsAkiyAhaiki avalakI sInastuti arhatacaityakI-dusarIsavatIrthakarakI aura tIsarI-jo-jJAnakI hai-vaha-savavaMdaNavattIyApAThake zAthakahIjAtIhai. isasesabutahuvA vaMdanA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmamataram 66 (tristutiparAmarza.) disvarupa-jo-hai, saba-ekabhedameM hai, aura cothIthui anuzAstirupahai. isa liye isakoM dusarebhedameM zumArakiigai, inadonoMbhedoMkoM milAnese stutiyugala-yAnI-cArastutihui, isIsabutaseM stuticatuSTayapada diyAhai, dekhalo ! isapAThase sAphataurapara cArastuti sabutahui, kisakI tAkAta hai isakoM galata kaha zake, ? (bhASyakArane cArastuti bayAnapharamAi) [usakApATha, ahigayajiNa paThamathui-bIyAsavvANa taianANassa, veyAvaccagarANau-uvaugaththaM cauththathuI, (52) ....( mAinA,) cArastutimeM avalastuti-ekatIrthakarakI-dusarI sabatIrthaMkaroMkI-tIsarIjJAnakI-aura-cothI vaiyATatyakaranevAle devatA oMkI, dekhiye ! isamebhI cArastutikA sabutahai jisakoM koiakalamaMda galatanahI kahasakatA, khayAlakaranekI jagahahaiki-pahelI-dusarI-tIsarI stutikahanese pestara zakrastava-logassa-aura--pukhkharavardI-inatInoMkI akhIrameM vaMdaNavattIyApATha kahakara kAyotsarga karanAkahA. aura ca rthastutike vakhta siddhANaMbuddhANaM kahakara vaMdaNavattIyApATha bolanA nahIkahA. sababaisakA yahahaiki-tIrthakaradevokoM-aura-unake jJAnakoM - danIkapUjanIka samajhakara vaMdaNavattIyApATha kahAgayA. aura caturthastutimeM zAsanadevatAko vaiyAvRtyakaranevAle samajhakara vaiyAvaccagarANapATha kahA, vaMdaNavattIyApATha nahIkahA, dekhalo ! tIrthakaragaNadharone avalahIse pharamAdiyAhaiki-tIrthakara aura jJAna vaMdanIkapUjanIkahai, aura zAsanadevatA vaiyAvRtyakaranevAle hai, yahabAta pratipakSIkoM kyauM-na-pasaMda hui, ? magara ThIkahai ! jabataka-AdamI pakSapAtase alaga nahIMhotA asalIbAtapara usakA khayAla nahI jamatA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) phirabhASyakArane-vannA solasavasiyAlA-isapadaseM ATha varNa pramANadvAra bayAnakiye, isameM caityavaMdanasUtrake sabaharpha solahasosetAlIza-batalAye, so yahAM mayagAthAke dikhalAte hai. " (pATha caityavaMdanabhASyagAthA (26) (27),--) aDasaThi aDavIsA-navanauyasayaMcadusayasagabauyA, doguNatIsa dusaThA-duzola aDanauazaya duvannazayaM, 26, ianavakAra khamAsamaNa-iriyasakaththayAiM daMDesu, paNihANesu a aduruttavannAsolasayazIAlA, 27, __(mAinA) khAsa avacUrikAramahArAja pharamAte hai suno! namaskAramaMtrake (68) harpha, ichAmikSamAzramaNake (28) harpha, iryAvahike ichAmipaDikamIuselekara ThAmIkAusaggataka (199) zakrastavake savvetiviheNavaMdAmitaka (297) caityastavake arihaMtaceiyANaMselekara appANaMvosarAmItaka (229) caturviMzatistava-yAnI-logassake savvaloetaka (260) zrutastavake suassabhagavaotaka (216) siddhastavake sammadIThIsamAhigarANaMtaka (198)-aura praNidhAnadaMDakake (152) inasabahA~ko milAne kullamilAna (1647) harpha hote hai, - dekhiye ! yahAMbhI vaiyAvaccagarANakepAThase siddhastavameM (198) haoNkI ginati batalAi, agara cothIthuimAnanA-jainazAstroko nAmajurahotI-to vaiyAvaccagarANapATha kyoM hotA ? agara vaiyAvaJcagarANaMpATha-na-leveto solahasosetAlIsa haoNkI ginatI purInahI hosakatI, isa liye sabutahUvAki-vaiyAvaccagarANaMkApATha bolanA tIrthakaradevoMkA hUkama hai, vaiyAvaccagarANapATha sabutahUvA-to-cothIthui-khuda-sabutahUi, aisAkoi jamAmarda nahI joisapAThakoM jUThA tasavvarakarasake, aura kisakItAkA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 (tristutiparAmarza.) tahai ki-isasabutakoMtoDe, vidvAn usIkAnAmahai jaisAsavAlaho-usakA vaisA javAbadeve, jisase usakAmatalaba hAsilaho. yahanahIki-carcAcalatIho pratikramaNakI-aura-sabutadeve maMdirakA, agarakoi tInathui mAnanevAle kahe hamakoM caityavaMdanabhASya maMjuranahI to usako khayAlakaranA cAhiye-navAMgasUtrakI TIkAbanAnevAle zrImAn-abhayadevamUrijI-mahArAja dekho ! paMcAzakasUtrakI TIkAmeM kyA! pharamA rahe hai, - (paMcAzakavRttikA-pATha,-) . caityavaMdanabhASyakArAdibhiretatkaraNasya samarthitvA tuca-tadadhikataramapi tannayuktaM--naca-vAcyaM bhASyakArAdivacanAni--apramANAni tadapramANyesarvathA AgamAnavabodhaprasaMgAt AvazyakAnujJAneca caityavaMdanasya anujJAtvAtAvazyakAMtaH pAtitvAt-caityavaMdanasUtrasya-iti-alaMprasaMgena, (mAinA,) abhayadevamUrijI mahArAja caityavaMdanabhASyakArako pramANika batalAte hai, agara inake vacanoMkoM koi apramANika kahe-to vaha AgamakA (yAnI) jainasiddhAMtokA anajAnahai aisAjAnanA. kyauM ki-Avazyakake anujJAnameM caityavaMdanakoM anujJAtajAnanA. caityavaMdanasUtra Avazyakake aMtaHpAtI hai,-caityavaMdanameM cArastutikaranA madhyamabhedameM upara batalAcakehai,-vaiyAvaccagarANaMkA-pATha-agaramAnatehoto caturthastuti sabutahai,-jAye gaurahai navaaMgazAstrakI TIkA banAnevAle-mahArAjazrIabhayadevamUrijI-jina-bhASyakArako pramANika pharamAve, unakoM kauna apramANika kahasakatAhai ? tInathuipara etakAtarakhanevAloMkoM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tristuti parAmarza. ) 69 lAjima hai, bhASyakArakoM - avacUrikArakoM aura navaaMgazAstrakI TIkAke banAnevAle- abhayadevasUrijIkoM - mAnyakare, paMcAMgIkoM mAnya karateho to- paMcAMgIkoM banAnevAloMke - pharamAna ko bhI maMjUra karo, - E jo zakhza sacInIMdameM sotAho usako avAja dekara dusarA zakhza jagA sakatA hai, magara jo zakhza nakalI nIdameM jAnabujhakara so rahe aura avAja denevAlekI avAjakoM - sunatAhuvAbhI--na--sune, usako koi kaise jagA sakegA. basa ! isase jyAde koi kyA likhe, - - ? (29) ( javAba - jijJAsujanamanaH samAdhi kitAbake lekhakA.) jijJAsujanamanasamAdhikitAba - jo - ( 22 ) paMnoM kI chapI hai, usake TAiTala pepara likhA hai- " zAMtivijayajI ke sAhasika karmoMkA pratikAra, (yAnI ) zAMtivijayajIke kAryapara samAlocanA, ( javAba . ) zAMtivijayajIke sAhasikakarmoMkA pratikAra tuma kyA karoge ! tumAre sAhasikakarmoMkA pratikAra zAMtivijayajI kara rahe hai. dekhalo ! tumAre savAlo ke javAba kisakadara umadagIseM derahe hai jisakoM paDhakara tumabhI tAjjuba karoge, cArapaMnekA lekha likhakara samajhate hogeM unake sAhasikakamakA pratikAra hogayA, magara yAdarakho ! unake sAhasikakamakA pratikAra tumase - na- hosakegA. dekho ! isI jijJAsujanamanaH samAdhi kitAbake pRSTa (13) para tuma khuda likhateho" pIle kapaDe paharanA, railavihAra karanA, ityAdimeM ekAMta vAdakarane se ninhavaharUle meM kucha harakata nahI, " soco ! isakA matalaba kyA huvA ? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 (tristutiparAmarza.) matalaba yahahuvAki-pIle kapaDe aura raila vihArakaranA-anekAMtavAdase yAnI ( syAdvAdanyAyaseM ) ninhavapanAnahI, yahabhI khubakahA, isasato tumakhuda kubula hogayeki-anekAMtavAdaseM uktabAteM ThIkahaiM, catarAito lekha likhanemeM khUbakarateho-magara-akalamaMdoke sAmane calanahIsakatI, aurahamato gharakebhedI Thahare,-hamAresAmana kAikyA catarAi karegA ? jijJAsujanamanaHsamAdhikitAbake pRSTa (14) para bayAna hai aneka sAdhuoke bIcameM railavihAra kararahehai unakoMhI rokanA munisaMvegIyoMkoM kaThinatara hai to-anyamatAvalaMbIyoMkoM kyA raukasakegeM, ? ekahI manuSya samasta pItAMbarokA pItalezI dhurI-uDArahAhai to kyA aise sAdhu itanIbhArIsamudAyameM paDhelikhe nahI hai ? yadi hai-to-prakAzameM kyauM-nahI Ate ? kyA ! usapAsathyese Darate hai, ? aho munimahAzayo padi vItarAgapraNItasUtroMkA balahai to kyoM chupate phirate ho ? (javAba.) pArzvastha vahahotA hai jo AdhAkarmI-upAzraya-vApare, dekho ! paMcakalpacUrNi, pArzvastha vahahotAhai-jo-AdhAkarmI AhAra leve, dekho ! pIDa niyukti, pArzvastha-vahahotAhai-jo caudahaupakaraNaseM jyAde upakaraNa rakhe, dekho ! nizIthasUtrakIcUrNi, pArzvastha vahahotAhai jo sAdhu-sAdhvI-ekazAtha vihAra kare, dekho ! vyavahArasUtrakI carNi pArzvastha vahahotAhai-jo- zayyAtarake gharakA AhAraleve, dekho! AvazyakasUtrakI cUrNi,-kaimuni-jaba-ekamulkase dusare mulkakoM vihAra karate hai, zrAvakoke zAtha vihAra karate hai. kyA zrAvakaloka nahI jAteki-zAthame dazapanarAMha munimahArAjahai AhArakA yoga rakhanA hogA. kyA ! jo pUrNasaMyamI honekA dAvA rakhate hai vinAzrAvakake akele vihAranahI karasakate ? agara kahA jAya-jaisA dravyakSetrakAlabhAvahai-vaisAvartate hai, tophira isI saDakapara Aiye ! utkRSTatA kisabAtakI rahI ? Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) 71 Atma kalyANake liye vAisaparisaha-jo-jainazAstroMmeM bayAna pharamAye hai-apane badanapara sahanakaranA cAhiye, korIvAtoMse kAmanahI calegA, paralokameM apanA dharmahI kAmadegA. jozakhza aneka sAdhuoke bIcameM vedhaDaka railavihAra kararahehai, tumArI tAkAta nahI tuma unakoM raukazako, lekhaka dusaroMkoM camakAkara sAyata ! Apasame anabanAva karAnA cAhatehoge magara pItAMbarasaMvegI sAdhuloga baDe catarahotehai-ve-ApasameM anavanAva kabhIkaranevAle nahIM. aura phira lekhaka likhatAhai kyA ! usapAsaththese Darateho ? javAbameM mAlumaho-ve-usazuddhasaMyamIse-nahI DaMrate-balke ! lekhaka khuda DaratAhai jabhI to dusaroMkoM likhatAhaiki-yadi vItarAgapraNItasUtroMkA balahai-to-prakAzameM kyauMnahI Ate ? mAlumahotA hai lekhakakoM vItarAgapraNItasUtroMkA balanahIM hai-jabhI dusaroko aisA likhate hai. aura yahabhI sabuta hotAhai nyAyaratnakI kalama lekhakakoM umadA taurase cakita kararahI hai. phira lekhaka yahabhI likhatAhai-ekahI-manuSya-samasta pItAMbarokA dhurrA uDA rahAhai, javAbameM mAlumakare vaha pItAMbaroMkA dhurrA kyoM uDAve ? kyoMki-vaha-khuda pItAMbara hai, dhurai unakelekhoMke uDarahehai jo behudA-veMsanadabAteM peMzakaratehai-aura jainameM-nayenayemajahaba ikhtiyAra karatehai, aura phira jolikhAhaiki-itanIbhArIsamudAyameM kyA ! aise paDhe likhe sAdhu-nahI hai-jo prakAzameM Ave, javAbameM mAlumaho kyoM nahIMhai ? bahutahai, dekhiye ! paDhelikhe huve-mahArAjazrI jhaverasAgarajI kaise gItArtha huce, jinone va-mukAma-ratalAma mulka mAlavemeM madhyasthoMkI sabhAkarake tInathuikA parAmarzakiyA, aura tInathuike phailAvako-rokA, mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajIne caturthastutinirNaya-kitAba banAkara tInathuike phailAvako rokA suratameM-paMnyAsajI-zrIyuta-caturavijayajIneaura-sanAtana-jainazvetAMvara AnAya-cArastutimAnanevAle zrAvakoMne Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 (tristutiparAmarza.) -agatyakA ThaharAva karake tInathuike phailAvakoM rokA, aura vidyAsAgara vajarIye apanI kalamake zAstrasabutadekara tamAma mulkoMmeM rokarahe hai, isase jyAde aura kyA cAhateho, ?-dekhiye ! pItAMbarone kyA kyA ! karadikhAyAhai ? pItAMbaranAma kuchaburA nahI hai, kRzna-lezyAsepItalezyA-harasuratase achIhai, hAM ! kRznAMbara aura-malinAMvara vezaka ! khilApha kAnuna-jainazAstrake hai, jijJAsujanamanaHsamAdhikitAba-saphaha (14) para teharIrahai, nyAyaratnane kitane anyamatiyokoM jainIkiye unake nAma batAnemeM kyoM Daratehai ? kyauM-na-Dare ?-zithilamArgI-honekeliye jhUThIbAteM likhamAratehai, (javAva.) lekhaka jinakoM sAdhumAnatehai unakA kaThinamArga jA. hera kare jisase AmalogokoM mAlUmahoki-ve-aisekaMThinamArgIhai, aura DaratA-vaha-hogA jo-khilAphahukamajainazAstrake teharIrakare,-aura-Apa apane nAmase-yA-hastArakSakI sahIseM jAhirameM-na-Ave nyAyaratnaharalekhameM apanenAmase-aurahastAkSarakI sahIse jAhirameM Atehai, phira kaunakahasakatAhauka nyAyaratna Daratehai, nyAyaratnane jisajisagaramajahabavAlokoM tAlImadharmakI dekara jainIkiyehai-jisakoM talAzakaranAhomulakoMmeM-phirakarakaraleve, nyAyaratna-na-zithilamArgIhai-na-juThIbAteMbanAnehavAlehai,-avajarA kaThinamArgI-aura-zithilamArgIkA bayAna suniye! jisase tumAredilakA zakaraphAho,-pestarake jainamuni-banameM aura udyAnameM rahatethe Ajakala tumArI tAkAtanahI aisAkarasako, dekhalo ! AjakalazaharameM AkararahanAhotAhai. agara kaThinamArgIbananA cAhatehoto-vanameM jAkararaho, korIsaphAi batAnA dUsarIbAtahai, jainamuni kisIkelaDakekoM dIkSAdeveto binAhukama-mA-bApake nahIdenA zAkhakA pha Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ (tristutiparAmarza.) ramAnahai, khayAla karo ! Ajakala mutAbika usake bartAvakaranevAle kitanehai, ? jijJAsujanamanaH samAdhikitAba pRSTa (15) para dalIlahai, aba hai ! sujJo ! ! zAMtivijayajI utsUtratAkA jabAba batAlAkara ha. mArAzuddhaAzaya uttarake sAtha likhadiyAhai, (javAba,) zAMtivijayajIkI utsUtratA kyA ! batalAoge !! -cothIthUikoM vItarAgadevakI vairiNI kahanA kisajainasUtrameM likhAhai ? isabAtakoM koisUtrapAThaseM sabutakare. agara koisabutanahIhai-to-yahau sUtratA hui-yA-nahI ? zAMtivijayajIkI utsUtratA koisAbItakare, yUto tIrthakaroke sAmanebhI kailoga tIrthakarakoM tIrthakaratarIke nahImAnatethe, isItaraha zAMtivijayajIke lekhakoM koi utsUtra kahe-yA-nA maMjUrakare-to-usase zAMtivijayajI utsUtrabhASI nahI hosakate, a. kalamaMda usIkA nAmahai-jozAstrasabutaseM peMza Ave, kyA ! inabAtoMseM zAMtivijayajI parAsta hogaye samajhateho ! hargija nahIM, !! jijJAsujanamanaHsamAdhikitAbake saphaha (17) paramajamUnahai isataraha kairaujataka paraspara samabhAvaseM vartatethe (yAnI) zvetAMbara di. gaMvara samabhAvase bartatethe, bAda-mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajIne nIMdA dveSa.parasparakarake maMdirajAnAbhI choDAdiyA, unakI AmadanI baMdakaravA diI, kyA ! yahIunakA parAjaya kiyA ? . (javAba.) lekhaka-sUtraAvazyakakI baDITIkA dekhe, aura talAzakare usame kyAlikhAhai ? zvetAMbara digaMbarakI bhinnatA pestaraseM hai, mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajIne bhinnatA nahI kiyI, -na kisIkI AmadanI baMda karAi, hamane-jo-jainapatrameM likhAthAki -eka mayAnameM do-talavAra-nahI rahasakatI-vaise-bhinna zraddhAvAle eka Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 (trIstutiparAmarza.) dharmameM eka rupa-nahIhosakate-bahutaThIkahai, jainAcAryazrIhIravijayasUrijIne-jaba-zatrujaya-giranAra-sametazikhara-rAjagRhI-pAvApurIvagerAtIrthoke phuramAnapatra bAdazAha akhabarase karavAyethe-ye-ye tIrtha-jaina zvetAMbarake likhehai, isapara lekhaka khayAlakare. jijJAsujanamanaHsamAdhikitAbake saphaha (16) para bayAnahai zAMtivijayajIkA kahanAhaiki-zubhairAdese rAgadveSa karanemeM kucha harja nahI. . (javAba.) lekhaka-agara isabAtakoM nAmaMjUrarakhatehai-to-batalAve ! dharmameM vighna DAlanevAle namuciko viznukumAra munine-kyauMsajA dii ? mahArAja-kAlikAcAryajI gardabhillarAjAke sAmane i. rAde dharmake kyoM laDAimeM sAmIlahuve, ? inakA kaSAyakaranA duniyAdArIkeliye thA-yA-dharmake liye ? zAMtivijayajIkI dalIlakoM toDanekI koziza to karateho magara-TuTa nahI sakatI, balki ! pukhtAhotI jAtIhai. kalpasUtrameM jahAM gautamasvAmIkA bayAnahai dekho ! kyAlikhAhai,? kalpasUtra-vRttikA-pATha, ( anuSTup-vRttam. ) ahaMkAropibodhAya-rAgopi gurubhaktaye, viSAdaH kevalAyAbhUtU-citraM zrIgautamaprabhoH,-- [mAyanA.] gautamasvAmIkA-ahaMkArabhI-pratibodhapAnekeliye huvA, rAgakiyA-to-tIrthakaramahAvIra jaise gurukI bhaktipara kiyA. tIrthakaramahAvIra svAmIke nirvANahonepara raMja kiyA-sobhI-phAyademaMda huvA, soco ! isabAtakoki-isakA natIjA kyA nikalA ? ahaMkAra -rAga-aura-viSAda irAde dharmake phAyademaMdahuve-yA-naho, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tristutiparAmarza.) (30) [darabayAna-suratasaMgha-auraagatyakA ThaharAva.] __jijJAsujanamanaHsamAdhikitAba pRSTa [19] para majamUnahai, suratasaMghakA parAjaya karake-suratasaMgha-agatyakA ThaharAva-nAmakIkitAba mithyAtva rogakA auSadha-rAjeMdrasUryodaya kitAbameM batAkara tamAmahiMdusthAnake zvetAMvara saMghakoM samarpaNa karadiigai, Usase sabhImahAzayoMkI zaMkAkA-nAza hogayA. (javAba.) suratasaMghakA parAjaya koi kyAkaregA ? usakAto jayahuvAhai.-unone kaisA umadA agatyakA ThaharAvakiyAki-jisaseM* unakezaharameM-sanAtana jainazvetAMbara AmnAyameM nayemajahalakI-jaDa-jamanenahIpAi. aura unone usakitAbakoM mulkamulkameM bhejadiiki-jisase tamAma-jainazvetAMbara-cArastuti-mAnanevAlokA-tInathuikebAremeMzaka-raphA hogayA. mithyAtvarogakA auSadhadekhanA hoto caturthastuti nirNayakitAbameM dekho,-rAjeMdrasUryodaya-kitAbakA-javAba-zAMtisUryodaya tayArahai. AmalogokoM rauzana-ho, suratasaMghakA parAjaya nahIhuvA-balkin ! jayahuvAhai. mahArAjazrI AtmArAmajI-AnaMdavijayajIkAbanAyAhuvA-caturthastutinirNaya-hiMdusthAnakebahAra-AphrikA-eDana-bamAM-vagerAmulkoM-jahAMjahAM sanAtana jainazvetAMbara cArastutimAnanevAle zrApaka gayehe-vahAMtaka-pahucAhai. aura tristutiparAmarzabhI pahucegA, jijJAsujanamanaHsamAdhikitAba pRSTa (17) lekhakane likhAhai" nato tInako uThAi-na-cArako"-yathocitasthAnameM jahAMkaranekI hai-vahAM-karatehai. (javAva.) phira bAta kyAhui ? yathocitasthAnameM jahAMkaranekohai-vahAM-karateho-to-usakA nAma kyoM nahI lIkhA, ?-pratikramaNakevakhta cArathui karanAmaMjUrahai-yAnahI ?-lekhaka-isabAtakoM jAhira kare, agarakoi kahe AvazyakasUtrakI baDITIkAmeM vaiyAvaccagarANaM pATha Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 trIstutiparAmarza kyauM nahI ? javAbameM mAlUmaho baDITIkA niyuktipara vyAkhyAkaratIhai usameM sUtrasparzakaniyuktise jopATha-racanAmeM-nikaTa AyA usakoM batalAtIha, saMpUrNamUtrakA artha bayAna nahIM karatI. isIsababa sUtrasparzaka niyuktikArane usakA kathana nahIkiyA. thoDe paDhehuve loga itanIbArIkIkoM pahuMcatenahI. aura unake sAmane kahadiyAjAtAhai dekhobhAi ! baDITIkAmeM nahIMhai, AvazyakasUtrakI baDITIkAniyuktipara AcAryazrI haribhadrasUrijIne banAihai, praznottarapatrikAmeM lekhakanelikhAhai haribhadra sUrijIne cArathui-sthApanakaranekaliye lalitavistarA graMthabanAyA. aura phira unahIkI banAi AvazyakasUtrakI baDITIkAkA sabuta cAhanA.yaha kitanI tAjjubakI bAtahai, ! jijJAsujanamanaH samAdhikitAba pRSTa (19) para bayAnahaikijabataka utsUtraprarupaka-bahAra-na-kADhejAyage tabataka anyamatAvalaMbIyoMkI kutarkokA javAbadenA durlabha hogA. (javAba.) hamakoM anyamatAvalaMbIyoMkI dalIlokA-javAbadenA koi dusavAra nahI,-aura unsUtraprarupakoMkoM bezaka ! bahAra nikAlanA cAhiye, magara pestara isavAtakA tasviyA karaloki-utsUtraprarupakakona hai. ? zAMtivikayajIke lekha vinAzAstrasabutake hargija ! nahIhote, hara lekhameM zAstrasabutaseM peMza Atehai. khyAla rahe ! zAMtivijayajI hamezAM khuzamijAja aura kutIyoMkI kutarka-rupa-azAMtiko miTAnevAlehai, jisakojokuchalikhanAho phira likhe-insAphake lekha tayArahai. __ jijJAsujanamanaHsamAdhikitAba pRSTa (19) para majamUnahaikiava-jau-jainapatrameM kisIprakArakA apazabda dekhuMgA-to-abasya likhanemeM-na-cukuMgA. (javAba.) vezaka ! matacukanA, jisakIumeda ho-purIkaralenA. yahakoi-na-samajheki-vidyAsAgara cUparahe, jitanA likhoge javAbameM usasedugunA-sAmanepAoge, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 (tristutiparAmarza.) . 77 316 darabayAna-jAhirakhabarake lekhkaa| surata-nANAvaTa khudAbakSake presakI chapI hui jAhirakhabara pRSTa (2) para teharIra hai ki-te vakhate daMDakanA aMtamA thui kahI. te daMDaka keTalA ? tyAre sUrijIye pAMca daMDaka batAvyA. cunIlAle lakhyA, paNa teno artha te samajyA nahI. (javAba.) cunIlAlajI zrAvaka the, phirabhI unakI hoziyArI samajhoki itanI carcA unone kii, agara daMDakake bAremeM kucha puchanA ho hamase pucho, caityavaMdanameM pAMca daMDaka-cAra stuti-aura -praNidhAnapATha khulA hai. zakrastava-arihaMta cejhyANaM-logassa-pu. rUkharavaradIvahe-aura siddhANaMbuddhANaM-ye-pAMca daMDaka kahe jAte hai. cAra stuti jAhira hai, jisakoM Ama jaina loga jAnate hai, praNidhAna kaho ki-jayavIyarAya kaho-bAta-ekahI hai, 32 darabayAna-jJAnabAjI. jijJAmu jana manaH samAdhi kitAba pRSTa (15) para teharIra hai pAsathyAne jJAnabAjI nAma rakhakara pramAda phailAnekA upAva nikAlA hai, hArajIta honeseM zAnadhyAnakA kAraNa hai, (javAba.) jisameM-cAdaha gunasthAna-jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya-vagerA aSTakarmokA bayAna hai usakoM-kauna akalamaMda-A. tadhyAnakA kAraNa kaha sakatA hai ? balki ! dharmadhyAna AnekA sababa hai, pAsaththone jhAnabAjI nAma nahI rakhA. jJAnI logone rakhA hai, kyA kyA ! umadA jJAnakI vAteM usameM darja hai usapara khayAla karo. nyAyaratnake javAbakoM koi kisI surata toDa nahIM sakatA. kyoMki -ve-saca bAtakoM bayAna karanevAle hai, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ( tristuti parAmarza.) 33 hidAyata - ula - Ama. Ama jaina zvetAMbara cAra stuti mAnanevAlokoM - lAjima hai apane sace etakAta pAvaMda rahe. cAra stuti kadamase haiM, lekhaka agara sabuta rakhate ho - to - pATha jAhira kare ki - phalAne sUtrakI paMcAMgI meM pratikramaNake vakhta tIna thui karanA likhI hai, daramiyAna zAstrArthake pATha honA jarurI hai, tristutiparAmarzakA avala hissA pUrNa huvA, itanepara koI kucha likhegA to dUsarA hissA tayAra hai, rAjeMdrasUryodaya kitAbakA javAba zAMtisUryodaya bhI maujUda hai, mahArAmazrI jhaverasAgarajIke vakhtakA banA huvA - nirNayaprabhAkara graMthabhI ratalAma ke sanAtana - jaina zvetAMbara saMgha - cArastuti mAnanevAloMke pAsa tayAra hai, agara koi chapavAnA cAhe to chapavA sakate hai, - hamAre guruke - yA - hamAre nAmapara - kisI akhabAra - yA - kitAbameMkisIne kucha AkSepa kiyA huvA dekho, phaurana hamAre pAsa bhejado hama usakA mAkUla javAba deyage. tristutiparAmarzakA - avala hissA khatama huvA. [ kavi-surajamala tAkIna udayapura - mulka mevADakI banAI huI gurubhaktipara - zeyaradAra lAvanI. ] vidyAsAgara nyAyaratna zrI - zAMtivijayajI munimahArAja, tIratha ne Apake janama janamake sudhare kAja, (e Teka, ) zAsananAyaka saba sukhadAyaka - jinakA nizadina dhyAna dharo, bhavya jIvoke premahita citase Apa kalyAna karo, zaThanara sudhare sunakara bAnI - aso muni vyAkhyAna karo, svala ajJAnI pazusama unake hirademeM jJAna dharo. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( lAvanI. ) ( zeyara ) Apane janamatako dhArana - karake tyAgo hai kuTuMba, udhare paTala nija urake munijI - dUrakara dino hai tama. dIpAyo janamatakoM svAmI - prakAzita bhayo ravisama, janma janmAMtarakI bigarI bAta sudharI isa janama ( milAna. ) 79 wwwww karate ho saba kaThina tapasyA- dhanya dhanya munijI sukhasAja tIratha kIne Apake janama janamake sudhare kAja, ( 1 ) pahile sametazikharagiri prabhuke-Apa munijI kiye darzana, eka mahinA giripara beTha kiyo prabhujIko bhajana, pAvApurIme rahe tIna mahinA - Apa munijI ho dhanadhana. kai jijJAsu Apase puche zAstarako barnana. ( zeyara. ) aMtarikSa pArasanAthajImeM ATha dina kino hai dhyAna, zataruMjAjI girirAjameM caumAso kara dino bakhAna, giranArajI dina bArAM rahakara - dipAyo sAcohi jJAna, ATha dina AbujI upara virAjakara kino hai dhyAna. ( milAna. ) rAnakapurajI pAMca divasataka - Apa munijI rahe birAja, tIratha kine Apake janama janamake sudhare kAja, (2) hastinAgapura Apa birAje ATha divasameM likhaliyo hAla, kaMpilAjImeM rahe dina tIna Apa bhavyajanake pratipAla, zaurIpura dina ekaTI muni - kATayoM sakalakalimala jaMjAla, kauzAMbI meM rahake munIzvara tIna divasa ripu kiye peMmAla. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (trIstutiparAmarza.) (hoyara.) sAvathvI nagarImeM eka dina-vAsa munijana jAkaryo, eka dina bhadIlapura bhItara-pApa tanakoM saba hoM, mithilApurI ekadina TIke-vahAM dhyAna jinajIko dharyo, rAjagRhI dina pAMca base-vahAM sakalapApa tanakoM jaryo, (milAna.) ayodhyAmeM dina ATha birAje-milI kei jJAnIkI samAja, tIratha kine Apake janamajanamake sudhare kAja, (3) mAMDavagaDha rahe eka divasa vahAM-koM Apa bhArI upakAra, zaMkhezvarajI rahe dinatIna rakhyo manameM AcAra, tAraMgAjI dinatIna rahe vahAM-taptabujhAi tanakI apAra, kezarIyAjI rahake chahadina bolehe vahAM jayajayakAra, (zeyara.) phalodI pArasanAthajIme-tInadIna tapasA karI, makasIpArasanAthajIse-pakhavADe vinati kharI, kAzI dinarahe ATha bheTe-Apase kei zAsatarI. caMpApurI ekamAsa rahakara-carcA karI muni rasabharI, (milAna.) surajamalla kahe kSatrIyakuMDapara-tInadivasa beThe munirAja, tIrathakIne Apake janamajanamake sudharekAja, (4) [gurubhaktipara-zeyaradAra-lAvanI-khatamahui.--]