Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. Md. By South 54 Licence No.: 37 paNu% jena'nuM navasaMkaraNa varSa 38 : aMka: 17 panuM jIvana muMbaI, 1 jAnyuArI, 1977, zanivAra vArSika lavAjama rU. 10, pareza mATe ziliMga : 30 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala rapa0 pilA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha vinAzano paMtha hajI bIjuM vizvayuddha pUruM thayuM na hatuM ane jarmanInI chellI A uparathI jaNAze ke ANuzastro sivAya, bIjI badhI bAbatomAM zaraNAgati thai na hatI, te pahelAM ja, 'mitra rAjyo' vacce ThaMDA raziyAnI sarasAI che. amerikanA lazkarI vaDA - 'penTaMgana' yuddhanI zarUAta thai gai. raziyana lazkara vegathI jarmanImAM AgaLa amerikA ane yuropamAM pazcimI rAjayone gaMbhIra cetavaNI Ape vadhI rahyuM hatuM tene aTakAvavA carcala, rujhavelTane cetavaNI ApI, che ke "nA" nI lazkarI tAkata vadhAravAmAM nahi Ave to raziyA paNa rujhavelTane sTelIna tarapha kaMika pakSapAta hato - acala karatAM acAnaka AkramaNa kare tyAre tene saphaLa sAmano karI zakAze nahi. relInanA kahevA upara vadhAre dhyAna ApatA - eTale carcalanI cena- amerikA ane pazcimI deze bhayabhIta dazAmAM rahe che. cittA vadhatI vaNI. pratye durlakSa thayuM. pariNAme cAre "mitra rAja" nA daLo barlIna jaya che. Concern is nounting raziyA AkramaNa karaze? pahoMcyA. pUrva jarmanI raziyAnA kabaje gayuM ane balinanA bhAgalA To be sure there is nothing in the State of EastthayA. A rIte ThaMDu yuddha zarU thayuM te vadhatuM gayuM. te vakhate aNu- West relations that would make a soviet attack bomba amerikA pAse ja hato ane amerika mAnavuM hatuM ke bIjA likely. But western strategists cannot aftord to koi kadAca aNubomba prApta nahi karI zake. thoDA varSomAM raziyAe rule out the possibility of a sudden aNubadhdha prApta karyo. raziyAnI lazkarI tAkAta vadhatI cAlI. change in Moscow's policy. atyAre bhayanuM kAraNa 1949mAM cIna sAmyavAdI thayuM. zoDAM varSo raziyA-cIna vacce nathI paNa bhayane koi upAya nathI aNavizvAsamAMthI bhaya pedA maitrI rahI. sAmyavAdane bhaya vage. amerikAnA videzamaMtrI jenA thAya che ane te paraspara che. sAmAnI nabaLAi dekhe athavA phoTara DalAsa sAmyavAdanA kaTTara virodhI hatA. sAmyavAdane AgaLa nabaLAi mAne te lAbha levAnuM mana thai jAya. bhayanA mAryA utAvadhato khALavA temaNe zakaya sarva pagalAM lIdhAM. cIna sAme viyeTa- vaLa karI bese. vyakitanA vartanamAM hoya che evuM ja prajAnA vartanamAMnAmane yuddhakSetra banAvyuM. yuropamAM amerikA ane pazcima yuropanA kadAca tethI vizeSa. atyAre AvI bAbatamAM prajAmatanI kAMi rAja sAthe maLI raziyA sAme 'naTo' nuM jabarajarata lakSItaMtra gaNanA nathI. sattA para beThela becAra mukhya vyakitao upara mAnavakhaDuM karyuM. raziyAe pUrva yuropanA sAmyavAdI dezo sAthe maLI vAraso jAtanuM bhAvi avalaMbe che. kammuthI moTuM lazkarInaMtra khaDuM karyuM. be mahAsattAonA A saMgharSathI raziyAmAM zuM bane che tenI pUrI mAhitI koIne maLatI nathI; " rahI, naherue bina-joDANanI videzanIti akhatyAra karI ane tethI adhUrI mAhitI uparathI aTakaLe bAMdhI doTa mUkaya che, tethI duniyAnA aNavikasita ane vikasatA dezone A nIti apanAva bhaya vadhe che. vAnI salAha ApI. lazkarI vaDAeAne lazkarI tAkata vadhAravA sivAya bIjo koi 'niTa' ane 'varase' nI lazkarI harIphAi AgaLa vadhatI rahI, mArga sUjhe nahi e temanI prakRtimAM che. lakSmI zastra-saraMjAma banAaMte amerikAne potAnI videzanIti badalavI paDI. sAmyavAdI vavAmAM paDela kaMpanIe A vAtane uttejana Ape che. temane svArtha dezo sAthe saMdharSane mArga choDI samAdhAna athavA sahaastitvanI che, te mATe mATI lAMce Ape che. lokahIDanA bhraSTAcAre A khulluM nIti svIkAravI paDI. nikasana - kisinjaranI joDIe A nIti pADayuM. zastrAstra vadhe tema bhaya ghaTavAne badale vadhe che. pUrA saMrakSaNa cha varSathI amalamAM mUkI che. viyeTanAma cheDavuM paDayuM. cInane rASTra te mATe pUratI sAmagrI che evI khAtarI koi divasa thAya ja nahi.' saMghamAM praveza Apyo. raziyA ane cIna vacce phATa paDI tene lAbha lIdhe. have kArTara pramukha thayA ane navA videzamaMtrI AvyA che. have pachInuM yuddha bahu ja TUMka samayanuM, kadAca keTalAka kalAko neTo ane vAMra vacce harIphAi kAMi ochI thaze? pUratuM ja haze ema manAya che. be vizvayuddho peThe 4-5 varSa yuddha cAle A harIphAI ochI thavAne badaze vadhaze evA cihane jaNAya che. te aMte amerikA ane pazcimI deze TakI jAya ane "jIte'. temanI vartamAnamAM 'neTa' ane 'varaso' nI lazkarI tAkAta keTalI che? 'TAima" pAse audyogika ane mAnavazakita, 'vAra dezo karatAM vadhAre megejhinanA tA. 13-12-76 nA aMkamAM chellA AMkaDA A pramANe che : che. samaya maLe te sArI taiyArI karI zake, paNa have bhaya che acAnaka varase AkramaNane, je keTalAka klAkomAM ja vinAza sarje'. AvA AdubhUmidaLa - sainya 11,75,0% 13,05,000 maNanuM pratiAkramaNa karavA kSaNekSaNa taiyAra rahevuM paDe ane saMpUrNa raNagADIo-Tenka 11,00 26,500 taiyArI joie. sadAya bhaya rahyA kare ke kayAreka AkramaNa Avaze ArTIlarI 6,200 6,300 havAi - jahAjo 2,960 ane ApaNe asAvadha hoizuM te? AmAM jarAya atizakita " - 5,30e aNuzastro 7,000 3,500 nathI, AvI ja manedazA che. paNa AzcaryanI vAta e che ke A mana- * : (Nuclear Warheads) dazA sattA upara beThela vyakitaonI ja che. teo paristhiti jANe " , teTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 che eTale bhayabhIta che. sAmAnya prajA A eTale AvI vAtAne atizayokita mAne che, bekALajI che. khuba jIvana badhuM jANatI nathI athavA tenA pratye eka saMsthA che. Stockholm International Peace Research Institute SIPRI je varSothI zastrAstronI doTa ane tenI pAchaLa thatAM lakhalUTa kharcanI mAhitI Ape che. chellA prakAzanamAM batAvyuM che: How this mad world and its mad scientists have been actively persuing the path to destruction. navA navA vinAzaka zastro zodhAtAM jAya che. eTalI jhaDapathI navI vaijJAnika zodhA thAya che ke cha - bAra mahinA pahelAM karoDo DaoNlara kharacI taiyAra karelAM sAdhano nirUpayogI thAya che. sIprI kahe che: Un thinkables in weaponry - akalpya zAstrAstro banI rahyAM che. Deathray - mRtyukiraNanI zodha thAya che. havenuM yuddha mAtra dharatI upara ke sAgara ke havAmAM ja nahi paNa avakAzamAM paNa haze. tyAMthI kiraNA pheMkAya, zastrAstronA varNana mind-boggling buddhi bahera mArI jAya evA hAya che. sIprInA hevA pramANe bIjA vizvayuddha pachI 63000 abaja rUpiyA zasro pAchaLa kharacAyA che. uttarottara vAyu vege vadhe che. ema lAge che ke have koinA kAbUnI vAta nathI. niyatinA dhakelyA sau pheMkAya che. bhagavAne manuSyane buddhi ApI - potAno ja saMhAra karavA, vijJAne mAnavajAtanuM kalyANa karyu ke vinAza karyo? vaijJAnikonI naitika javAbadArI keTalI jabarI che? vaizAnikono moTo bhAga vinAzanA sAdhano zodhavAmAM ja paDayo che. zA mATe e badhuM gheADI na de? peAtAnI buddhinuM gumAna che? dhana-kIrti mATe? rAjakIya sattA bhAgavatI vyakitao ema mAnatI hoya che ke peAtAnA deza keprajAnA rakSaNa ke klyANa mATe A badhuM jarUranuM che. vinAzaka zastronI maryAdA bAMdhavA athavA ni:zastrIkaraNa karavA khUba vATAghATo ane keTalAka karArA paNa thayA che. Strategic Arms limitaton Treaty (SALT) 24 Disarmament Conference cAlyA kare che. mutsaddIo mAne che ke teo mAnavajAtane bacAvavA bhagIratha prayatna karI rahela che. badhA ya eka mahAna viSacakranA phaMdAmAM phasAyA che. karoDo mANasa bhUkhe mare che. pazcima yuropanA samRddha kahevAtA dezanI Arthika sthiti paNa kathaLatI jAya che ane lazkarI kharca jiyAta ochuM karavuM paDe tevI sthiti che, tethI amerikA upara avalaMbana vadhe che. raziyA kadAca ema mAnatuM haze ke pazcima yuropanA dezamAM Arthika ane rAjakIya asthiratA, tema ja keTalAka dezomAM vadhatuM jatuM sAmyavAdI pakSanuM jora - TrAnsa, iTalI, spena, porTu galamAM - raziyAnuM varcasva vadhAravAmAM sahAyabhUta che. amerikA kadAca mAnatuM haze ke vArasA pekaTanA rAjyomAM keTalAka - rumAniyA, pAlAnDa, haMgarI, cekoslAvekiyA - raziyAne eTalA vaphAdAra nathI ane vakhata Avye raziyAnI sAme thaze. pazcima yuropanA dezamAM eka zAntivAdI varga evo che ke je mAne che ke maravuM tenA ratAM bhale sAmyavAda Ave- Better red than dead. eTale bhayathI raziyAnI dhAka - dhamakIne paNa zaraNe thavuM paDe. 'TAima' megejhina lakhe che: Moscow has shown no inclination to forego its increasing numerical superiority...the real danger which the west faces is not so much an invasion by the (warsaw) Pacl but political intimidation by the soviets. A badhuM vAMcIe chIe tyAre manane ema thAya che ke, vAtavika che ke kAlpanika che? mAnavAmAM AvatuM nathI ke mAnavI ATale badhA vinAzanA paMthe AMkho ughADIne kema dhasI jato haze? raziyA tA. 1-1-1Na ane amerikA ke bIjA dezo zuM prApta karavAnI AzAe AvA vinAza tarapha dhasI rahyA che? kayAM sAmAnya mAnavInuM rojiMduM jIvana ane kayAM A saMhAralIlA? chatAM A banAvA pratye samajaNA mANasa bedarakAra rahI zake tema nathI. paNa buddhi bahera mArI jatI hovAthI hatAza thaI besI rahe - je thaze te, evI vRtti thAya. saMhAranA zasro khaDakyAM che ane khaDake jAya che. teno koika divasa, jANeajANe paNa upayoga thaze ja,koi rokI zakaze nahi ema lAge che. gAMdhIjIe mArga batAvyo hato ke svecchAe, bIjAnI rAha joyA vinA, ni:zastrIkaraNa karI nAkhavuM ane bhagavAna upara bharose rAkhavA. maravuM ja hoya to bIjAne mArIne ja zA mATe? e paNa kadAca nahi karI zakAya. te pachI banne kadAca bacI jAya evA mArga kema navA ? koinI AvI hiMmata nathI cAlatI. ApaNe paNa 'lazkarI tAkAta' ane kharca vadhAratA rahyA chIe. AvuM badhuM vAMcIye chIe tyAre mana vicAravamaLe caDI che. ajJAnatA rAkha haze ? 23-12-16 cImanalAla cakabhAI prakI noMdha koMgresa ane sAmyavAdI pakSa sAmyavAdI pakSane IndirA gAMdhIne ane temanI sarakArane zarUAtathI sAro Teko rahyo che, ane kaTokaTI jAhera thayA pachI vizeSa, hamaNAM koMgresa ane tenA AgevAno taraphathI sAmyavAdI pakSa upara prahAronI jhaDI varasI rahI che. IndirA gAMdhI ane koMgresapramukhathI mAMDI, pArlameMTanA sabhyo ane anya AgevAno sAmyavAdI pakSanA bhrAmaka pracAra sAme prajAne cetavaNI ApI rahyA che. sAmyavAdI pakSa upara pratibaMdha mUkavAnI mAgaNI paNa thaI che. sAmyavAdIo leAkone bharamAve che, kAmadArone uzkere che, koMgresanI AMtarika bAbatamAM dakhalagIrI kare che, koMgresamAM ghUsI phATa phuTa paDAve che, vigere AkSepo thaI rahyA che. A acAnaka parivartananuM spaSTa thatuM nathI. eka samaya hato ke jyAre rajani paTela, DAMge ane zaMkararAva cahANa eka ja pleTaphorma uparathI prajAne sAMbAdhana karatA. sAmyavAdIo sAme eka AkSepa e che ke teo saMjaya gAMdhInA pAMca muddAnA kAryakramano virodha kare che. saMjya gAMdhI sAmyavAdI pakSanI zarUAtathI AkarI TIkA karatA rahyA che. have koMgrese temAM sAtha pUryo che. sAmyavAdI pakSanA maMtrIe khulAro karyo ke teo pAMca muddAnA kAryakramano virodha nathI karatA tema ja koMgresa sAthe temane saMdharSamAM utaravuM nathI. chatAM sAmyavAdI pakSa sAmenI saMya gAMdhInI ane koMgresanI jhuMbeza cAlu che. orisAnI vidhAna sabhAmAM bIjuM paTanAyakenandiI satyathInI AkarI TIkA karI temAM yAda devaDAvyuM ke, pUrve teo sAmyavAdI pakSanA sabhya hatA. koi sabhya (nandinInA sAthIdAra haze) savAla karyo ke A kono avAja bolI rahyo che, bIjuM paTanAyake javAba Apyo. saMjaya gAMdhInA pratyuttara maLyo, amerikAno naMdinI saMtpI saMjaya gAMdhInI yuvaka koMgresanA ane temanA pAMca muddAnA kAryakramanA virodhI che evA pracAra thayo. temanA putra tathAgata satpaMthIe bIjI yuvaka sarathA rathApI che. nandinI satputhIe khulAsA karyo ke teA yuvaka keoNMgreMsa ke pAMca muddAnA kAryakramanA virodhI nathI eTaluM ja nahi
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-07 eponse in an paNa tene AvakAre che. paNa tethI temanI sAmeno virodha zamyo nahi. baMgAlamAM siddhArthazaMkara renI paNa kAMIka evI ja sthiti thaI, jo ke teo hAla surata to bacI gayA che. IndirA gAMdhIe have kahyuM che ke sAmyavAdIo dezanA duzmana nathI, paNa 1942mAM hinda cheDAnI laData vakhate tee briTiza sarakAranI madade rahyA hatAM te vAtanI vakhatovakhata bhArapUrvaka yAda devarAvAya che. gauhaTI koMgresa adhivezana samaye, koMgresa mahAsabhA karatAM paNa yuvaka kaoNMgresanuM adhivezana vadhAre zAnadAra thayuM. IndirA gAMdhIe kahyuM, You have stolen--our tur.der IndirA gAMdhIe ema paNa kahyuM ke saMnya gAMdhIne rAjakAraNamAM rasa hato ja nahi paNa virodhIonI TIkAne kAraNe temane rAjakAraNamAM praveza karavA paDayA, ane vizeSamAM temaNe kahyuM ke saMjaya gAMdhInI prakRtti evI che ke temanI vadhAre TIkA thaze to vadhAra jorathI teo teno sAmano karaze. hakIkatamAM, hAla paristhiti evI jaNAya che ke aMjaya gAMdhI Aje jekAMI kahe te AvatI kAle koMgresa upADI le che.saMjya gAMdhI yuvaka oNMgresanA ja netA nathI, dezanA netA che, ema mahArASTranA mukhyamaMtrI zrI zaMkararAva cavhANe jAhera karyuM te yathArtha che. sAmyavAdI pakSa mATe koI AMsu sAre tema nathI. tenA para game teTalA prahAro thAya paNa raziyAne bhArata sAthe sArA saMbaMdhI rAkhavA che tyAM sudhI sAmyavAdI pakSa koMgresa sAme saMgharSamAM nahi Utare. saMjaya gAMdhInA sAmyavAdI pakSa sAmeno virAdha jANIto che, paNa sAmyavAdI pakSa e badhuM sahana karI leze. vinobAjInI karmamukita tA. 25-26 DisembaranA roja pavanAramAM sarvodaya haMmelana maLyuM. A saMmelanamAM vinobAjI dezanI vartamAna paristhiti vize kAMika kaheze ane mArgadarzana Apaze evI apekSA ghaNAM bhAio rAkhatA hatA ane tene mATe prayatno paNa thayA hatA. vinebAjIe banne divasa kAryakarone saMbodhana karyuM ane sArA pramANamAM praznArI thai hatI. saMmelanano saMpUrNa ahevAla hajI maLyA nathI paNa vartamAnapatromAM sArabhAga AvI gayo che. vinobAe eka lekhita nivedanamAM jAhera karyuM ke havethI teo koi paNa saMsthAne salAha Apaze nahi. rAjakAraNane temaNe sarvathA varjya gaNyuM che. AdhyAtmika prazne ane zarIrasvAsthyanI jJAnika bAbate viSe vyakitagata salAha Apaze. pUro, karmasaMnyAsa athavA karmamukita lIdhI. A temanA aMgata prazna che. temanuM valaNa A dizAmAM ghaNAM samayathI keLavAtuM rahyuM che. pahelAM kSetrasaMnyAsa lIdhA, pachI sUkSmamAM praveza karyo. AdhyAtmika bAbatomAM temanuM vyakitagata mArgadarzana joie tene maLaze te sadbhAgya che. A mATe te pUrA adhikArI che. dezanI vartamAna paristhiti viSe temaNe kahyuM ane na kahyuM, mArgadarzana ApyuM ane na ApyuM, je kAMI kahyuM ane temAM je mArgadarzana samAyeluM che tethI ghaNAM bhAione nirAzA thaI che. khuba jIvana temaNe kahyuM, vartamAna rAjkIya samazyAe vize cintA karavI nahi. satya, prema ane karuNAnA sanAtana guNo jIvanamAM keLavavA, kAryakaroe dhIraja rAkhavI. dhIrathI aMte suphaLa prApta thAya che. sarakAra te Ave ane jAya, te viSe bahu citA karavAnI jarUra nathI. racanAtmaka pravRttiomAM rokAyelA sarva kAryakarone rAjakAraNathI saMpUrNapaNe alipta rahevAnI salAha ApI. Ano zuM artha karavA ? vinobAjIe pote saMpUrNa karmasaMnyAsa lIdhA, te kAMi ja kahyuM na heAta te samajI zakAta. kahyuM, paNa evuM kahyuM ke jenA aneka artha thAya, eka vakhata temaNe "anuzAsana parva" zabda uccAryo. tenA kevA upayoga thayo te ApaNe jANIe chIe. eka varSanA maunane aMte khulAsA karyo tyAre samajAyuM ke temanA manamAM AcAryonA anusAzananI vAta hatI, sarakArI anuzAsananI nahi. paNa te daramyAna, gaMgAnA bahu pANI vahI gayA A vakhate je kahyuM che. tenuM paNa kaMika evuM ja pariNAma Avaze ema lAge che. 163 sarakAro Ave ane jAya, rAjakIya samazyAonI cintA na karavI, dhIraja rAkhavI, eTa zuM kAMi karavAnI jarUra nathI ? je che te cAlavA devuM? je thAya che te badhuM prajAnA kalyANa mATe che? jene kAMi karavuM nathI athavA karI zake tema nathI temane A udbodhana AvakAradAyaka thaze. je icche che ke kAMi uhApAha thAya nahi ane je bane che teno svIkAra thAya temane paNa A udbodhana AvakAradAyaka thaze. garIba ke pIDitAne salAha ApavI ke saMtoSa rAkhavA, saMtASa e ja moTo guNa che, eTale temane niSkriya banAvavA ane temane garIba ane pIDita rAkhanArAne nacinta banAvavA. mAkarse dharmane garIbAnuM ghena kahyuM hatuM te AvA dharma viSe haze ! AvA dharmane sattAvALA ane paisAvALA AvakAre ane Teko Ape. vinobAjInA AvA koi Azaya nahi hoya, paNa temaNe je kAMi thoDuM kahyuM tenuM AvuM pariNAma Ave te Azcarya ne thAya. rAjakAraNathI alipta rahevuM eTale zuM ? havenA rAjakAraNe samagra jIvanane bharaDo lIdhA de. tenAthI saMpUrNa alipta rahI zakAya ? tenAthI sarvathA alipta rahI, prajAkalyANanI koi asarakAraka pravRtti zakaya che? vartamAna sattAlakSI rAjakAraNa, sevAne keTale avakAza rahevA de che ? hA, thoDuMghaNuM thaI zake. te paNa rAjyaAzrita keTaluM badhuM Aya che ? ApaNI eka dhArmika paraMparA evI che ke A anAdi anaMta saMsAra cAlyA kare de; ema ne ema cAlyA karaze. AtmAnuM kalyANa karavuM hoya te saMsAra choDI devA - saMsAra kALA kolasA che. sAbuthI dhozuM teya hAtha kALA thaze, kolasAnI kALAza ghaTavAnI nathI. satya prema, karuNA keLavavA, saMsArathI dUra rahIne. bIjuM game te hoya, gAMdhIjIno A mArga na hatA. 30 12 '76. - cImanalAla cakubhAI kalA dhyAna : prAcIna dhyAna e ApaNA dezanI evI prAcIna kalA che je ArogyanI rakSA kare che tathA gumAveluM Arogya meLavavAmAM sahAyabhUta bane che. jIvana jIvavA mATe dareka manuSyane je kaMi zArIrika tathA mAnasika rIte karavuM paDe che temAM tenI ghaNI zakita kharcAi jAya che. jIvanasaMgharSamAMthI pedA thatA thAkane haLavo banAvavA, kharcAyelI zakitanI pUrti karavA tathA satata astavyasta rahetI mAnasika kriyAone zAnta rAkhavA dhyAnano mahAvaro ghaNA jarUrI che. bAhya jIvana ane tenA kSullaka vyavahAro, icchAo ane vAsanAmAMthI haThI jaI mana jyAre aMdaranI nIravatAne paricaya pAme che, tyAre zakitano je navA strAta tene sAMpaDe che te mANasane vadhu sArI rIte jIvavA tarapha laI jAya che. utsAha, prasannatA, sarjanazakita, haiyAsUjha sthiratA, nirNayazakita vagere dhyAnanA bIjA lAbhA che. dhyAna mANasane tenI uttamottama avasthA tarapha lai jAya che. zarUAtamAM mana ekAgratA tarapha DhaLI zakatuM nathI; paraMtu pachI dhIre dhIre sahaja rIte ja e avasthA sAthe goThavAi jAA che. dhyAnanA zArIrika lAbhAno vicAra karIe to vicAronI tANa - hareka prakAranA mAnasika saMgharSo ane Avego - ghaTavAthI lohInA dabANamAM samatola sthiti jaLavAi rahe che. A sivAya paNa hradayaroge ke bIjA dardImAM koI paNa davA vagara kevaLa AMtarika zAntinI tAkAtathI roganivAraNa zakaya bane che. dhyAnathI je samatulA prApta thAya che te zarIranI tamAma kAmagIrIne cokkasa ane vyavasthita banAve che. TUMkamAM ema kahI zakAya ke dhyAna ApaNA jIvananI eka zreSTha tAlIma che tathA jIvanamArgamAM UbhI thatI samasyAonA saphaLa Ukela lAvavA mATenI aMgata taiyArI che. dhyAna kai rIte karavuM e viSe sAmAnya rIte te loko jANatA hoya che, eTale ahIM teno saMkSepamAM ullekha karavAmAM Ave che. dhyAna mATe savArano samaya, ekAMta jagyA, zarIra tathA mananI ArAmadAyaka sthiti vagere sAnukULa banI rahe che. Asana upara peAtAnI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 prabuddha jIvana tA. 1-1-77 G amUlya upahAra : beThaka rAkhavA uparAMta khurazI para besIne paNa ekAgratAne anubhava - thai zake che. zarUAtamAM thoDo samaya tadRna zAnta rahI dhyAnanI avasthA mATe potAnI jAtane taiyAra karavI ane tyAra bAda, AMkho kamaLa thayo hoya tevI gherI pILI, khADAmAM UtarI gayelI baMdha karI dhIre dhIre UMDA zvAsocchavAsa sAthe manapasaMda maMtra yA AMkhevALe, mULa raMga na oLakhAya tevAM thIMgaDAMvALAM iSTadevanuM smaraNa cAlu karavuM. A smaraNa moTethI karavuM ke cUpa bahuraMgI vastrovALe ane khabhA sudhI pahoMcatA rUperI oDiyAMvALA rahI karavuM e darekanI anukULatA para nirbhara rahe che. sAmAnya rIte abrAhama cArekora joI rahyo. ene A dhAMdhala dhamAla zenI che te vicAronA durAgrahI pravAhane rokavA moTethI nAmoccAra karavAnI Teva haju ya samajAtuM nahotuM. mArgo para yuvAne, vRddho, bALako, taraNe, vadhu asarakAraka rahe che; paraMtu aMte to mauna dvArA bhItaranI zAnita vidyArthIo, vepArIo, kUthalIkhora, pheriyAo, ziSyasamudAya sahita sAthe aikaya sAdhavuM e dhyAna pAchaLano hetu che. puSpa ke dhUpanI rasAlA sAthe AvatA dharmaguruo- jyAM juo tyAM mAnava-maherAmaNa sugaMdha paNa dhyAnane saphaLa banAvI zake che. ja dekhAto hato. dhyAnathI taMga snAyuo yogya sthitimAM rahe che. A abhyAsa zerIe zerIe teNe lagADAyAM hatAM, kamAna UbhI karAI vakhate nAka dvArA zvAsocchavAsa cAle, mukha nAmeccAra kare, kAna ' hatI, havAmAM sugaMdhI dhUpa maheMkate hato. cArekora harSollAsabharyuM zravaNa tarapha kendrita bane ane baMdha AMkhe aMdara zunya bhaNI maMDAya vAtAvaraNa hatuM. Aje abrAhamanI aMgakarAmatanI kamAla jovAnI ke iSTadeva para sthira rahe, e sthiti bAda bAhya avaye taddana ke Ine phurasada nahatI. samavayaska evA eka vRddhane UbhA rAkhIne zAnta avasthAmAM rahe ane vyakitanuM aMtara-tattva sAthenuM sAnnidhya abrAhame A badhA kolAhalanuM kAraNa pUchayuM. kaMIka Azcarya ane vadhe ema thavuM jarUrI che. dhyAnane aMtima hetu paNa e ja che ke kaMIka roSanI lAgaNIthI ghUMkato hoya tema pelAe kaMIka kahyuM. vyakita zArIrika astitva ane temAMthI pedA thatI dunyavI abrAhamanI AMkhomAMthI AMsu vahevA mAMDayAM. gaDamathalene bhUlI AtmasvarUpa banI rahe. saMta solomana" e be ja zabdo tenA ardhabadhira kAna sAMbhaLI dhyAne vakhate zarUAtamAM vicAronI DakhalagIrI te rahe ja; zakayA. tenuM romaroma pulakita thaI UThayuM. traNa traNa divasanA bhUkhyA enA asthipaMjaramAM navI cetanA jAgI UThI. paramapitA IzunA para tu enA tarapha dhyAna na ApatAM izvara sAthenuM anusaMdhAna makkamatApUrvaka jArI rAkhavAthI vicAro baMdhanakartA nathI nIvaDatA. lADakavAyA solomana ! pote pAMca varSe mAtApitAnI chAyA gumAvI Ava-jA karatAM vicAro tarapha sAkSIbhAvanI udAsInatA keLavavI e tyAre e yuvAna saMnyAsInuM nAma sAMbhaLe. kadI dRSTituSTi nahotI vicArIne nirbaLa banAvavAne sAro rasto che. thaI. Aje saMta A mArga parathI pasAra thaze! e dhanya thaI jaze! mathAmaNa ke kheMcatANanI lAgaNI sAthe vadhu samaya dhyAna karavuM acAnaka mArgo para byugala ane Dhela - paDaghamanA tAlabaddha hitAvaha nathI. vaLI dhyAnathI koi viziSTa ghaTanA banI Ave dhvani teNe sAMbhaLyA. harakhamAM ne harakhamAM bhUkhatarasa bhUlIne te evI apekSA rAkhavI e paNa khoTuM che. dhyAna vyakitane svastha, Ubho thaI gayo. AgaLa benDa vAgatuM hatuM. vyavahAra ane samAjanuM samatela, sthira buddhivALA ane zA mAnavI banAve che. A mArgamAM bhAna, - lojamaryAdA bhUlIne bhAviko nAcatAM hatAM, gAtAM hatAM, pragati thAya che tema cittazAnti, mananI tAkAta ane bauddhika pAchaLa cAra ghoDAnI bagImAM amRtajharatI vAtsalya bharI AMkhethI pratibhAmAM vadhAro thatA rahe che. sarvocca avasthA prApta thAya saMta badhAnAM abhivAdanane smitathI, kavacita hAtha UMco karIne, che tyAre jIvana badhI ja mathAmaNAmAMthI chUTI kevaLa Atmasthita kavacita bheTa dharavAmAM AvatAM puSpone sparza karIne, pAchAM vALIne banI rahe che. A ja mAnava sAcuM, zakitasabhara ane paripUrNa jIvana mAM pratyuttara vALatA hatA. che, ahIM ja jIvanane akhaMDa AnaMda che. abrAhamanI AMkhamAM zuM hatuM te te Izu jANe ke saMta jaze ! dhyAnanA judA judA prakAro che. jhena - bauddha mArgamAM maMtroccAra rAMtane joIne abrAhama AgaLa dharyo. saMte ene mAthe hAtha pheravyo ke kanuM mahattva che. eka sarakhA zvAsocchavAsa sAthe nAma- ane mRdu kaMThe kahyuM: 'pachI devaLamAM maLaje. maLIza ne?" abrAha cArane sAMkaLI lai dhIre dhIre nirvikalpa samAdhimAM pahoMcavAne kaMI kahe te pahelAM te janamedanIe tene pAchaLa dhakelI dIdho. emAM prayAsa che. vedAMta paddhatimAM pustako karatAM gurunA mArgadarzanane sAMje DaratAM DaratAM te devaLamAM gayo. saMte tene dUrathI eka khUNAmAM ghaNe mahimA che. vedAMta jIvana pratye AzAvAdI daSTikoNa rAkhI saMkaDAto joyo. sabhAmAM moTA moTA amIra umarA, dharmaguruo, vyakita tema ja samUhanA jIvanavikAsanuM mahattva svIkAre che. dhyAnanA ciMtaka, vidvAne ane bhAviko zreSTha pozAkamAM sajaja thaIne beThA vividha mArgomAMthI pitAne anukuLa rIta vyakitae pasaMda karavAnI hatA. saMtanI vANIne artha samajya-vaNasamaye DokuM dhUNAvatA hatA. rahe che. ahIMyA eTaluM paNa kahI daie ke dhyAna sAthe jIvana AsapAsa devaLanA zveta vastradhArI rakSako UbhA hatA. vyavahAromAM saccAinI paNa ghaNI jarUra rahe che. pravacana pUruM karIne saMta saunA Azcarya vacce abrAhama pAse A mArge janAra vyakitae akhUTa zraddhA, dhIraja, AzAvAdI AvyA. sahaja smita karIne kahyuM : 'teM mane kaMI ja ApyuM nahIM. svabhAva, niyamitatA vagere guNo keLavavA Avazyaka che. sAdhanAnA abrAhama te zaramane mAryo jANe behoza thaI gayo ! hoTha phaphaDayA mArgamAM kadI utAvaLa thai zakatI nathI. dhImI paraMtu cokkasa pragati paNa dhvani na nIkaLe. saMte kahyuM: 'sAcA bhAvathI tuM je samarpita thAya e ja moTI vAta che. Akhare apUrNa mAnavI pUrNa banavAne karIza ene mAtA merI svIkAra karaze." prayAsa kare emAM samaya to lAge ja e dekhItI vAta che. vyakitanA puruSArtha ane zraddhA para pariNAmane AdhAra rahe che. dhyAnane abhyAsa saMtanI sUcanAthI abrAhama maThamAM Avyo. vidrAna pAdarIone ahaMpradhAna jIvanamAMthI pUrNacetanA tarapha lai jate hoi saune te jAtajAtanI sAdhanA karatAM jote. koI eka prakAre bhakita karavuM, mATe upayogI che. khAsa karIne AjanA saMgharSamaya jIvanamAM te keI bIje prakAre. abrAhamanuM mana bahu kocavAnuM. have tene khAvAenI khAsa jarUra che. pIvAne prazna te raho nahote, paNa zikSiAta pAdarIonI bhakita anuvAdaka : mULa aMgrejI joIne te bahu dubhAte. tene thatuM, mArI pAse zuM che je huM ApuM? zAradAbahena bAbubhAI zAha, De. ke. ena. kAmadAra. te ja vicAra karate, kaMI sUjhatuM nahIM. eka divasa rAtre te potAnA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-77 prabuddha jIvana jayArabAda vAra anAmata rAmanA saDaka paranA pUrvajIvanane saMbhArato te tyAM keka sagI AvyuM. * vyavasthA ane saMvAditA * te pachI roja rAtre abrAhama devaLamAM ja. mINabattInA prakAzamAM te mA pAse ghUMTaNiye paDIne prArthanA karyA bAda potAnI manuSyanI aMdara jJAna, zakita ane kAma karavAnI dhagaza game teTalAM aMgakarAmata pradarzita karata. chazabAjI, saLagatA kAkA, gulAMTa hoya; paraMtu jo tenI aMdara vyavasthAzakita tema ja saMvAditA (saMvAdamaya mAravI, bATalI para cAlavuM ane evI bIjI ghaNI rajUAta te karato. vAtAvaraNa ) sarjavAnI zakita na hoya te je kArya thoDA samayamAM dANuM devaLanI AsapAsa rAtre pharatA rakSako tenI sAme zaMkAbharI pariNAma lAvI zake tene ghaNe vakhata lAge te paNa sAruM pariNAma dRSTithI jotA. A mANasa roja rAtre kema devaLamAM jAya che? zuM kare batAvI zake nahIM. che tyAM ? setAna sAdhe che? niyamaddhi kaMI pApakarma kare che? vyavasthA eTale suMdara rIte kAma pAra pADavAnI kaLA; pachI e rakSakone samajAtuM nahIM. roja rAtre abrAhama devaLamAM dAkhala thatA vyavasthA ghara pUratI sImita hoya, koi zaikSaNika ke sAmAjika saMsthA mATenI ane mINabattInA prakAzathI devaLa jhagamagI UThatuM. rakSake tenA vaDA hoya ke jIvanamAM koi paNa kSetre kAma karatI judI judI aneka adhikArIne kahyuM, teNe vaDA pAdarInA aMgata sacivane ane sacive prakAranI saMsthAo mATe hoya, ene pAra pADavAnuM kauzalya vaDA pAdarIne. (Organisational Capacity) sarakhI ja zakita mAgI le che. jevuM vaDA pAdarIe dhyAnathI A vAta sAMbhaLI. pachI teo vicAramAM kArya te pramANe samaya vadhu-ocho hoi zake che. paDI gayA. abrAhamanuM dhyAna sAdhanAmAM nathI lAgatuM, cakaLavakaLa vyavasthAnA dhoraNe sauthI pahelAM te manuSya e vicAravAnuM che ke AMkhe cArebAju tAkI rahe che, rAtre zerIchUpIthI devaLamAM jAya che, sauthI paheluM kArya karyuM karavuM joie ane bIjuM kayuM hovuM joie. kalAkeka pachI bahAra Ave che vagere vAto temane kAne AvelI. tethI jo ema na thAya te jema ghoDA AgaLa ratha hoya te ratha cAlI na thayuM- saMta to rAmadarapeTA ! zaheranI mulAkAte AvyA tyAre sahaja zake ema avasthA thAya. dayAbhAve A rakhaDune devaLanA pavitra maThamAM dAkhala karI dIdhuM. paNa bIjuM manuSyanI aMdara jhINavaTabharI daSTi hovI joie ane A mALe gaTiyo lAge che ! nI keka apavitra kArya kare che. ka enI najaramAMthI jhINAmAM jhINI vastu paNa pasAra thavI joie. para ucharelA, kUtarA sAthe eMThavADa khAIne gujAro karanArAne mULa jeTalI agatyatA e moTI vAtane ke mane Ape teTalI ja agasvabhAva ( jAya? vicAratAM vicAratAM nirNaya karIne pAdarI sUI gayo. tyatA ene nAnI vAta ke kArya mATe ApavI paDe ane te ja jyAre kAryanuM pariNAma Ave tyAre samagra kArya dIpI uThe. tyAra pachI thoDA divasa pharI e ja rIte vItyA. eka divasa sAMje trIjuM ene mane gharamAM ke bahAra je enuM kAryakSetra hoya vaDA pAdarIe rAtrirakSakonA uparIne bolAvIne potAnI yojanA kahI. temAM nAnI vyakitathI mAMDI (ummaramAM athavA te padavImAM ke save bahu divase hAtha sApha karIza ema mAnIne hAtha khaMjavALato ja- vyakitae tarapha mAna tathA samabhAvanI daSTi hovI joie tathA darekanAM vALate te bahAra gayo. kAryanI yogya kadara karavI joie jethI dareka vyakita tenI sAthe te rAtre paNa abrAhama devaLamAM pravezyo. vaDA pAdarI ane haMmezAM eka AtmIyatAne bhAva anubhave ane jyAre jyAre jarUkadAvara rakSakonI TukaDI hAthavagAM hathiyAra laIne devaLanAM daravAje rata paDe tyAre tyAre tenI sAthe kAma karavA mATe tatpara rahe. AvIne UbhA rahyA. vaDA pAdarInA manamAM hatuM ke e bahAra Ave dhuM enA vANI, vicAra ane vartanamAM aikaya hovuM joie eTalI ja vAra ! sAbitI - purAvA sahita paDavAthI rAjA pAse ane enI daSTi na spaSTa joie, nahIM te sUcanA aspaSTa apAya ucita daMDa apAvI zakIza. e dhIrajathI bahAra UbhA rahyA. ane je ApelI sucanA barAbara pAra na paDe te sUcanAone amala ghaNA vakhata vI. sata vadhu kAjaLagherI thatI jatI hatI. khoTI rIte thAya ane vyakita para doSa Ave. havAmAM kAtila ThaMDI jAmI rahI hatI. mArgo, mahAlayo ane zerIo A uparAMta nAnI nAnI vyavasthA jevI ke gharamAM ke saMsthAmAM sUmasAma hatAM. dUra dUrathI kayAMka ko'ka raDayAkhaDayA kUtarAMno avAja je cIja barAbara je jagyAe mUkavAnI jarUra hoya tyAM ja mUkelI saMbhaLAvA sivAya sarvatra bhayAnaka zAMti hatI. vaDA pAdarInI dhIraja hovI joie. cIjo jarUriyAta karatAM vadhAre na hovI joie, have khUTavA mAMDI hatI. sAthIdArone bahAra UbhA rahevAnA saMketa nahIM te jyAre jarUra paDe tyAre kAmanI cIja jaDe ja nahIM. gharamAM karIne teo devaLamAM dAkhala thayA. ke saMsthAnI jagyAmAM saphAi ane cokhkhAi para khAsa bhAra dAkhala to thayA paNa saMgheDAutAra pratimAnI peThe teo tyAM ne mukAve ja joie, kAraNake svacchatA eka suMdara vAtAvaraNa UbhuM tyAM khAI gayA. jIvanabhara pote jenA darzananI jhaMkhanA sevI karavAmAM madadarUpa che ane enAthI manuSyane khUba suMdara ane sArA hatI, rAnI rAte jAgyA hatA, vratAdi niyamothI IndriyonuM zamana vicAro Ave che. karyuM hatuM, te mAM merI abrAhamane kheALAmAM laIne potAnA amUlya ApaNe jANIe chIe ke dareka manuSyanI aMdara A vyavasthAvastrothI abrAhamanA caherA parathI pasIne lUchatAM hatAM. saDaka para zakita svAbhAvika rIte hatI nathI tethI gharamAM ke saMsthAmAM je je lonI eMTha khAIne ucharelA A abrAhama ! vyakitamAM AvI vyavasthAzakita hoya temane zodhI kADhavA joie paNa rasamajune zI vAra ! vaDA pAdarI samajI gayA, sane zuM taLA saMcAlananuM kArya tenAM hAthamAM mUkavuM joIe. jeTalA pramAjoyuM hatuM abrAhamanI AMkhamAM ! abrAhamanI pAse tenA aMga- NamAM vyavasthA jaLavAze teTalA pramANamAM saMvAditA (saMvAdamama vAtAkasaratanA sAdhane paDayA hatA. mA tene mRda svare kaika kahetAM hatAM. varaNa ) sarjAze. abrAhamanA caherA para, AMkha mIMcAI jAya evI AbhA jhalakatI saMvAditA sarjavA mATe manuSyamAM keTalAMka guNa hovA jarUrI hatI, AMkhe anarAdhAra varaste jatI hatI. vaDA pAdarIne, saMte che. jemake sauthI pahelAM te eNe e barAbara samajavuM joie ke jevI abrAhamane kahelA zabdo pharI yAda AvyA - 'sAcA bhAvathI nuM je rIte mArA vicAromAM satyanuM pramANa che tevI rIte bIjanAM vicAromAM rAmarpita karIza tene mArI svIkAra karaze.' pAdarInuM mastaka Apa- sanyanuM pramANa che. jaina dharmamAM mahAvIra bhagavAne A vAta Apa +AmI gayuM. anekAMtavAdamAM khUba sarasa rIte samajAvI che. satya pUrNa che -ajita popaTa ane je ene jeTalA pramANamAM joi zake che teTaluM kahe che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 prabuddha jIvana tA. 1-1-73 tethI banne sAcA hoi zake che. bIjo guNa che mauna. kadAca evuM banI zake che ke kAryakSetre bannenAM vicAromAM matabheda paDe ane virodha Ubho thAya te manuSya mauna rahevuM joie. Ane kAraNe khe matabheda aTakaze, virodha zamaze ane maunane kAraNe samaya jatAM jenI bhUla haze tene samajAze. trIjo guNa che prArthanA karavAnI zakita. jagatamAM badhA ja manuSyo ApaNAM vicAranAM ke saMskAranA nathI paNa hatAM. jema ApaNAmAM guNa avaguNa hoya che tema darekamAM hoya che. jema ApaNA svabhAvamAM nabaLAio hoya che tema badhAmAM hoya che. Ave vakhate prabhune prArthanA e uttama upAya che. je ApaNe nathI karI zakatA te prabhu saraLatAthI karI zake che ane ApaNe eka moTA saMgharSamAMthI bacI jaIe chIe. cothe guNa che zAMti. manuSya bane tyAM sudhI potAnI aMdara eka zAMtimaya vAtAvaraNa sarjavuM joie ane jIvanane badho vyavahAra emAMthI karavo joie. je manuSya haMmezAM potAnI aMdara naMga vAtAvaraNa (tensions )mAM rahe che te vakhata jatAM krodhI banI jAya che ane visaMvAditA tarapha DhaLatA jAya che. zAMtimaya avasthAmAM rahenAra manuSya potAnI AjubAju eka adbhuta vAtAvaraNa sarjato rahe che. enI pAse AvanArane paNa aNajANapaNe zAMti maLe che. udvega zame che ane svAbhAvika rIte ja saMvAditA racAya che. saMvAditAne pAye prema, kalyANa ane namratA che. uparanAM guNo jo A pAyA para racAya te gharamAM, kuTuMbamAM, samAjamAM, dezamAM ane pRthvI para pachI bhale kAryakSetra game te hoya svAbhAvika rIte ja prabhunuM dhAma racAya che. dAminI jarIvAlA * traNa patra . samajavA pramANe bhagavAna zrI rAgadveSathI para che ane Apane tathA bIjA mitrone temanA bhagavAna zrI mahAvIra uparanA pustaka upara vAMcIne vicArazo : 1. mahAvIra merI daSTi meM 2, mahAvIravANI bhAga 1-2-3 3. jIvasUtra bhAga 1-2 ane A yuganA je be mahApuruSa che. zrI je kRSaNamUrti ane bhagavAna zrI rajanIza (jemanA pratye ApanA vicArothI du:kha thayuM che. te AzA rAkhuM chuM ke Apane yogya viveka upalabdha thAya.) svAmI AnaMda bhAratInA jya rajanIza [3] vahAlA murabbI sAheba, Apane javAba, AcArya rajanIzajInI mAnyatA "ahiMsA " bAbatano prabuddha jIvana tA. 16-12.76 ne vAMcIne nIce bAbato bAbata temanA bhASaNa zrI gAMdhIjInI bhUlo bAbatamAM temaNe kosa medAna muMbaImAM ApelA ane je meM barAbara sAMbhaLela tene sArAMza AmAM lakhuM chuM. (1) temaNe temanA bhASaNamAM kahela ke dakSiNa AphrikAmAM pUjya gAMdhIjIe temanA ghare bIjA je sutA ane pezAba mATe je Taba lAvatAM te kasturabAne uThAvavA gAMdhIjI pharaja paDatA te gAMdhIjInI bhUla hatI. (2) pUjya gAMdhIjIe ahiMsaka asahakAra karI hajAro lAkhA manuSya upara lAThI, geALI gesa, pakaDApakaDI. vigere karAvI ane tethI lAkhanA jAnamAM gayA te karatAM ja hathiyArathI laData karI svarAja meLavatAM vadhAremAM vadhAre dasa lAkhane bhega thAta, jyAre A ahiMsaka laDatamAM lAkho marANA, ghAyala thayAM, jela gayA, vigere, te pUjya gAMdhIjInI moTI bhUla hatI. te ahiMsaka laDAI kahI zakAya nahIM, vigere. (3) pUjya gAMdhIjIe khAdI 1916 thI zarU karAvI tenA karatAM dezI mIlone uttejana ApI dezI mIlene ja Agraha karyo hota te carakhAnI khAdI jemAM karoDo rUpiyAnI khATa lAgI ane saphaLa na thaI te paNa temanI bhUla hatI. ama na jara paNa vyAkhyAnamAM AcArya rajanIzajIne bhASaNamAM je bIjA koI paNa netA AjasudhI belyA tethI te temanI draSTie pUjya gAMdhIjInI bhUla kADhI tethI tyArapacho temanA bhASaNamAM javuM ke sAMbhaLavA meM baMdha karyA. tathA chApAmAM muMbaI samAcAra ke bIjA chApAmAM temanA anuyAyIe bhagavAna rajanIzajInA vyAkhyAne bAbata je lakhe che te paNa barAbara nathI. bhagavAna zabda kone mATe vAparI zakAya te mATe prazna che. vaLI 14 varasa sudhInA chokarAne Aga upara kapaDuM kAMI ne pahere te bAda nathI tema teo khullAM kahe che. A badhI carcA karavI ThIka nathI. lokomAM sAdhAraNa evI mAnyatA che ke teo badhAne "mesarIjhama" thI bhASAmAM vaza kare che, vigere. Ape tA. 16 1276 nA prabuddha jIvanamAM ATaluM " :ahiMsA" bAbate lakhe tethI je bhASaNe meM tathA hajAro mANase temanI mukhethI ja sAMbhaLelA, pUjya gAMdhIjI bAbata te lakhuM chuM. te ApanaM. yogya lAge ane vAMcakonA hItamAM hoya to prabuddha jIvananA pAna upara lakhaze. je tadana sAcuM sAMbhaLyuM teja sArAMza lakhela che. - prabuddha jIvanane vAcaka 20-12-'76 murabbI zrI cImanalAla cakubhAI zAha tA. 16-12-76nA 'prabuddha jIvanamAM Apane zrI rajanIza parane lekha vAMcyo. temAMthI mane ghaNuM jANavA maLyuM che. Ape parokSa rIte je mane mArgadarzana ApyuM che te badala huM Apano ghaNA ja RNI chuM ane Apane AbhAra mAnuM che. lagabhaga 2-3 varSathI zrI rajanIzanI amuka jAtanI chApa mArA mAnasa para paDatI jatI hatI huM tenA pravAhamAM kheMcAI rahyo hato. mane samajAtuM nahotuM ke A sAcuM thAya che ke khATuM. mane eka sAcA vaDIlanA mArgadarzananI jarUra hatI. kadAca niyatieja e mATe ApaNe saMyoga karAvyo haze. ApanA mArgadarzana mATe jeTalo AbhAra mAnuM eTale ocho che. candrakAnta paMDayA [2] tA0 21-12-1976 mAnanIya maMtrIzrI cImanabhAI, Apane lekha "vikRtine namUna" tA. 16-12-76nA "prabuddhajIvanamAM vAMcIne ghaNA aphasosa thaze. Apa paNa bhagavAna zrI rajanIza pratye pUrvagraha dharAvo chotethI upaniSadanI vAta sAcI pADo cho, ke ajJAnI te aMdhakAramAM che paNa jJAnIo mahAaMdhakAramAM bhaTake che. bhagavAna zrI rajanIzane hajI paNa A5 pUrvagraha vInA jarUra sAMbhaLe athavA vAMcaze te zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pAkSika mukhapatranI vadhAre sArI sevA karI zakaze. A5 . lakhe che ke gAMdhIjI pratye rajanIzane dveSa jANIto che. mArA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-77 Bu prabuddha jIvana prajA ane reDiyonI svica khAlI eTale ApaNA AgevAnonA zANapaNamAMthI jharatA beodhavacano sAMbhaLavA maLe che. roja chApuM ughADo eTale zuM karavuM joie ke zuM thavuM joie tenI zikhAmaNa vAMcavA maLaze; paraMtu moTA bhAge A badhuM karavAnI sattA ane taka sarakAra hastaka ja hAya che, tema chatAM e badhuM kema thatuM nathI? kadAca evI eka rUDhi paDI gai che ke AgevAnonA koi paNa bhASaNamAM zikhAmaNa ane sArAM kAme karavAnI abhilASA hovI ja joie. tAjetaramAM polIsa khAtAnI sudhAraNA karavAnI AvazyakatA vize keTalAka ucca netAoe bhAra mUkayA ane svataMtratAnAM 30 varSamAM paNa polIsa prajAnA mitra, madadanIza ane sevaka banI zakela nathI tenA kheda vyakata karavAmAM Avyo. polIsa inspekaTara janaralAnI sabhAmAM rASTrapatie, vaDA pradhAne, gRha pradhAne vageree misA jevA kAyadAne durupayoga na thAya tenI paNa zikhAmaNa ApI. hamaNAM gRhapradhAna brahmAnaMda reDDIe kahyuM ke polIsa prajAjanA para julama paNa kare che evA banAvA vaDA pradhAnanA jANavAmAM AvyA che, tethI temaNe kheda vyakata karyo che ane rAjyonA mukhya pradhAnone tenA vize lakhyuM che. mahattvano savAla e che ke saMrakSaNa senA, tenA dezaprema, zaurya ane AtmasamarpaNa vaDe AvI lokapriya banI, paNa polIsakhAtA tye prajAne bhaya ane tiraskAra kema che? deza parAdhIna hatA tyAre ...matI vijyAlakSmI paMDite sainyanA javAnone--rice soldiers bhADUtI sainiko-kahyA hatA. sainye batAvI ApyuM ke te bhADUtI sainya nathI. jyAre AjhAda hiMda phojanI racanA thai tyAre aMgrejone khAtarI thaI ke have hiMdI sainyanA baLe hindustAna para rAja thai zakaze nahi. svAtaMtrya saMgrAmane polIsanA pazubaLa vaDe kacaDI nAkhavA aMgrejoe peAlIsa khAtAno upayoga karyo hato. peAlIse javAharalAla naheru ane lAlA lajapatarAya jevA prathama paMkitanA netAone paNa lAThI vaDe mAryA hatA. mAranAra hAtha gAro hoya ke bhUrA hoya e taphAvatanuM mahattva nathI, paNa polIsakhAtAe AjhAdInuM AMdAlane kacarI nAkhavA mATe utsAhano atireka paNa batAvyA hatA. peAlIsa khAtAnI e praNAlikAgata mAnyatA hatI ke rAjyanI sAme mAthuM UMcakanAra gunegAra ke rAjadrohI ja hoya. pahelI rASTrIya sarakAramAM saradAra paTela gRhapradhAna thayA pachI teo polIsanuM mana dhoI nAkhavA mAgatA hatA. dezamAM damana mATe Ai. sI. esa. amaladAro javAbadAra gaNAtA hatA ane deza svataMtra thayA pachI temaNe potAnI bhIti saradAra pAse vyakta paNa karI hatI. saradAre bhUtakALa bhUlI jaine potAno saMpUrNa vAsa temanAmAM mUkavA khuthI batAvI hatI. jo saradAra vadhu jIvyA hota to temaNe polIsakhAtAnuM mana paNa dhoi nAkhyuM hota. paraMtu navA yugane anukULa thavAnuM sanadI adhikArIone sUjhayuM ane teo AgaLa AvyA tema polIsakhAtAne kema na sUjhayuM ? svataMtratAnAM 30 varSamAM ane kaTokaTInA zAsana daramiyAna paNa kema na sUjhatuM? rAjyazAstra pramANe rAjyanA pAyA baLa che ane baLa, sainya tathA polIsa vaDe vyakata thAya che; paraMtu A jarIpurANA khyAla kalyANa rAjyamAM svIkArI zakAya nahi. ApaNaeN kalyANa rAjyanuM dhyeya svIkAryuM che. tema chatAM rAjya baLa para mustAka che. kalyANa rAjyamAM sainya bAhya zatruo sAme dezanuM rakSaNa karavA mATe ja hoya che ane peAlIsa AMtarika vidroha, gunegAro tathA kudaratI Aphato sAme prajAnuM rakSaNa karavA mATe ja hoya. Aga ke kudaratI Aphata vakhate jema baMbAvALAne ane zArIrika saMkaTa vakhate reDa - krosanI embyulansane madade belAvavAnA pahelA vicAra Ave che tema koi paNa bhaya ke saMkTa ke muzkelI vakhate polIsanI madada levAnA pahelA vicAra AvavA joie; paraMtu peAlIsa pratye AtmIyatA, zraddhA ke vizvAsa bese evuM kazuM svataMtratAnA 30 varSamAM paNa peAlIse hajI karyuM nathI. AthI ghaNI vakhata phariyAda karavAnuM paNa TALavAmAM Ave che. aMgrejImAM jene bruTa phorsa (pazubaLa) kahevAmAM Ave che, tenA pratIka tarIke peAlIsane jovAmAM Ave te deza mATe ke peAlIsa mATe zobhAspada nathI; paraMtu briTiza jamAnAthI polIse peAtAnI 167 peAlIsa AvI ja AbarU jALavI rAkhI che ane temAM sudhAro karavA mAgatuM nathI. eka khAtAnI praNAlikA dIrdhakALathI rUDha thaI jAya che te bhUMsAtI nathI ane temAM kAma karanArAo paNa e praNAlikAnI bahAra javA lalacAtA nathI. aMgrejoe ApaNane nIDara, niSpakSa ane nyAyI nyAyAdhIzenI praNAlikA ApI. Aje jyAre dezamAM bhraSTAcAra eka niyama ane sadAcAra apavAda banI javA lAgela che tyAre paNa nyAyAdhIzo nIDara, niSpakSa ane prAmANika hoya e praNAlikA jaLavAi rahI che. jo ke temAM apavAdo bane che, aMgrejoe peAlIsa khAtAnI judI praNAlikA sthApI. temaNe tene pazubaLanuM evuM pratIka banAvyuM ke gunegAro ane 'caLavaLiyA'', badhA tenAthI Dare. jeo bIjAne DarAvI zake che teo temanI pAsethI geralAbha paNa meLavI zake che. jo bIjAne DarathI nahi paNa prema ane sevA vaDe tenA vizvAsa jItI lIdhA hoya tA geralAbha meLavavAne vicAra paNa Ave nahi. AzvAsana polIsakhAtAmAM lAMcaruzvata levAya che, kALAMdhALAM thAya che, sattAno durupayoga thAya che. koi vAra AvA kissA adAlatonI AMkhe caDe che tyAre te AvAM duSkRtyo karanAra polIsanI TIkA kare che, jhATakaNI paNa kADhe che; paraMtu tenI asara zI ? lagabhaga kai nahi. peAlIse jenA pratye geravartAva karyo hoya, anyAya karyo hoya, khoTI rIte saMDovyA hoya tene tethI bhAgye ja kaI maLe che. peAlIsanA durAcAranA ane atyAcAranA keTalAka evA kissA korTamAM ughADA paDe che ke te vAMcIne ApaNA puNyaprakopa pragaTe. to pachI sarakArone traNa dAyakAmAM kema nathI vicAra Avato ke prajA para AvA atyAcAra aTakAvavA peAlIsanuM mAnasaparivartana ane kAyApalaTa karavAM joie? rAjyomAM peAlIsanA atyAcA2nA banAvo bane ane te pratye vaDA pradhAne mukhya pradhAnonuM dhyAna kheMcavuM paDe to teno artha e ke polIsa khAtA sAthe rAjya sarakArone paNa sudhAravAnI jarUra che. polIsa khAtuM mAtra julamI ane aprAmANika mANasothI ja bhareluM hAya che, evo khyAla tene anyAya karaze. peAlIsa khAtAmAM kartavyaniSTha, prAmANika ane bahAdura mANasA paNa hoya che. je peAtAnI jIMdagI jokhamamAM mUkIne paNa prAmANikapaNe potAnuM kartavya bajAve che. muMbainA vadhArAnA polIsa kimazanara zrI kulakarNIe mane eka divasa kahyuM hatuM ke huM roja savAre evI prArthanA karIne kAme caDuM chuM ke mArA hAthe kazuM khoTuM kAma na thAya aneM mane mArA kartavyamAM yaza maLe. paraMtu AvA sajjano thoDI saMkhyAmAM hoya tethI AkhA khAtAte sudhArI zake nahi, ane jo sarakAra pote polIsa khAtAne sudhAravA mAgatI na hoya to polIsa khAtuM kadI sudhare ja nahi. ahIM AMkhamAM khaTake evA eka virodhAbhAsa che. prajAnA mata vaDe cUMTAine prajAnA pratinidhie jyAre sarakAramAM jAya che tyAre temane ja prajA para zAsana karavA mATe pazubaLa ane bhraSTAcAra mATe nAmacIna hoya evA polIsa khAtAnI jarUra paDe che. jo mAtra vAta ane bhASaNA karavAne badale kharekhara kalyANa rAjya racavuM hoya te polIsakhAtAmAM krAnti karavI joie, temAM evA mANasAnI bharatI thavI joie, temane evI tAlIma ApavI joie ane evI praNAlikA sthApavI joie ke vaDA pradhAne apekSA vyakata karI che tema polIsane ema lAgavuM joie ke tenuM astitva prajAnI sevA mATe ja che. ane prajA tenI mAlika che, pote prajAnA sevaka che. atyAre to prajAmAM evA khyAla che ke peolIsamAM dAdAAnA dosta, guMDAonA bhAgIdAra ane gunegArone DhAMkanAga paNa che. jo muMbai jevA jAgRta zaheramAM, jayAM peAlIsa AvI kuzaLa che tyAM paNa tenI AbarU garva levA jevI nathI te nAnAM nagaromAM ane grAmyapradezamAM zuM haze? koivAra prakopa jAge evA gunA karanArA paNa chUTI jAya che athavA pakaDAtA nathI ane adAlato peAlIsanI AkarI TIkA kare che tyAre e vAMcIne ApaNane polIsa khAtAnAM duSkRtyo para puNyaprakopa pragaTe che. pachI ApaNe paNa bhUlI jaie chIe. ApaNe zuM karIe? ApaNe cUMTelA pradhAnane paNa pUchI zakatA nathI, eTale to vaDA pradhAne temane temanI pharajanuM bhAna karAvavuM paDe che. vijayagupta maurya
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana khagALadarza nAgAra-pleneTeriyama du gAMdhIjIne eka vakhate eka mANase pUchyuM hatuM ke "mane rAtre sUtAM sUtAM keTalIka vAra khUba kharAba vicAro Ave che to mAre e vicArothI mukata thavA mATezuM karavuM?" gAMdhIjIe ekasUtrI javAba Apyo hato ke rAtre sUtAM sUtAM AkAza nirIkSaNa karo. AkAzamAM vistarelI virATanI phATa lIlAne joIne mAnavIne potAnI kSudratAnuM bhAna thayA vinA rahetuM nathI. e bhAna thAya eTale badhA abhadra vicAro manamAMthI dUra thAya, mANasanI daSTi bhadra pratye maMDAtI thAya. 'sarve bhadrANi pazyantu' evA je prArthanAmaMtra che te mAnavInA jIvanane bharI rahe evuM vicArIne ja gAMdhIjIe pelA mANasane rAtre AkAzadarzana karavAnI salAha ApI haze. ane kharekhara, AkAzanuM darzana e bhavya che, divya che. tame jiMdagIbhara enuM darzana karyA karo tA paNa thAko nahi evuM enuM sauMdarya che. ane ethI ja teA AkAzanuM darzana karatA RgvedanA vaeNna RSinA momAMthI udgArosarI paDayA hatA ke 'pazya devasya kAAM, na mamAra na jIyaMti' - je maratuM nathI ane je jIrNa thatuM nathI evuM devAnuM A kAvya nuM je. AjanA yaMtra-yugamAM jIvatA koI zaherI mAnavIne, vena rUSinA jevA koI, AkAzanA A divya kAvyane jovAnuM kahe ane e mAnavI, upara AkAza para mITa mAMDe to ene zuM dekhAya? kAMI jhAjhuM nahi. kAraNake, zaherAmAM jhaLAMhaLAM thatA vIjaLInA dIvA AkAzanI AbhAne jhAMkhI pADI de che ane ene mAtra thoDA vadhAre prakAzana tArA sivAya bIjuM kAMI dekhAtuM nathI. e kudaratanI eka anokhI lIlAnA paricayathI vaMcita rahI ya che. maMtrayuge sarje lI A khoTa pUravA mATe ane sAtheAsAtha, AbAlavRddha sau koIne khageALanI camatkRtiomAM rasa letA karavA mADha, maMtravidoe peAte ja eka sAdhana zeAdhyuM che ane e sAdhana che pleneTeriyama. ApaNe ene nakSatra darzanAgAra ke khagALadarzanAgAra kahI zakIe. muMbaImAM hamaNAM ja eka AvuM nakSatradarzanAgAra sthApavAmAMAvyuM che. ApaNe enA ane sAthosAtha thoDo khagALana paNa paricaya meLavIe. paMDita javAharalAla naherunA vijJAnaprema to jANItA che. AvA vijJAnapremI mahAnubhAvanI smRtimAM muMbaImAM UbhA thaI rahelA virATa neharu kendranA eka bhAga tarIke, prajAne vijJAnamAM rasa letI kare evuM ! khageALadarzanAgAra bAMdhavAmAM Ave e sarvathA samucita che. ApaNA dezamAM A trIjuM ane sauthI moTuM khageALadarzanAgAra che. eziyAbharamAM paNa e sauthI mATuM che. jemaNe ApaNA dezanA ke videzamAMnA khageALadarzanAgAra joyAM nathI temane enA viziSTa ghATanA khyAla Ave ema nathI eTale pahelAM huM enA ghATa aMge gheADuM varNana karIza, muMbaImAM varalInA rAjamArga enIbisenTa mArga parathI jeo pasAra thayA haze temaNe, tyAM tAjamahAlanA guMbaja jevA athavA to bIjApuranA gelaguMbaja jevA guMbaja baMdhAyelA joyA haze. A ja che muMbaInA gALadarzanA gAranA guMbaja. ApaNA mAthA para AkAza guMbajanA AkAre vista reluM che ane e guMbajanA aMdaranA bhAgamAM jANe tArA maDhayA hoya evA dekhAva karavA mATe khagoLanuM kRtrima darzanavijJAnIo AvA guMbajamAM ja karAve che. muMbaInA khagALadarzanAgAranA guMbajanI uMcAI 75 phITanI che ane eno vyAsa paNa 75 phITanA che. guMbajanI nIce, 550 prekSako ArAmathI besI zake evI beThako che ane enI nIcenA taLa tA. 1-1-77 malAmAM granthAlaya vagere che, paNa enI vAta pachI karIzuM, pahelAM khagALadarzanAgAranI vAta karIe. khagALadarzanAgAranA kendramAM nIce, pAMca Tana vajananuM eka rAkSasI projekTara geAThavavAmAM AvyuM che. A projekaTaramAM bIjA 110 nAnAM prAjekTaro che. prekSako jovA mATe taiyAra thAya te pachI sauthI pahelAM te temane muMbaInI kSitija rekhA dekhAya che. e kSitija rekhA guMbajanI nIcenA bhAga para aMkita karelI che ane emAM rAjAbAI TAvara, bhAbhA aNukendro vage2e dekhAya che. A kSitijarekhA dhIme dhIme jhAMkhI thAya che ane khageALadarzanAgAramAM aMdhakAra chavAvA mAMDe che. tenI sAtheAsAtha ja guMbajanA ardhagALa phalaka para tArA TamaTamavA mAMDe ane muMbaImAM rAtre dekhAtAM AkAzanI sAdyanta pratikRti guMbajanA lUka para aMkita thayelI dekhAya che. ApaNe jANIe chIe ke AkAzanA caMdaravA sthira nathI rahetA. badhA ja tArAcA, nakSatra, graho vagere pUrvathI pazcima tarapha pravAsa karatA dekhAya. A pravAsa paNa khagALa darzanAgAranA guMbaja para ApaNane dekhAya che. dareka tAro, dareka nakSatra, dareka graha enA ane enI jyoti pramANe ja, guMbajanA laka para aMkita tha ApaNe joi zakIe chIe. A badhI karAmata, pelA rAkSasI projekaTaramAM gAThavelAM bIjA 110 prAjekaTaro dvArA thAya che. dareka avakAzI piMDanI vijJAnIoe nakkI karalI gati pramANe ja A guMbajamAMnI enI judI judI jhaDape cAlatI IlekiTraka meTaro ane vIjANuvidhA e traNanA subhaga saMgamathI, avakAzanA gALAnI badhI ja rIte saMpUrNa evI pratikRti khagoLadarzanAgAranA guMbajamAM UbhI karI zakAya che. ane vijJAnIoe khUbI to evI karI che ke bhUta, vartamAna, ke bhaviSyanA koI paNa divase tArAonI, nakSatrAnI ane grahonI avakAzI sthiti kevI hatI te jANavuM hoya to khagALadarzanAgAranA projekaTaro temane jaNAvI zake. dA. ta. gAMdhIjI janmyA te divase tArAo ane graho AkAzamAM kayAM UbhA hatA te A prAkaTaro tamane jaNAvI zake. are bhagavAna buddha ke zrImad zaMkarAcArya janmyA te vakhatanI temanA janmasthaLa uparanA AkAzanI sthiti paNa ka prAjekaTaro jaNAvI zake. vacce thoDA varasa para jyAre aSTagraha" thayA hatA tyAre, ATha graho kevI rIte AkAzamAM geThavAI gayA hatAM. te jo jovuM hoya to te paNa prAjekaTaro batAvI zake. A vAMcI koI joSI mahArAjane A khagALadarzanAgAra vasAvavAnI IcchA thaI Ave tA navAI nahi, jo ke e IcchA kadI bara Ave ema nathI, kAraNake A darzanAgAra bAMdhavA pAchaLa 1 karoDa 60 lAkha rUpiyAno kharca thayo che. ApaNe, khagALadarzanAgArano guMbaja para pheMkAtI AkAzanI pratimAnI vAta karI. have bIjI keTalIka khagoLIya camatkRtio je A darzanAgAramAM samAviSTa karavAmAM AvI che tenI vAta karIe ghaNAne khabara to haze ja ke koI paNa avakAzI piDanA dravyasaMcaya ane enA sapATI paranA gurutvAkarSaNa vacce sIdhe baMdha che. dA. ta. candranA dravyasaMcaya pRthvI karatAM ghaNA Ache che eTale enuM sapATI paranuM gurutvAkarSaNa pRthvI karatAM chaThThA bhAganuM che. pRthvI para je navajAta zizunuM vajana traNa kilo hoya tenuM candga paranuM vajana to rahe kile ja thAya. e ja pramANe gurunA grahanA dravyarAMcaya pRthvI karata ghaNA vadhAre che eTale enuM sapATI paranuM gurutvAkarSaNa paNa pRthvI karatAM vadhAre che. pRthvI para je mAnavInuM vajana 50 kilA hAya tenuM guru para 123 kilo thAya. grahamALAnA badhA grahonA gurutvAkarSaNa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-07 prabuddha jIvana 169 - - - - - - - - - - pramANe tyAM mAnavInuM vajana keTaluM thAya te batAvavA mATe eka gurutvAkarSaNa khaMDa paNa A khagoLadarzanAgAramAM che. dareka graha mATe eka kebIna banAvavAmAM AvI che ane e kebInanuM vAtAvaraNa, e graha para je prakAranuM vAtAvaraNa hovAnuM vijJAnIoe kazuM che te prakAranuM banAvavA prayatna karavAmAM Avyo che. alabatta, pRthvI sivAyanA keI graha para prANavAyu nathI ane hoya to te jUja prama mAM, eTale ema samajavAnI jarUra nathI ke A judA judA grahonI kebInemAM prANavAyu nahi hoya. e kebInamAM janAra koI gUMgaLAI nahi mare. ene to tyAM mAtra je te grahanA parisarane bhAsa thaze ane e kebInamAM rAkhatAmAM AvelAM trAjavAM upara ene e graha uparanuM potAnuM vajana jovA maLaze. A gurutvAkarSaNa khaMDa uparAMta, khagoLadarzanAgAramAM, sUryanI AjubAju thatAM grahonA bhramaNane khyAla ApatI eka yaMtravyavarathA paNa che. enuM nAma che rerI plAneTarI sisTama moDela. AmAM badhA grahonAM paribhramaNa nathI batAvAyAM. grahanAM ja paribhramaNa batAvAyAM che. A hAlatA cAlatA moDelamAM, graha ekabIjAnI saMdarbhamAM ane sUryanI AjubAju kevI rIte paribhramaNa kare che te spaSTa jaNAya che. pRthvInuM eka varasa eTale dasa miniTa, e pramANa anusAra A grahonA paribhramaNanI gati goThavavAmAM AvI che. ApaNe jANIe chIe ke zaninI grahane sUryanI AjubAju pharatAM 30 varSa lAge che. ererI meDelamAMnA zanine sUryanI AjubAju pharatAM 300 miniTa lAge che. A ererI moDelanI sAthe AkhI grahamALA aMgenuM eka koSTaka paNa tyAM mUkavAmAM AvyuM che. emAM pRthvI ane bIjA graho vaccenA aMtaro, ene paribhramaNa samaya vagere vigate ApavAmAM AvI che. ane khagolIya camatkRtinI vAta kAMI ahIM ja pUrI thatI nathI. candra uparanAM mAnavInAM utarANa aMgenI eka AhAdaka camatkRti paNa khagoLadarzanAgAramAM mUkavAmAM AvI che. guMbajanI bahAra, candranI sapATIne kharAkhara khyAla Ape evuM eka dazya UbhuM karavAmAM AvyuM che. candra paranA hUMDo ane khINo vagere emAM Abehuba rajU karavAmAM AvyAM che ane tame eka baTana dAbo eTale e candranI dharatI para eliyana utare, e dharatI para pRthvIne udaya ane asta thAya e badhAM diladhaDakAvanArAM dazyo paNa temane jovA maLe. vaLI candra tathA sUryanAM grahaNo rAhu ke ketuthI thatAM nathI, paraMtu sUrya, candra tathA pRthvI cakkasa rIte eka lITImAM goThavAya eTale thAya che e batAvatA maMtra saMcAlita moDela paNa tamane A khagaLadarzanAra gAramAM jovA maLaze. ane mAnavIne garva gALI nAkhavA mATe, samagra brahmAMDanA saMdarbhamAM, pRthvInuM ane sUryamALAnuM sthAna paNa keTaluM gauNa phATa kinArA paranA retInA eka kaNa jeTaluM che te batAvatuM eka citra paNa tyAM pAse ja mUkavAmAM AvyuM che. khagoLadarzanAgAramAM sUryanA darzana mATe eka khAsa Teliskopa paNa che. emAM sUryanuM nirIkSaNa karyA sivAya sUrya paranAM dhAbAM joI zakAya che ane Teliskopa sAthe joDelI 21 phUTanI aMtargoLa kAcapaTTI dvArA, sUryanA prakAzanuM enA raMgapaTalamAM je vibhAjana thAya che te paNa joI zakAya che. sUryanA raMgapaTalamAM phUAunahophara nAmanA vijJAnIe pahelavahelI je UbhI lITI joI hatI te vijJAnanI prayogazALAmAM na dekhAya eTalI badhI spaSTa rIte dekhAya che. AvI lIMTIosUryamAM cokkasa tattvonA astitvane kAraNe raMgapaTalanA cokkasa sthaLe racAya che e phUAunahopha zodhI kADhayuM hatuM ane enA uparathI to heliyama nAmane vAyu pahelavahelo sUrya para zodhAyo hato. pRthvI para te enuM astitva tyAra pachI mAlama paDayuM hatuM. hakIkatamAM te pRthvI paranAM mULatanuM sUrya para paNa astitva hovAnI vAta A phrAunahopharanIfTIo dvArA ja siddha thAya che. khagoLadarzanAgAranI AkhI racanA ja khUba kalpanAzIla che. tame e AgAramAM pravezo eTale ApaNI sUryamALA jenI sabhya che te tArAvizvane e to tAdazya citAra tamArI AjubAju aMkita thayele jANAya ke tame jANe bAhyAvakAzamAM ja praveza karI rahyA che ema tamane lAge. vaLI tame bIje daravAjethI jyAre darzanAgAranI bahAra nIkaLe tyAre tamane maMgaLanI dharatI parathI ja pasAra thaI rahyA cho evo bhAsa thAya, e prakAranuM citrakAma AjubAju karavAmAM AvyuM che. - have A badhI camatkRtienI vAta choDIne thoDI bhautika vAta karIe. je pAMca TananuM projekTara khALadarzanAgAramAM mukavAmAM evyuiM che te jhaverabhAI paTela TrasTadvArA pUrvajarmanIthI maMgAvavAmAM AvyuM hatuM ane enI pAsethI naheru kendra e lIdhuM hatuM. A TrasTanA eka TrasTI zrI pI. je. paTela e khagoLadarzanagAra samitinA pramukha che. A uparAMta khagoLadarzana mATenA kAryakramanuM Ayojana karanAra samitinA pramukha ApaNA vikhyAta khageLi vijJAnI Do. jayata rilIkara che. De. hAIla sAthe maLIne emaNe vizvanI utpatti aMgene "sTeDIsTreITa yunivarsa "nA nAmAbhidhAna vALA siddhAnta rajU karyo ane eNe duniyAbharamAM vivAda jagAvyo hato enI ghaNA khagoLasiyAone khabara haze ja. De. narilIkara amiprajAmAM ane khAsa karIne bALakomAM vijJAnanA prasAra mATe khUba aMgrahI che e to jANItI vAta che ane ethI ja jANe khagoLadarzanAgAramAM khagoLane abhyAsa mATenuM eka suMdara pustakAlaya paNa rAkhavAmAM AvyuM che. vaLI khyAtanAma vijJAnIeAnAM pravacane paNa tyAM javAnI vicAraNA thaI rahI che. A uparAMta Teliskopa vagere jevAM khagalIya upakaraNa banAvavAnI je kizora-kizorIone IcchA hoya temane mATe eka hobI vibhAga paNa tyAM rAkhavAmAM Avyo che. ane bALakone vidyArthIone A dizAmAM abhyAsa karavAnI vadhAre preraNA maLe te mATe ja khagaLadarzanAgarimAM dararoja savAre, vidyArthIone, khagALadarzananA kAryakrama maphata batAvavAmAM Avaze. lagabhaga 45 miniTanA A kAryakramanI samajaNa paNa cAra bhASAemAM aMgrejI, gujarAtI, marAThI ane hindImAM ApavAmAM aAvaze. sAMjanA kAryakrama mATe pukhta vayanA mATe rU. pAMca ane nAnA mATe rU. aDhI e rItanI phI levAmAM Avaze. | ApaNA baMdhAraNamAM, prajAmAM vaijJAnika manovRtti keLavAya e mATe hamaNAM ja khAsa ullekha karavAmAM Avyo che. paMDita naheru rue paNa eka samaye kahyuM hatuM ke: "vaijJAnika manovRtti dvArA ja jIvananI sAcI dizA ApaNane sAMpaDe che. svataMtra mAnavInI A ja manovRtti hoI zake." ( AkAzavANInA saujanyathI) -manubhAI mahetA zrI maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita vidhAsatra mahAkavi nhAnAlAlanI zatAbdI nimitte zrI candravadana cI. mahetAnA traNa vyAkhyAne viSaya: kavi nhAnAlAlanuM nATayakalAtattva sthaLa: InDiyana maracanTasa cembara sabhAgRha - carcageTa, rAmaya: tA. 10, 11, 12, mI jAnyuArI 1977 roja sAMjanA cha vAge. pramukha: DaM. ramaNalAla cI. zAha. saune padhAravA premabharyuM nimaMtraNa che. I ",4 + cImanalAla je. zAha 4 ke. pI. zAha, maMtrIo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. prabuddha jIvana tA. 1-1-77 - saMvedanazIlatA tA. 15-12-76nA roja saMdhanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM 'abhyAsa vartuLa"nI sabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM, tyAre vyAkhyAtA zrI dolatabhAI bI. desAIe "saMvedanazIlatA" e viSaya upara vyAkhyAna ApyuM hatuM. temanA A vyAkhyAne zrotAone prabhAvita karyA hatA. tene TUMka sAra nIce pramANe hato : zarUAtamAM zrI nIrUbahena zAhe prArthanA gAI hatI. tyAra bAda zrI subodhabhAI ema. zAhe temane paricaya Apyo hato ane vyAkhyAnanA aMte AbhAradarzana karyuM hatuM : . vyAkhyAna zarU karatAM zrI dolatabhAIe kahyuM ke mANasanA be svarUpe che. eka te je mULa che te, ane bIjo te vikase che te. A banne vacce yuddha cAlyA kare che. mANasa pate ja pitA para humalo karatA hoya che. tenuM je mULa svarUpa che, tene je vikAsa thAya che tenI doTamAM te potAnA mULa svarUpane bhUlI jAya che, je asala mANasa che te visAre paDatuM jAya che, evA jAya che. AjanI vikAsanI doTamAM paNa jo ApaNe te mULa mANasane oLakhI zakIe eTalI jAgRti rahe to mANasane avazya zAMti maLe. eja mANasa yAMtrika thaI gayuM che ane e kAraNe te mananI zAMti khoI beTho che. je duniyAmAM je rIte ApaNe vikasI rahyA chIe temAMthI jAgIe to sAruM. jene ApaNe vikAsa mAnI beThA chIe te sAcA arthane vikAsa nathI. Aje mANasa haMmezAM tanAvamAM-naMga manodazAmAM rahe che. mANase sukhI thavuM hoya te eTenazana ane Tenazana vacce bheda samajIne Tenazanane nivAravA mATe satata prayatnazIla rahevuM joIe. Aje khAsa karIne zaherIjIvanamAM jJAnataMtu paranuM AkramaNa cAlI rahyuM che ane te vadhatuM ja jAya che. AjanA yuvAnane nAyaka karatAM khalanAyaka vadhAre game che. mANasa pahelA dAtaNa karate hatA, eTale temAM tene pasaMdagIne prazna bahu naDatuM na hatuM. Aje TUthapesTanA jamAnAmAM keTalIya jAtanA TUthapesTo Ave che, temAM agrasthAne kayuM? eTale kayuM TUthapesTa kharIdavuM tene vicAra tenAmAM saMgharSa UbhuM kare che ane A agratAne saMdharSa dareka vastumAM A4nA mAnavIne pajavI rahyo che. mANasa jAta paranA AvA AkramaNathI Ajane mANasa pote khevAyele ja rahe che. - have pachInuM vizva kevuM haze e vize eka lekhaka lakhe che ke, "vIsa varSa bAda mANase oNkisajanane "mAsa paherIne pharavuM. paDaze-moTA zaheramAM eka nAne AyalenDa haze, jayAM zuddha havA maLatI haze, bAkI badhe praduSaNa phelAyeluM haze." Aje mANasa meDayulara banato jAya che-temane kadI mane viSAda dekhAtA nathI. hAsya-smAIla jovA maLatuM nathI. paradezamAM gayo hato, tyAM eka kAkA hoTelamAM maLyA. temano dIkaro oNkTara che, dIkarI vakIla che, meTuM samRddha kuTuMba. amee thoDI vAta karI ane meM rajA mAgI to temaNe mane kahyuM ke bhAI eka klAka ApaNe vadhAre vAta karIe-jo tame eka kalAka bese to tamane huM dasa pAunDa AkhuM--A rIte mANasanI ekalatA vadhatI jAya che. A rIte ja je mAnavajAta AgaLa vadhaze te kadAca 2020mAM mANasa pUchate haze ke "hAsya" kone kahevAya? mANasanI sthiti A rIte maMtramAnava jevI banI rahI che. Aje eka navI 'bro-ave' saMsAyaTI UbhI thaI rahI che. upayoga karo ane pheMkI do." AgaLa jUnI vastu koIe ApelI hoya te tenA saMbhAraNA mATe paNa te sAcavI rAkhavAnI Teva hatI. e rIte vastu ke mANasa sAthenI AtmIyatA rahetI. Aje je vastu vAparIne pheMkI devAmAM Ave che tevuM ja mANasa mANasa vacce paNa valaNa rahe che. mANasane paNa e ja rIte pheMkI devAmAM Ave che. paradezamAM huM eka kapalane maLe te vyakitae-navame pati ane sAtamI patnI hatAM. A rIte mANasa mANasa vaccenI AtmIyatA paNa vilina thaI rahI che. Aje paradezamAM joIe chIe ke chokarA-chokarIone bApanuM ghara paNa potAnuM ghara lAgatuM nathI. mANasanI AvatI kAlanuM pratIka che AjanuM ToLuM. mANasane TeLAmAM ghasaDAvuM paDe che, kheMcAvuM paDe che. AvatI kAlane mANasa potAne ja prazna pUchato haze ke huM jIvato chuM ke nahi ? mANasa mATe sukhI thavAne rasto eka ja che ke potAnAmAM AtmIyatAtanmayatA keLave. jayAre je kriyA karatA hoie te ja karavAnI Teva pADo. Aje mANasone esIDITI vigere aneka prakAranA roge che, che - tenA nidAne paNa khATAM thatAM hoya che. je mANasamAM jamatI vakhate paNa prasannatA ne rahetI hoya to esIDITI ja thAya ne ? e rIte aneka rogone janma thatA ja rahe che. mANasa kudaratathI paNa keTale badho vegaLA thai gayo che. mANasa suMdaratAnA vakhANa karIne saMtoSa mAne che, are suMdaratAne to pIvAnI hoya. Aje ApaNe jANyuM - ajANye eka sAthe aneka kriyAo karatA hoie chIe eTale mananI sthiratA AvatI nathI. AtmIyatAne abhAva-e svane visAre pADavAnuM kAraNa che, Aje mANasa potAnI patnIne paNa sAMgopAMga svIkAra karI zakatuM nathI. te kahe che ke te Ama te sArI che; paraMtu amuka doSa che - kheDa che. varSo sAthe gALyA chatAM AvI vRtti ? mANasane kayAre ya koi paNa vastunI paritRpti thatI nathI. tenI eSaNAne aMta nathI. mATe jene svIkArIe tene saMpUrNa rIte svIkAravAnI Teva pADIe. mANasa jayAre kAmamAM hoya che tyAre nivRtti zedha hoya che ane jyAre nivRtti maLe che tyAre tenAthI kaMTALIne kAmane zodha phare che. AkhI jiMdagI kAma kya pachI nivRtti kema gALavI ta lagatI taiyArI paNa teNe karI nathI hotI ane pachI duHkhI thAya che, huM mAnavInA jIvanane pAMca AMgaLIo sAthe sarakhAvuM chuM. temAM prathama AMgaLI svanI kheja mATe che. bIjI AMgaLI sAhitya ane saMgItanI saMvedanazIlatAne lagatI che. trIjI AMgaLI vyavasthAne lagatI che. jethI AMgaLI kudarata sAthenA saMparka mATe che ane pAMcamI AMgaLI kuTuMba sAthenA vAtsalyane mATe che. je A pAMce AMgaLIonI bArI ughADI rAkhe te sukha - saMteSa jIvanamAM mANI zako. mANasa mATe DaoNkaTara hoya, prophesara hoya, vakIla hoya ke udyogapati hoya - e kAraNe teNe potAnI jAtane bhArekhama banAvIne ahaM poSa na joie. teNe dareka varganA mANaso sAthe, aro bALako sAthe paNa bhaLIne hasIkhuzIthI vAta karatA rahevuM joie. darekanI sAthe khelakUdamAM paNa sahabhAgI thatA zIkhavuM joie. to jIvananI haLavAza mANI zakAya ane hamezAM praphullita rahI zakAya. visatA manuSyanI kRtrima AbhAethI gherAyA vinA mULa, mANasane pakaDI rAkhI zakAya te ja jIvana samRddha ane sArthaka bane. saMkalana : zAntilAla TI. zeTha mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI 400 001.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MA, By South 54 Licence No.: 37 prabuddha jIvana "prada jainanuM navasaMrakaraNa varSa 38 : aMka: 18 na ke muMbaI, 16 jAnyuArI, 1977, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 10, paradeza mATe ziliMga : 30 chUTaka nakala -50 pisA - taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha lokazAhI tAjetaramAM eka mulAkAtamAM vaDA pradhAna IndirA gAMdhIne pUcha- pachI koI Guided democracy kahe, koi, Controlled vAmAM AvyuM ke sAcI lokazAhI zakAya che? javAbamAM temaNe democracy. lokazAhI zuM evI cIja che ke dareka rAjayakartAne kahyuM ke amerikAmAM eka prakAranI lokazAhI che, briTanamAM bIjA tene Azraya levo paDe che? ApaNe tyAM eka paraMparA che. koI paNa prakAranI, kAnsa ane jarmanImAM vaLI judA judA prakAranI che-eTale mahAna AcArya potAnA jIvanadarzananuM nirUpaNa kare tyAre ema koI eka ja prakAranuM taMtra sAcI lokazAhI che ema kahI na zakAya. kahe ke e darzana gItAmAM batAvyuM che. zaMkarAcArya hoya ke mAdhava, pachI emaNe umeryuM ke bhAratamAM je kAMI banyuM che te badhuM baMdhAraNa- rAmAnuja hoya ke vallabha, sau koI gItAne Azraya le. gItAmAM pUrvakanuM che. baMdhAraNanA ghaDavaiyAonA lakSamAM hatuM ke AvI (keTa- saMnyAsayoga maLe bhakitayoga, karmaga, dAnayoga, badhuM maLe, kaTInI) paristhiti UbhI thAya ane tene mATe baMdhAraNamAM prabaMdha paNa kaI ema ne kahe ke gItAthI bhine evuM kAMI pote pratipAdana karavAmAM Avyo che. emanI kahevAno matalaba evI jaNAya che ke kare che. vartamAna yugamAM lekazAhInuM paNa kaMIka AvuM ja che. game baMdhAraNapUrvaka thAya te lokazAhI gaNAya. dareka dezane-sAmyavAdI hoya te prakAranuM rAjyataMtra hoya paNa lokone manAvavuM joIe ke te kelarI taMtra hoya . kAMI ne kAMI baMdhAraNa to hoya che ane lokazAhI che. abrAhama liMkane lokazAhInI vyAkhyA karI ke it is rAjataMtra baMdhAraNapUrvaka cAle che, evo dAvo karavAmAM Ave che. Government of the people, by the people and for alabatta, evA deza che jayAM baMdhAraNa hovA chatAM, moTe bhAge mana- the people. sarakAra evA prakAranI hoya ke nahi paNa leTone svIpaNe eka ja vyakitanI icchA mujaba badhuM cAlatuM hoya che ema lAgavuM joIe ke te evI che. amArI sarakAra che, amArA ane tene koI upAya nathI te. vaDA pradhAne temanI A mulAkAtamAM kalyANa mATe che, amAre temAM avAja che, amArA pratinidhi che ane kahyuM che ke vikasatA ghaNA dezo evA che ke jyAM mAtra eka ja temanI mAraphata ame rAja karIe chIe ema lokone lAgavuM joIe. pakSanuM athavA eka ja vyakitanuM taMtra che. emanA jaNAvyA mujaba te sAcI lokazAhI game te hoya paNa lekazahItI eka vyAkhyA AvuM taMtra lokazAhI na kahevAya. A vAta sAcI che. leTina (dakSiNa) evI karI zakAya ke to persuade the people to believe that amerikA, AphrikA ane eziyAnA ghaNA dezamAM lazkarI athavA it is their Government and for their gocd, cozi eka ja vyakitanuM taMtra che ane tene lokazAhI na ja kahevAya. paNa kahevuM hoya te ema paNa kahevAya ke lokazAhI eTale lokone bhramamAM mItra baMdhAraNapUrvaka taMtra cAle che tethI lokazAhI che ema 5Na na nAkhavAnI kaLA, jyAM sudhI A bhrama ke tyAM sudhI sattA Take. kahevAya. ApaNA dezanA baMdhAraNamAM hamaNAM meTA pheraphAra karavAmAM AvuM karavAnI za. mATe jarUra paDe che? kAraNa ke vartamAna yugamAM AvyA che. ghaNAnuM evuM mAnavuM che ke A pheraphArathI baMdhAraNanuM lekinA sahakAra vinA koI rAjaya lAMbA vakhata TakI na zake. dabANathI lekazAhI tatva sArA pramANamAM ghaTaze. taMtra baMdhAraNapUrvaka cAlaze ke jamathI, keTaloka samaya - kayAMka theDe te kyAMka vadhAre. rAjaya paNa jeTalAM lokazAhI tattva hatuM teTalAM nahi rahe. vaDA pradhAne karI zakAya, paNa aMte leko jAgrata hoya ane viruddha thaI jAya te kahyuM ke rAjataMtranA prakArano vicAra karIe te pahelAM dezanuM astitva kaI TakI na zake. jAgrata lekamata eTalI prabaLa vastu che ke TAvavuM joIe, lokazAhIne nAme dezane tUTI javA na devAya. lekazakita sAme kaI daMDazakita aMte TakI na zake. hiTalara paNa A deza tUTI javAnI aNI para hate. kaTokaTI jAhera karI tene bacAvI jANato hato eTale gebelasanuM pracaMDa pracArataMtra goThavyuM ane lIdho che. e sAcuM che ke dezanuM astitva TakAvavuM e prathama pharaja jarmana prajAne thela samaya mATe gAMDI karI. vartamAna yuganuM A eka che. te mATe kaDaka pagalAM levA paDe te levAM joIe. prazna eTalo mahAna parivartana che. lokamata keLavavAnA pracAranA sAdhano che ke, AvI paristhiti kAyamanI hoya ke TUMka samaya mATe? keTalAkane eTalA badhA vyApaka banyA che ke loko upara jene kAbu rAkhavo ama lAge che ke baMdhAraNanA pheraphArothI A paristhiti kAyamanI che teNe pracAranA sAdhanane kAbU rAkhavo ja paDe athavA meLavavo thaI che. paDe. vartamAnapatro, reDIyo, Telivijhana, sabhA, pravacane, pustako, paNa mukhya prazna upara AvIe ke, sAcI lokazAhI zuM che zikSaNa saMsthAo, phime, anekavidha sAdhana che. lokonA mana ane te zakaya che? lagabhaga dareka dezanA rAjayakartAo ema kahe upara pracArano dhodha vahe ane loko temAM DUbI jAya ke temanI che ke temanuM taMtra lokazAhI che. sAmyavAdI deze paNa Democratic buddhi bahera mArI jAya eTalI hade pracAra thaI zake. svataMtra Republic kahevAya. temane tyAM paNa cUMTaNI thAya che. koI vicArazakita bahu echiA mANasonI hoya che. cAre taraphathI eka ja chaDecaka ema nathI kahetuM ke ame lekazAhImAM mAnatA nathI vAta sAMbhaLe ane bIjI koI vAta sAMbhaLavA na maLe to tene ane lokazAhI zakaya nathI, Everyone swears by democracy sAcI mAnI le ane te pramANe varte.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 prabuddha jIvana eka jUnI vAta, brAhmaNa ane cAracAranI, ApaNe jaNIe chIe. brAhmaNa bakaruM laIne jatA hatA. cAra cArane te paDAvI levAnuM mana thayuM. De thADe tare UbhA rahI gayA. pahelA mANase brAhmaNane kahyuM are brAhmaNa thaIne khabhe kUtaruM lIdhuM che. brAhmaNa tene kahyuM nuM jUThuM kahe che, bakaruM che. theADI vAre bIjae kahyuM, trIjAe ane cothAe kahyuM. brAhmaNa vicAramAM paDayA ke, nakkI mArI bhUla thAya che. cAra jaNa jUThuM na bole, bakaruM paDatuM mUkyuM, caeNra laI cAlatA thayA. vaDA pradhAne temanI upara jaNAvela mulAkAtamAM amerikA sAme phariyAda karI che ke amerikA duniyAmAM saramukhatyArAne Teko Ape che ane ApaNane leAkzAhInA upadeza Ape che. vAta sAcI che. amerikAnI nItimAM A virodhAbhAsa che ja. amerikA athavA bIjA deze kAMI kahe tenI ApaNe zA mATe paravA karavI ? kAraNake duniyA eTalI sAMkaDI thaI che ane eTalI badhI paraspara saMbaMdhita ane avalaMbita che ke peAtAnA dezanA lekamata keLavavA paDe eTaluM ja nahi paNa duniyAnA leAkmata paNa keLavavA paDe che. dareka deza potAnA Arthika ane anya svArtha mATe, bIjA dezomAM vadhatA athavA ochA pramANamAM pracArakArya kara che, eTaluM ja nahi paNa rAjyataMtro uthalAvI pADavAno paNa prayatna kare che. vaDA pradhAna vakhatAvakhata videzI dakhalagIrInI phariyAda kare che. mahAsattAo, raziyA ane amerikAnI jAsUsI saMsthAo-C IA ane K G B -rAkSasI taMtro che. rAjyA uthalAve che. cIlImAM Do. elenDanuM samAjavAdI taMtra hatuM te uthalAvyuM ane Do. elasnuM khUna thayuM. tene sthAne lazkarI taMtra AvyuM, jene amerikAnA Teko che. have sI. AI. e. e pracAra Adaryo che. saMkhyAbaMdha pustako sI. AI. e. nI DakatarI sahAyathI pracAra mATe prakaTa thAya che. DaoN. elenDanA taMtranI AkarI TIkA karatuM eka pustaka IglAMDamAM hamaNAM prakaTa thayuM che. lekhakane khabara paNa na hatI ke tene sI.AI. e.nI sahAya maLe che. eka kaMpanI mAraphta pustakanuM kharca ane puraskAra apAyA. cIlInA lazkarI taMtre tenI dasa hajAra nakala 55000 pAunDanA kharce - kharIdI vinA mUlye vheMcI cIlInA lazkarI taMtre tenI spenIza AvRtti karAvI dakSiNa amerikAmAM vaheMcI mAncesTara gArDIyana lakhe che: This book and a number of others were commissoned by a company called Forum world features set up in London with CIA subsidiesto dissemenate pro-us propaganda thoughout the world. dakSiNa koriyAnA pramukha pArke sI. AI. e. ne paNa pATha bhaNAvyA. khuda amerikAnA ucca vargomAM-seneTara ane adhikArIemAM - chUpI rIte vyApaka bhraSTAcAra phelAvyo. chevaTe bhAMDo phUTayA. sAcI leAkazAhImAM vyakitanuM gaurava hoya, deza ke samAjane nAme vyakitanA bhAga na apAya. svataMtratA hoya, samAnatAnI bhAvanA heya tyAM nyAya hAya, mAtra rAjakIya kSetre nahi paNa jIvananA badhA kSetramAM nuM hoya. sAcI lezAhI eka jIvanapaddhati che. Democracy is a way a life ApaNA baMdhAraNanA AmukhamAM A Adarza rajU karyo che. ApaNe tenAthI ghaNAM dUra chIe. tA. 16-1'77 amaladAra zAhInA anyAyI athavA gerakAyadesara vartana sAme nyAya meLavavAno avakAza hovA joie. sauthI agatyanuM aMga, vicAra ane vANInI mukata abhivyakita mATe svataMtratA Amata keLavavA ane lokazikSaNa ApavA pUrI taka hAvI jeIe. alabata, AmAM maryAdA che. javAbadArInuM bhAna hANuM jeIe. paNa svachaMda rAkavAne nAme koI prakAranI svataMtratA ja na rahete, te bIjuM me te hAya, leAkazAhI nathI. saMsadIya leAkazAhImAM jAgrata leAmata ane lekazikSaNa pAyAnI vastu che. DahApaNanA koinA IjArA nathI. mukta havA lokazahInA prANavAyu che. ekahaththu pracAra ane pracAranA sAdhanA haya tyAre satyanA pahelA bhAga levAya che. tA. 8-1-77 cImanalAla cakabhAI, rAjataMtramAM lokazAhInI vAta karIe chIe tyAre pratinidhitvavALI athavA sAMsadIya - pArlAmenTarI ja leAkazAhInI vAta che. A ghaNI pUrNa ane kSatiothI bharapUra che. cUMTaNI tenuM mukhya aMga che. AvI maryAdita leAkazAhIne paNa sArthaka karavI hoya to cUMTaNI mukata svaccha ane nyAyI joIe, te paNa nathI. saMsadIya lokazAhImAM cUMTaNI uparAMta bIjA agatyanA aMgeA che. svataMtra nyAyataMtra ane vicAra ane vANInI abhivyakitanI svataMtratA, kArobAro ane prakINa noMdha jaina sAdhvI pI. eca DI. thayA sthAnakavAsI jaina sAdhvI tarulatAbAie muMbai yunivarsiTInI pI. eca DI. nI padavI prApta karI che. jaina sAdhu-sAdhvIemAM AvI padavI meLavanAra A sAdhvI pahelAM ja che. temanAM zodhanibaMdhano viSaya hatA-- kabIra, AnaMdadhana, banArasIdAsa ane zrImad rAjacaMdrano tulanAtmaka abhyAsa. tarulatAbAi svAmIe 18 varSanI uMmare dIkSA lIdhI. temanI mAtRbhASA gujarAtI. temane dIkSA lIdhe 19 varSa thayAM tyArathI pachI hindInA abhyAsa karyo ane hindImAM jabalapura yunivarsiTInI ema. e. nI DigrI meLavI. A zodhanibaMdha paNa temaNe hindImAM lakhyo che. temanAM A zeAdha - nibaMdhanA mArgadarzaka DaoN. rAmayatanasiMha ane temanA parIkSaka DaoN. vAya, tarulatAbAInA thADA divasa pahelAM thayela sanmAna samAraMbhamAM hAjara hatA ane banne prAdhyApakoe A zodha - nibaMdhanI mukatakaMThe prazaMsA karI. tarulatAbAinA abhyAsanI cAra vyakita, badhA AdhyAtmayogI hatA-- traNa jaina ane eka hindu - muslima saMskRtinA samanvayanA mahAna puraskartA. A tulanAtmaka abhyAsamAM jaina darzana ane hindu - muslima dharmono abhyAsa ane tulanA karavA paDe, uparAMta kAvya ane yogano samAveza thAya. jaina sAdhu - sAdhvIne abhyAsa karavA ane temAM paNa zodha (risarca) karavI te agharuM che. satata pravAsamAM hoya ane joitAM pustako badhe upalabdha na hoya tema sAthe paNa na pheravAya. aneka kAraNAthI tarulatAbAinA A prayatna vizeSa prazaMsanIya che. jaina sAdhu - sAdhvIone AgamanuM jJAna hoya paNa anya darzanano abhyAsa pramANamAM ocheA hoya che. temanA vyAkhyAno paNa paraMparA gata viSayAmAM sImita rahe che. vartamAna jIvananI samasyAone sIdhI rIte sparze ane temAM mArgadarzaka bane tevuM bhAgye ja bane E. tenuM eka kAraNa e paNa che ke jaina sAdhu-sAdhvIo vidvAna hoya te paNa vartamAna jIvananI samasyAo ane vicArapravAhothI aparicIta hoya che. temanA upadeza ane ApaNA sAMsArika jIvananI vyavahArika samasyAo vacce vizALa aMtara rahe che. jANe e be judAM jagata hoya evA bhAsa thAya che. pariNAme dharma ane vyavahArane ApaNe eTalA judA pADI daie chIe ke dharma, jIvananA badhA vyavahAramAM dIvAdAMDIrUpa mArgadarzaka bhAmiyA banavAne badale, aprApya Adarza jevA banI rahe che. keTalAka sAdhu - sAdhvIe Adhunika thavAna prayatna kare che, paNa vizALa jagata ane tenA prANapraznonI jANakArIne abhAve AvA prayatna sapATI paranA ja rahe che. rAmasta zrAmaNa saMsthAnI racanA, temanI AcArapara parAo ane samAcArI, temanA abhyAsa, dIkSA pahelAM ane dIkSA pachI, A badhA prazno
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-'77 prabuddha jIvana 173 = = = = tAvaraNa thayuM che. AjanInAmAM AvyuM hatuM ke UMDI vicAraNA mAge che. vartamAnamAM sAdhu-sAdhvI pratye samAjane AjanI paririthatinI kaDAkUTamAM jhAjhuM na 5DavuM. samayAo sadAya Adara che te temanA jJAna karatAM tyAga ane tapazcaryAne kAraNe vadhAre che. rahevAnI AjanI paristhitine mukAbale potAnA cittamAM lagIre nathI. aneka rAjA - mahArAjA AvyA ne gayA. saMta ane payagambaro paristhiti haLavI thaze? amara rahyA che. mATe rAjakAraNanI paMcAta cheDIne racanAtmaka kAryamAM kaTokaTI jAhera thayA pachI dezamAM taMga vAtAvaraNa thayuM te, 18 lAgI jAva. rAjakAraNamAM phasAizuM te mahAmUrakha sAbita thaizuM. mahinAnA gALA pachI kAMi haLavuM thavAnA ci che? sarakArI AjanI paristhitinA saMdarbhamAM praznottarImAM bAbAne pravakatAo kahe che ke dharapakaDa thai hatI temAMthI moTA bhAganA bhArapUrvaka pUchavAmAM AvyuM hatuM ane mArgadarzana mAgyuM hatuM. thoDo aTakAyatIone mukata karyA che, sensarazipa haLavI karI che, virodha vakhata vinodamAM vAta TALavA prayatna karyo paNa pachI kahevuM paDayuMpakSo sAthe kAMika samAdhAnanI bhUmikA racAtI hoya tevA nivedane. Aje je banI rahyAM che. - aTakAyata, sensarazipa vigere * te sAruM thAya che. virodha pakSonA AgevAnoe paNa tene mATe tatparatA nathI ane te vAtane pracAra karavAne saune adhikAra che. je sAcuM batAvI che. vaDA pradhAna ane azoka mahetA vacce thoDo patravyavahAra lAge te nirbhayatApUrvaka kahevuM. koinI nindA na karavI. vyApAka thayo che. keMgresanA AgevAna taraphathI samAdhAna mATe je zarato pracArakAryamAM potAne spaSTa abhiprAya loko samakSa mUko. A paNa mUkavAmAM Ave che temAM keTalIka vakhata mAnahAni jevuM lAge che, eka satyAgraha che. tenuM pariNAma sAruM Avaze paNa je pariNAma Ave tene mATe taiyAra rahevuM. racanAtmaka kArya karo ane lAkone sAcI azoka mahetAe kahyuM che ke koi paNa jAtanI zarato vinA vATAghATa paristhiti samajAvavA pracAra paNa karo. bIjI ghaNI vAte, AjanI (DAyaloga) thAya te yogya thaze. baMne pakSe atireka ane bhUla thai paristhiti saMbaMdhe temanI sAthe thai ane spaSTa abhiprAya che. tenA vivAdamAM utaryA vinA, bhaviSyane ja vicAra karavAmAM Ave ApyA, kaMI gerasamajane avakAza nathI rahevA dIdho. to aMtara ochuM thavuM muzkela nathI. eka vAta spa che. A 18 paNa vinobAjInI potAnI bhUmikA judI che te samajI levuM mahinAnA gALAmAM dezamAM pAyAnuM parivartana thayuM che. ane keMgresanI joie. ApaNe icchIe chIe ke bAbA kahe ane bAbA kare te ane sarakAranI nIti samULI badalAi gai che. e nItimAM buniyAdI vAta nathI, tamane sAruM lAge te karo. bAbAne have sUkSama akarmapheraphAra thavAne atyAre saMbhava nathI. A nItinA mALakhAmAM rahIne ja yoga athavA saMnyAsanI bhUmikA che. koi kartavya zeSa nathI salAha kAMI samAdhAna thAya. A pAyAnI nIti jene mAnya na hoya temane ApavAnuM paNa nahi. bAbAne vartamAna paristhitinI mUMjhavaNa nathI. lokamATe samAdhAnane bahu avakAza nathI. evAoe, vinobAjI kahe che daSTimAM bAbA marI gayo, kAM amara thaI gayuM. A AdhyAtmika tema sarakAra ane rAjakAraNane bhUlI jaI, leksevA ane racanAtmaka bhUmikA samajI zakAya tevI che. jIvananI aMtima sthiti virala : vyakitao mATe evI hoya che. vinobAjI pAsethI have kAMi apekSA maryamAM paDI javuM. je kAMI thAya teTaluM. jemane A navI nIti ane rAkhavI e ApaNI bhUla che. dizA badalAvavAM che temaNe judo ja vicAra karavo paDaze. ghaNI dhIraja - AcArya rajanIza rAkhavI paDaze. AvezamAM, saMdhArSanuM vAtAvaraNa rAkhavAthI tAtkAlika zrI rajanIza vize meM 'prabuddha jIvananA tA. 16-12-76 nA kAMi lAbha thavA saMbhava nathI. vaDA pradhAna ane baMsIlAle kahyuM che. aMkamAM eka lekha lakhyo che. te saMbaMdhe te lekhane AvakAratA ane ke kaTekaTI uThAvI levA mATe hajI samaya pAka nathI. cUMTaNI paNa najIkamAM tene virodha karatA patro ane lekho mane maLyA che. traNa patro thAya tema jaNAtuM nathI. baMdhAraNanA pheraphAro kAyamI thayA daM, tenA pariNAme namUnA rUpe gayA aMkamAM prakaTa karyA hatA. A aMkamAM eka patra je bIjA pheraphAro thaze te thavAnA che. paristhiti haLavI karavI hoya prakaTa thAya che. ahiMsAnI vizada chaNAvaTa karate eka lekha sAro che te sarakAra ochAmAM ochuM eTaluM karI zake ke rAjakAraNIya hetuthI te pragaTa thAya che. tethI vizeSa A vivAda calAvavAnI jarUra nathI. zrI rajanIzanA anuyAyIo taraphathI roSabharyA patro mane maLyA che. zrI. jemanI dharapakaDa thai che te saune mukata kare, rAjakAraNIya hetuthI have rajanIzanA vaibhavI jIvana ane temanA vicAro geramArge dorAvanArA pachI misAno upayoga na thAya, sensarazipa uThAvI levAya, aMte che evA lekho ane patra paNa AkarI bhASAmAM maLyA che. kokaTI uThAvI levAya-A thAya to paNa sarakArane vizALa sattAo eka bhAie mane lakhyuM che ke mArA lekhamAM mArI ja vikRti raheze ja. vAMdhAjanaka bAbate mATe presa ekaTa kAyama rahe che. ane ahaMbhAva prakaTa thAya che. saMbhava che mArI bhUla thatI hoya, rASTravirodhI pravRtti ane rASTravirodhI saMgaThana (Anti-National atyAre koi bhUla jaNAtI nathI ane je patra mArA upara AvyA Activity and Anti - National Association) ne DAmavA che te kALajIpUrvaka vAMcyA pachI paNa mArI bhUla thaI hoya tevuM lAgatuM sarakArane sattA rahe che. baMdhAraNanA pheraphArothI kArobArIne nathI. AmAM mAro ahaM jaNAto hoya te patra lakhanAra mitro vizALa sattA maLI che ane nyAyataMtranI sattA maryAdita mane mApha karaze. ghaNAne mArA lekhamAM ahaMbhAva nathI lAge eTaluM ja thai che te kAyama rahe che. hiMsaka pravRttine koi avakAza nahi paNa mArgadarzana maLe che tevuM lAgyuM che te mAre sAMtvane che. nathI. te, rAjakIya taMgadIlI haLavI karavA upara jaNAvela pagalAM gAMdhIjI vize rajanIze je kahyuM che tenI puSTi karatAM patro paNa maLyAM sarakAra taraphathI levAya temAM dezanI sthiratA, ekatA ke salAmatIne che. eka bahu vivekI mitra, rajanIzanA eka vyAkhyAnamAM hAjara koi moTo bhaya rahe tema lAgatuM nathI. AvI rIte paristhiti haLavI hatA ane temAM rajanIze gAMdhIjInI AkarI TIkA karI. pachI prazna pUchAyA. aMte 2janize kahyuM ke vadhAre pUchaze to gAMdhIne vadhAre banAvavI temAM sarakArane bojo paNa ochI thAya che ane Arthika pITAvaze. mAtra gAMdhI ja nahi paNa bIjA mahApuruSe viSe paNa rajanize prazno - je mukhya che-tene hala karavAmAM sugamatA raheze. AkarI TIkA karI che. temane adhikAra che. paNa temanI TIkAnI TIkA vinobAjInI karmabhukita karavAne bIjAne paNa adhikAra che. A viSe meM gayA aMkamAM lakhyuM hatuM te akhabArI ahevAla A eTalA mATe meM lakhyuM che ke je mitroe mane patro ane uparathI lakhyuM hatuM, temAM jaNAvyuM che ke praznottarI ghaNI thai hatI lekhe mokalyA che te badhA huM prakTa karato nathI. tethI koi ema paNa tene ahevAla maLyo nathI. have pUro ahevAla maLyA che. bhUmi na mAne ke huM tenI avagaNanA karuM chuM. badhA kaLajIpUrvaka vAMcI gayo chuM. keTalAkane aMgata javAbe paNa lakhyA che. paNa prabuddha putravALA bhAi kanti zAhe "vinobAjInAM sAnidhyamAM pustikA jIvananA pAnAo A vivAdathI bharavAnI jarUra nathI. bahAra pADI che temAM pUro ahevAla Apyo che. meM je lakhyuM che eka vAtanI mane pratIti thai. ghaNA bhAio rajanIzane sArI te barAbara che. paNa adhUruM che. vinobAjIe kahyuM ke rAjakAraNane rIte pichAnI gayA che ane ghaNAne bhrama bhAMgI gayo che. bhUlI jAva. AjanI paristhiti niraMtara rahevAnI che nahi. dhIraja rAkhe. 9-1-77 cImanalAla cakubhAi
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 prabuddha jIvana kensara lakha kaeNnsara kalaba nAma sAMbhaLIne navAi lAge ke kaeNnsaranI te vaLI klaba hAtI haze? amerikana lokonA jAtajAtanI lokopayogI saMsthAe kADhavAno zokha hoya che ane tene kalabanuM nAma Ape che. 1955nA jAnyuArI mahinAmAM DorothI jemsa nAmanI sATheka varSanI amerikana bAi mane maLavA AvI. thoDI vAtacIta pachI DorothIe jaNAvyuM ke amerikAmAM kaeNnsaranA rogamAMthI sArAM thai gayelAM strI - puruSonI eka "kaeNnsara kalaba' che ane te pote tenI sekreTarI che. vAtavAtamAM DorothIe kahyuM ke egaNIsa varSa pahelAM ene peAtAne peTamAM AMtarAnuM kaeNnsara thayuM hatuM. paraMtu vakhatasara Aparezana karAvavAthI ene taddana sAruM thai gayuM. DorothI ne me pUchyuM ke kaeNnsara kalaba calAvavAno hetu zo che? tyAre eNe jaNAvyuM ke "ame kaeNnsara kalabanA sabhyo kaeNnsaranA garIba dardIo mATe paisA bhegA karIe chIe. eTaluM ja nahi paNa hospiTalamAM jaine kaeNnsaranA daradIne ame hiMmata ApIe chIe ke jue amane kaeNnsaramAMthI sAruM thai gayuM tema tamane paNa sAruM thai jaze. kaeNnsara asAdhya roga che ema mAnI gabharAi nA jaze." DorothIe chevaTe umeryuM ke ekalA vAziMgTana zaheramAM kaeNnsara klabanAM paMdarase sabhyo che. DorothIe ATalI prastAvanA pachI jaNAvyuM ke kaeNnsara kalabanA lagabhaga base- sabhyone inDiyana embasI eTale ke bhAratanA rAjadUtane rahevAnuM makAna jovA AvavuM che. AvI, mAgaNI amerikAnI ghaNI paropakArI saMsthAo kare che ane evI mAgaNIo mATe ame embasInAM drAra hamezAM khullAM rAkhatAM hatAM. jovA AvanArAMne ame cApANI ane nAsto ApatAM hatAM. amerikana lokone ApaNAM bhajIyAM ane samAsA bahu bhAve che, eTale ame ghaNuMkharuM e taiyAra karAvatAM. ame hiMdustAnathI be rasoiyA lai gayAM hatAM eTale muzkelI paDatI na hatI. ApaNI embasInA mAnamAM bhAratanI hAthakArIgarInI suMdara cIjo joi amerikana loko khuza thatA hatA. ame bhAratanI kai vizeSatA dekhADavA, be traNa DokayumenTarI philmasa e lokone dekhADatAM hatAM. kaeNnsara kalabanA sabhyoe jaNAvyuM ke A embasI jovA AvavA mATe dareka sabhyane traNa traNa DaoNlarsa ApavA paDayA che. e bhegA thayelA paisA kaeNnsaranA bhAga banelA garIba dardIonI sAravAramAM vaparAze! amerikAmAM dAkatara tathA davAno bahu kharca thAya che, eTale badhA loko tabiyatanA vImA utarAve che. te uparAMta kaeNnsara kalaba jevI saMsthAe garIba dardIone madada kare che. Disembara mahinAmAM, amerikAnA mAjI pramukha thI oDora rUjhavelTanAM suputrI misisa lAgavartha amane acAnaka eka meLAvaDAmAM maLI gayAM. misisa laeNMgavartha asAdhAraNa buddhizALI bAi che ane emane pustako vAMcavAno hu zekha che. mane maLyAM tyAre emanI ummara pAMsaThathI sitteranI vacce haze. emanA pati ghaNAM varSo sudhI amerikana kaoNMgresanA spIkara hatA ane temanI bhAre pratiSThA hatI. misisa lAgavarthanI paNa amerikana samAjamAM bahu pratiSThA hatI ane emanA gharanA jamaNanA meLAvaDAmAM jAta- jAtanA buddhizALI strIpuruSa bhegAM thatAM. misisa lIgavartha amane maLyAM tyAre vidhavA hatAM ane emanI ekanI eka dIkarI che te paNa vidhavA hatI. emanI dIkarI elisa lagnajIvanamAM bahu sukhI hatI, paraMtu lagna pachI thoDA ja varSamAM enA patine bIjA vizvayuddhamAM joDAvuM paDayuM. laDAimAM goLI vAgavAthI emane asAdhya roga lAgu paDayo ane TUMka vakhatamAM ja emanuM maraNa thayuM. A AghAtathI elisanuM mana saMsArathI virakata thai gayuM ane te samAjamAM koi sAthe maLatIhaLatI nathI. elisa potAnI nAnakaDI dIkarI sAthe eka nAnA sarakhA gharamAM rahe che. "seka DahArTa' nAmanI ketholika saMpradAyanI saMsthAmAM elise potAnuM jIvana sarjyuM che. enI mAtA - misisa lAgava - khUba zrImaMta che ane bhAre ThAThamAThathI rahe che, paraMtu e lisane sAdAi parAMda che. tA. 16-1'77 * misisa lAgavarthanA dharanA eka maNamAM meM emane pUchyuM ke "tame unALAmAM kayAMya gayAM hatAM ke ahIM ja rahyAM hatAM ?" tyAre emaNe jaNAvyuM hatuM ke "meM kaeNnsaranuM oNparezana karAvyuM hatuM eTale ahIM ja hatI." eTalI saraLatAthI e bAlyA ke jANe nAno sarakho phollA kapAvyo hoya. pachI emaNe kahyuM ke "mArA oNparezananI koine khabara ApI na hatI. kemake mArI elisa peAtAnI dIkarIne keli phorniyA dekhADavA lai gai hatI ane elisanA jIvanamAM AnaMdanA prasaMga bahu thoDA hoya che eTale mAre enA AnaMdamAM vighna nAkhavuM na hatuM. ahIM jo mArAM mitra ke sagAMne mArA parezananI khabara paDe ane kadAca koi elisane lakhI de tA e tarata musApharI adhUrI mUkI ahIM doDI Ave. vaLI meM dAkatarane paNa kahyuM hatuM ke, ke mArA Aparezana vize chApAmAM kai chapAvazeA nahi." ATaluM sAMbhaLyA pachI mane thayuM ke, ApaNe te kuTuMbamAM eka jaNanuM parezana thavAnuM hoya to bahAragAmathI sagAMone badalAvIe chIe ane oNparezanane divase svajanothI hAspiTalanA veITiMgarUma bharI daie chIe. ane A vRddha strIe keTalI hiMmatathI oNparezana karAvI nAkhyuM ! pachI meM misisa laoNMgavarthane pUchyuM ke "tamane kaeNnsaranA parezananI bIka te! lAgatI haze? paNa tamArI hiMmata bahu kahevAya" tyAre emaNe uttaramAM kahyuM "jue jyAre oparezana pachI mANasa bhAnamAM Ave che ane narsa pUche de ke tamane kema lAge che? tyAre keTalAka mANasA ema kahe che ke dhAryuM hatuM eTaluM nathI du:khatuM ane keTalAka ema kahe che ke, bApare mArAthI te nathI sahevAtuM. have dAkataranA ghA to sarakhA ja hoya che. koinI prakRti narama hoya cheane koinI majabUta hoya che. A vayovRddha strInI svasthatA ane dhIraja joI mane ene mATe khUba mAna thayuM. chevaTe meM pUchyuM, have to tamane sAruM che ne? tyAre eNe javAba dIdho ke "have ha tA bhUlI ja gai chuM ke meM Aparezana karAvyuM che." voziMgTananA sADA pAMca varSanA vasavATa daramiyAna yel-jAtanA mahAna lekhako, buddhizALI, kalArasika, patrakAro, manuSyasevA karanArAo, sAhityakAro ane rAjyakAraNamAM bhAga lenArAM strI-puruSone maLavAno lAbha maLyo. gaganavihArI sAthe amerikAnI ane yunivarsiTIomAM javAnI ane tyAMnA vidyArthIone tathA prophesarone maLavAnI taka paNa maLI. "smaraNAnI suvAsa' nAmanA saudAminI mahetAnA pustakamAMthI eka prakaraNa . saudAminI mahetA vikRtinA namUnA gAMdhI smAraka nidhi, rAjaghATa, navI dilhI tA. 28-12-'76. AdaraNiya zrI cImanalAlabhAi, ' sAdara namaskAra. 'prabuddha jIvana 'nA 16 mI DisembaranA aMkamAM 'vikRtinA namUnA " lekha lakhIne tame moTo upakAra karyo che eTaluM ja nahi paNa sAthe tamArI nirbhika satyaniSThAno paricaya paNa Apyo che. zrI rajanIzajInA bhakatonA vizALasamUha tamArAthI cokkasa nArAja thaze paNa tame A lekha lakhyo e mATe Apane ghaNA ghaNA dhanyavAda. tame nirdeza karyo che e pramANe zrI rajanIzajI vize paNa tame jarUra lakhA. tamAruM lakhANa pUrvagrahaSita nahi hoya; evA pUro vizvAsa che. A mATe tamArA vicAro jANavA huM utsuka chuM. tame svastha ane AnaMdamAM hazA evI AzA. Apano, sa. e. Aje
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-'77 prabuddha jIvana 175 ane eka samIkSA - jina saMdeza'mAMthI udbhUta karele AcArya rajanIzane "gAMdhI- jInI AhasA, ahiMsA nathI "nA mathALAvALe lekha tathA te paranI zrI cImanalAla cakubhAi zAhanI "vikRtine namUne " nI mathALAvALI TIkA 'prabuddha jIvana 'nA tA. 16-12-76 nA aMkamAM vAMcyA pachI te saMbaMdhI vadhu lakhavAne avakAza rahe che. pratibhAzALI vyakitatva dharAvatA ArAya rajanIza eka bahuzrata vidvAna che. temane mAnanAro varga paNa ThIka ThIka che. tethI temanuM kahevuM ghaNA jana vAMce-vicAre te svAbhAvika che. prastuta lekhamAM temanuM pUrepUruM vakatavya AvI jatuM hoya tema lAgatuM nathI. gAMdhI- jInI ahiMsA e sAcA arthamAM ahiMsA nathI tema pratipAdana karavA te lekhamAM temaNe prayAsa karyo che. vizvavaMdya mahAtmA gAMdhIjIe pitAnA jIvanamAM caritArtha karelI ahiMsA vize AvuM kaDaka vidhAna vAMcatAM ke sAMbhaLatAM vicArazIla sau koine AMcako lAgyA vinA rahe nahi. uparokata vidhAna karavA pAchaLa AcAryazrIne Azaya game te hoya tenI bhAMjagaDamAM paDayAM vagara, temaNe karelAM vidhA, ahiMsAnuM svarUpa ane gAMdhIjInI vicArazreNInI ahiMsA kevI hatI te saMbaMdhI pacAra karavAnuM ane prApta thAya che. majakura vidhAnane sAra TUMkamAM nIce mujaba che. AcArya rajanIza lakhe che : ahiMsA eka anubhava che, siddhAMta nahi. ahiMsA AcaraNa bane che paNa te svayaM AcaraNa nathI. e AcaraNa pAchaLathI sahaja rIte Ave che, pragaTe che. hiMsA nahi thAya te zeSa je rahe te ahiMsA haze. aMhasAne vidheyAtmaka rUpamAM lAvavAne koI upAya ja nathI. hiMsA ane ahiMsA virodhI nathI, jema prakAza ane aMdhakAra virodhI nathI. aMdhakAra te prakAzane abhAva mAtra che, tenuM koi astitva nathI. prakAzanuM ja astitva che. je koie ahiMsAne vidheyaka banAvI che te hiMsaka rahIne ahiMsA sAdhavAne prayatna karaze. AthI ja huM gAMdhIjInI ahiMsAne ahisA nathI mAnatA. gAMdhIjInI ahiMsA e arthamAM AMhasA nathI je mahAvIranA arthanI ahiMsA che. gAMdhIjInI ahiMsAmAM bIjAne dabAvavAnI, bIjAne badalavAnI, bIjAne alaga karavAno Agraha che. temAM hiMsA che. gAMdhIjInI ahiMsA ahiMsAtmaka hiMsA che. anazana ahiMsA kevI rIte thai zake? cAgraha ahiMsA kevI rIte thaI zake ? temAM bIjA para dabANa lAvavAno bhAva pUrepUro che. pUchI zakAya ke mahAvIre jIvanabharamAM satyAgraha kema na karyo ? pUchI zakAya ke mahAvIre koIne badalavAne Agraha kema na karyo? satyAgraha zabda ja behUde che. satyane koi Agraha na hoI zake. jayAM Agraha che tyAM satya TakI kevI rIte zake? Agraha asatyane ja hoya che. badhA satyAgraha asatya Agraha che. mahAvIra kahe che ke satyane Agraha karyo te hiMsA zarU thai gai. kAraNa, jo meM kahyuM ke huM kahuM chuM te ja satya che to meM hiMsA zarU karI dIdhI. AthI mahAvIra satyane paNa Agraha nathI karatAM. mahAvIre ahiMsAne upadeza Apyo ja nathI. mahAvIre te dhyAnane upadeza Apyo che. e dhyAnamAMthI je pasAra thai gayA te ahiMsaka thai gayA. bhItara citta jAge to jAgelA cirAthI hiMsA visarjita thaI jAya che. zeSa rahI jAya che te ahiMsA che" A che rajanIzajInA kahevAne sAra. have te para vicArIe. prathama gAMdhIjIne mana ahiMsA kevI hatI te joie. gAMdhIjIne mana satya e ja paramezvara che. teo kahe che: "ahiMsA ane satya evA otaprota che jema sikkAnI be bAju athavA lIsI cakaraDInI be bAju. temAM UlTI kai ane sulTI kaI te jema kaLI zakavuM muzkela che, tevuM ja satya ane ahiMsAnA svarUpa saMbaMdhI che." saMpUrNa satyanA darzana A dehe asaMbhava hovAthI gAMdhIjIe satyane ja sAdhya gaNI, ahiMsAne te pAmavAnA parama sAdhana tarIke svIkArI. temanI ahiMsA te ahiMsAne sAmAnya AcAra nathI; paraMtu te zuddha vicAranA paripAka rUpe avatarela jIvotkarSaka AcAra che. te ahiMsA eTale prema che, jIva mAtra pratyenI sevA che. temAM maitrI karuNA ane mAdhyastha bhAva rahelA che. gAMdhIjInI ahiMsAnuM ugamasthAna, mahAvIranI ahiMsAnI jema, sau jIve pratye rahelI AtmaupajyanI bhAvanAmAM raheluM che. jenA veNe veNe satya nitare che, jenA pade pade ahisA caritArtha thAya che, jene zatru ane mitra, pratye samabhAva de, jene mana jagatanI sakaLa samRddhinImAne - pada - adhikAra satyanI pAse 2jakaNa khUlya che, tevA puNya zleka puruSanA satyAcaraNane hiMsA ke baLajabarImAM khapAvavAnI ceSTA karavI che, tevA puruSane na oLakhyA barobara thayuM. evA puruSanA jIvanamAM evA prasaMge upasthita thAya ke jyAre zakaya teTalA badhA prayatna karavA chatAM sAmI vyakita samajavAne taiyAra ja na thAya ane bhAre ahita thai rahyuM hoya, tevI paristhitimAM sAmI vyakitane jarA paNa ahita citavyA vagara potAnAmAM ja kaMi azuddhi che jethI sAmI vyakita samajavAne taiyAra nathI tema badho doSa pitA para lai, AtmazuddhinI sAthosAtha sAmAne sanmati maLe tevI zubhecchAthI karAtuM anazana ke Adarele satyAgraha te sAcI ahiMsAnuM ja AcaraNa che. pU. gAMdhIjI A bAbatamAM lakhe che ke : "ghaNI vAra bhUlI javAya che ke satyAgrahIne hetu burAi karanArane mUMjhavavAne kadI nathI hotuM. tenA bhayane nahi paNa tenA jigarane hamezAM jAgrata karavAne ene prayatna hoya che. satyAgrahI e duSTane majabUra karavA nahi, paNa ene hRdayapalaTo karavA ja hamezAM irachaze. mArA asahakAranI pAchaLa karaDAmAM karaDA virodhIo sAme najIvAmAM najIvuM bahAnuM maLatAM sahakAra karavAnI tIvramAM tIvra utkaMThA haMmeza rahelI che. asahakAra mArA siddhAMtanuM aMga che kharuM paNa te sahakAranI taiyArIrUpa hoya che. ahiMsaka laDAine aMta hamezAM samAdhAnImAM hoya che, potAne kakko kharo kravAmAM nahIM, tema virodhInA mAnabhaMgamAM te kadI ja nahIM." uparanA siddhAMta vALuM AcaraNa je ahiMsaka na gaNAya, te pachI bIjuM kevA prakAranuM AcaraNa ahiMsaka gaNAI zake tenI kevaLa kalpanA ja karavI rahI. vAstavamAM satyane ja Agraha hoya, mithyAtvane kadi nahi. vyavahAramAM paNa ApaNe satyane ja Agraha rAkhIe chIe. 'satyAgraha' ane 'asahakAra' zabdonI pAchaLa paNa ItihAra che. ApaNane te zabda behada lAge tethI thoDo te behUdo thai javAne che !!! have ahiMsAnA svarUpa saMbaMdhI vicArIe. ahiMsAne jo sAdhya gaNIe te satya Adi dharmone sAdhana samajavAM rahyAM. ahiMsAne je sAdhana samajIe te satyane sAdhya samajavuM rahyuM. ahiMsA jyAre sAdhya bane che tyAre te parama Adarzane pahoMcavA mATe jJAna - dhyAnatapa - saMyama Adi karavAM nirdoSAya che. AvI sAdhya ahiMsA AtmAnI anubhUti arthAta bhAva hoi zabdAtIta che; paraMtu uparokata bhAva jyAre yata kiMcita caritArtha thAya che tyAre te bhAvAtmaka rUpa pakaDe che. mahAvIranI ahiMsA mAtra nakArAtmaka na hatI. tenuM bIjuM palluM bhAvAtmaka hatuM. jIvahiMsA ke pramAda na kare te jema ahiMsAnI nakArAtmaka bAju che, tema sau jIvene Atmavata samajI temanI pratye prema ane maitrIbhAva rAkhI, temanA du:khamAM sahabhAgI thavuM, ane 21
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 17 temanA sukha ane zAMti arthe potAnuM sukha ane sagavaDa tyajavAM te tenI bhAvAtmaka bAju che. kevaLa jJAna prapta thayA pachI mahAvIrane eka sAdhaka tarIke kaMI karavAnuM bAkI na hatuM; paraMtu jagatanA jIvonAM klyANa arthe temaNe peAtAne lAdhelA satyano prakAza karyo ane ahiMsAne caritArtha karI batAvI. satyano Agraha hovAthI ja temaNe paTTaziSya gaNadhara gautamane tenAthI zAnamAM caDiyAtA eka zrAvaka pAse, gautamanI bhUlane hisAbe kSamApanA karAvI. dIkSA lIdhAne divase rAtri viSe meghakumAranuM mana calAyamAna dekhI satya zuM che tenuM tene bhAna karAvI te caritArtha karavAnI zIkha dIdhI. zuM mahAvIra ke buddha badhA mahApuruSo satyAcAraNano ja Agraha rAkhatA hoya che, mahAvIre ahiMsAne "bhagavatI" kahI che, vyAsajIe tene paramadharma, parama satya, parama tapa, parama zauca' Adi vizeSaNothI varNavI che. AcArya sammatabhaTTa tene "parama brahma' kahI che. dhyAnanI siddhi arthe pAtaMjala yoga sUtramAM yama - niyama Adi aSTAMga dharmanA pAlanane anivArya gaNyuM che. prabaLa jIvana je arthamAM phakata AtmA - satya - jJAna vidyAnuM ja astitva che, ane mAyA - asata * avidyA ke mithyAtvanuM astitva nathI; te ja arthamAM ahiMsAnuM astittva che, hiMsA astittva nathI. ahiMsA ane hiMsA banne vastuta: AtmAnI svabhAva - vibhAvarUpe pariNatija che. tethI virodhI dekhAvAM chatAM te avirodhI ja che. AtmAnI bhAva jyAre 'sva` lakSI hoya tyAre te dharma arthAt ahiMsA che. te bhAva jyAre 'para' lakSI hoya tyAre karma arthAta hiMsA che. TUMkamAM, AtmAnI svarUpasthiti te ja dharma ane tenI capaLa pariNati teja karma. rajanIzajInA kahevAno bhAvArtha A ja hoya to te ekalA jaina darzanane ja nahi paraMtu sarvadarzanane saMmata che. AcArya rajanIzanuM uparokata vidhAna "gAMdhIjInI ahiMsA e arthamAM ahiMsA nathI, je mahAvIranA arthanI ahiMsA che." sAmAnyajanane samajavuM ghaNuM muzkela che. AvAM vidhAnothI ja bhrAmaka khyAlo baMdhAvA saMbhava che. mahAvIrane mana ahiMsA sAdhya che, gAMdhIjIne mana satya sAdhya che. chatAM banne mahApuruSo satya ane ahiMsA eka ane avibhAjaya che tema kahe che. mahAvIre paNa satyane bhagavAna kahyuM che. sa yaM ghu ma gavaeN prazna vyAkaraNasUtra temanuM chelluM vidhAna 'bhItaramAM citta jAge to jAgelA cittathI teMhasA visa~jata thaI jAya che" temAM navuM kazuM nathI. vAstavamAM samyakdarzana prajJA ke, viveka khyAti pAmyA pachI asat-~mithyAdaSTi ke AzAna rahetAM nathI. tenI badhI kriyA doSamukata hoya che. AcAraMgasUtramAM bhagavAna mahAvIre kahyuM che. sammatta to sare rUpAyuM ! manunusaMhitAmAM paNa teja satya kahyuM che. samyagdarzana sampannaH karmabhi na nibadhyate / paraMtu AvI brAhmI sthiti prApta karavA mATe bhagIratha puruSArtha, satata AtmajAgRti ane utkRSTha saMyamanI AvazyakatA rahe che te bhUlavuM na joIe. citta kaI ApApa jAgRta thaI jatuM nathI, gho rakSati rakSita : ! tA. 16-1-'77 bAliza che. gItAmAM bhagavAne kharuM ja kahyuM che ke karor3emAMthI mane koIka ja pAmI zake. zuSka paMDitAI karatAM jarUra che aMta hRdayanI. svAnubhUtithI sAcA saMte je kahI zakaze te tarkavAdI hajAra vidrAna bhegA maLIne paNa kahevAne asamartha che. hA, tevI zuSkavidratA ajJAnajanAne ahIMthI tahIM bhamAvI zake, ahaMbhAva poSI peAtAnA vartulamAM vAha vAha bAlAvI zake; paratu tethI temanuM ane samAjanuM kazuM bhaluM thatuM nathI. ahiMsA ke satya upara graMthonA graMtho lakhAyA che. tenuM khaMDana maMDana pAMca paccIsa lITImAM ADuMavaLuM karavuM narI bAlizatA ja che ane vyakitagata mAnyatA ke vyakitagata cAritrane bhAMDavAnA paNa kazo artha nathI, tethI cokAvRtti pApAvA sivAya bIjuM kazuM niSpanna thatuM nathI. nirbheLa satyane pAmavA satya puruSArtha karIzuM te ApaNA TUMkA jIvanamAM paNa kaMIka pAmI jazuM. AcArya rajanIzanA uparokata vidhAnomAM karyAMka mahAe prabodheluM satya jhaLakI UThatuM dekhAya che, te kayAMka mithyAdarzananA kALA DibAMga oLA patharAyelA najare paDe che, tenI Athe kAMka AgiyAsama ardhasatya viduSakanA mhArAM paherI ahIMthI nahIM kUdakA mAratA dekhAya che, to kyAMka vaLI manasvI taraMgAnA parapoTAe sUrasUriyAnA avAje phuTatA dekhAya che. ane A rAsalIlAnI madhyamAM huM bhAva sAmI chAtIe UbhA rahI besUrA avAje bUMgi vagADavAmAM mazagUla thayelA dekhAya che. enA avAjanA paDaghA sAme pAra paDatA saMbhaLAya che 'ahA rUpa ahIM dhvani'. catrabhuja karazanajI maDIA zrI mahAvIra jaina vidyAlaya hIraka mahotsava prasaMge ceAjAnAra jaina sAhitya samAroha satya - ahiMsAnuM svarUpa jeTaluM virATa che teTaluM sUkSma che. te anaMta dharmAtmaka hoI, tenI eka bAju sAcI ane bIjI bAju khoTI tema kahevuM te ekAMta daSTi hoI mithyA che. mahAvIra AvI ekAMta daSTino Agraha karatA nathI 'naya' no nahi para'tu 'pramANa' nA te Agraha rAkhe che. mahAvIrane mana 'naya' eTale AMzIka satya che, jyAre 'pramANa' te saMpUrNa satya che. 'huM kahuM chuMte ja satya che.' te ekAMta daSTi hoI mithyA ja che, kAraNake mAyAnI daSTine ApaNe mithyA kahIe chIe. te parama satya vANI dvArA pratipAda nathI ane tarkadrArA te gamya nathI. te zabdAtIta che, avarNanIya ane avarcanIya che. ApaNe 'phakata tenI jhAMkhI ja karI zakIe. Ama hAvAthI kevaLa tarka ke buddhivAda, khaMDana - maMDana badhuM arthahIna ane keLavaNI dvArA samAja utkarSanI pravRtti karatI jaina samAjanI suprasiddha saMsthA zrI mahAvIra jaina vidyAlaya tenA hIraka - tsavanA aMgarUpa jaina sAhitya samAroha tA. 21, 22, 23mI jAnyuArInA roja bhAratIya vidyAbhavananA gItA holamAM yojanAra che. judA judA sthaLe vighArthI gRhonuM saMcAlana karavA uparAMta jaina sAhitya lekhana - prakAzananA kSetre vighAlaye ghaNo mahattvano phALA ApelA che. vidyAlayanI jaina AgamAnA prakAzananI yojanA cAlu che. te uparAMta hemacandrAcAryamRta kAvyAnuzAsana yogazAstra, munisuMdara kRta adhyAtmakalpadruma, AnaMdadhanajInAM pado, AnaMdadhanacAvIzI, mahApAdhyAya zrI vinayavijyajIkRta 'zAMtasudhArasa, jaina citra kalA aMgenuM DaeNA. motIcandra ane DaoN. umAkAnta zAhane pustaka 'nyu DokayumenTasa opha jaina peInTiMga' ItyAdi graMthA vida laye pragaTa karela che. A graMthoe dezavidezamAM vidyAlayanI pratiSTha khUba vadhArI che. vidyAlaya taraphathI jaina sAhitya samAroha zukravAra tA. 21mI jAnyuArIe sAMje cha vAge bhAratIya vidyAbhavananA gItA holamAM yojAze. prakhara vidrAna padmazrI kezavarAma kA. zAstrI pramukhapade raheze. zrI cImanalAla cakubhAI zAha A samArohanuM udghATana karaze. samArohanI vibhAgIya beThako e ja sthaLe nIce pramANe che. (1) sAhitya vibhAga: pramukha DaoN. harivallabha bhAyANI, zanivAra tA. 22mI jAnyuArI, savAre nava vAge. (2) kalA vibhAga: pramukha DaeN. uMmAkAnta pI. zAha, zanivAra, tA. 22 mI jAnyuArI, bapore cAra vAge. (3) tattvajJAna vibhAga: pramukhazrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA, ravivAra tA. 23mI jAnyuArI, savAre nava vAge. A prasaMge jaina sAhitya, kalA ane tattvajJAnanA vidrAno abhyAsapUrNa nibaMdho rajU karaze. A jAhera kAryakramamAM upasthita rahevA sarvane nimaMtraNa che. li0 samArohanA maMtrIe DaoN. ramaNalAla cI. zAha, kAntilAla DI. koga amara jarIvAlA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-77 . camacI vaDe kAdavanu sarAvara ulecI rAja chApuM ughADo ane temAM bhraSTAcAranA koI ne koI kissA para najara paDaze. kaTokaTInA geraphAyadA che, paNa phAyadA e che ke tenA bahAne kaika sArAM kAma thAya che ane bhraSTAcAranA kissA pakaDAya che; paraMtu ApaNA jAhera jIvananI zuddhi thAya eTalA kissA pakaDAya che kharA? ane je kissA pakaDAya che tethI bIjA bhraSTAcArIo para dhAka bese che kharI? teo bhraSTAcAra karatAM aTakI jAya che kharA ? prabuddha jIvana philDa mArzala mANekazAhe eka divasa mane kahyuM ke sainyamAM zista e praNAlikA che ane gerazista eka apavAda che. gerazista AcaranAra jANe che ke te pakaDAI jaze ane korTamArzalamAM (lazkarI adAlatamAM) tene sakhata sajA thaze. ApaNA dezamAM sainyanI bahAra tethI UlaTuM hoya ema lAge che, jANe bhraSTAcAra niyama hoya ane prAmANikatA apavAda hoya! raunikone lazkarI kAyadAnI bIka rahe che, ane tenI AmanyA pALe che. sainya bahAra bhraSTAcAra karanArAone misAnA ke bIjA koI kAyadAno Dara nathI, kaTokaTInI jAherAtanI AmanyA nathI ane dezamAM navI havAthI teo aspRzya ja rahyA hoya tema teo nirbhaya rIte bhrAcAra cAlu rAkhe che. pachAta ane geravahIvaTavALA rAjyomAM zuM banatuM haze tenuM eka daSTAMta laIe. bihAranA eka ja jillA nAlaMdAmAM 60 zALAo evI maLI AvI che ke jemanuM astitva ja nathI, chatAM sarakAra pAsethI temane vArSika grAnTa maLe che. savAla e che ke grAnTa koNa zAnA AdhAre meLave che, ane sarakAranuM keLavaNI khA.huM kone zenA AdhAre nANAM Ape che? ane je eka ja jillAmAM AvAM 60 kaubhAMDa cAlatAM hoya te AkhA rAjyamAM keTalAM kaubhAMDa cAlatAM haze ane kara bharanArAonAM keTalAM nANAM ucApata thatAM haze zALAnuM makAna nahi, zikSako nahi, pharnicara nahi, vidyArthIo nahi chatAM je grAnTanAM nANAM cUkavAtAM hoya to te lenArA ane denArA vagadAra mANasA hovA joIe. jo pavitra gaNAtA -athavA gaNAvA joItA keLavaNI khAtAmAM AvA bhraSTAcAra hoya teA bIjA khAtAM polIsakhAtuM, raeNvanmukhAnuM, jaMgalakhAtuM, bAMdhakAmakhAtuM vagere je bhraSTAcAra mATe nAmacIna hoya ja che tyAM ke bhraSTAcAra haze ? grAnTa lenAra zALAo e grAnTano sadupayoga kare che ane zALAomAM zikSaNanuM dhAraNa saMtoSakAraka che evI khAtarI karavA keLavaNI khAtuM InspekaTarAnI senA nibhAve che. teo paNa A kaubhAMDamAM bhaLelA na hoya te AvuM kaubhAMDa cAle nahi. A kaI ekalA bihAra pUratI vAta nathI. bIjAM ghaNAM rAjyomAM AvuM cAle che. dANacArI keTalI ochI thaI che? eka muMbaI kasTame ja pAMca mAsamAM cha karoDano mAla pakaDyA tA bIje keTalA pakaDAyA haze ane keTale ghUsI gayo haze! muMbaI jevA jAgRta zaheramAM nagarapAlikAmAM kAma karatA keTalAka nokarI mAtra pagAranA divase ja hAjara thaI pagAra laI jatA hatA ane bAkInA divase peAtAnAM khAnagI kAmadhaMdhA karatA hatA evA samAcAra thoDA mAsa pahelAM pragaTa thayA hatA . uttara pradeza vaDA pradhAnanuM potAnuM rAjya che, chatAM geravahIvaTa mATe nAmacIna che. evaDuM moTuM rAjya, eTalI moTI vasati, evaDuM meTuM ane saDeluM vahIvaTI taMtra ke uparAchAparI be sArA ane kuzaLa mukhya pradhAno AvyA chatAM kaTokaTInI koI sArI asara bhAgye ja thaI hoya evuM lAge che. tyAM hamaNAM traNa gaMbhIra basa akasmAta thayA. be akasmAta te gaDhavAlanA pahADI mArga paMdara divasanI aMdara thayA. teno artha e ke be gaMbhIra akasmAtano padArtha pATha 177 zakAya nahi koIe lIdho nahi ane koInI AMkha ughaDI nahi. yAtrIothI bharelI basA DuMgara parathI khINamAM ke nadImAM jaI paDI ane 75 jeTalA mANaso mAryA gayA. tyAre have rAjya sarakAre tapAsa samiti nImI che ke AvA akasmAto aTakAvavA zuM karavuM joIe! jemaNe gaDhavAlamAM basamAM pravAsa karyo haze teo jANe che ke ahIM basamAM beThelA badhA mANasAnA jIva basa hAMkanAranA anubhava, capaLatA ane tAjagI para tathA basanI ane rastAnI sArI hAlata para rahe che. hAMkanArano thAka, nAnI sarakhI bhUla ke basanI nabaLI sthiti basane seMkaDo phUTa UMDI khINamAM pheMkI de, varSothI akasmAto thAya che, tyAre have rAjya sarakAra tapAsa samiti nIme che ke akasmAto nivAravA zuM karavuM joIe? khera, kaTokaTInA eTale lAbha jo kaTokaTInI jAherAta na heAta to ATaluM paNa na thayuM hAta. sarakAre bhraSTAcAra ane geravahIvaTa sAme 'jhuMbeza' upADI che. tethI rAja coMkAvanArA kissA bahAra Ave che. bekonA rASTrIyakaraNa pachI uMcApatanA kissA vadhyA che ke kema te paNa eka prazna che. paNa A jhuMbezathI bhraSTAcAranA kissA ghaTayA che ane kaTokaTInI jAherAtathI jAhera jIvananI zuddhi thAya evuM kharekhara banyuM che? vaDA pradhAna dezamAM sAmAjika, Arthika ane rAjakIya kAnti karavA mAge che e hetu AvakArya che, paNa krAnti karavAnuM sAdhana te A vahIvaTItaMtra che ne? savAla e che vahIvaTI taMtramAM kAntanI AvI kazI dhagaza AvI che kharI? je loko paiAte navA havAmAnanI asara nIce AvyA nathI teo krAntinA vAhaka zI rIte banI zake? pradhAno jyAre polIsane prajAnA mitra ane sevaka banavAnA bedha Ape che tyAre ramUja upaje che, jo bAdha vaDe krAnti thaI zakatI hota te Aje ApaNe bhAratamAM navo yuga zarU karI dIdhA hota. kAdava vaDe kapaDAMnA mela kADhI zakAya nahi ane kAdava ulecavA atyAra sudhI to camacIno ja upayoga thayo che. paNa camacI vaDe kAdavanuM taLAva ulecI zakAya nahi. vahIvaTI taMtranI sarvAMgI sAsUphI nahi thAya tyAM sudhI kAntinI vAto karavAno kaze arthA nathI. UdhaIe khAdhelI ImArata pAyAmAMthI ukheDI nAkhI, UdhaIeno nAza karIne navesarathI bAMdhavAnI jarUra che. temAM hAusiMga bArDanAM thIMgaDAM jevAM thIgaDAM nahi cAle. vijayagupta maurya bhUlA paDe tyAMthI pharI gA bhagavAna isu kahe che: gheTA cAravA janAra bharavADanA sA gheTAmAMthI jo ekAda gheTuM khovAi gayuM haze to, bAkInA navANu gheTAne reDhAM mUkIne paNa khAvAyeluM dheTa zodhavA doDaze ne DI jaze tyAre khUba AnaMdamAM AvI jai Thera Thera vadhAi khAze kharuM ne? dasa sAnA mahAramAMthI ekAda seAnA mahAra khAvAi jaze to ene zodhI kADhavA mATe AkAza pAtALa eka karazo ne jaDI jAya eTale AnaMdathI nAcI UThaze! kharuM ne ? parama pitA paramezvaranuM paNa evuM ja che. enA bALakomAMthI koI bALaka paMtha bhUlIne avaLe mArge caDI jAya che tyAre prabhu khUba khUba du:khI thaI ya che. ne jyAre, avaLe mArge caDhI gayelA dIkarA pastAvA karI prabhu bhaNI vaLe che tyAre khAvAyelA dIkaro pAchA maLatAM parama pitA paramezvarane khUba khUba AnaMda thai jAya che. mATe ja kahuM chuM, jIvanamAM bhUla thai gai hoya te pAchA vaLatAM gabharAzo nahi, te prabhuno ApaNane enA vahAlasoyA dIkarAne apanAvI levA - sADamAM samAvI levA utsuka che. che tevA kabUla thaI jAva - ne pastAvAnI bhAvanApUrvaka prabhu pAse pahoMcI javA doTa mUko, prabhu apanAvI leze, phAdhara vAlesa
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16 -1 -77 - - - - - - madharAte AjhAdI : - phriIDama eTa miDa nAITa-vivAdAspada pustaka banyuM che. tenA lekhakoe athAga parizrama laI te taiyAra karyuM che. navalakathA karatAM paNa vadhAre rasapUrvaka vAMcI zakAya evuM pustaka che. ApaNA dezane svataMtratA maLI te samayanuM hakIkata bharapUra ane vaividhyapUrNa varNana che. A lekhanA lekhaka zrI caMdulAlabhAI dalAle gAMdhIjInA jIvanane UMDo abhyAsa karyo che. gAMdhIjInA samagra jIvanane roje rojanA banAvanI dainandinI khUba saMzodhanathI taiyAra karI che. A pustakamAM keTalsaka hakIkatado AvI gayA che te pratye zrI caMdulAlabhAIe ApaNuM ane pustakanA lekhakonuM dhyAna kheMcyuM che. huM AzA rAkhuM chuM ke tenI bIjI AvRttimAM A hakIkatado sudhArI levAze. - A pustaka huM paNa vAMcI gayo chuM. mArA mana upara evI chApa rahI che ke IrAdApUrvaka koI khoTI rajuAta karavAne lekhakone Azaya nathI. eka mahAna banAvanI bhAtIgaLa tavArIkha rajU karavAno prayatna che. temAM keTalAka, gaMbhIra doSe che. mane ema lAgyuM che ke lekhakoe lorDa mAunTa beTananA dastAvejo ane temaNe mulAkAtamAM jaNAvela hakIkato upara vadhAre adhAra rAkhyo che ane mAunTa beTananI mahattA vadhAre paDatI batAvavAne ajANye paNa prayatna thaI gayo che. gAMdhIjIne bhAvapUrvaka aMjali arpI che paNa neharu ane saradArane pUro nyAya thayuM nathI evI chApa rahe che. - cImanalAla] "phrIDama eTa miDa nAITa' A pustaka huM athathI iti . 8. pA. 95 lITI 16-lakhyuM che ke maNibahena, vallabhabhAinuM rasapUrvaka vAMcI gayo. emAMnI, vastunI vividhatA ane vipulatA ekanuM eka saMtAna hatuM. A bhUla che. vallabhabhAIne DAhyAbhAi jotAM ane e badhAMnuM pRthakkaraNa ane arthadhaTana jotAM Azcarya thayuM. nAmanA eka putra hatA, je pAchaLathI svataMtra pakSamAM joDAyA hatA. paNa emAM keTalAka hakIkata- do che, keTaluMka adhUruM che ane keTaluMka . pA. 198 lITI nIcethI 16 - noMdha che ke gAMdhIjInA gaLe na Utare evuM che. satyanI khAtara emAMnuM keTaluMka huM ahIM pahelA Azrama mATe jI. DI. biralAe Arthika sahAya ApI hatI, rajU karuM chuM. (mudraNa do to aneka che, paNa e vize ahIM kAMi paNa pahele AThama 1915 mAM amadAvAdamAM sthapAye hato. (juo. lakhato nathI.) pA. 255 lITI 15), ane biralAne enI sthApanA sAthe kAMI hakIkata do saMbaMdha nahote, ane noMdhavuM joIe ke Amane Arthika sahAya 1. pA. 41, lITI nIcethI 6- lakhyuM che ke "dAdA abdullA ApanAra sadgata zeTha aMbAlAla sArAbhAi hatA. gAMdhIjInI dUranA sagA (Kinsman) hatA; paNa e bhUla che. 10. pA. 307 lITI 14-15-AMdha de ke dakSiNa Aphri* 2. pA. 41 lITI nIcethI 5-lakhyuM che ke gAMdhIjI dakSiNa kAmAM, hiMdI komane nyAya maLe e mATe gAMdhIjIe upavAsa kya aphrikAmAM satata sadI sudhI rahyA hatA paNa e bhUla che. e, hatA A bhUla che. A mATe emaNe eka paNa upavAsa karyo na hato. hiMda be vakhata AvyA hatA- bIjI vakhata hiMdamAM sthAyI rahevA hA, bIjA kAraNasara karyA hatA kharA. mATe paNa rahelA nahi ane pAchuM javuM paDayuM hatuM. 3. pA. 42 lITI, vagere - lakhyuM che ke gAMdhIjIne dakSiNa 11 5. 345 lITI nIcethI 18 - noMdhane bhAvArtha e che ke AphrikAne sAce paricaya te e, DarbanathI priToriyA rAtanI rela- hiMdI lazkara jUnAgaDha rAjyanI hadamAM dAkhala thayuM hatuM. A gADImAM jatA hatA tyAre thayo hato, paNa e divasamAM A be zahero vacce sAcuM nathI. A rAjyanI bahAra eka Arajha hakumata sthapAi hatI, ane relave vyavahAra nahoto. je relave sTezane emaNe rAta pasAra eNe rAjadhAnI upara humalo karyo hato. hiMdI lazkarane evuM kAMI karI hatI te, nAtAlamAMnuM piTara meriTjhabarga hatuM. TrAnsavAlamAM karavAnI jarUra ja nahotI paDI. AvelA pAraDekopa nAmanA gAme javA mATe sigarAmamAM musApharI 12. pA. 380 lITI 13 - nadhi che ke e vakhate karatA hatA tyAre emane mAra paDayo hate gAMdhIjInA memAM thoDAka dAMta hatA. paNa eka akhabArI hevAla 4. pA. 46 lITI [10 - lakhyuM che ke haLatADa mATe mujaba, emaNe potAnA bAkI rahelA badhA ja dAMta tA. 19-1-36 nA gAMdhIjIe 7mI eprilane divasa pasaMda karyo hato, paNa e bhUla che. roja muMbaimAM kaDhAvyA hatA . sAcI tA. 6 hatI. 13. pA. 401 lITI 5-lakhyuM che ke dAMDIkUca 1929mAM 5. pA. 66 - 6, nedha che ke gAMdhIjIe sane 1936 mAM thai hatI.paNa A bhUla che. e kUca tA. 12-3-30 nA roja zarU cha aThavADiyAM sudhI saMpUrNa mauna rAkhyuM hatuM. emaNe tA. 243-35 thai hatI. thI 19-4-35 sudhI cAra akvADiyAM evuM mauna pALyuM hatuM, paNa 14. pA. 447 lITI nIcethI 20- 19-noMdha che ke gAMdhIjIe emaNe koI vakhata cha aThavADiyAnuM mauna pALavuM nahotuM ane 1936 1942 mAM 21 divasanA upavAsa karyA hatA. A bhUla che. dasamI mAM evuM koi vrata lIdhuM nahotuM. phebra ArIthI bIjI mArca sudhI 21 divasanA upavAsa karyA hatA . pA. 89-90- nedha che ke gAMdhIjI jyAre sauthI pahelA te 1943 mAM - 1942 mAM kai upavAsa karyA nahotA. mAunTa beTanane maLavA dilhI jatA hatA (tA. 31-3-47) tyAre saMzayAtmaka rastAmAM emanuM ghaDiyALa corAi gayuM hatuM, paNa A bhUla . pA. 55-56 nI pAdaTIpamAM, guru caraNa siMga, phAMsInA mAM ghaDiyALa tA. 25-5-47 nA roja kAnapura sTezane cerAyuM hatuM. e DethI, gAMdhI - iravina kAranI rUe bacyA te matalabanI nedha che. vakhate e kAmacalAu vAisaraoNya jaena kaeNlavilane maLavA gayA jo A bhAIne phAMsInI sajA thai hatI te te koi hirAka kRtyanA hatA. mAunTa beTana e vakhate vilAyata hatA. kAraNe thaI haze, ane iravina sAthe thayelA karAramAM, AvAM kRtya pA. 94 nedha che ke vallabhabhAine, emanAM patnInA karanArane mAphI ApavAmAM Ave evI koi pUrva zarata gAMdhIjIe avasAnanA samAcAra e muMbaI hatA tyAre maLyA hatA. paNa A karI nahotI. je emaNe ema karyuM hota to bhagavatasiMganI jiMdagI bhUla che e vakhate e ANaMda hatA. bacI zakI hota. paNa emaNe evI mAgaNI na ja karI-to pachI 1. Freedom at Midnight gurucaraNa siMgane, gAMdhI-iravina karArane lAbha kevI rIte maLI zake?
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-'77 prabuddha jIvana 179 sUcane gAMdhIjI ane mAunTa beTana vacce je premabharyA saMbaMdha hatA te darzAvatA be prasaMge bahu mahattvanA che paNa te A pustakamAM noMdhyA nathI. 1. mAunTa beTananAM patnI eDavinAne gAMdhIjIe, dilhIthI nIce mujabane patra lakhyo hato : 'tyAre, abhinaMdanane ane zubhecchAonI varSamAM tame tamArAM lagnanI rajata jayantI UjavI rahyA cho huM paNa emAM sAda purAvuM chuM; ane AzA rAkhuM chuM ke ahIM tamAre saMyukata parizrama duniyAnA nAgarivamAM pariNamaze.' noMdha : (1) caMdrazaMkara zukale saMpAdana karela "minisansIjha epha gAMdhIjI nAmanA pustakamAMnA, eDavinanA lekhamAM A patra chapAyo che. (2) tyAM je tArIkha che te 18-5-47 che. paNa (ka) rajata jayanI tA. 18-7-47 nA roja hatI. ane (ba) gAMdhIjI tA. 18-7-47 nA roja dilhI hatA, jyAre tA. 18-5-47 nA roja paTaNA hatA. 2. mAunTa beTana taraphathI geThavAyelA tA. 13-1-48 nA rojanA samAraMbhamAM bhAga levAnAM nimaMtraNe gAMdhIjInA keTalAka aMtevAsIone maLyA hatA. A ja divase gAMdhIjIe anizcita mudatanA upavAsa zarU karyA; chatAM jemane nimaMtraNa maLyAM hatAM temaNe javuM ja joie evo Agraha gAMdhIjIe sevyo hate. A prasaMga brija kRSNa cAMdIvAlanI 'eTa dhI phITa opha bApu" nAmanA pustakamAM noMdhI che. vinati 1. pA. 46 lITI 13 - 15-nedha che ke gAMdhIjIne "mahAtmA" nuM biruda kavivara ravindranAtha TAgore ApyuM hatuM. lekhaka A vidhAnane AdhAra jaNAve evI vinaMtI che. saMbhava che, A kadAca jAheramAM haze. aMgata patravyavahAramAM te cheka tA. 21-8-1910 nA roja gAMdhIjIne lakhavAmAM AvelA eka patramAM A biruda ApavAmAM AvyuM hatuM. 2. pA. 26-noMdha che ke bIjI goLamejI pariSadamAM hAjarI ApavA jatI vakhate, gAMdhIjI, AgaboTa upara potAnI sAthe eka bakarI laI gayA hatA. A vidhAnane AdhAra jaNAve evI vinaMtI che. atre e noMdhavuM joie ke e jyAre laMDana hatA tyAre emanA mATe joItuM bakarInuM dUdha AiliMgTana DerImAMthI AvatuM hatuM. 3. pA. 95. be vakhata noMdha che ke vallabhabhAie kApaDanI milamAM kAma karyuM hatuM. A vidhAnane AdhAra jaNAve evI vinanti che. 4. pA. 255 lITI 15 - 17 noMdha che ke eka juvAna zikSaka jemaNe sane 1942 mAM rASTradhvaja pharakAvavA prayatna karyo hato temanA ja hAthe amadAvAdanA TAuna haila para dhvaja pharakAvarAvI temanuM bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. e zikSakanuM nAma ane dhvaja pharakAvavAnI tArIkha jaNAvavA vinati che. huM pote e vakhate amadAvAda myunisipAliTIne nekara hate ane 'hiMda choDo' nI caLavaLanA eka bhAgarUpe myunisipAliTInA nekaronI haDatALa paDAvavAmAM sAmela hovAnA gunAsara thayelI zikSA meM bheravI hatI. paNa A prakAranA banAvanI koI mAhitI mane maLI nathI. 5. pA. 450-nadhi che ke gAMdhIjInA zabane agnidAha dIdhA pachI je aneka loko citAnI pradakSiNA karI rahyA hatA temAM temanA jayeSTha putra harilAla paNa hatA. A vidhAnane AdhAra jaNAvavA vinaMtI che. AvuM ja vidhAna raoNbarTa peine emanA "gAMdhI' nAmanA pustakamAM karyuM che. meM emane tA. 17-10-74 nA roja ene AdhAra jaNAvavA lakhyuM hatuM, hajI sudhI javAba nathI. mArA upara paDelI chApa. 1. pustaka vAMcyA pachI mane ema lAgyuM de ke e komI ekatAnI bAbatamAM briTiza sarakAranA valaNane bacAvane eka vyartha prayatna che. e sAcuM che ke ApaNe hiMdIo - badhI ja komanAM hiMdImurkha hatA. ApaNe briTiza sarakAranA hAthe, kema koma vacce dhikkAra phelAvavAmAM hathiyAra tarIke ApaNe ApaNA upayoga thavA dIdho, paNa hiMdu - muslima koma vacce aitihAsika vaimanasyanAM je koi avazeSo rahyA hatA tene durUpayoga karavAnI ane tene rAjakIya kAraNasara uzkeravAnI javAbadArI briTiza sarakAranI ja hatI. bIjI goLamejI pariSadamAM bhAga levA jyAre gAMdhIjI vilAyatamAM hatA tyAre tyAMnA emanAM aneka bhASAmAM emaNe A bAbate bahu ja spaSTatAthI samajAvI hatI. - pa. 27 upara lekhake lakhyuM che 'briTizaroe jyAM sudhI hiMda para rAjya karyuM tyAM sudhI emaNe A baMne koma vacce baraDa samatulA 1 jALavI; ane sAthe sAthe temanI vaccenA vaimanasyane, emanA rAjayane bhAra haLa banAvavAnA eka hathiyAra tarIke upayoga karyo. mULamAM ye svarAjanI mAgaNI karanAranI saMkhyA, keTalAka buddhivAdIonA agraNIo pUratI ja maryAdita hatI. A mAgaNI karanArAoe, eka sAmAnya dhyeyane pahoMcavA khabhekhabhA milAvI kAma karavAnI STie koma koma vaccenA matabhedone korANe mUkyA hatA. vidhinI vicitratA to e che ke e meLane bhAgIne bhUko karanAra gAMdhI pote ja hatA.' 2. A vidhAna, bacAvane eka vyartha prayatna ane potAnA manane manAvavA - chetaravA sivAya bIjuM kAMi nathI. 2. je dezanI upara briTane rAja karyuM hatuM te dezamAMthI eNe Arthika prakAranA keTalA geralAbha uThAvyA hatA ane tene kevI rIte nicovI nAkhyo hato, e vize pustakamAM kevaLa mauna sevavAmAM AvyuM che. briTiza lokoe evuM na karyuM hatuM, ane bhUtakALamAM bIjA caDAI karanArAonI mAphaka e paNa AvIne rahyA hatA ane vasyA hota to svarAjanI caLavaLa ja na UpaDI hota. briTananA rAjabaMdhAraNamAM paNa hiMdane koi divasa, keneDA vagere jevI vasAhata gaNAya che tevI vasAhata gaNavAmAM AvyuM nathI. hiMdane te kevaLa, eka mahAne tAbedAra mulaka gaNavAmAM Avyo hato. A jotAM, hiMda choDatI vakhate, 1 eka vasAhatI prajA, je dezane pote vasAhata mAnI hatI te dezane choDatI hatI'(pA. 221 lITI nIghethI 3-2) evA vidhAnamAM satyane leza mAtra aMza nathI. 3 - caMdulAla bhagubhAI dalAla 1. Great Dependency 2...... colomi ing people were heaving those they had colonized..... 3. A lekhamAMnA muddAo kAMika vistRta svarUpamAM, A pustakanA lekhakane (je te vakhate hiMdamAM hatA temane) meM tA. 18-2-76 nA roja lakhI mokalyA hatA. pustakanA prakAzakane mArA patranA svIkArane javAba Avyo hato, paNa lekhakane hajI sudhI (tA. 24-12-76 sudhI) javAba Avyo nathI. ' 2. bha. da. 1. Fragile balance. 2. -Ironically it was Gandhi who had disrupted that accord." 1. Reminiscences of Gandhiji 2. At The Feet of Bapu.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) prabuddha jIvana tA. 16-177 * kastarI kaMDalamAM vase ! . pri. dolatabhAI desAI, mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTImAM, phekalTI opha ejayukezana ane sAyakolojInA phesara che. gaye mahine, muvaka saMghanA abhyAsa vartuLamAM 'saMvedanazIlatA' upara temaNe vArtAlApa karyo hato te zrotAone bahu gamyuM hatuM. prabuddha jIvana mATe lakhavA te vakhate meM temane vinaMti karI hatI. mArI vinaMti svIkArI temaNe A kolama - kastUrI phaMDalamAM vase-zarU karI che. tenuM prathama kuMDala Aje pragaTa thAya che. huM AzA rAkhuM ke huM prabuddha jIvana'nA vAcakone A kolama AvakAradAyaka thaze. - taMtrI priya vAcaka mitra..., prabuddha jIvana dvArA dara vakhate cAcA nirAMte kahe "A mehatI goTI che te tana vAra A rIte eka nAno prasaMga laIne AvavuM che. zIrSaka joyuM divasamAM, ghasIne pAnI jore pAvAnI, pana A madhyama haze. mAruM mana kahe che ke kastUrI te mRganI nAbhimAM vaselI sAijhanI che, te divasamAM be vAra ghasIne pAvAnI, ne A che ane mRga mAryo mAryo te zedhavA Ama tema phare che ... taddana nAnI sAijhanI che te divasamAM savAre eka ja vAra te mAnavamRgane pitAnAmAM rahelI kastUrInI maheMka batA ghasarako karIne baccAMne pAvAnI. pAi ke peTa sApha! kadI vavAno, A lekhamALAne hetu che. eka vAta sAcI, peTamAM cUka na Ave.' sukha ke prasannatA ApaNA mAMhe, ApaNI AsapAsa che, ( ame kahyuM: 'cAcA badhI goTImAM davA zAmAM sArA e kaze bIjethI maLavAnAM nathI. te pachI, enI khoja prakAranI che? mAMhethI ja zarU karI hoya to? ane mArA ciMtana pramANe te cAcA kahe, "baDhAmAM-baDhaDhI goTImAM-davA sAva kastUrInAM kuMDala ApaNAmAM eka ja nathI, paNa aneka che. sarakhI. jarA bI phera ne male. pana ... eka phera che. ethI lekhamALAne kuMDala-1, kuMDala-2 ema anukrama ame kahyuM: 'za phe?' ApIzuM. tamArA pratibhAva, abhiprAya, ke pRcchAe cAcA kahe, 'davA baDhAmAM sarakhI, pana maTI goTImAM ne prazna je mane lakhaze te savizeSa AbhArI thaIza. dazavAra ghUMTIne bharelI, madhyama gATImAM savAra ghUMTIne bharelI saranAmuM A pramANe De. dolatabhAI desAI, 14, zAntam, ne sauthI nAnI goTImAM hajAra vAra ghUMTIne bharelI .. baDho harinagara sesAyaTI, getrI reDa, vaDodarA, 390 007. jADa A ghUMTavAne ja che. davA eka ja pana jema vaTuM ghUMTo Tema mATrA vahe! li. dolatabhAI ame dUharAvyuM: 'davA eka ja paNa jema vadhu ghUMTe tema mAtrA vadhe!" kuMDala : 1 ne pachI ekavAra ghasArAvALI nAnI goTI kharIdI. ame jatAM cAcAe jokhI jokhIne zikhAmaNa ApI: eka ghasarake basa! jo jo ho. DavAnI mATrA Teja che - eTale eka ja ghasarako basa ! vAte ya sAcI: * amAro mitra jIvanamAM prathamavAra pitA banyuM. mAe kahyuM "hakIma cAcAnI dukAnethI ghasAro lai Ava.' sUratamAM "va eka ja, daMTI ghUMTIne bharo ke mAtrA vadhe ne mAtrA hoya te eka ja ghasarako basa che. hakIma cAcAnI doDha- se varSa jUnI davAnI dukAna jANItI. ame te dukAne jai dhasAro' mAgyuM. dukAnavALA cAcAe raste jatAM manamAM pratibhAva jAgyA. keTalI moTI vAta samajAvyuM. kahI che, cAcAe? upaniSado paNa kahe che, ne urdUmAM paNa zere che ke "raMga lAtI hai hInA, ghUMTa ghUMTa pIsa jAne ke 'ghasArAnI gatI te Ai tane jAtanI che. tamAre bAda!" kaLAne maMtra ja A. jema vadhu ghUMTa tema jasa, kaI joie che?' ame pUchayuM: 'kai kai jAtanI?" vadhe, teja vadhe, rAga vadhu lUMTa, riyAjha karo ne tAkAta vadhe. cAcA kahe, "ekavAra vArI, be vArI vArI, ne tanavAra ane tene "ekaja ghasarako basa ! joradAra, mAtrAvALI davAne ke pachI joradAra, mAtrA vALA karmane eka ja ghasarako basa! ame pUchayuM: 'eTale zuM?" DaeN. latabhAI desAI ghaDataranuM mUlya abhyAsa vartuLa TesToyane koie pUNuM : " mANasamAM ghaDataranuM mUlya zuM? * ApaNI AgAmI beThaka : budhavAra tA. 19-1-77 sAMjanA 6 vAge, TolsToye kahyuM : "leDhAne TukaDo vece te eka rUpiyA upaje * vakatA: zrI vADIlAla DagalI (suprasiddha arthazAstrI ane komarsanA paNa jo emAMthI ghoDAnI nALa banAvo te aDhI rUpiyA upaje ane taMtrI) je ghaDiyALanI jhINI jhINI kamAna banAvIne vece to hajAro rUpiyA * viSaya : "kaMThIyukata samAja" * sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha ja laDha te enuM e ja, eTaluM ja che. paraMtu enuM jevuM ghaDatara A sabhAmAM saMghanA sabhyo, AjIvana sabhya tema ja rasa karo evuM enuM mUlya aMkAya. dharAvatA mitro hAjarI ApI zakaze. saune samayasara padhAravAnuM mANasa vize paNa AvuM ja che. mANasanuM jeTaluM ghaDatara vadhe premabharyuM nimaMtraNa che. subodhabhAI ema. zAha eTaluM enuM mUlya vadhe. saMcAlaka, abhyAsavartuLa. vArI." upaje." mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzane sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI 400001.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. M4, By South 54 Licence No.: 37 bu jIvana prada jainanuM navasaMrakaraNa varSa 38 : aMka: 19 muMbaI, 1 phebruArI, 1977, maMgaLavAra vArSika lavAjama rU. 10, paradeza mATe ziliMga : 30 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 0-50 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha ri ne lokasabhAnI cUMTaNI 18 mI jAnevArIne rAtre, AkAzavANI upara acAnaka vaDA hajI sensarazipa sadaMtara rada nathI karI, kaTokaTInI paristhiti pradhAnanuM pravacana sAMbhaLavA maLaze. It was an unscheduled cAlu rahe che teTale darajaje rAMTaNI daramiyAna ane khAsa karI tyAra pachI laTakatI talavAra rahe che. sensarazipa sadaMtara rada karI, kaTokaTI Broadcast- temAM temaNe lokasabhAnA visarjananI tathA uThAvI lIdhI hota to vadhAre AvakAradAyaka thAta, kaTokaTI cAlu rAkhamArcamAM cUMTaNInI jAherAta karI. aNadhAryA moTA nirNaya vAne koI kAraNa nathI. lai prajAne ane pratipakSIone Azcaryacakita karavAnI ane A badhAM pagalAM AvakAradAyaka che, paNa tethI harSaghelA thaI vimAsaNamAM mUkavAnI temanI zakitane ekavAra pharIthI paricaya thayo. prazaMsAnA puSpa veravAnuM kAraNa nathI. cUMTaNI karavI, vyakita ane mArca 1977 sudhImAM cUMTaNI thavAnI ja hatI paNa be mahinA - vANIsvAtaMtrya hovAM te badhe prajAno adhikAra che. te chInavI pahelAM ja lokasabhAnI mudata eka varSa laMbAvI tyAre, je kAraNe lIdhA hatA, aMzata: pAchA maLe che te mATe AbhAra, paNa tethI A ApyAM hatAM - je pratItikara na hatAM - te Aje paNa evA ja UbhAM 18 mahinAnA gALAmAM je kAMi anicchanIya banyuM che, te bhUlI che. te A nirNaya ATalI jhaDapathI phelAye kema? vaDA pradhAnane javAze nahi, balake, cUMTaNImAM e mukhya muddo raheze. keMgrese prajAne A nirNaya karavAno adhikAra che e svIkArIe te paNa badhA pratIti karAvavI paDaze ke te sAcI rIte lokazAhImAM mAne che. - rAjakIya pakSone lakSamAM rAkhI evo nirNaya thavo joie. keMgresa kaTI UbhI che tyAM sudhI evo vizvAsa paDavo sahela nathI. sivAyanA bIjA rAjakIya pakSone cUMTaNI mATe samaya ochA paDaze tethI paNa vizeSa, baMdhAraNamAM je mULabhUta pheraphAro karyA che, tathA te mAtra phariyAda nathI, hakIkata che. saMsadIya lokazAhImAM sattAdhArI presa mATe vAMdhAjanaka lakhANane kAyado karyo che, te te pakSane ane khAsa karIne tenA netA vaDA pradhAnane rasadanuM visarjana kAyamanA che ane temAMnA keTalAka lokazAhInuM satva haNanArA che. karI, cUMTaNI mAgavAne adhikAra che. ApaNe tyAM atyAre phera matadAna karatI vakhate prajAe A badhuM lakSamAM rAkhavuM paDaze. eTale ja che ke anya rAjakIya pakSonA AgevAno ane tenA seMkaDo, cUMTaNI mukata ane nyAyI thAya te Avazyaka che. te mATe sarakAre hajAro kAryakartAo lAMbA samayathI jelamAM hatA, temanA po vera ane keMgrese ghaNuM karavAnuM rahe che. vaDA pradhAne anya rAjakIya vikhera che, jyAre keMgresa badhI rIte taiyAra che. kadAca A pakSone cetavaNI ApI che ane javAbadArIthI kAma levA upadeza nirNayamAM A paNa eka kAraNa haze. je hoya te, A Apyo che. hiMsAne uttejana na maLe, nindA kUthalI (viliphikezana) ne pagaluM AvakAradAyaka che ane rAjakIya pakSonA AgevAnoe thAya vagere. A tadana sAcI vAta che ane te badhAne lAgu paDe che. paNa AvakAryuM che. . paNa sauthI vizeSa mahattvanI vAta che ke cUMTaNI mukata ane vaDA pradhAne kahyuM ke, Every election is an act of faith nyAyI thAya te mATe nirbhaya vAtAvaraNa joie. cUMTaNI daramiyAna prajAmAM vizvAsa ane zraddhA rAkhI samaye samaye tene Adeza parasparanI AkarI TIkA thaze, thavI joie. lokomAM vizvAsa pedA meLavavo e lokazAhInuM lakSaNa che. lokazAhImAM UMDI zraddhA dAkhavata thavuM joie ke koi paNa pakSa sattA para Ave, cUMTaNI daramiyAna, A hRdayapalaTe che ke gaNatarIbharyuM pagaluM che? eka varSa pachI cUMTaNI kayAMka atizayokitathI paNa TIkA thai hoya, tenAM kai viparIta thAya tyAre Arthika ane bIjA saMjoge kevA hoya, comAsuM kevuM jAya, pariNAma nahi Ave. matadAna nirbhayapaNe karI zakAya che tevo vizvAsa lokamAnasa kaI dizAmAM vaLavuM hoya e badhI anazcitatA jotAM, vartamAna pedA thavuM joie. A 18 mahinAnA gALAmAM lekajIvana ane saMjoge koMgresa mATe vadhAre anukULa che evI gaNatarI asthAne rAjakIya jIvana (poliTikala prosesa) niprANa, bhayabhIta ane svaibhita na lekhAya. rahyAM che, temAM prANa puravAne che. nIDaratAne saMcAra karavA, jIvanane * A pagaluM AvakAradAyaka che kAraNake chellA 18 mahinAthI pravAhita karavAnuM che. je dizAmAM vegapUrvaka dhasI rahyA hatA temAMthI kAMIka pAchA pharavAnI vartamAnapatranI savizeSa javAbadArI che. sakheda kahevuM paDe che ke saLuddhi sUjhI che, teTale darajaje abhinaMdanane pAtra che. paNa A kaTokaTI jAhera thayA pachI apavAda bAda karatAM vartamAnapatroe dAkhavI dizApalaTo cUMTaNI samaya pUratA che ke tamane che te te cUMTaNI zakAya eTalI nIDaratA paNa dAkhavI nathI. potAnA Arthika hitane ja pachI khabara paDe. ApaNe AzA rAkhIe ke te kAyamane heya. A vicAra karavA karatAM, prajAnI sAcI sevA karavAnI ane patrakArane dizAmAM bIjA paNa keTalAka anivArya pagalAM lIdhAM che te paNa dharma adA karavAnI pharI taka maLe che. ochAmAM ochuM eTaluM thavuM AvakAradAyaka che. rAjakIya kedIonI mukita thai che, vartamAnapatro joie ke badhA rAjakIya pakSonA pracArane yogya prasiddhi maLe. atre uparanA aMkuzane amala nahi thAya, kAyadesaranI (jITImeTa) rAja- e noMdhavuM paDe ke bahu thoDA vartamAnapatro evA che jene dezabharamAM kIya pravRtti karavAnI ane te mATe sabhAo bharavAnI chUTa raheze. potAnA khabarapatrIo hoya. meTA bhAganA vartamAnapatrone samAcAra
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 saMsthA upara AdhAra rAkhavo paDe che. dezamAM hAla eka ja samAcAra saMsthA che ane te sarakAranI chAyA nIce che. A samAcAra saMsthA niSpakSa rIte kAma kare te jarUranuM che. tevI ja rIte reDiyo ane Telivijhana sarakAranI hakUmatamAM che. badhA pakSone pracAra mATe sapramANa taka maLavI joie. prabuddha jIvana svataMtratA pachI, dezamAM pAMca sAmAnya cUMTaNIo thai - paNa A chaThThI cUMTaNI judA prakAranI che. temAM samAyela mudAo prajAjIvana mATe pAyAnA che. kharI rIte prajAnI ja kasATI che, paNa prajAne jAgrata karavI ane paristhitino sAco khyAla Apaze e AgevAnonA, rAjakIya pakSono, vartamAnapatrano ane dareka samajadAra vyakitano dharma che. cUMTaNInuM pariNAma game te Ave, paNa lokazikSaNanI A amUlya taka maLI che te ja moTI vAta che. nIDaratAthI tenA lAbha levAya temAM leAkalyANa che. A 18 mahinAnA gALAmAM je kAMi banyuM che te eka du:svapna hatuM ane te bhUlI javAya ane pharI leAkazAhI prANavAna anesajIvana thAya tevI AzA rAkhIe. kaTokaTI lAdavI paDI ane bIjA AkarA pagalAM levA paDayAM te yogya athavA jarUrI hatuM ke nahi tenA vivAdamAM na paDIe. kaTokaTI pahelAM anicchanIya banAvo banyA hatA, te AMdolananI me TIkA karI hatI kAraNake temAM mane lAkazAhIne khataro lAgyA hatA. paNa te paristhitine pahoMcIvaLavA je je pagalAM levAyA te mAkhIne mAravA hathoDInA ghA karavA jevuM hatuM, te paNa sahI laie. paNa baMdhAraNamAM pheraphAra karI kAyamano dizApalTo karyA tenA bacAva thai zake tema nathI. atyAre e pheraphAro rada karI zakIe tema nathI, paNa ochAmAM enDru eTaluM karI zakIe ke jAgrata lokamata hoya ane saMsadamAM sArI saMkhyAmAM prAmANika, kuzaLa, sevAbhAvI ane niSThAvAna vyakitao hAya jethI, A pheraphArothI maLela vizALa sattAno durUpayoga na thAya ane je koi pakSa sattA para hoya teNe cetatA rahevuM paDe ane moTI bahumatIne jere pAyAnA mUlyonA bhAga na apAya tema, sthira ane majabUta kendrane nAme, ekapakSI sattA na thAya. 23-1-77 -cImanalAla cakubhAI mAMsAhAra ane zarAma amArA saMghanA maMtrI, bhAI cImanalAla je. zAha, jeo thoDA samaya pahelAM, amerikAnA pravAse jaI AvyA teone cintA thAya che ke AjanI ApaNI yuvA peDhI mAMsAhAra karatI thaI gaI che. "amerikAmAM ghaNAM gujarAtI kuTuMbAnA phrIjamAM nAnAM bALako mATe cIkana phUDanA DabbAo me joyA che. " A viSe kAMIka lakhavA mane Agraha kare che. huM zuM lakhuM? mAMsAhArI kuTumbamAM janmyA hoya evA hajAro mANase samajaNapUrvaka mAMsAhara cheDe che jyAre custa jaina ane vaiSNava kuTuMbanA yuvaka yuvatIo, AMdhaLA thai mAMsAhArI thatA jAya che. je amerikana grahasthanuM TrasTa karavA huM laMDana gayo hateA te hAla muMbaI AvyA che ane thoDA divasa pahelAM muMbaimAM jaina yuvaka saMghanI mulAkAte AvyA hatA. teo mAMsAhArI hatA aneM vicArapUrvaka tenA tyAga karyo che. temanI sAthenI carcAmAM mAMsAhArano tyAga temaNe kema karyo te vize pUchavAmAM AvyuM tyAre jaNAvyuM ke zarUAtamAM ArogyanI daSTie temaNe mAMsAhAranA tyAga karyo. naitika daSTi pachI AvI. anubhave temaNe joyuM ke mAMsAhAra aneka rogeAne notare che. zAkAhArathI rogamukita ane tandurastInA anubhava thayo. mAMsAhAranA tyAgamAMthI daSTi ahiMsA tarapha vaLI, kudaratane anukULa jIvana jIvavAmAM sukha che evI pratIti thaI. eka bhAIe dUdha viSe pUchayuM, temaNe kahyuM je rIte moTA tA. 1-2 377 - see t zaheromAM dUdha pUruM pADavAmAM Ave che temAM ghaNI hiMsA che. gAya, bheMsanA baccAone pUruM dhavarAvyA pachI vadhe te dUdhano ja upayoga thaI zake. eka bhAIe savAla karyo ke vanaspatimAM paNa jIva che te mAMsAhAra ane zAkAhAramAM zuM phera ? temaNe kahyuM, mANase kudaratI jIvana jIvavuM hoya to paripakava phaLAnA upayoga karavo. kAcA phaLA vigerenA upabhAga na karavA. huM A eTalA mATe lakhuM chuM ke mANasa vicArapUrvakanuM jIvana jIve te mAMsAhArane tyAga karyA vinA rahe ja nahi, naitika athavA AdhyAtmika dRSTinI vAta cheDI daIe ane mAtra Arthika daSTie vicArIe te paNa mAMsAhAra aradhI duniyAmAM bhUkhamaro pedA kare che. tA.24-12-'76 ne roja sarvodaya saMmelanane saMbAdhatAM gAyA viSe bAlatAM, vinebAjIe kahyuM: 'bIjI vAta, duniyAmAM Aje 400 karoDa mANasA che. AmAMthI 150 karoDa atyaMta garIba che. A garIbene kaI rIte khavaDAvavuM, zuM karavuM vagere carcA gunAmAM cAlI. emaNe ghaNI rIte batAvI. AmAMthI eka vAta e batAvI ke jo ApaNe garIbAne khavaDAvavA mAgatA hoIe to mAMsAhAra cheDavA paDaze. AmAM eka prazna e paNa Avyo ke IMglAMDa svAvalaMbI banI zake tema che? Aje ene bahArathI anAja magAvavuM paDe che. te javAba maLyA ke IMglAMDa mAMsAhAra cheDe te svAvalaMbI banI zake che kema ke dhAnyAhAra mATe eka ekara jamIna joIe, mAMsAhAra mATe cAra ekara jamIna uttarottara ochI thavAnI che. eTale mAMsAhAra " AuTaDeTeDa '( samaya bAhya) che. A vAta yunee karI. A vicAra jainoe ApaNane samajAvyo ane eka evI jamAta emaNe UbhI karI je te te mAMsAhAra karatI nathI paNa bIjAne paNa mAMsAhAra nahi karavA samajAve che. emanI sAthe bIjA lokoe paNa mAMsAhAra cheADayA che. dakSiNa bhAratanA ghaNA lAkoe chADayA. tAtparya e ke mAMsAhAra cheDavAnI jarUra che. mAnavIne jIvana jIvavA mATe ane garIbAneM poSaNa maLe e mATe--A eka vAta ApaNe dhyAnamAM rAkhIe te! bahu lAbha thaze. eka vAta me tamArI samakSa gAyAne rAkhI che ane bIjI vAta mAnavatAne bacAvavA mATe zuM karavuM e vizenI yunAnI rAkhI, ' tA. 24-1-'77nA 'TAImsa opha InDiyA"nA agralekhamAM raziyAnI khetI ane annautpAdana viSe lakhyuM che. temAM jaNAvyuM che ke 1976mAM raziyAnuM annautpAdana, koI samaye na hatuM eTaluM, 2,240 lAkha Tana thayuM che. chellA dasakAmAM temanuM sarerAza vArSika annautpAdana 1,900 lAkha Tana rahyuM che. tenA AgalA dasakAmAM sarerAza vArSika 1,350 lAkha Tana hatuM. chatAM raziyAne anAjanI AyAta karavI paDe che. A varSe, ATaluM jaMgI utpAdana hovA chatAM, 130 lAkha Tana anAja AyAta karavuM paDaze. kAraNa zuM? vasativadhAro ? nA. anna vadhAro traNa TakA che. vastI vadhAro eka Tako che. prajAnA khArAka mATe sarerAza vArSika 450 lAkha Tana anAja joIe chIe - te bIjuM karyAM jAya che? Dhorane khavarAve che. AgalA dasakAmAM Dhorane sarerAza vArSika 450 lAkha Tarna anAja khavarAvatA te have vadhIne 1,000 lAkha Tana khavarAve che. zA mATe? vadhAre mAMsa meLavavA kAraNa ke mAMsaneM upabhAga khUba vadhatA jAya che. vadhAre mAMsa khavAya tema jIvana dhoraNa UMcuM gaNAya evI mAnyatA che. amerikana sarerAza sauthI vadhAre mAMsa khAya che. raziyAne tenI harIphAI karavI che. AvA deza duniyAmAM anAjanI taMgI UbhI kare che ane aradhI duniyA bhUkhe mare che. hamaNAM eka pustaka vAMcuM chuM: Dies: the Real Reasons How the other Half for world Hunger
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-77 prabuddha jIvana 183 by susan George. jarA paNa mAnavatA hoya te AMkha ughADe evuM pustaka che. - evuM ja zarAbanuM. cAre tarapha zarAbane upayoga vadhato jAya che. upara jaNAvela pravacanamAM ja vibAjIe kahyuM che: "have dArU - zarAbanI vAta. zarAba pIve ene saMskRtamAM paMca mahApAtakomAM gaNavAmAM Avela che. paMca mahApAtakomAM eka mahApAtaka che madyapAna. jJAnIonI hatyA karavI, gurupatnI sAthe vyabhicAra karavo, suvarNanI zerI karavI e mahApAtaka che. mAmUlI corInI vAta judI che, paNa suvarNanI cerI mahApAtaka che kema ke janmabharanI kamAI suvarNa rUpe rAkhavAmAM AvI hatI ene ja uThAvI levAmAM AvI. AvA cAra mahApAtaka gaNAvyA ane enI sAthe je sahayoga kare ene pAMcamuM mahApAtaka gaNA AvI vAta upaniSadamAM Ave che.' TAImsa opha InDiyAnA tA.24-1-77nA aMkamAM paMjAbamAM vadhata jatIzarAbarI upara khAsa lekha che. cAre tarapha gAmaDAomAM, kisAna ane majUramAM, yuvAne ane vidyArthIomAM, kephI davAo ane dArUne daitya pharIvaLyo che. kephI davAo ane dArU pIvAthI majUro vadhu kAma Ape che, evI mAnyatAo, majUrInA bhAga tarIke dArU ane mAdaka davAo ApavAmAM Ave che. AkhA paMjAbamAM gaMbhIra samasyA thaI paDI che. bhAratamAM paMjAba sauthI vadhAre samRddha pradeza che, samRddhinuM pariNAma bhogavilAsa ane aMte vinAza - mAMsAhAra hoya tyAM zarAba Ave che ane zarAba hoya tyAM mAMsAhAra Ave che. mANasa potAnI jAtano vicAra na kare tyAre mANasAI bhabhUlI jAya che. 24-1-77 -cImanalAla cakubhAI * titikSA , savaM savaM:llAnA pratirapUrvam citA bilAparahitaM sA titikSA nigadyate / / 24 / / anuvAda : sahavA sarva saMtApo ke virodha karyA vinA, citAvilApa chAMDIne, titikSA tehane kahI. zrI zaMkarAcArya kRta "vivekacUDAmaNi -zloka 24. vivekacUDAmaNi' e zrI zaMkarAcAryanA sarala tattvadarzananuM kAvyapustaka che; 580 zloka temAM racelA che. guruziSya-saMvAda- zailIe temAM mukitavAMchu jIvone AtmajJAnane bodha che. e saMvAdazailI ApaNe tyAM paraMparAzI pracalita thai; tenAM eMdhANa cheka ahIM che. AtmAnuM svarUpa, AtmajJAna, tema ja tenAM sAdhane, vaLI brahma kahetAM paramAtmAnuM svarUpa ane tenA jJAnasAdhanenuM ahIM nirUpaNa che. te eTaluM sarala che ane tenI rajUAta zakaya eTalI bhAvapUrvakanI che ke temAM ja A zAnabhakitanA samartha svAmInuM prabhutva pragaTI Ave che. brahmajJAnanI A gUDha tattvavidyAnI ATalI lokagamya rajUAta, e mahAmeghAvina nI vizadavedhaka vyApaka cetanAnI prasAdI tarIke prabhave che, e tenI khUbI che. vivekacUDAmaNi eTale? cUDAmaNine artha che, mugaTane maNite vizeSa lApAtra hoi, sarvathI mokhare - mahattvane sthAne hoya che; ethI e uttama ratna hoya che; tema ahIM Atmika saMpattimAM viveka guNanuM sarvotkRSTa mulya che. tethI tene lakSA ane lakSyapAtra guNa lekhe che. eTale ja to zaMkarAcArye A graMthanA cUDAmaNi samA zIrSakasthAne te zabdanuM Asana karAvyuM che ne! cittana A vivekaguNane khAtmA ane ne! paramAtmAnA sAkSAtkAra arthe, AdhyAtmika bhUmikAe vikasAvavA paDe che, tene je prakAre ane je rIte vikasAvavo paDe che, tene ahIM paricayabodha che. viveka eTale sAruM-narasuM samajanArI buddhi padArtho, guNo va. ne bheda samajanArI, tulanAtmaka, tattvagrAhI buddhi. haMsa jema nIra ane hIrane viveka eTale bheda oLakhato-samajato lekhAya che, tema manuSya A drattvothI bharelA jagatanAM iSTaaniSTa tattvone pichAnavA pramANavAM joIe. jethI karIne ISTanI gatine mArge, aMte parama tatva prati cittanI ekAgratA sAdhI zakAya. Ama viveka te manuSyanI uttama cetanAne vizeSa che vibudhanA cittamAM virAje che. jethI tenI prajJA sthira thAya che. zrI zaMkrAcArye AdhyAtmikatAnA daSTibinduthI A vivekasAdhanAna tarIke atre darzAvela che. brahmajijJAsu ziSya brahmajJAnI guru pAsethI vivekanI samajasAdhanAdvArA AtmavidyA meLavavAnI hoya che. e bAbatane, udabodhana ane anurodhadvArA, jJAnanA kImiyAgara zaMkrAcArye A kRtimAM bAdha karelo che. ajJAnamAMthI mana ane dehanAM baMdhane udbhave che; AtmasvarUpanA jJAnathI ane brahmajijJAsAthI, e baMdhanamAMthI mukita maLe che. evI mukita abhilASI sAdhaka te mumukSu che. zrI zaMkarAcArye evA mumukSujana mATe cAra sAdhana - upAye kahyA che. je "sAdhanacatuSTaya" tarIke oLakhyA che. e cAre sAdhana - upAyo sArAsArane viveka sucavanArA che. tenAM nAma che : (1) nityAnityavastuviveka. (2) ihAmutrAIphala bhogavirAga. (3) zamAdiSaTaka saMpatti ane (4). mumukSA. A cArenA parasparasaMbaMdha svarUpe, temane samajIe: prathama nityaanityanA vivekavaDe, brahma je avinAzI - nitya tattva ane jagata je kSaNika, vinAzI mATe ja anitya tattva, te banneno bheda ukale che. tema thatAM, brahma satya che ne jagata mithyA che, e bhAva daDha thAya che; ethI iSTa prati lakSa thAya che. bIjuM sAdhana che, IhAmutrArtha phalajoga virAga. eTaleke, A leka ane paraloka bannenAM je anitya phale che, te bhogavavA vize virakata bhAva rahe che. ane bhagavAya to paNa te anAsakitathI bhagavAya che. trIjA prakAranI sAdhanAmAM manuSya zama, dama va. AtmAnA che guNAnI saMpattine keLave che; tene pariNAme tenI mumukSu buddhi - melerachAmukitanI abhilASA keLavAya che. uparanI cAramAMthI, pahelI, bIjI ane cethI sAdhanA uparAMta, trIjImAM rahelI cha saMpattio maLIne kula navanI sAdhanAthI manuSyane AtmajJAna thAya che. trIjInI e cha e cha saMpattione - AtmAnA guNone, ApaNe oLakhavA joie: zama uparAMta dama, uparama athavA uparati, titikSA, zraddhA ane chaThThI saMpatti che samAdhAna. tene TUMkamAM samajIe, ane temAMnA 'titikSA' guNane vizeSa bhAva grahaNa karIe. 'zama" eTale cittanuM niyamana - niyaMtraNa. viSayomAMthI manane vArI lai potAnA lakSyamAM je sthiratA, te zama avasthA che. jyAre "dama" che, bAhya Indriye - jJAnendriya ne karmendriyone vahI jatI, vALI levI te. uparamadvArA vyakita custapaNe ekAgratAthI svadharmanuM AcaraNa kare che." titikSA'ne artha che, je kaMi Ave te dhIratAthI veThI levAnI vRtti; sukha du:kha va. dvandrone samajI je kaMi pratikULatA hoya tene zAMtipUrvaka sahI levI te ja tapanI vRtti ane te titikSA. zraddhAnuM tattva te guru, zAstragraMtha, dharmapuruSe va.nAM vacana, vicAra ne AcaraNamAM UMDo vizvAsa: je eka pabaranI: raNamAM UMDe vizvAsa; je eka prakAranI AstikatA ja che. AtmAnI A saMpatti - rAguNAne pariNAme, brahma-paramAtmA tattva praticittanI ekAgratA keLavAya che. jyAre mananI AvI avicalatA ne satatatA nIpajI Ave, tyAre te 'samAdhAna" guNa che. Ama AtmAne mokSamArga prati dorI lai janAra, eka mahattvanI saMpatti te 'titikSA' zakita che. du:kha sahana karavAnI zakita vaDe
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 prabuddha jIvana jagatanAM drandronI ni:sAratA samajAya che. vairAgya janme che. sAcA jJAnano udaya thatAM, AtmA-paramAtmAnuM svarUpa sAkSAta thAya che; te aMge veThavA anivArya tamAma pratikUla anubhavA te titikSA che. ahIM darzAvelA zlAkamAM, zAMtisvasthatA - akSobhapUrvakanI sahiSNutAnuM nirUpaNa kareluM che. koi paNa AtmArthI arthe ApaNI saMskRtie-dharmazAstra titikSAne mArmika ne anivArya baLa gayuM che. e saMbaMdhI samarthana meLavavA dUra zuM kAma javuM? gItAmAM jue bhagavAnanA ajanane upadeza - titikSAne temaNe karelA bAdha. - mAtrAsparzAstu kaunteya zItoSNasukhaduHkhadAH / AgamApAyino'nityA tAn titikSasva bhArata / / adhyAya - 2, zloka 14, he arjuna, indriyo tathA tenA viSayo zItatva, uSNatva, sukha ane du:kha ApanArAM che; AvavA - javAnA dharmavALAM eTale ke kSaNika - anitya che. temane huM bhArata'' nuM sahana kara. artha : A AryaguNanuM ghaNuM gaurava, mAtra ApaNA ja nahi, jagatanA tamAma dharmomAM thayeluM che. saMbhAro, peluM jANItuM bAibalanuM upadezavacana: " But any one strikes you on the right cheek turn to hin the other also." (Mathew: 5-38) jo koi tArA jamaNA gAla upara mAre te tene bIjA dharI deje. bAibalanAM A vacanane jhINavaTathI joie, to kaMika vizeSa bhAvArtha rahelo jaNAya che. koinA roSane dveSane sahI leje, e artha to kharo ja; ethI vizeSa, sAmenAnA dveSanuM pUrepUruM recana ane zamana thAya, tyAM lagI tuM sahayoga vaDe sahI leje, tevA sakriya samajano bhAva che. mAnava manovyApAra daSTie bAibalanA A bodha - sUcanamAM sArasya raheluM che. eno sAra grahIe to e thAya ke aniSTano pratikAra, iSTavaDe ja thavA joie. zaMkarAcArya A zlokamAM je apratikAra - avirodhanuM kahe che, tene ATalA bhAvArtha sudhI kheMcI lai zakAya kharo. kAraNa, virodhanA koi paNa aMzamAM, sUkSma svarUpe hiMsAnuM tattva raheluM che, te prajavALI - ogALI nAkhI, ahIM samarpaNabhAve, zaraNa thavAnI rIte tene jItavAnI vAta che. A samarpaNabhAva svayaM manuSyamananI je AghAta - pratyAghAta vRtti che, tenA paranA kuThArAghAta te banI rahe che. je, kaMi virodha ja karatuM nathI, tenI sAme, virodha ja kema karavo? e jAgrata mane anubhavelI muzkelI che. AvI sadbhAvapUrvakanI zaraNAgati, sAmAne jagADavA ne jItavA sAruM kAmayAba nIvaDe che. je te hevAna na hoya to, tenI supta iSTa vRtti jAgI jAya che. A titikSAnAM be kriyAtmaka pAsAM che: aniSTanA AkramaNane kazA pratikAra - sAmanA vinA veThI le; te vaLI, iSTa mATe Avazyaka sAdhanAnI jahemata uThAvI le. aniSTo leApavA mATe, sahI le: iSTa pAmavA mATe, kaSTo veThI le. kevI rIte? ciMtAvilApa chAMDIne - tyajIne sahI le, arthAta Asakita dUra karavAnI che; vastu vizenI Asakita ja manuSyane, hAvA vize aitsukmaciMtA ane na hovA vize zAka--vilApa jagADe che. eTale, sAcA zAnathI - AAMtara tapathI samaja keLavatAM, jema ciMtA na thAya, tema kheda paNa na thAya. to pachI virodhanI - pratikAranI vRtti tA zAnI ja rahe? mananI A ghaTanAne varNavIe te ema kahevAya, ke AMtarika baLa-- ThaMDI tAkAta keLavavAnI che. aMdhArA mArge lakSyabiMdue pahoMcavAnuM che. aMdhArAnA aniSTamAMthI jAtane jALavI levAnI che; jhaLahaLa jyotanA lakSyane najaramAM bharavA mATe, tenA para amITa najara noMdhavAnI che; ane te ja svayaM tapazcaryA che. tA. 12-77 to zuM A koi bhIrunI " kAyaranI - kAcApocAnI veThI lenArI vRttinA vipAka che? nA, nahi. dekhItuM che ke e satA mAraga che: mATe ja zUrA, samajuno mAraga che. e dhyeyane je vare che, te te paMthe cAlavA mATe naitika baLa ane AtmazraddhA ApoApa pragaTAvI jANe che. sarva pratyavAyo - bAdhAkAraka -baLAne sahI levAne tenA dharma banI jAya che. potAnA AMtara ke bAhya jagatanA amUla parivartana mATe mathavAnI tenI sAdhanA che. je, cetanAnI uttama zakitao prakaTAvI jANe te ja A sahI levA taiyAra thAya. jagatanA payagaMbaro, dharmIpuruSo, khAjako, vibhUtio ane AtmArthIo mATenA, A talavAranI dhAra para rahevAnA tapAmArga che. eka jAtaka kathAmAM bAdhisattva bananAM pUrva, bhagavAna budhdha mana, vacana ane kAyAnAM tapamAMthI pAra paDe che, tenuM ahIM smaraNa thAya che. A jagata dvandvothI racAyeluM che. sukhadu:kha, rAgadveSa va. va tethI ja anukULatA pratikULatAnAM anaMta pragaTIkaraNA saMbhave che; jenA para nathI mAnavanuM abAdhita calaNa ke akATaya niyaMtraNa, ethI te| A mAnavane nasIbe vividha vakratA (Ironics) sarajAi che. tenuM samArakAma 'eka sAMdhe tyAM to tera tUTe jeTaluM duSkara, mithyA che. tevI ghaTanA uparanuM manuSyanuM sAttvika niyaMtraNa kevI rIte saMbhavita karavuM? e AtmArthI manuSya mATe eka moTI samasyA che; tevAne AtmAnA - cetanAnA pratiSThApana arthe titikSAnI keLavaNI anivArya bane che. mATe ja vedopaniSada kALathI tapanAM sthUla-sUkSma arthabhAvanA ane vyAkhyA vicArAyAM che. te sahuno samAna aMza A che : caitanya sAthe nikaTano saMbaMdha sthApI ApanAra te tapa che. ApaNA prAza citakapuruSa govardhanarAme A ja AzayathI tapanI vyAkhyA mUkelI che. "dharmArthe ApaNA para AvI paDatAM du:khAnI upekSA" te titikSA che. A daSTie emaNe Arya hRdaya mATe mana, vANI ane karmanI titikSAno ullekha paNa karelA che. sahana karavAnI A zakita paNa triguNAtmaka hoi zake. sArAsAranI sadaMtara samaja-viveka vinAnI je sahI lenArI vRtti, te jaDa prakRti-tamAguNI che. kacavATapUrvakanI ke eka yA bIje nimitto kSobhapUrvakanI je sahanazIlatA che, te rajoguNI che. te sattvaguNInA Azaya AdhyAtmika valaNanA hoi, pratikAranI sAthe sAthe iSTanA abhigama (approach) hAya. paNa te cittanI sarvocca bhUmikAthI heThalI - nIcenI dazA che. je vyakita virodha karI zakavAnI zakita dharAvatA chatAM sahajabhAve sahI le che, te ja sarvotkRSTa titikSA che. e pagathiye caDI gayA pachI evuM bane ke tevA sAdhako samajIne mAtra manathI potAnA manamAM sahajabhAve tenI baradAsa karavAnI rahe che. teno sUkSma prabhAva AsapAsanuM jagata kaMika saceta hoya te paDayA vinA rahetA nathI. ane zaMkarAcArya prastuta zlAkamAM tevI tapAmayatAnuM citra dore che, e tapAmayatA akSubdha avikArI cittanI prasAdI che; tenI e sthiratAmAMthI ja samatA - sthiraprajJA saMbhave che. mATe ja jainana dharmIe AvI samatA - samabhAvamAM cittane sthApavAnI agatya svIkAre che: "potAnAM pariNAmAne samabhAvamAM sthApita karI AtmAne jovA enuM nAma ja AlocanA che." (samaNasutta - 465 gAthA--mokSamArga vibhAga: anuvAdaka amRtalAla gopANI - prakAzana: yajJaprakAzana simita - vaDodarA) titikSamAMthI janmelA mananA A valaNane, AstikatAnI vidheyAtmaka zailIe varNavIe tA, Ama kahevAya: izvarApitaM necchyA kRtam / cittazodhaka muktisAdhanam // ramaNa maharSikRta - upadezasAram izvarane arpIne anAsakita bhAve je kArya thAya che te citta zuddha karanAra ane meAkSanuM sAdhana bane che. Ama titikSA e mumukSunI eka samIpavartI sAdhanA che. parvatArohaNanI cetanAnA e rAjIkhuzInA puruSArtha che. -hIrAbahena pAThaka
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2- 7 prabuddha jIvana 185 ... - jena sAhitya [zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA hIraka mahotsava prasaMge, tA. 20, 21 ane 22 jAnevArIne roja, jaina sAhitya samArohanuM Ayojana karyuM hatuM jemAM vidvAnoe bhAga lIdho hato. tenA udya ghATanamAM ane aMte samApanamAM, zrI cImanalAla cakubhAIe karela pravacanene sAra ahIM ApavAmAM Ave che.] mULa dhArA sacavAi rahI che. Agama sAhitya upara, niryukita, bhASya 2Ni tathA TIkAnA rUpamAM vizALa sAhityanI racanA thai che. A badhuM sAhitya moTe bhAge AdhyAtmika jIvanane lagatuM che. A uparAMta bIjA viSayo upara paNa vizALa jaina sAhitya che; yAya naya - nikSepa, anekAta, syAdvAd, kAvya, vyAkaraNa chaMda alaMkAra, koza, nATaya, saMgIta, kalA, bhUgoLa, khagoLa, gaNita, jayotiSa, Ayurveda, arthazAstra vigere viSayo upara vividha prakAranuM sAhitya che. vipula kathAsAhitya, paurANika ane aitihAsika caritra sAhitya, AcAra - munio tathA zrAvakonA - vidhi - vidhA, kriyAo, yoga, dhyAna, karmavAda jJAnane koi viSaya evo nathI jenA upara jainasAhitya na hoya. - jaina sAhitya samArohanuM udghATana karavAnuM mane nimaMtraNa ApyuM te mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlayane AbhArI chuM. temAM mArI yogyatA karatAM, DaeN. ramaNabhAi zAha ane vidyAlayanA adhikArIonI mArA pratyenI mamatA vadhAre kAraNabhUta che tema kahevAmAM huM khATI namratA batAvato nathI. ahIM upathita vidUta gaNa samIpe jaina sAhitya vize mAre kaMI kahevuM te anadhikAra ceTA gaNAya, chatAM te viSaye thoDuM vAMcyuM che ane vicAryuM che ane khAsa karI, bhagavAna mahAvIra 250 mAM nivaNa mahotsava daramiyAna, rASTrIya . samitinA maMtrI tarIke, sAhityaprakAzana aMge je anubhava thayo ane vizeSa vAMcana karavAnI taka maLI, tethI jaina sAhityane ThIka paricaya thayuM che. ahIM jaina sAhitya eTale mAtra lalita vADamaya nahi paNa jainAe lakhela dareka viSayanuM badhuM sAhitya, jJAnane koi viSaya evo nathI ke jenA upara jenenuM yogadAna na hoya, A sAhitya bhaMDAra ghaNA vipula che. pArzvanAtha vidyAzrama, banArasa taraphathI "jaina sAhityane bRhata itihAsa", evI eka moTI yojanA karI, cha grantha pragaTa ryA che. De. hIrAlAla jainanuM eka pustaka che, 'bhAratIya saMskRtimAM jaina dharmanuM yogadAna', temAM upalabdha sakaLa jaina sAhityane saMkSipta ItihAsa, lagabhaga 150 pAnAmAM Apyo che. hajI ghaNuM sAhitya jena bhaMDAromAM aprakaTa paDayuM che. paNa chellA 50-60 varSamAM, sArA pramANamAM prasiddha thayuM che. jaina dharmanI -zramaNa paraMparAnI - prAcInatA have sarva svIkRta che. zramaNa paraMparA, vaidika saMskRtithI paNa prAcIna che. vedomAM deva-devIonI ArAdhanA, prakRtinA tattvonI pUjA, yajJo ane tenI mAraphata aihika sukha saMpattinI prAti, vizeSa jovA maLe che. zramaNa saMskRti zarUAtathI tapa, tyAga ane vairAyapradhAna 2ii che. upaniSadomAM AdhyAtmika vicAraNA pradhAnatA pAme che. jaina sAhitya mukhyatve AdhyAtmika che. vakhata jatAM, vaidika ane zramaNa saMskRtine samanavaya thayo. vartamAna bhAratIya saMskRti, eTale vaidika, jaina ane buddha dharmane triveNI saMgama. jaina sAhityano vicAra A saMdarbhamAM karavo rahe che. zaMkarAcArye jaina ane buddha dharsa upara AkramaNa karyuM ane hiMdu dharmanI puna:pratiSThA karI tyAre, buddha dharma hindustAnamAMthI nAmazeSa thayA jyAre jaina dharma TakI rahyo. tenuM kAraNa mane ema lAge che ke jenoe eka prakAranuM samAdhAna kyuM. dharmathI jaina rahyA, vyavahAramAM hindu thayA. hindu samAjanI zAti - jAti svIkArI, tenA rIta-rivAjo apanAvyA, hidu kAyade jainene lAgu pADa paNa dharmathI potAnuM vyakitatva jALavI rAkhyuM. - jaina sAhityamAM mukhya - Agame eka gaNatarIthI 32, bIjI gaNatarIthI45. A Agama granthanuM saMkalana bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI lagabhaga eka hajAra varSe thayuM. digambara mAnyatA anusAra badhuM Agama sAhitya kALakrame lApa thayuM che ane mULa rUpamAM aprApya che. digabara sAhitya badhuM AcArya racita che. paNa zvetAmbara sAhitya ke digambara .. sAhitya, bannemAM, bhagavAna mahAvIranA upadezanI A sAhitya vividha bhASAomAM che. ardhamAgadhI, zaurasenI, apabhraMza, saMskRta, kannaDa, tAmila, prAcIna gujarAtI vagere. A badhA sAhityane kevI rIte mUlavazuM? atyAra sudhI ghaNuM aprakTa hatuM. have prakaTa thatuM jAya che. dAkhalA tarIke bhUgoLa, khagoLa, - gaNita, jyotiSa, Ayurveda vigere vyavahArika jJAnanA viSaye che, temAM ghaNI pragati thai che. AgamAM sUrya prApti, caMdra prajJapti, jabUdvIpa prApti vigere grantha che. tene sarvajJa parUpitAnI aMtima lekhavA? bhAgye ja ema kahI zakIe. tevI rIte kavya, alaMkAra, vyAkaraNa, chaMda vigerenuM paNa. nyAya, pramANa, anekAnta, syAdvAda vigere tarkazAstra - lojIka-nA viSayo che. temAM grahaNa karavA gya grahaNa karIe. anya vicAra dhArAono tulanAtmaka abhyAsa karIe. kathA sAhitya tathA dharmopadeza-nuM sAhitya zreSTha hoya tenuM adhyayana karIe. A ba mukhyatve vairAgyalakSI che. A badhA sAhityamAM tatkAlina sAmAjika ane aitihAsika paristhitinI mAhitI maLe che tene aitihAsika daSTie abhyAsa karIe. ApaNe anekAntanI vAta karIe chIe ane tene mATe gaurava laie chIe, paNa kharekhara ApaNI daSTi anekAnta che? matAgraha ane aMdhazraddhAthI keTalA gherAyelA chIe? rUDha thayelI mAnyatAone leza paNa AMca Ave evA vicAra paNa karavA ApaNe taiyAra nathI. jaina darzananuM jIvazAstra - bAyolojI - ati gahana che. vartamAna vijJAna have tenuM samarthana kare che. paNa bannene tulanAtmaka abhyAsa kAMi ja nathI. ApaNI paribhASA judI che. temAMthI bahAra nIkaLyA ja nathI. jUnI paraMparAgata paribhASAmAM jIvanA bheda - prabheda gekhe jaIe chIe. sarvajJa bhApita mAnIne svataMtra vicAra athavA tulanAtmaka abhyAsa karatA nathI. vartamAna bAyolojI ane jainadarzananuM jIvazAstra, banene gahana abhyAsa hoya evI vyakitao virala che. aMte rahe che, dravyAnu yoga ane AcAra dharma- Metaphysics and ethics. navatatva ane padravya, tathA ahiMsA, saMyama ane tapa. nava tattvamAM jIva-ajIvanuM drata svIkAryuM che. Asrava ane kAMdhe, jemAM kakSA, lekSAo, rAga ane dveSane samAveza thAya che te mAnasazAstranA viSaya che. saMvara ane nirjarA, AcAra dharma che, jemAM badhA vrata ane ahiMsA, saMyama ane tapane samAveza thAya che. Ethical code of conduct temAMthI ghaDI kADhela vidhi-vidhAne, maLa krame jaDa bhArarUpa thAya che. puNya ane pA5 zubha azubha karmanA pariNAma che. padravyamAM prathama be che. jIva ane ajIva. bIjA be dharmAstikAya, adharmAstikAya eTale gati ane
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 186 sthiti Best and motion padArthonI gati - sthiti mATe A A be dravyonI kalpanA karI. chellA be, AkAza ane kALa, jarmana phlisUpha kenTe kahyuM tema, mAnavInAM mananI kalpanAo che They are concepts of human mind aMtima tattva, anaMta ane kAlAtIta che. Ultimate Reality is beyond time and space. A badhA viSayo gahana abhyAsa ane svataMtra vicAraNA - Critical study mAge che. sarvaza kathita che ema mAnI laie to svataMtra vicArane koi avakAza rahetA nathI. anyathA vicAra karavA te mithyAtva lekhAya, samajavA mATe jijJAsu bhAve zaMkA karavI e paNa mithyAtva lekhAya. jagatanA mahAna tattvajJoe ane anya darzanAmAM jIvananI A badhI samasyAonI gahana vicAraNA thai che ane vartamAnamAM paNa thAya che enI avagaNanA karavI paDe. vartamAnamAM jaina sAhitya prakTa thAya che temAM maulika vicAraNA, tulanAtmaka abhyAsa athavA mUlyAMkana jevuM bhAgye ja hoya che. saMzAdhanane nAme koi hastapratanuM saMpAdana kare ane pI. ecaDI.nI DigrI maLe, bhagavAna mahAvIranA jIvana ane upadezanA pustako vAMcIe te badhAmAM lagabhaga parApUrvathI cAlI AvatA varNanA ane hakIkato ja hoya, koi navA vicAra ke vartamAna jIvananA saMdarbhamAM navI preraNA jovA na maLe. sAhitya prakAzana pAchaLa jaina samAja lAkho rUpiyA kharace che, paNa tenI guNavattA jovAnI bhAgye ja paravA kare che. saMzAdhana saMsthAo vacce parasparanA vicAra vinimaya athavA saMkalana - Co-ordination -nA abhAve dha punarAvartana thAya che. bhagavAna mahAvIre, vidrAnonI bhASA saMskRta cheDI, jana sAmAnya samajI zake te mATe lokabhASAmAM upadeza Apyo. have te bhASA - ardha - mAgadhI - lAbhASA rahI nathI. tene vartamAna lAkabhASAomAM utAravI joie. dareka darzanane peAtAnI paribhASA hAya che. A paribhASA vartamAna vicAra dhArAnA saMdarbhamAM parivartita karavI joie. artha na samajAya te samajaNapUrvaka AcaraNa karyAMthI thAya? samApanamAM : tattvajJAna vibhAganAM pramukha bhAi dalasukhabhAi mAlavaNiyAe keTalAka vicAro spaSTatAthI rajU karyA che te mananIya che. temaNe kahyuM ke darzanazAstramAM jainoe mADethI praveza karyo. AcArAMga sauthI prAcIna sUtra che, temAM AcAra dharma che ane khAsa karI munienA, temAM jIva - avanA bheda batAvyA nathI, citta - acitta zabdo vAparyA che. padbhavyanA ullekha nathI. Ethics precedes metaphysics, darzanazAstranA vikAsa pachI thayo. kALakrame e vikAsa thaMbhI gayo. have jUnuM vAgALyA karIe chIe. tA. 1-2-7ma mATe saMsAranivRttinA mArga apanAvyo ane ahiMsA, yama ane tapanI aMtima koTInA munidharmane Adarza banAvyo. pariNAme dharma ane vyavahAra bhinna thai gayA. vartamAna jIvananI samasyAnuM mULa, vadhatI jatI hiMsA ane bhAgapradhAna vRttimAM raheluM che. ahiMsA ane saMyamane jIvananA badhA vyavahAramAM gUMthI na laie tyAM sudhI sukha ane zAnti maLavAnA nathI. jainadharma A dizAmAM ghaNuM yogadAna karI zake tema che, paNa te mATe daSTi parivartana ane svataMtra cintana Avazyaka che je kAMi che te sarvaza bhASita che. ane temAM kAno, mAtrAno pheraphAra na thAya evuM valaNa hoya tyAM sudhI, bhagavAna mahAvIranA jIvanadarzananI krAntikArI jhalaka ApaNA jIvanane sparzavAnI nathI. 28-1-'77 --cImanalAla cakabhAI nhAnAlAlanAM nATakAnI takhtAlAyakI kavizrI nhAnAlAla gujarAtanA hRdayamAM acalapratiSTha che ane sadAye raheze ja evI pratIti hAla kaMika vizeSabhAve thai rahI che. AvatA mArcanI tA. 16mIe A mahAna kavinI janmazatAbdI che. muMbaimAM tenI ujavaNIno AraMbha kavizrInI samasta vADmaya cetanAnA mUrta AviSkAramAM ja bhavyatA ane ramaNIyatAne sAkSAtkAra varSothI gujarAte vismaya ane ullArApUrvaka karyo ja che. te puna: abhinava rUpe thAya e rIte thai rahyo che. e smRtizeSa thayelA kavizrIne temanA pracaMDa ane dIptivaMta akSaradehanA saMdarbhamAM vizeSabhAve ALakhavA mUlavavAnI pravRtti rUpe chellI zrAddhAMjali gai tA. 10, 11 tathA 12 mI jAnyuArIe inDiyana maraca cembaranA sabhAgRhamAM apAi, zrI muMbai jaina yuvaka saMghe sva. maMgaLajI jhaveraracaMda mahetA prerita ane saMgha saMcAlita vidyAsatrano Arabha ja kavizrInI janmazatAbdI nimitte prasiddha kavi, nATayakAra ane nATayA" cArya zrI candravadana mahetAnAM traNa vyAkhyAnA dvArA thayo. tethI kavizrI *hAnAlAlanI pratibhAnuM gaurava tA yogya rIte thayuM ja, te sAthe muMbaI jaina yuvaka saMghanA gauravamAM paNa kaMIka vRddhi thaI. e prasaMge pramukhasthAne hatA DaoN. ramaNalAla cI. zAha, bhagavAna mahAvIre batAvela jIvanasAdhanAnA AcAra dharma - ahiMsA, saMyama ane tapa, AdhyAtmika anubhUti che. siddhAMta e ja rahe paNa tenA AcaraNanuM svarUpa samaye samaye badalAya, gAMdhIjIe ahiMsAnuM vyApaka svarUpa batAvyuM, jaina dharmanI daSTi mukhyatve vyakitagata meAkSanI, saMsAra vyavahAra pra-me upekSAnI rahI che. samAjamAM rahI vyakita ahiMsAnuM AcaraNa karI zake te mATe samAjanI racanA ahiMsAnA pAyA upara thavI joie. hiMsAnA AdhAra upara rAyela samA jamAM ahiMsaka AcaraNa vyakita mATe vikaTa A moral man in an immoral society is a paradox tethI pleToe Adarza rAjyanI racanA karI. gAMdhIjIe ahiMsaka samAjanI racanAnA mArga batAvyo.. jainame ahiMsaka jIvananI siddhi DaoN. ramaNalAla zAhe zrI candravadana mahetAnuM ane upasthita zrotAonuM svAgata karatAM kavizrI nhAnAlAlane aMjali ApatAM temanA vyakitatvano, temanI pratibhAno ne kavikarmarUpa temanI siddhi Ane mahimA TUMkamAM paNa ghaNI sarasa rIte ne sUcakarUpe ema kahIne gAyo ke : "kavizrI nhAnAlAlanI kavitAmAM emanI prakRtino jarA ya paDaghA nathI vartAtA, temanuM gaurava temanI siddhine kAraNe che. have pachInAM sA varSa rahIne jo gujarAtI sAkSaronI jyaMtIe eTale ke zatAbdI UjavAvAnI haze te temAM anya koI sAkSaranA samAveza thavAnA haze ke nahi te te koNa jANe parantu sAkAra zrI gAvardhanarAma ane kavizrI nhAnAlAla Abe mahAna sAkSaronA samAveza acUka thaze ja. nhAnAlAla mAtra kavi nahotA. kavi uparAMta ciMtaka ane philasUpha hatA." zrI candravadane peAtAnAM vyAkhyAnano AraMbha kavizrI hAnAlAla sAthenAM peAtAnAM keTalAMka saMsmaraNeAnI rajUAtathI karyo. temanA kahevA pramANe kavizrI sAthe temanA satsaMga 1920mAM, muMbaimAM elphinsTana kAlejamAM bhaNatAM bhaNatAM thayo je 1946mAM kavizrInA avasAna kALa sudhI uttarottara mIThAzamAM vadhato rahyo. temaNe kavizrI sAthenA peAtAnA e paccIsa varSanA AtmIya saMbaMdhanI jhalaka dAkhavatAM kahyuM: "ame e paccIsa varSanA gALAmAM gujarAtamAM ghaNAM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-ra-77 prabuddha jIvana 18 sthAnakomAM sAthe vicaryA, pharyA, te samayanA rAjavIonI emanI AMgaLIe mahemAnI mANI. khAsa te vAMsadA narezane tyAM, pachI porabaMdara narezane tyAM, sonAnA vATakAomAM ane cAMdInI katharoTa jeTalI moTI thALImAM jamavAnA lahAvA lIdhA. e baMne rAjavIone emanI hAjarImAM, jAheramAM amadAvAdanI gujarAta kolejamAMnI eka sabhAmAM 31mI jAnyuArI 1945ne roja emaNe biradAvelA: sadAmAjInA pratipALa ane daMDakAraNyanA dvArapALa" haja mArI smRtimAM e paDachaMdI bolanA paDaghA ramamANa che. vAMsadA, tIthala, Dumasa, amadAvAda tathA muMbaImAM jUhune kAMThe ame sAthe pharyA chIe. mArI zarUAtanI kavitAo emaNe sudhArI che. ghaNuM ghaNuM emanAthI pAmyo chuM. vAMsadAmAM to mahemAna gRha meTuM; emAMnA khaMDo paNa ati vizALa ane cAre bAju AMbAvana. kavi te cAra vAgyAnA UThe. kaMI lakhe. kadIka bahAra phare, paNa kayAreka pachI koyala ane bIjAM paMkhIo bole, te sAMbhaLavA hokAro daI uThADe ane judAM judAM paMkhIonA kalaravanI samajaNa pADe. huM bahu nasIbadAra vyakita chuM. narasiMharAva, kezava harSada dhruva, khabaradAra, ane baLavaMtarAya ThAkoranI mArA para kRpA. kavi kahAnAlAlanA mArI upara cAra hAthanA AzIrvAda, mArAM mAtAnA avasAna prasaMge mAre ghera muMbai -- khAramAM AvI emaNe ApelA AzvAsananA bola huM vIsarI zake ema nathI. vaLI mArA saMsArI jIvanamAM emaNe haMphALe bhAga bhajavyo hato. emaNe mArA saMbaMdhI eka kAvya lakhI mane mokalyuM hatuM." AkAzavANInA muMbai kendramAMnI potAnI kArakirdI daramiyAna 1944-45 mAM zrI candravadana kavizrI "hAnAlAlane AkAzavANI parathI skUla broDakAsTa mATe be vArtAlApa karavA laI gayelA ne veITiMga rUmamAM meTe hAra paherAvI temaNe temanuM svAgata kareluM tathA gujarAtI kavitA paranA temanA e baMne vArtAlApanI rekarDa pote jatanathI jALavelI e hakIkatane paNa temaNe bhArapUrvaka ullekha karela. prema bhakitanA sUtramAM mAnanArA e rasa kavie "AtmA oLakhe e vara, bIjA badhA para " jevI kaMika TUMkI ane Taca ukitaothI gujarAtI gadya ane padyane alaMkAryuM che tathA bhAvanApradhAna ane AdarzavAdanAM aneka sUtrothI emaNe potAnI kRtione rAsamuddha karI gujarAtI sAhityane zaNagAryuM che" ema kahyA pachI zrI candravadane kavizrInAM nATako. (jemAMnAM be - traNa ja ekAda be vAra ja bhajavAya che) viSe temAMnA "nATaya kalAtattva" nA saMdarbhamAM vAta karatAM kahyuM hatuM: "sAta ATha vivecakoe kahyuM che ke mahAnAlAlanAM nATako bhajavAya evAM nathI; niraMjana bhagate eTale sudhI kahyuM che ke "hAnAlAle 14 nATako lakhyAM paNa teo nATakakAra nathI." hAnAlAle pote paNa kahyuM che: "hArAM bAre ya nATako kAvya ja che." vivecakonA mata sAthe huM jarUra saMmata thAuM chuM. "hAnAlAlanAM nATako jevAM che te svarUpe alabatta nahIM ja bhajavI zakAya; paratuM raMgabhUmine dhyAnamAM rAkhI e nATakone maThAravAmAM Ave, emAMthI amuka aMze kADhI nAkhI, kRtionA sarvane hAni pahoMcADayA vagara emAM keTaluMka umeravAmAM Ave te keTalAMka suMdara ekAMkIonI vastu tAravI, e uparathI, AchI bAMdhaNI - gUMthaNI thai zake. rasakavi zrI radhunAtha brahmabhaTTa "jyA jaya" ne tenAM pAtrone epa caDAvI, temAM nATayatattvane saMbhAra bharIne, bhAve tenA te ja rAkhI gIte navesarathI racIne "zuMgI RSi" rUpe rajU karyuM hatuM ne tenA keTalAka prayoga thayA hatA. nATaka e "varbala ArTa' che; kriyApadonI kalA che. kriyA vizeSaNa karatAM karmane bAjue rAkhI nATakamAM amuka umerIe te kavizrInAM daza bAra nATako bhajavI zakAya. kahAnAlAlanAM nATaka bhAvanApradhAna che. temAM je pAtra che te nhAnAlAlanI petAnI bhAvanAonA udgAtA che ane temane vikAsa thato nathI e sAcuM. paratu nhAnAlAlanAM apaghA gadyamaya nATakonAM pAtronI ! ukitao layAnvita che. temAM Aroha avaraha che. erisToTalanI vyAkhyA mujaba e nATakomAM kAvyatattva paNa che. pAtra vikAsa nathI paNa vastu vikAsa te che ja, saMgharSa tattva paNa nathI ema nathI. alabatta, pazcimanAM nATakomAM che tevo 'lAuDa' saMgharSa alabatta, nathI; paratuM kAlIdAsa, bhavabhUti dinAM saMskRta nATakamAM che te samaye saMgharSa to che ja. nhAnAlAle potAnAM nATakomAM jene jarAye UNuM thavA dIdhuM nathI e kAvyatattvane bahelAvIe temAMnuM nATayatatva jarUra UpasI Ave ema che. kahAnAlAlamAM vizALa kalapanA vaibhava che. emane kalpanA vihare che tyAre emane bhUgoLanuM bhAna nathI rahetuM, gaganagAmI kalapanAvihAra daramiyAna nhAnAlAlanA paga dharatI upara na rahe to raMgabhUmi upara to te kayAMthI ja hoya? "akabara zAha ' mAM nhAnAlAle 300 siMha, 200 vAgha ane saMkhyAbaMdha UMTa tathA hAthIonI upasthitivALA drayanI rajUAta karI che, te duniyAnI koI paNa raMgabhUmi upara rajU karavAnuM zakya ja nathI. paraMtu zeIpiyaranAM 35 nATakamAMthI cha hajAra nATako hiMdustAne bhajavyAM to kavinA eka "akabara zAha"mAMthI temane anyAya karyA vagara be nATako to bhajavI ja zakAya. be zuM- traNa nATako bhajavI zakAya. "jayA jayanta" jevuM nATaka jenI sAta sAta AvRttio thaI che ke jenI cha hajAra nakalo khapI che temAMthI trIsa miniTanuM aka ekAMkI nirmANa karavAnuM eTaluM badhuM agharuM nathI." zrI candravadane kavizrInI eka nATaya kRti "vizvagItA benI prastAvanAmAne keTaleka aMza vAMcI saMbhaLAvI grIka rasazAstranI nATayazailImAM ekAgratAnI je traNa saMdhio pALavAmAM AvatI hatI te vize kavizrInA potAnA zA khyAla hatA te spaSTa karyA hatA. prastAvanAmAM kavizrIe jaNAvyuM che ke "grIka rasazAstranI nATayazailImAM ekAgratAnI traNa saMdhie pALavAnI prathA hatI. eka kALanI, bIjI dezanI, trIjI vArtA-vastunI. A triveNI gUMthaNInI rasaniyamAvalInI ANa yuropamAM pradhAnata: cakravartI rahI. pachI zekaspiyara ane mArloe e toDI ane traNamAMnI be, dezakALanI ekAgratA emaNe na pALI. mArlo zeikaspiyaranI pUrve aDhAreka saikAthI te ApaNAM bhAratIya nATayazAstranA kalA vidhAnamAM, tyAM zeIspiyare sAdhyuM te eka ja vastuekAgratA kalAsvAtaMtrya pravartamAna hatuM. tyAM kAlIdAsa ke bhavabhUti keinA kalA vidhAnamAM dezakALanI ekAgratA nathI. vastuekAgratA kalAguMphana che. bANa bhaTTanI kAdaMbarImAMnA jamAntaranAM kathA-bhramaNAmAM vastu ekAgratAnuM kalAvidhAna sarvoparI che. ApaNI nATayakalAmAM ja nahi, nATaya, kAvya, kAdaMbarInA ApaNA samasta rasapradezamAM vastuekAgratA kalAsUtra cakravatI che. "vizva gItA" mAM dezakALanI ekAgratA nathI ke nathI vArtAvastunI kAryakAraNa saMkalananI ekAgratA." kahAnAlAlanAM nATakomAM nATayatattva che ja paraMtu ApaNe tyAM 'DrAmeTika' ane "thiyeTrikala' vacce bheda hajI pramANA nathI. jahAnAlAlanAM nATakomAMnA nATayatavane 'DrAmeTika' evo artha nahi para "thiyeTrikla' evo artha karavAthI takalIpha UbhI thAya che." kavizrInI nATaya kalAvibhAvanAne khapa pUratI prakAzita karyA pachI zrI candravadane "jyA jayanta" jenAM kathAvastu, pAtrAlekhana tathA kriyAga traNe pAtaLAM che tenA pahelA aMkanA sAtamA pravezamAMthI eka ekAMkInuM nirmANa kaI rIte thaI zake te darzAvyuM hatuM. jyAre chetarIne enI mAe ene vasaMtetsavane bahAne zaNagArI, te vAta tenI dAsI dvArA pragaTa karAvI, paraNavA AvanAra kAzIrAja aMgene jyAre saMgharSa 2ja karI, jayA ane jayata vacce saMvAda
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-2 77 racI jayAne nasADI mUkyA bAda, upasthita thayelA kAzIrAjane baLApo, chANake, kodha vagere vistArI "AkAza pAtALa eka karI jayAne zodhI lAva" evA rAjamAtAnA AdezanA pAlana arthe jyanA UpaDI jAya te pachI "rAjakumArI, nahi to rAjapATa jItI laiza" e "kAzIrAjanA krodhanA Aveza ane e carcAmAM paDado pADI daI prema kharo, paNa lagnabaMdhana nahIM eTale zarIrasaMbaMdha nahIM evA AdarzavAdanI ekAMkIne nakaze zrI candravadane chaTApUrvaka sAbhinaya saMvAda bolI batAvI rajU karyo hato. bIje divase tA. 11mIe zrI candravadane sAdhucarita sva. prAdhyApaka gaurIprasAda jhAlAnA vivecana saMgraha "akSarA" nuM udghATana karI sadgatane zraddhAMjali arpI, te pachI temaNe "vizvagItA" mAMthI zAstramaMthana pradhAna "mAhiSmatInAM nIra " e praveza bIjAmAMnI saMvAda carcA enI e rAkhI zaMkarAcArya, maMDanamizra ane temanAM viduSI patnI zrI bhAratI devI traNenI ukitaene ghaTita saMvAdamAM vibhAjavAnI yogya kriyA nijavAmAM Ave to vIsathI paccIsa miniTanuM keTaluM sa - rasa ekAMkI nirmANa thai zake te darzAvyuM hatuM. tyAra bAda e ja kRtimAMthI jemAM nATayatava kaMika ochuM che, kriyAga ane ghaTanAonI goThavaNI paNa maMda che e "dhanuSyapUjA"nA trIjA pravezamAMthI, ghaTanAone vadhAre nATayAtmaka banAvI, emAM hAsyarasa umerI tathA bIbhatsarasane haLave banAvI ' prathama e rasa, pachI hAsya, pachI vIra ane aMte thoDoka zRMgAra ema catuvidha rasanuM 30 thI 35 miniTanuM vinadarasabharyuM ekAMkI kaI rIte racI zakAya te vinodapUrNa saMvAdo bolIne darzAvyuM hatuM. tyAra pachI zrI caMdravadane "vizvagItA" mAMthI ja 'paMcavaTInA puNyatIrthe "nuM puSpa laI, e pravezanuM gariMga eTale ke vibhAjana navesarathI karIne ene ekAMkInA ghATamAM goThavavAne prayatna karyo hato. sItAnA haraNa mATenA rAvaNanA mAyAvI prapaMcane AraMbha, hAhAkAra, bUma, "doDo doDe ", "lakSmaNanI bUma badhuM, ne pathyamAMthI ane e prakAranA saMgIta dvArA bhayajanaka vAtAvaraNathI karI, AvanAra aniTanA bhaNakArA vAgatAM sItAne parNakuTInI cheka aMdara mokalI daI tenI jANa vagara tenI rakSA arthe jaLanI rekhA kI lakSamaNa jAya te pachI, rAvaNanI upasthiti, prathama tenI annanI ne pachI sItAne dehanI mAgaNI karI, lakSamaNa rekhA oLaMgI cUkelI sItAnuM apaharaNa karAvI jatAM jatAM trasta sItAe pheMkavA mAMDelAM alaMkArane AdhAre rAma patnInI zodhamAM hAMkA Avaze to pitAne mA vahela maLaze evI rAvaNanI sUcita ukitathI vakatAe e ekAMkInI samApti karI hatI. A kRtimAM rAvaNanA pAnane sarvottama uThAva maLe tenI vakatAe sArI kALajI rAkhI hatI. e pachI temaNe "bharata gotranAM lajjA cIra ''e kRti laI temAM ochAmAM ochAM pAtro laI, temanI ukitao ochI karI, kavizrInI bhASA ane temanA Ayojanane kAyama rAkhI aganajavALA samI, apamAnita ane kAruNyamUrti draupadInI suMdara ekokita nIpajAvatI kRtinuM saMvidhAna rajU karyuM hatuM . - pAtronA saMvAdanuM temanuM paThana te chaTAbharyuM hatuM ja; paratu draupadI jevI apamAnita nArInI asahAyatA, karuNatA ane krodha tathA tenAM zApa vacana vagerene abhivyakita arpatI enI ekokitanuM paThana, pAtragata bhAvo savizeSa asarakAraka rIte rajU thAya evuM vinavaNI tathA anasUyAne AghAta A traNe pAtronA hRdgata bhAvane vAcA ApatA prANavAna saMvAdathI, mULa mAtra che ja miniTamAM samApta thatA pravezamAMthI 35 miniTanuM ekAMkI kaI rIte rajU karI zakAya te vakatAe mULa pravezane cAra vibhAgamAM vibhAjita karIne darzAvyuM hatuM. priyaMvadAne prathama vinamra, pachI ghaDIka uga paNa tArkika, pachI svastha-vakIlAta karanArI ane pachI kArya sAdhanAne vicAre pharI namra ema e pAtranAM trividha pAsAM vakatAe sArAM upasAvI batAvyAM. e pachI kavizrInAM nATako paikI nATayocita saMbhAranuM tattva jimAM sarvathI adhika pramANamAM che te "jahAMgara nUrajahAna" ane "akabara zAha"--A be nATako laI temAMthI "akabara zAhanI aMtima yAtrA" e nAmanI ud bhAvita kRtinuM Ayojana "aravallInAM kotaramAM " "bAga" ane "phattehapura sikrImAM akabara zAha" e traNa da svarUpe karI batAvI "vRndAvananI saMta maMDaLI e aMtima dayanI 2juAtathI vakatAe pitAnA trIjA vyAkhyAnanI samApti karI hatI. traNe vyAkhyAne rasanI bAbatamAM ArahaNa kramamAM rahyAM hatAM. trIjuM vyAkhyAna rasanI parAkASTAe pahoMcyuM hatuM. "aravallInA kotaromAM" e prathama dazyamAM mRtyunI samIpa jaI rahelA rANA pratApanI AsapAsa viSaSNa thaIne tenA sAme beThA che tyAM akabara zAha e hiMdavA sUrajanA svejo Ave che. DIka kANenI e mulAkAtavALA dazyane zrI candravadane pratApanuM khamIravanta kSAtrateja ane kSAtradharma tathA mahArANAnA aMtarAtmAnI sAcI pichAna laIne vyAkuLa citte pAchA pharatA arkabaranI bhAvamaya kSaNane sajIva karI batAvI hatI. bIja dazya maherunisA pratyenA salImanA premanA vijayanuM che. maherane khAvinda zerakhAna salImathI haNAye hato e gerasamajanuM jALuM dUra thayuM ane mahera salImane svIkAra kare che. A dazyanA saMvAda daramiyAna bhASAnA Aroha avarehathI sajIva thatI DolanazailInI kharI kasoTI takhtA upara ja thaI zake che e satya vakatAe dIka daDhAvyuM. "phattehabara sikrImAM akabara" e tRtIya dazyamAMnI nATayatmakatAne zrI candravadane ekalavAyA ne viSAda yogamAM DubelA akabaranI bhAtkaTa ekokitane rasa cakhADI, khaMDamAMnA vAtAvaraNane paNa viSAdasikata karI mukayuM hatuM "akabara zAha" nA bIjA aMkanA 6ThThA pravezamAM jamanA taTe vRndAvanamAM vaTavRkSanI chAyAmAM maLelI gesvAmI haridAsa mahArAjanI saMta maMDaLI samakSA tAnasenanA narahyAM bAjandA tarIke upasthita thayela akabara jIvA gAMsAI, mIrAMbAI, sUradAsa, tulasIdAsa tathA naMdadAsa vagere vaiSaNavI saMtAnA bhajana zrAvaNathI zuddha bhakita rasanA AsvAdamAM ke nimagna thAya che te tattvane upasAvatuM "vRMdAvananI saMta maMDaLI". dazya rajU karyuM hatuM. kavizrInAM nATako pratyenA zrI candravadananA A sarjanAtmaka abhigamane pramukhasthAnethI DaoN. ramaNalAla zAhe mukata kaMThe biradAvI temanAM vyAkhyAnane saMtarpaka tarIke oLakhAvI temanI zakitane aMjali ApI hatI. - kRSNavIra dIkSita karuNAmaya ? nAne hatuM tyAre nAnA moTA aparAdho mATe bAe paNa mane kayAreya Thapako nahoto Apyo. AMsU enA. pavitra huM thatuM hatuM. trIje divase zrI candravadane, nhAnAlAla muMbaImAM ena. ema. tripAThIne tyAM trAjave vecAyA hatA e glAni janmAvatI vAtane nirdeza karI pote nhAnAlAlanA Azaka hoI pote pitAnuM RNa adA karI rahyA hovAnuM jaNAvIne "vizvagItA"mAMthI tapasvInA zApa" e praveza laI AzuroSa durvAsAnuM, munie zakuMtalAne ApelA zApanI jANa thatAM jenuM hRdaya sakhI zakuMtalA aMgenI ciMtAthI khaLabhaLI UThayuM che te priyaMvadAnI vedanA, munine paDakAratI tenI tarkabaddha dalIle, zApa nivAravA durvAsAne tenI nuM pitAnI jema ja haMmeza AMkha lAlacoLa rAkhavAnI haTha | zA mATe rAkhe? tuM Izvara zAneje tuM mane mApha na karI zake ? - vipina parIkha
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-77 prabuddha jIvana 189 nA AregyanA duzmanone pragaTa karanAra yurepI bhaDavIra kahuM "Adhunika davA lokonA Arogya mATe UlaTAnI hAnikAraka bhAgadoDa zarU rAkhavI che. zarIra koI bahAranA jaMtune vaza thAya to thavA mAMDI che ane tenA phAyadA karatAM geraphAyadA vadhu che." AvI ' tene ArAmanI jarUra che. tenA zakitanA strotane punarjIvIta vAta je koi sAmAnya mANasa kare to bhAratamAM tene udhaDo ja levAi thavAnI apekSA hoya che." jAya. rDokaTaro UkaLI uThe. paNa "meDikala nemesisa" nAmanA paNa have lokone badhuM ja tannaNa joie che. tenA pariNAme eka pustakamAM jayAre AMtararASTrIya khyAti pAmelA vicAraka, bUrA Ave che. oNlimpikanI ramate yojAya che te pahelAM ghaNA philasUpha ane dharmazAstrI zrI IvAna ilIca nAmanI vyakita Ama lakhe tyAre ApaNe tene vajUda ApavuM joie. zrI ivAna ilIca khelADInA maraNa thAya che, kAraNa e ja ke ramatanI spardhA pahelAM jo ke DaoNkTara nathI, paNa briTananA DaoN. Dabalyu. e. Ara. thomasana khelADI bImAra paDa hoya tyAre jhaTapaTa davAthI sAro thAya che ane kahe che ke dezI osaDiyAMmAM rahelA rasAyaNanuM vadhu paDatuM zuddhikSmaNa pachI ati zramane kAraNe tenuM hRdaya baMdha paDI jAya che. A prakAre (ovara pyoriphikezana) thAya che tene kAraNe te davAo vadhu Apatti chelle cAra khelADI marI gayA hatA. zrI ivAne ilIca AvAM bhayaubhI kare che. DaoN. thomasana kahe che ke koi paNa AsaDane vadhu sthAne pratye AMgaLI cIMdha che. paDatuM zuddha karavAthI te khataranAka banI zake che. zrI ivAna ilIca mAtra davA ke DaoNkaTaronA duzamana nathI. te atyAranA kRtrima jIvanathI zrI ivAna ilIca Adhunika vAhanavyavahAranA paNa kaTTA trasta thayelA che. temanuM meDikala nemesisa" nAmanuM pustaka lekone duzmana che. zrI ilIca kahe che ke mAnavIne jo sauthI vadhu jhaDapanuM eTaluM badhuM gamI gayuM che ke tenI yuropamAM te rA lAkha nakalo vAhana jarUrI hoya to te eka bAyasikala che. te pote moTe bhAge khapI gai che ane tenuM nava bhASAmAM bhASAMtara thayuM che. bhAratanA bahu bAyasino upayoga kare che. temanA davA ane AdhunikatA aMgenA ochA loko hajI "meDikala nemesisa" vize jANe che. uddAma vicAro joine ghaNA dezamAM tema ja yuneskomAM paNa tene zrI dalIca A pustakamAM kahe che ke mAnavIne roga thAya che pravacana ApavA belAvAya che tyAre teNe jeTa vimAnamAM pravAsa tenAthI je pIDA upaDe che e pIDA athavA darda paNa jarUrI che. A karavo paDe che. temaNe jhaDapI-jIvana aMge bahu rasaprada AMkaDo kADho che. "eka amerikana AkhA varasamAM tenI meTarakAra pAchaLa 1600 dardamAMthI nava manuSya sarjAya che. zrI ilIca kahe che ke "mAnavI davAne zekhIna banI gayA che. strI sagarbhA thAya eTale te icche ke kalAka veDaphe che." zrI ilIca icche che ke atyAre jagatamAM "sAMskRtika tene kazIka davAnI jarUra che. navA janmelA bALakane paNa davA kAMti"nI jarUra che. nava bhASA jANanArA zrI ilIca hajI 49 varSanA che ane zrI kRSaNamatinI jema hAlanA samAjanI khAmIo ane ApavA mAMDIe chIe, paNa davA have dareka bAbatamAM niSphaLa jAya che. dardIne hospiTalamAM laI jAya che, tyAM tenI aneka cakAsaNI thAya bhayasthAne batAvIne te mATe koi taiyAra ilAja ApatA nathI. che ane pachI tyAM tene paddhatisara rIte "mArI" nakhAya che. keTalAka - emanI eka vAta saune vicAramAM pADI de tevI che. zrI ilIca loko hospiTalamAMthI ja navI bImArI laine bahAra nIkaLe che." kahe che ke mAnavIne dhaMdhAdArI zikSakanI jarUra nathI. "ApaNe saue - zrI dalIca AgaLa kahe che ke "davAthI moTA bhAganA kensaranA avidhisara rIte ekabIjA pAse zIkhavAnI jarUra che. koi eka dardo maTatA nathI, saMdhivA maTato nathI, AgaLa vadhI gayele livarane kepyuTara yaMtranI goThavaNa dvArA vAta karavA mATenA Agya sAthIdAranI sejo maTate nathI, hRdayanI rakatavAhinIone lagata roga maTatA pasaMdagI karIne koi kAphemAM ke bagIcAmAM besIne vAta kare tenAthI nathI." "davAthI sarerAza AyuSya vadhyuM che te vAta khoTI che. ame je zikSaNa maLe che teTaluM zikSaka pAsethI maLatuM nathI." - rikA jevA dezamAM jayAM UMcAmAM UMcI tabIbI sAravAra ane Adhu zrI dalIca atyAre mekasIkamAM rahe che. temaNe zikSaNa nika davAo maLe che te dezanA lokonI sarerAza AyuSya 10 varSa aMge "DiskuliMga" (deschooling) nAmanuM pustaka lakhyuM che pahelAM hatI tenA karatAM ghaTI che. amerikAmAM dara varSe rUA. 100000 tenI briTanamAM ja 1 lAkha nakale khapI gai che. audyogika samAjane karoDa Arogya upara kharcAya che chatAM A hAlata che." udhaDe letuM trIjuM pustaka che: "selIbrezana opha evaranesa". bhAratamAM zrI sauthI mahattvanI vAta zrI ilIca kahe che te A pramANe che ilIcane pravacana ApavA koi sAmAjika saMsthAe belAvavA jevA che. "koi paNa samAjanuM sAmAnya Arogya tenA AsapAsanA vAtA - kAnti bhaTTa varaNa upara AdhAra rAkhe che tema ja mAnavInI sAmAjika ane Arthika eka patra sthiti upara paNa svAsthayane AdhAra che. davAnA upacAra karavA karatAM tenuM vAtAvaraNa, sAmAjika ane Arthika sthiti sudhAravAnI netra, prabuddha jIvana surata tA. 6-1-7. jarUra che. yuropamAM sviTajharalenDa, DenamArka ane sviDana jevA jaina sAdhu - sAdhvIo hajI paNa paraMparAgata Dhabe maLamUtra dezemAM ArogyanuM dhoraNa UMcuM che kAraNa ke tyAM jhuMpaDapaTTIe ke gaMdA vasavATa nathI. A dezomAM Arogyane lagatI koi khAsa ane khI visarjana aMge phalaza saMDAsane upayoga na karatAM 'khullI jagyAnA sagavaDa nathI. badhA garIba dezomAM jayAM cepI rogo betRtIyAMza ThallA' mATe Agraha rAkhe che. nAnAM moTAM zaheromAM have upAzraya jeTalA maraNa mATe javAbadAra tyAM devAnI jarUra nathI paNa yogya najIka jhAjhI khullI jagyA hotI nathI ane zramaNa samudAya A prakAranA cokhA vAtAvaraNanI, cAkhA pANInI, pUratA ane svaccha raheNAkanI, pUrNa rojagArInI ane sAmAjika sukhAkArInI jarUra che. bAbatamAM bAMdhachoDa mATe taiyAra nathI. TrasTIo moTe bhAge zramaNa ene badale garIba dezamAM ApaNe davAo khaDakaye rAkhIe chIe." vargane nArAja karavA taiyAra nathI. tethI maNa vargane phalaza jAjaru ke zrI ilIcanA AvA aMtima prakAranA vicAro sAthe jo ke mUtaraDIne upayoga karavA mATe bhArapUrvaka jaNAvatA nathI. ghaNA jaina dhaNA loka saMmata thatA nathI. paNa vadhu paDatI AdhunikatA ane yuvAne "ThallA' nA upayoga aMge sUga dharAve e svAbhAvika che; vadhu paDatA davAvAda upara thatI breka" AvavI joie tevA paraMtu temAM paNa teone te vize kahevAnI naitika hiMmata nathI. zrI dalIcanA mata sAthe te sau saMmata thaze. briTananI eka gRhiNI meM terApaMthI AcArya parama pUjya tulasI mahArAjajIne tathA zrImatI josephAina baTana je eka vakhata DaoNkTara hatI ane teNe davAmAM ud bhavelI azraddhAne kAraNe DaoNkaTarI choDI dIdhI che te bahu ja pa. pU. padmasAgarajI sAthe A bAbatamAM carcA karI hatI. paNa saraLa bhASAmAM kahe che ke pahelAMnA jamAnAmAM tame bImAra paDatA 'bilADIne gaLe dAMTa koNa bAMdhe" evI manodazA dareka phirakAnA jaina hatA tyAre gharamAM ke guphAmAM sUi rahetA ane bImArI sAdhu-sAdhvInI che. mArI jANa mujaba 5.pU. munizrI saMtabAlajI hoya tyAM sudhI khAvA pIvAnuM choDI detA hatA, paNa have.. je kAMtikArI jaina sAdhu che te AvA phalaza zaucAlayane upayoga ...Now you are given pills to keep you going at kare che. all cost ... If the body succumbs to infection it is only too likely that Nature considers it needs a rest gIca vasativALA zaheramAM "ThallA' ArogyanI daSTie keTalA - a chance to recharge batteries." Belid Bleus al hAnikartA che te te ApaNane saune vidita che. Itaretara jaina vargane koi paNa bhAge bImArImAM paNa ApaNe bhega-vilAsa ane te jaina dharmanI TIkA karavAnuM eka agatyanuM kAraNa maLe che. jamAno sAdhu-sAdhInI kamANa bAMdhe' evI carcA karI hatI. paNa kare vikArI jaina sAdhatA mumba pa. pU. phirakAnA je
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) 190 * prabuddha jIvana zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI badalAya, paristhiti badalAya teA AvI paraMparAgata praNAlikAne tyAga dareka vage karavA joIe. ema mAruM namrapaNe maMtavya che. itaretara jaina tA AnI ghaNI ThekaDI UDAve che ane ApaNe tenA koI javAba ApI zakatA nathI. lAcArIthI te ThekaDI sAMkhI levI paDe che. eTale have A bAbatamAM bAMdhachADa karavAno samaya pAkI gayA che evuM lAge che. tethI Akhare tamArA aMkanuM zaraNa levAnI prabaLa IcchA jAgI che. : thoDA divasa pahelAM mAre morabI javAnuM thayuM, tyAre zrImad rAjacaMdranI janmabhUmi vavANiyAnI yAtrA karI, ghaNAM varSonI jhaMkhanA pUrI thaI. te samaye meArabImAM me zrImad ane gAMdhIjI upara eka vyAkhyAna ApyuM. gAMdhIjI laMDanathI berisTara thaIne AvyA tyAre temane zrImad prathama paricaya thayo. "zrImadnA ane gAMdhIjIno sAthe koI phoTo meM hajI sudhI joyo nahoto. A prasaMge merabImAM bhAI jayatIbhAIe tevA phoTo mane Apyo tethI mane ghaNo AnaMda thayo. te ahIM pragaTa karyo che. - cImanalAla. kAraNa 'prabuddha jIvana' jaina tema ja jainetara vargamAM priya baneluM sAmayika che. vicAra sAmagrInI dRSTie zreSTha che. enuM kArya kalyANalakSI ane svAsthyapoSaka che. tenI dRSTi svaccha, taTastha, udAra ane pragatizIla rahI che. A sAmayikamAM thatI TIkAo viveka, saMskAritA ane vicArazIlatAthI bharapUra hoya che. te A viSayamAM paNa ApanuM sAmayika yogya rIte carcA upADaze te A nyusansa aTakaze evI mane saMpUrNa zrAddhA che. ApanI carcAthI jaina samAjamAM jAgRti Avaze ane zramaNavarga jarUra prAcIna praNAlikA choDI navI praNAlikA apanAvaze. dhanarAja ena. TopIvALA noMdha : A patra jaina samAjane, khAsa karI, jaina sAdhu-sAdhvIene sparze che. A praznanI jAhera vicAraNA karavAno samaya pAkI gayA che. sAdhu - sAdhvIo moTA zaheromAM cAturmAsa kare che, tyAMnAM tA. 1-2-'77 jaina saMghAne mUMjhavatA A prazna che jene yogya nikAla lAvavA ja jaoNIe, kavizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA janmazatAbdI samAraMbha prasaMge prasiddha jaina vidrAna zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAe pAtAnA pravacanamAM A vAtano ullekha karyo hato. A prazna badhA phirakAnA jaina sAdhu - sAdhvIAne sparze che. keTalAka sAdhu - sAdhvIo sAthe me' A aMge carcA karI che. teo paNa vimAsaNamAM che. A rUDhIne custapaNe vaLagI rahevA jatAM sAdhu - sAdhvIne evA mArga levA paDe che jemAM vadhAre hiMsA ane gaMdakI thAya che. sAdhu - sAdhvIonA svAsthyane avaLI asara pahoMce che. grahasthIonA makAnAmAM rahe che tyAre vadhAre kaphoDI sthitimAM mukAya che. keTalAka sAdhu - sAdhvIo khAnagI rIte phalazanA saMDAsano upayoga kare che ema sAMbhaLyuM che. zrAvaka - zrAvikAo, pauSadha kare athavA vratamAM hAya tyAre A bAbatamAM sAdhu - sAdhvInuM anukaraNa kare che. pariNAme upAchAyAmAM meATI tithioe vadhAre pauSadha thayA hAya tyAre gaMdakI thAya che. badhA saMpradAyanA AcAryo athavA pramukha sAdhu - sAdhvIo maLI A praznanA yogya nikAla satvara lAve te bahu jarUra che. badhA phirakAnA saMghanA AgevAnoe paNa maLIne A bAbatanI yogya vicAraNA karI, sAdhu - sAdhvIone vinaMti karavI joIe, -cImanalAla cakabhAI mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 400 004, Te. naM. 350296, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI - 400 001.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. M4, By South 54 Licence No.: 37 paNa jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 38 : aMka: 20 prabuddha jIvana muMbaI, 16 phebruArI, 1977, budhavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU, 10, 5radeza mATe ziliMga : 30 chUTaka nakala -50 sA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha palaTAte takhate 18mI jAnyuArIe lokasabhAnuM visarjana ane cUMTaNInI jUnA jogIone taka ApavI paDI che. A rukAvaTa sthAyI che ke jAherAta thaI tyAra pachInA thoDA divasamAM evA agatyanA banAvo TUMka samayanI che te cUMTaNI pachI khabara paDe. keMgresamAMthI jagajIvanabanyA che jene lIdhe paristhitimAM aNadhAryo palaTo Avyo che. rAmanA pakSo dhImI gatie praveza thAya che. ghaNAM hajI vimAsaNamAM AgevAnanI jelamukita thaI ane gaNatarInA divasomAM janatA che. cUMTaNInA pariNAmanI rAha jotA haze. hajI juvALa Avyo pAnI racanA karI. virodha pakSo ATalA jhaDapathI saMgaThita thaze evuM nathI, bharatI zarU thaI che. mANasanA mana halI gayA che. have pachInA lAgatuM na hatuM. te mATe jayaprakAza nArAyaNa lAMbA samayathI prayatna eka mahinAmAM bIjA zuM banAvo bane che ane prajAmAnasa karatA hatA, paNa saphaLatA maLI na hatI. saMjogoe tAkIdathI A keTaluM nirbhaya thAya che te jovAnuM rahe che. sarakAre hathiyAra choDI kAma karAvavuM eTaluM ja nahi, janatA pakSamAM sAmela thayela badhA pakSo dIdhAM nathI. mAtra amala mokUpha rAkhyo che. kaTokaTI 'haLavI karI che eka rAgathI kAma kare che ane keMgresane saMyukata sAmane karaze. pari- tethI, cUMTaNI mATe taMdurasta vAtAvaraNa sarjAya athavA bhAvi mATe sAme tripakSI athavA vadhAre umedavArone kAraNe keMgresane lAbha vizvAsa pedA thAya evAM A pagalAM nathI. thato te aTakI jaze ane keMgresa sAthe sIdhI laData thaze. A cUMTaNI asAmAnya che. keTaleka darajaje aitihAsika che. - bIjo agatyane banAva jagajIvanarAmanuM koMgresamAMthI chUTA sAmAnya rIte cUMTaNI samaye rAjakIya pakSo potAne bhaviSyane kAryathavuM. koMgresane durbheda gaDha bahAranA AkramaNathI tUTe ema na hatuM. krama ane vacane ApatA hoya che. A cUMTaNImAM prajAnI daSTi bhUtaaMdarane baLave thAya to ja keMgresanI killebaMdhImAM gAbaDuM paDe. kALa upara vadhAre raheze. chellA 18 mahinAmAM je banyAM che tene cUMTaNInI jAherAta thaI tyAre A banAva banaze evI koInI nyAya toLavAne che. cUMTaNI DhaMDherAmAM koMgresa ema kahe ke garIbI, kalpanA na hatI. jagajIvanarAme kahyuM che ke, teo rAjInAmuM Apaze asamAnatA ane anyAya haTavA joIe ane janatA pakSa gAMdhI evI gaMdha AvI gaI hota to kadAca cUMTaNI na thAta ane pote vAdI samAjavAdanI ghoSaNA kare tenA upara matadAna thavAnuM paNa bahAra na hota - jagajIvanarAma ane temanA sAthIoe bahAra nathI. matadAna thaze e muddA upara ke 18 mahinAnA gALAmAM pADeluM nivedana keMgresa ane sarakAra sAme tahomatanAmuM che. tene je banAva banyA che tene prajA svIkAre che ke nApasaMda kare che. mukhyadhvani e che ke keMgresamAM ane sarakArI taMtramAM lokazAhI rahI kaTokaTI jAhera karavAnI jarUra hatI ? jarUra hoya to paNa ATalo thI tema ja adhikAranI rUe keMgresamAM ane sarakAramAM jene koI sthAna samaya lAMbAvavAnI jarUra hatI? kaTokaTI daramiyAna je pagalAM lIdhAM che te nathI evI vyakitaonA Adeza mujaba kAmakAja cAle che. AmAM jarUranA athavA vyAjabI hatA? keMgresa taraphathI kahevAya che tema kaTokaTI saMjya gAMdhI ane temanI yuvA koMgresane nirdeza che. A baLavo jaga dezane arAjakatAmAMthI bacAvI levA jAhera karavI paDI hatI ke virodha jIvanarAma jevA pIDha ane sauthI jUnA AgevAne karyo tethI vadhAre paNo kahe che tema vaDA pradhAnanI sattA TakAvI rAkhavA mATe hatI? hajI asara che. parasparanA AkarA prahAro zarU thayA che. zarUAtamAM vaDA paNa kaTokaTI zA mATe cAlu rAkhavAmAM Ave che? rASTrapatine zraddhAMpradhAna ane keMgrese A bAbatanI kAMIka upekSA karI paNa tyAra pachI jali arpatAM vaDA pradhAnane kahevuM paDayuM ke rASTrapati kaTokaTInI jaNAya che ke khUba akaLAyA che. sarakAre ane keMgrese chellA 18 viruddha havA. athavA te kAraNe rAjInAmu ApavAnA hatA. tevI aphavA mahinAmAM kaTokaTI aMge lIdhela badhA nirNayamAM jagajIvanarAma taddana khoTI che, aphavA joradAra hoya to ja khuda vaDA pradhAnane tene sAmela hatA ane mauna rahyA athavA Teko Apyo e dalIlamAM ghaNuM radiye Apavo paDe ane te paNa rASTrapatinA avasAna pachI. vajUda che. paNa rAjakIya jIvanamAM evuM bane che ke keTaloka samaya kaTokaTI daramiyAna be prakAranAM pagalAM levAyAM che. eka, tatkAlina mauna rahevuM paDe che ane taka Abe khullA paDI zakAya. Ane taka paristhitine pahoMcIvaLavA mATenA ane bIjA kAyamI dharapakaDa, vAdIpaNuM kahI zakAya. rAjakIya jIvanamAM takavAdItA ane svArtha vartamAnapatro uparanA aMkuze, sabhAbaMdhI vigere ApatkAlIna navA nathI. jagajIvanarAma sadgaNanA bhaMDAra nathI, paNa dezanI pagalAM tarIke jarUranA hatAM tema mAnI laIe, vadhAre paDatA viSama paristhiti vakhate dezane viparIta mArge jatAM aTakAvavAmAM hatAM tema lAge to paNa nibhAvI laIe ane bhUlI javA prayatna karIe. paNa kAyamI pagalAM lIdhAM nimitta banyA che. kALabaLa kone nimitta banAve te koI jANatuM che tenuM zuM? misAne kAyado, vartamAnapatro saMbaMdhe vAMdhAjanaka lakhANone nathI. ATaluM jhaDapathI A banaze te kalpanAmAM na hatuM. tenI asara kAyade, lokapratinidhi dhArAnA tathA baMdhAraNanA vyApAka pheraphAro keTalI thAya che te jovAnuM rahe che. keTalIka asara te dekhAI Ave ane bIjAM saMkhyAbaMdha pagalAM lIdhAM che; jene kAraNe kaTokaTI che. je navA to keMgresamAM dAkhala thayAM hatAM ane moTI saMkhyA- daramiyAna asAdhAraNa sattA sarakArane ane kArobArIne ApavI mAM dAkhala thaze evI dhAraNA hatI, temane rukAvaTa thaI che ane pharI paDe te ApatkAlIna ane asAdhAraNa ane tethI TUMka samayanI rahevAne mana kAyada: dhArAnI kI lIdhAM che. kArobArIne te
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - dararoja kara ra - 3 prabuddha jIvana _ _ { . tA. 16-2-'37 badale kAyamanI sirAo bane che jemAM mULabhUta mAnavIya adhikAro A sabhAmAM mArI niyukita thaI tyAre mane khabara na hatI. DhebarabhAIe ane lokazAhInAM mUlyonI dhaNe daraja hastI rahetI nathI, acAnaka khabara ApI. tyAra pachI 1957 sudhI loksabhAmAM rahyo. vadhAraNamAM pheraphAro karyo tyAre jorathI ema kahevAyuM hatuM ke hI loksabhAnuM kAma mane gamatuM ane meM pUrato samaya Apyo. 1957mAM ekAgaLabhUta pheraphAra karavAne visajita lokasabhAne adhikArI lokasabhAmAM cAlurahevA mArI IcchA hatI paNa mArI pasaMdagI na na hatA ane navI cUMTaNI karyA pachI evA pheraphAro vicoravA joIe che thaI. koMgrese sivAya bIjo koI rAjakIya pakSane huM sabhya rahyo nathI ethavA tenA upara lokamata (rephareDama) levuM joIe. A mAMgaNIne ane chellA keTalAka varSathI keMgresanA sabhya paNa nathI. huM cUMTaNImAM asvIkAra thayo hato. have cUMTaNI thAya che te eka rIte A pheraphAro UbhA rahe te paNa apakSa sabhya tarIke evI spaSTa vAta karI hatI. upara lokamata jevI che. koMgresa hajI paNa kahe che ke A pheraphAro vAjabI phe:1957 mAM pasaMdgI na thaI tyAre huM khoTuM lAgyuM hatuM, paNa jIvanane che. jaranA che ane kAyama raheze. koMgrese ema jAhera kare ke cUMTaNI mAro nirapavAda anabhava rahyo che ke jidaMgImAM koI banAva bane tyAre pachI lokasabhAmAM A pheraphAro maMjUrI mATe pharI rajU karavAmAM Avaze" --- ane tene jarUrI 2/3 bahumatI na maLe to prajamAthI game ane kadAca kheda ke du:kha thAya paNa pariNAme samaya jatAM jemAM ema mAnI "te" rada karavAmAM koMgresa sAthe Apaze to "ema kahevAya----thayuM -te sAruM thayuM evI pratIti thAya che. tethI huM daDhapaNe mAnuM chuM ke cUMTaNIne nirNaya koMgresa svIkAre che. e ja pramANe misI ane 2 ke ApaNAM badhAM prayatna chatAM, je thAya che te sArA mATe ja che bIjA kAyadAo. alabatta, A pheraphAro rada karAvI zakAya eTalI evI* kahI rAkhavI. mAre koI agatyanI bAbatamAM nirNaya karavAne bahumatI virodha pakSane maLe evuM atyAre lAgatuM nathI paNa te mATe prayatno cAlu ja raheze. A nahi to bIjI cUMTaNImAM ane samaya Ave tyAre sArI peThe manomaMthana thAya che. paNa chevaTa daDha evI phUTaNI pharIthI TUMka samayamAM karavI paDe evI paristhiti nirNaya levAya che. AMtaranA UMDANamAM cAlatI keTalIka gUDha prakriyAUMbI thAya teM aMzakaya nathI.'' : ' ' . - 1 ( is " g**:- othI "Avo nirNaya levAyo che. ane mAro anubhava che ke AvA lifeka dalIla jorathI ema thAya che ke sthira rAjataMtra ane nirNaya mATe pAchaLathI pastAvo thAya evuM huMjI sudhI mAre mATe, ta kendra" mATe koMgresa maTI bahumatI maLe te jarUranuM che: matAdhikAne "bhumeLo sthiratA lAvaze ane dezanI ekatA ane "b 1957mAM leAkasabhAmAMthI chUTA thayA pachI mane Arthika rIte. salAmatI jokhamAze. A dalIlamAM thoDuM vajUda che, paNa tene ghaNo lAbha thayo che. tyAM sudhI dhaMdhA upara kaMI dhyAna ApI zakAtuM iMgamaryAdAo che : sthira ane majebUta eTaluM hovuM nahatuM. mArI patnIne bahu gamyuM. huM dilahI ekalo raheto hato ane joIe che tenI bhIMsamAM prANa nIkaLI jAya athavA zvAsa tene ahIM ekalA rahevuM paDatuM, evuM nava varSa cAlyuM.. sauthI vizeSa, levAne avakAza na rahe 18 mahinAnA gALAmAM je aniccha- mArI sAmAjika pravRttio ghaNI, vikasI. mane koI divasa ema nIya banyuM che ane dizApalaTa thayuM che, temAMthI chUTavA kadAca DI lAgyuM nathI ke lokasabhAmAM hota to vadhAre pratiSThA maLata athavA kiMmata 9Na cUkavavI paDe te kiMmata jeTalI vahelI cUkavAI jAya , teTaluM sAruM che. moDuM thaze te vadhAre moTI kiMmata cUkevavI paDaze. vadhAre sevA karI zakata. 1967 mAM pharI lokasabhAmAM javAnI IcchA kaTakaeNTImiyara thI lobha yA che te TUMkasamayano che. te sAme thaI paNa sadbhAgye mArI pasaMdagI na thaI, te vAtane mane leza. je kAyamanAM geralAbhaprazya che te vicArIe to khAtarI thaze kheda, ye nathI. tyAra pachIthI e vAtane koI divasa vicAra paNa pho ane dabANathI sela kAMI:TakatuM nathI ane kita, pAmara, * mitrIaTTambIrjananI meM salAha lIdhI. mArA putro ane A cUMTaNImAM vyakitanA dhoraNe matadAna thaze nahi thavuM na joIe aMkuTuMbIja daDhapaNe viruddha hatAM PmitrAmAM tIvra matabheda .ka.pA sAthe baMdhAyela che. ane te paNa dezane kaMI dizA. hatI. rAkIya!"daSTithI jIe vicAre che temane abhiprAya ho! ke mAre A TeNammAM UbhA rahevuM joIe. A samaye mArA jevI vyakita Arthika, nIti paNa matadAnamAM bahu bhAga bhajavaze nahi, saunI lokasabhAmAM hoya te AvakAradAyaka thAya. A badhA mitrone mata hato ke si igarIbI haTAvavAnI che. sau koI kaheze janahitoLe prajAne surendragira jillAmAM cUMTaNImAM saphaLatA maLavAmAM mane 'khAra musIbata mata mAMge che tethI je bhaviSyanA-vacana karatAM bhUtakALa vadhAre na Ave. saMkhyAbaMdha bhAIoe muMbaInA ane sthAnika, cUMTaNImAM vicAraNA mAMgI le che ? * * #st 1}; ::gAvA:pAyAnA pri-prajAe vicAravAnI che. samajaNapUrvaka kAma karavAnI tatparatA batAvI hatI. surendranagaranA keMgresanA mukhya nirbhayatAthI ane mukata. matadAna thAya ema. AzA rAkhIe.. A AgevAna 'gaNAya evAM mitre gaMbhIra cetavaNI ApI hatI ke huM racuMTaNImAM, rAjakIya pakSo karatAM prajAnI kharI kasoTI thavAnI che. jarUre hArI jaIza. A cetavaNInI mArA upara koI asara na hatI lokomAM jAgRti hoya, svataMtra vicArazakita ane nirbhayatA hoya Azcaryanaka hatuM ke nikaTanA mitra jemanA abhiprAya upara A sI lokazAhI Take. ! '' 4 : ''' , ; . . bAbatamAM huM AdhAra rAkhe teo viruddha hatA. temanA mate rAjakAraTapha !... : :* ! I - 13 - - - cImanalAluM caMkabhAI NanA kAdavamAM mAre na paDavuM. mAruM kAryakSetra juduM che. mArI ummara ane tabiyata cUMTaNIne parizrama ane tyAra pachI eklA cha varSa * 5:: lokasabhAnI A cUMTaNInAM eka saMbhavita umedavAra tarIke dilahI rahevuM e sahana na karI zake. eka niSpakSA vyakita tarIke mAruM sthAna che temAM uNapa Ave. amArI saMkhyAbaMdha saMsthAo rasahakAmAruM nAma chApAmAM AvyuM tyArathI, mArA upara khUba pUchaparacha thAya karo, lagabhaga eka mate viruddha hatA. temanA abhiprAya mujaba mAruM che. ghaNAM pAtro ane saMdezAo AvyA che ane mitromAM carcA cAle sAmAjika kArya, rAjakIya kSetre kAMI kAma thAya tenA karatAM vadhAre che. cUMTaNImAM ubhA rahevAne e vicAra karyo na hatoH e vicAra prathama mahattvanuM che ane mArI '' gerahAjarIthI A kAryane kSati pahoMcaze. * mArA mitra bhAI zAntilAla zAhane Avyo. temaNe zrI bAbubhAI. * * . . paTelane vAta karI, mane bolAvya, huM bAbubhAIne maLyo. bAbu- - ' chevaTano nirNaya to mAre ja karavAno hato. pUro vicAra karyA bhAIe AgrahapUrvaka cUMTaNImAM ubhA rahevA sUcanA karI. meM mArI pachI huM e nirNaya upara Avyo ke cUMTaNImAM UbhA rahevuM mAre mATe musIbato jaNAvI, paNa te vakhate spaSTa nA pADI na hatI. mArA manamAM ucita nathI. tenuM mukhya kAraNa mArI uMmara (75) ane tAjuka che ke A cUMTaNI deza mATe ati mahatvanI che ane temAM kAMIka upagI thaI zake tema hoya to cAre vicAravuM joIe.' tabiyata. hArajItane bahu vicAra na hatA. pratiSThA ; rasthAna maLe * koI vakhata sakIya rAjakIya kAryakartA (Active political e vicAra paNa na hate.' eka ja vicAra hato ke A saraye mAruM kartavya - jeThaka) rahyo nathI. mArI prakRtineM te anukuLa nathI. 1948mAM vidhAna= huM cUkato nathI ne. mANasanA jIvanamAM eka sameya e Ave che,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-77 prabuddha jIvana - = 193 AtmAne rAkhI chI che ke AmAM ja rahe mAM ubhA rahevAne nAkhavAnI paDaze, paNa hato. tenI sUcanA AvavuM joIe ke jyAre tene ema lAge ke mArI zakita pramANe mAruM kartavya banAvyuM che. have mAre mArI jAtane vicAra karavAnuM che, prakRtithI huM vicAraka chuM. pravRtti ghaNI karuM chuM, paNa e badhAthI kaIka alage rahuM chuM-khaTapaTa, doDadhAma, kAMI moTuM karI nAkhavAnI dhagaza, mane anukULa nathI. cUMTaNImAM UbhA rahevAne vicAra mane Avyo ja na hato. tenI sUcanA thaI tyAre thoDo vakhata vimAsaNamAM paDayo, paNa turata mana vALI lIdhuM. nirNaya karyA pachI turata zrI merArajIbhAI muMbaI AvyA tyAre temane jANa karI dIdhI. temaNe mane kAMI Agraha karyo nathI. mArA A nirNayathI je mitrone meM nirAza karyA che teo mane kSamA karaze. mArA pratye muMbaImAM ane saurASTramAM ane khAsa karI surendranagara jillAmAM keTale mATe sadbhAva che e anubhava, mArA jIvananuM sukhada smaraNa raheze. 12-2- 77 -cImanalAla cakubhAI lekenI javAbadArI [ A lekhanA lekhaka zrI selI sorAbajI AgevAna dhArAzAstrI che. sAhitya ane ItihAsanA abhyAsI che. kaTokTI jAhera thai tyArathI lokazAhI mUlyonA jatana mATe khuba prayatnazIla rahyA che ane TekSayatIe tema ja vartamAnapatronA rakSaNa mATe keTalAya kese phI lIdhA vina. laDayA che. A lekha inDiyana ekapresamAM prageTa thayo hato - taMtrI]. hamaNAM hamaNAM saramukhatyArazAhI e zabda cAre bAja kuMgaLAI rahyo che. A prakriyAmAM tenA prAdurbhAva mATe lokonI javAbadArI rahelI che e vAtanI jANe taddana upekSA thaI rahI che. saramukhatyAra (DikaTeTara) e zabda mULamAM to prajAsattAka remanA baMdhAraNamAM vaparAyele Tekanikala zabda che. eno artha thAya che cIpha mejisTreTa. tyAre ene 'mejisTara pippalTa' kahevAmAM Avate ane eka kaTokaTInA samayamAM tenI nimaNUka karavAmAM AvatI. A kaTokaTInA samayamAM, baMdhAraNIya rIte cUMTAyelA jAhera adhikArIo svaicchika rIte potAnI sattAno amala mokupha rAkhatA ane kokaTInA samayagALA mATe teo pote ja AgaLa cAlIne eka DiphaTeTaranI nimaNUMka karatA. saramukhatyArazAhI (DiTeTarazipa) nI sthApanA pAchaLanA udde ze paikI eka udde za prajAkIya AMtaragharSaNa ane vidrohane dabAvI devAno hato. thoDA samaya sudhI A paddhati sArI rIte cAlI paNa pachI DiTeTarazipa kAyamI saMsthA banI gaI. Ama kema banyuM? , kAraNa e ke romana nAgariko sAmUhika rIte haMmeza mATe udAsIna banI gayAM hatAM. brAIsa jene 'TeLAne nasIbavAda' kahe che tenA teo bhoga banyA hatA. e evI nirAzA preraka lAgaNI hatI ke vyakitao ghaTanAnA pravAhane palaTI zake nahi athavA * to maTI AphatanA bhoga banyA vinA pitAne kArobAra jate saMbhALI zake nahi. vaLI, svataMtratAne hRAsa thayo hato ane te svachaMdatAmAM sarI paDI hatI. AvI paristhiti DiTarazipa mATe phaLadra5 bhUmi banI rahe. itihAsa ApaNane ema zIkhave che ke DiTarazipa aMdhArI rAtre jovA maLatA kharatA tArAnI jema avakAzamAMthI pRthvI para UtarI AvatI nathI. potAnI jAta vize ane lokazAhI prakricAmAM ApaNe jyAre zraddhA gumAvI besIe chIe tyAre DikaTeTarazipa ApaNA para savAra thaI jAya che. mAnava svabhAvanI e khAsiyata che ke TaeNbbI jene "zAzvata mane vaijJAnika kAraNa' kahe che te anusAra loko DiTeTarazipane svIkAratA thaI jAya che. mahatvanI pasaMdagI karavAnI kaSTadAyaka javAbadArImAMthI vyakitaone e mukti Ape che. prajAnA rAjakIya jIvananI guNavattA sudhAravA pAchaLa potAnA samayane vAjabI hira phALavavAnI javAbadArImAMthI chaTakI javA mATe e sarasa bahAnuM pUruM pADe che. vaLI, sattAdhArI ToLImAM praveza meLavavAnI AzAmAM jeo sarvasattAdhIza vyakita samakSa potAnI jAtane AnaMdapUrvaka vAmaNI banAvavA tatpara rahe tema ja paravAnA, lAisansa, hoTala ane marakhAnAMnI potAnI nAnakaDI duniyA prApta karavA mATe potAnA AtmAne rAjIkhuzIthI vecavA taiyAra hoya tevA lokone mATe e eka majAnI taka pUrI pADe che. AmAM ja rahyuM che DiphaTeTarazipa mATenuM amaMgala AkarSaNa. lokonI zakinane hRAsa karavAnI ane tatkAlIna svahita sivAya sarva mUlya ane zAlInatA saMbaMdhe temane lAgaNIzUnya jaDa - banAvI daIne temanI naitika cAritryane bhraSTa karavAnI tenI kSamatA e ja DiTeTarazipanuM mukhya baLa che. "je thoDIka kAmacalAu salAmatI kharIdavA pAyAnI svataMtratAne jatI kare che teo svAtaMtrya yA salAmatI ekeyane pAtra nathI" ema be-jAmina phrenkaline tenAM dezajanane kahyuM hatuM. DipheTeTarazipa A satya pratye lokone aMdha banAve che. sattAne geraupaga e jeo sattAsthAne beThA che tevA lokone ja prAthamikapaNe sparzatI samasyA che ema jo ke kadAca lAge, paNa e sattAne adhIna banatI Ama janatA, sattAne geraupayoga jemAM phUlIphAlI zake tevuM havAmAna sarjavAmAM khUba ja mahattavane gaNAya e bhAga bhajavatI hoya che. nAgarika ravA mATenAM mahimnarotrA pikaLa vAgvilAsa jevAM vadhu lAge che ane najara sAme mAnavIya adhikArone paga taLe kacaDAtA nihALe tyAre loko najarane bIjI dizAmAM vALI laIne taddana nikiya rahe tyAre to e mahimnastotro dUra paNa lAge che. loko je vAtaMtrya lAbha laNavA mAgatA hoya te teoe 19 adazya jarAvALA TaeNma peIne ApaNane Dha DhaLavA mATe kahyuM che tema, "Adama kada mAnavInI jema e svAtaMtryanI rakSA zrama paNa UThAva joIe." A samasyAnuM Adarza nirAkaraNa e che ke jemAM AmasamUha lokazAhI paddhatinI javAbadArIne boja uThAvI zake teTalI hada sudhI tenI nItimattAne ane bauddhika kSamatAne UMce laI javI ane jemAM vadhumAM vadhu saMkhyAnA lokone sauthI vadhu pramANamAM hiradArI sAMpaDe ke jethI sattAne ja aMkuza bahAra jatI aTakAvI zakAya tevI patio upajAvavI. pote bhUlathI para che ema koI mAnatuM na hoya ane pote anivArya che ema mAnIne koI vartavuM na hoya tyAM sudhI baLavAna netRtva AvakArya che. bhUlathI para hovAnI lAgaNI ane lokazAhIne meLa besI zakatA nathI, DikaTeTarazipa sAme koi upAya nAgarikonI nida ane jagRti che. lokazAhI e eka gaMbhIra upakrama che. ene bodha ApavAnuM saraLa che, paNa ala karavAnuM kaThina che. brAnDIse kahAM che tema, "lokazAhI eTale evI vyavarathA jemAM bAhya niyaMtraNa rathAna AtmasaMyama le che. e rithati siddha karavAnA karatAM e sthitinuM jatana karavAnuM ghaNuM muzkela che. vyakita pAse e satata bhega mAge che ane naitika kAnUna pratye, zAsananA bIjA koI svarUpanA karatAM e vadhu parama AdaranI apekSA rAkhe che. koI paNa lokazAhI upakramamAM saphaLatA vyakita para nirbhara hovI joIe. yakitane paripUrNa banAvavAnI praThiyA jyAM hAtha dharavAmAM AI hoya tyAM ja e zakya che." DikreTarazipanI samasyAne tatkAlIna upAya lokone temanI udAsInatA teo khaMkherI nAkhe te rIte DhaMDhaLIne jagADavAne che. lokoe gheTAMnA bhayabhIta TeLAMnI mAphaka cvAnuM baMdha karavuM joIe. kAraNa bhayagrasta strI - pura carama sImAe temanAM mAM bejavAbadAra hoya che ane nikRSTatare bhayajanaka hoya che. dAna yanI khumArIne 5 ane tenA 2kSaNanuM manobaLa gumAvI bese te pahelAM lokoe, tAjetaramAM pitAne mATe ghaDI kADha9) Taka bhayanI jaMjIrane teDI nAkhavI joIe. ApaNA AgevA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-2-'37 ane svAtaMtrya sainikoe jene mATe potAnAM sarvasvano bhAga Apelo che te anya pAyAnAM svAtaMtryane arthapUrNa bhogavaTo karI zakAya te mATe lokoe A "bhayamukita' puna: prApta karavI ja joIe. baMdhAraNamAM karavAmAM AvelA tAjetaranA sudhArA pachI nAgarikoe, nIDara banae gAMdhIjInA udhana tathA "sAdhyane laIne sAdhana vAjabI TharatuM nathI" e emanA upadezanuM dararoja smaraNa tathA AcaraNa karatA rahIne, baMdhAraNanI kalama 51 (a) mAM darzAvelI, "ApaNA rASTrIya svAtaMtryajaMgamAM preraka banelA udAtta Adarzone prANapyArA gaNIne jIvanamAM utAravAnI" pavitra baMdhAraNIya pharaja bajAvavI joIe. rAjakAraNa e to gaMdI ramata che ema kahIne ke cUMTaNI samaye mata ApavA javAne amArI pAse samaya nathI evAM bahAnAM AgaLa dharIne chaTakI javA mAgatA loko sAdI rIte to ema ja kahI rahyA che ke eka mukata samAjamAM jIvavAnI pAtratA temanAmAM nathI. temanuM sthAna eka majAne Apakhuda taMtra heThaLa che, kAraNa "svataMtratA eka evI bheTa che je kAyaronA hAthamAM lAMbA samaya TakI rahI zake nahi tema e jaDasu ane pramAdI lokonA hAthamAM paNa lAMbe samaya rahI zake nahi." vartamAna cUMTaNIo dareka arthamAM asAmAnya che-ajoDa che. 1947 mAM javAharalAle jenI sAthenA milanasaMketanI vAta karI hatI ane je svapna hajI pUrI rIte caritArtha thayuM nathI, te dezanA bhavitavyanuM ghaDatara karavAmAM hissedAra banavAnI pratyeka dezajanane A cUMTaNI taka pUrI pADe che. bhUtakALanI ghaTanAone ukheLavAne A samaya nathI, paNa bhaviSyane mukata karavAnI ghaDI che. ApaNuM mahAna prajAsattAka tenA eka mAtra rakhevALa eTale ke lokonI mUrkhatA, bhraSTatA yA udAsInatAthI' naSTa na thAya tenI pAkI khAtarI karI levAne A avasara che. selI serAbajI : anu.: hiMmatalAla mahetA pAMcamuM mahAvAkeya yogIo ane maharSionA anubhavanA sArarUpa Adeza ApatAM je TUMkAM TUMkAM vAkaya hoya che, te mahAvAkya kahevAya che. e vAkayone mahAvAkaya kahevAnuM kAraNa e che ke enI aMdara rahelA ane laIne e mahAna hoya che...... A mahAvAkAne AdhAra laIne eka vizeSa prakAranI sAdhanA ApaNA dezamAM thatI AvI che. ApaNe tyAM kahyuM che ke mahavAyanuM satata ciMtana karavuM, niraMtarapratikSaNa ciMtana karavuM, AcaraNa - AjIvana ciMtana karavuM....tenA vaDe manuSya deha, mana, Indriyo, vAsanA, bhAvanA, buddhi vagere vaLagaNAthI para thaI jAya che ane potAnI mULa sthitimAM pahoMcI jAya che. e prakriyA nAmasmaraNanI prakriyAnI nikaTa che. jevI bhakita mArgamAM nAmasmaraNanI prakriyA che, tevI vedAMtamAM A mahAvAkayaciMtananI prakriyA che." (vinobA, mitra: tA. 28-6-76.). ApaNe tyAM AvAM mahAvAkayo mukhyatve cAra gaNAya che. pratyeka vedanuM ekeka ema kula cAra thAya che; te nIce pramANe : (1) traveddanuM mahAvAkaya -prajJaTnam (2) aMgurvedanuM mahAvAkaya - aruM hArima ! (3) sAmaveranuM mahAvAkya - tava jafa 1 (4) atharvavedanuM mahAvAkaya - thamaeNrimA vA . 'AvuM ja eka maNavAkaya gujarAtImAM ApaNA bhakatakavi narasiMha mahetAe lakhyuM che, paNa eNe bicArAe gujarAtImAM lakhyuM, saMskRtamAM ne lakhyuM, eTale enI thavI joIe teTalI kadara nathI thaI. mArA namra mata pramANe uparanAM cAre vAkayamAMthI je saMtoSakAraka khulAso nathI maLate te narasiMha mahetAnA vAkayamAMthI maLe che ane mATe huM ene pAMcamuM mahAvAkaya kahuM chuM. zAstrI ke paMDita nathI. eka jijJAsunI daSTithI huM A kahI rahyo chuM ane koI prakAranI pAribhASika bhUla mArAthI thatI hoya te vAcaka kAma kare. mArA jevA jijJAsu mATe mahAvAkayone zo upayoga? to huM ema samajuM chuM ke jIva, jagata ane Izvara viSe, tathA e traNenA paraspara saMbaMdha vize ApaNane je saMtoSakAraka khulAse Ape te uttama mahAvAkaya. A daSTie mane uparanAM cAre mahAvAkya UNAM lAge che. paheluM vAkaya laIe: prajJAnam vA . emAM mAtra brahma ke Izvara - athavA jagatanuM je adhiSThAna che, tene ja khulAso ke tenI vyAkhyA maLe che. A vAkaya parathI jIva ke jagata vize kazuM jANavA maLatuM nathI. eTaluM samajAya che ke je kAMI che - je Reality che te jJAnasvarUpa athavA caitanya svabhAvavALI che; jaDa nathI. bIjuM vAkya thoDo vadhAre khulAse Ape che. jIva vize paNa te kahe che ke jIva pote (a) paNa trasa ja che. eTalAthI A dazyamAna jagata sAthe brahmane ane athavA anne zo saMbaMdha che te barobara spaSTa thatuM nathI. tevuM ja tAvamasi vAkaya samajavuM. guru ziSyane kahe che: "te tuM ja che" arthAta jIva brahma ja che. AnA svIkAramAM jIvanI alpatA ane brahmAnI sarvazatA vagere viruddha dharmo ADe Ave che. tene ukela ema batAvAya che ke A baMnenI te dharmo upAdhi che. tene tyAga karavAthI jIva ane Izvarane abheda thaI zake che. ema chatAM, A upAdhio ane A dazyamAna jagatane kaMI khulAso maLato nathI. mAtmA e mahAvAkyathI paNa jIva ane brahmano abheda siddha thaI zake che; paraMtu ethI vizeSa prakAza maLato nathI. have narasiha mahetAnuM mahAvAkaya juo. e kahe che:"prazna laTakAM kare brahma pAse" mane pitAne to upalAM cAre vAkaya karatAM A mahAvAkaya ghaNuM vadhAre saMtoSakAraka lAge che. zaninA zAMtipAThamAM je pUrNatvanuM varNana che, 3% pUrvamaDha : pUrva ujava vagere tenI pAse mAM pAse koI vAkaya hoya to te narasiMha mahetAnuM A mahAvAkaya che, uparanuM eka mahAvAkaya nahi evuM mAruM mAnavuM che. narasiMha mahetA kahe che, je kaMI che, te brahmaja che; nathI jIva, nathI jagata, nartha Izvara. je dekhAya che te brahmanAM brahma sAthenAM laTakAM che - lIlA che, ane tethI mithyA nathI. daSTi sRSTivAdamAM jANe ajANe dazya karatAM daTAne vadhAre mahattva ApavAmAM Ave che ane dazya mithyA ke anitya che, ene AbhAsa Ubhe thAya che (jue, sva. mAdhavatIrthanAM lakhANo). narasiha mahetA pelA RSinI mAphaka kahe che, A paNa brahma (pUf) che, peluM paNa brahma che. koI apUrNa nathI, ochuM nathI anitya nathI, du:khI nathI, sukhI nathI; meghadhanuSa maMDAya ke cAMdanI relAya, dharatIkaMpa thAya ke nadI gAMDItUra bane, badhAM ja brahmanAM brahma sAthenAM laTakAM che. A laTakAM che, mATe kavinA kAvyanI peThe enuM kaMI prayojana nathI, emAM koI yojanA nathI, emAM vikAsa nathI - ane tethI zrI araviMdanA vikAsavAdane paNa sthAna nathI. prArabdha paNa brahmanuM laTake che ane laTake che tethI ja kArya kAraNanA niyamathI para che, ane mATe ja sad guru saMta kaI vAra prArabdhanI rekha para mekha mAre che - mArI zake che. te umAzaMkare eka vAra yathArtha rIte ja lakhyuM hatuM ke, "..... mAtra pAMca zabdomAM mAyAnuM, saMskRtamAM tene vize lakhAyelA samagra lakhANanuM ja karatAM kadAca vadhu vizada darzana karAvanuM, bhavya lalita Alekhana" ( saMta) julAI 1974 pAnuM 221). -De. kAntilAla zAha
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-77 prabuddha jIvana 195 bhAgyA che. jaina sAhitya samAroha - mahAvIra jaina vidyAlayanA hIraka mahotsavanA eka bhAga rUpe thaI che. A sAthe ja jaina sAhityane jainetara sAhitya sAthebhAratIya vidyAbhavananA gItA maMdira holamAM jaina sAhitya samAreha tulanAtmaka abhyAsa hAtha dharavAne samaya paNa have pAkI gayo che tA. 22, 23, 24 nA roja traNa beThakomAM jAyo hato. A samA- A javAbadArI AjanI navI peDhI upara che. rohanA pramukhasthAne padmazrI ke. kA. zAstrI hatA, jyAre tenuM ud A kArya karatAM saMkucitatA na Ave tethI ja padmazrI ke. kA.' ghATana zrI cImanalAla cakubhAI zAhe karyuM hatuM. jaina sAhitya zAstrI jeo custa vaiSNava che temane pramukhasthAne birAjamAna pariSadanI garaja sAratA A samArohamAM sAhitya, kalA ane darzana karAyA che. temanAmAM jaina ane vaiSNavanA ubhaya saMskAra siMcita ema traNa vibhAga rAkhavAmAM AvyA hatA, jenuM vibhAgIya pramukha thayelA che. tarIke saMcAlana anukrame De. harivallabha bhAyANI, De. umAkAnta A pravRtti jaine pUratI ja saMkucita na rahe ane jaina kalA, zAha ane De. dalasukhabhAI mAlavaNiyAe karyuM hatuM. samArohanA sAhitya darzanane abhyAsa paNa maryAdita na rahe e daSTine dhyAnamAM maMtrI tarIke DaoN. ramaNabhAI zAha, zrI amara jarIvAlA ane zrI rAkhIne A pravRttine ame upADI che ane ene vega ApavAmAM kAMtilAla korA hatA. AvyuM che. jaina sAhitya samArohanA udghATana prasaMga vakhate mahAvIra samArohanuM udghATana pravacana karatAM zrI cImanalAla cakubhAI jaina vidyAlayanA maMtrI zrI je. Ara. zAhe jaNAvyuM hatuM ke 63 zAhe jaNAvyuM hatuM ke A eka atyaMta maMgaLa prasaMga che ane varSa pahelAM mahuvA khAte Ave ja samAroha yojAyo hate; paraMtu AvuM kArya hAtha dharavA mATe mahAvIra jaina vidyAlaya abhinaMdananA A 63- 63 varSanA vahANA vAI gayA pachI sau prathama vakhata A adhikArI che. kAryanI zarUAta thAya che ane have te niyamita rUpe pitAnI jaina zrI cImanabhAIe vinamrabhAve jaNAvyuM hatuM ke A sAhitya sAhitya pratyenI pharaja adA karaze. samArohanuM udghATana karavA jeTalI vidratA ke gahanatA mArAmAM sadgata AcArya zrI vijyavallabha sUrIjI mahArAjanI nathI chatAM mArA pratyenA premane kAraNe A kArya mane seMdhAyuM che preraNAthI zarU thayela mahAvIra jaina vidyAlaya e koI hosTela ane 2500 mI nirvANa zatAbdI prasaMge je aDhaLaka sAhitya prakAnathI; paraMtu saMskAra dhAma che ane tethI je jaina sAhitya zita thayuM te vAMcavAne mane me maLe che ane tenA uparathI pratye temaNe Agavo abhigama apanAvI 'Agama prakAzana" nI lAgyuM che ke jene pAse aDhaLaka sAhitya bhaMDAra paDe che. A yojanA paNa hAthamAM lIdhI che. jaina sAhitya khUba gaMjAvara che, ane sAhitya eTaluM vizALa ane vipula che ke jJAnane evo koI haju ghaNuM badhuM sAhitya aprasiddha che. temAMthI ghaNuM sAhitya pragaTa viSya nathI ke je jaina sAhityamAM na hoya, nyAya, bhUgoLa, khagoLa thaI zake ane tethI kAyamI prakAzananI vyavasthA paNa thaI zake. A sarva viSayo temAM AvarI levAyA che. zrI zAhe jaNAvyuM hatuM ke jaina sAhityane abhyAsa jainenI temaNe eka prazna Ubho karyo hato ke jaina sAhitya eTale jema jainetara paNa kare che. A praddhati ane pravRtti vadhAre vikase zuM? jenee lakheluM sAhitya kahevuM? sAhityamAM vADA hotA nathI. tene vidyAlaya AvakAraze ane tenAthI banatI tamAma upayogI sevA - jaina sAhitya e bhAratIya sAhityathI juduM nathI. bhAratIya saMskRtinuM pUrI pADaze. aMga che - A tenuM viziSTa aMga che. teNe sAhityamAM viziSTa pradAna | 'jaina sAhitya samAroha' jevI koI pravRtti hAtha dharavI joIe karyuM che. jaina darzanee anya darzane jeTale ja phALo Apyo che. e vicAra vahetA mukanAra Do. ramaNalAla zAha A samArohanA vaidika, buddha ane jaina A darzane parasparathI sAva alaga nathI. maMtrI hatA. temaNe A samAroha pAchaLano uddeza jaNAvatAM kahyuM eka darzane bIjA darzana upara prabhAva pADe che. A daSTie vyava tuM ke A eka saMzodhana ane vikAsanuM kArya che ane mahAvIra hAru daSTie vicAra karavAnI AvazyakatA che. jaina vidyAlaya e kArya saraLatAthI upADI zake, kAraNa ke vividha zrI cImanabhAIe jaNAvyuM hatuM ke jaina zAstro jotAM sthaLe sAdhane dharAvatI tenI zAkhAo che. sAhitya samArohanI e sahajabhAve jaNAze ke temAM vyakita pUjA kayAMya nathI. badhe guNanI kAyamI kacerI ane bhaMDoLa paNa ekaThuM karavAnI temanI zakita che. pUjA ja jovA maLe che. e daSTie jovA jaIe to A sAhitya rDo. zAhe A samArehane sAhityanI bhUmikAmAM bIja samAna upaniSadanI najIka Ave che. upaniSadamAM jema kSatriyone phALe gaNAvyuM hatuM ane umeryuM hatuM ke have kramaza: tene vikAsa thaze. mATe hatA tema jainazAstramAM paNa banyuM che, A prasaMge temaNe eka spaSTatA paNa karI hatI ke jaina sAhitya temaNe jaNAvyuM hatuM ke zaMkarAcArya - die bauddha ane jaina samAroha sAMpradAyika ke saMkucita daSTithI nathI zarU thatA .. jene dharma upara prahAro karyA, paraMtu temAM bauddha dharma nAmazeSa thaye ane pAse aDhaLaka sAhitya ane kalA che jene vyavasthita karavAne, jaina dharma vadhI gayuM tenuM kAraNa e hatuM ke jaina dharme hindu dharma protsAhana ApavA ane prakAzita karavAno prayAsa che. sAthe virodhanuM valaNa apanAvyuM ane jaine vyavahAramAM lagabhaga DaoN. zAhe jaina sAhitya klA kotre eka karUNatAne nirdeza karatAM hindu jevA ja rahyAM ! kapaDAM, nAta-jAta, lagnanA rivAjo, mRtyunA jaNAvyuM hatuM ke bhAratamAMthI prAdhyApako jainanA zAstrone vadhAre . rivAjo apanAvI lIdhA ane chatAM ya jaina rahyA! abhyAsa karavA jarmanI jAya che! bhArata karatAM jarmanInI yunivarsiTI- zaMkarAcAryanA jamAnAmAM temaNe "saMnyAsInI paddhati svIkArI e mAM jaina cera vadhAre che! jarmanI pAse je alabhya hastaprate hindu dharma upara jaina tathA bauddha dharmanI asarane kAraNe ja che te ApaNI pAse nathI! - zrI cImanabhAIe jaNAvyuM hatuM ke jainenI anekhI ane amerikA ane yuropamAM Aje jaina zAstranA abhyAsanI moTAmAM moTI koI deNa hoya che te anekAMtavAdanI che. A vAta mAga vadhI che tyAM A vibhAganA prAdhyApako nimAtA jAya che. tethI sAcI che. paNa ApaNe e vicAravuM joIe ke ApaNA jIvanamAM ApaNe tyAM ApaNe samayasara jaina sAhitya, kalA, darzana aMge ane vyavahAramAM A 'anekAMtavAda' kayAM sudhI Utaryo che? ApaNI abhyAsa - saMzodhana ane "kapereTIva' abhyAsa, karavAnI jarUra UbhI ke TIkA kare te zAMta rahevAnuM nathI. ApaNAmAM paNa aMdhazraddhA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 196 ochI nathI. ApaNe koI pheraphAra karavA taiyAra nathI, eTaluM ja nahIM paNa jo koI nAnAmAM nAnI bhinna vAta rajU kare to ApaNe tenA para tUTI paDIe chIe ! AgamAM e jJAnano bhaMDAra che. paNa A kevaLa jJAnInA vacanA che eTale temAM svataMtra vicAranI koI AvazyakatA ja rahetI nathI ema ApaNe mAnI laIe chIe. jaina dharma, zAstra, darzana AmAMthI tene talasparzI abhyAsa keTale thayA? abhyAsa thaye? mAruM kheda sAthe ema kahevuM paDe kahI zakAya tevuM bahu ja ochuM lakhANa thayuM che. ApaNe jene svataMtra ciMtana ane mUlyAMkana kahIe tevA abhyAsa karavAnI taiyArI che? koI mahArAja ke mahAsatI kahe te aneka prakAzano thAya che, / prakAzako paNa e pustako vAMcatA hoya evuM nathI. AmAM paNa koI navI daSTie mUlyAMkana jovA nahIM maLe,ekanuM eka ja prakAzana ..AvA prakAzanA ghaNAM jovA maLaze paNa lAkho rUpiyA kharcAyA pachI guNavattA jevuM kaMI jevA na maLe? ApaNe keTaluM svIkAryuM ? nA vartamAnamAM keTalA che ke 'Critical' jaina sAhitya samarAha jyAre navI daSTithI AgaLa dhapavA mAge che tyAre kevuM sAhitya pragaTa karavuM tene paNa cicAra karavA joIe. mAMtra hAtha vaDe te hastapratonuM prakAzana karavAthI kaMI na vaLe. keTalIka hastaprato prakAzita karavAnI jarUra na paNa lAge ta tenI pAchaLa vyartha kharca na karavo joIe paraMtu pragaTa karelI kRti e 'tulanAtmaka abhyAsavALI, UMDI samaja ApanArI ane jJAnanA mArga kholanArI hovI joIe. jesaMzodhanane nAme je cAlI rahyuM che tevuM nahIM paraMtu kharekhara ja jene 'tulanAtmaka' saMdeodhana kahI zakAya tevuM kArya thavuM joIe te vadhAre upayogI thaI paDe ane AvI kArya pAchaLa jIvana samarpaNa karavAvALA keTalA ! * temaNe jaNAvyuM hatuM ke ApaNA zAstromAM keTalIka khageALa, bhUMgALanI bAbatA che - AmAMthI Aje keTalIka prastuta che chatAM A bAbato AjanA jamAnAthI aprastuta che ema kahevAnI hiMmata keTalAnI? ApaNI 'bAyelAjI' gahanamAM gahana che temAM AMtaradarzana che, paraMtu jaina bAyolAjI ane vartamAna bAyoleAjI e pramANeja jaina tarka ane vartamAna tarka zAkhAo, jaina mAnasazAstra ane vartamAna mAnasazAstra A aMge koI taTasTa abhyAsa thayA che? Avo bhyAsa hAtha dharavA joIe. - A uparAMta bhagavAna mahAvIre potAnA yugamAM saMskRta cheDIne eka vakhatanI prAkRta bhASAmAM upadeza karyo. ApaNe hajI paNa e prAkRta ja geAkhyA karIe chIe pachI bhale temAM koI samaja na paDe! ApaNA bALakone paNa e gokhAvyA karIe chIe. Aje ApaNI taiyArI vargamAna bhASAmAM ApaNuM sAhitya pradAna karavAnI che? sAhitya samArohanA pramukhasthAnethI padmazrI ke. kA. zAstrIe jaNAvyuM hatuM ke jaina sAhitya vize kaMI kahevAnuM hoya tyAre tattvajJAnamAM mAthuM mAravuM paDe. Ama UMDA utaratAM 'anekAtavAda' sAme ja Ave - gvedamAM najara karIe to anekAMtavAdanAM bIja jovA maLe che. "nasAdasi - nasadAsI' je jaNAvyuM che te jainonA anekAMtavAdathI kaMI dUra nathI. Ama samAMtara- vicAradhArA aneka prakAre vikaselI che ane te sAthe sAthe cAle che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke dharmanA vikAsa thavA tarapha bhinna bhinna mAnyatAo rahelI che. bauddha ane jaina dharma e vaidika dharmamAM e vakhate vadhelI hiMsAnA pratikAratmaka rUpe udbhavelI ahiMsAtmaka bAbata che. hiMsAmaya yajJo sAme jJAnayajJa'mAM jJAna darzana ane cAritrya' nI praNAlI paDI. A bAbata gItAmAM paNa spaSTa rIte anya svarUpe mukAyelI ja che. jJAnamArganA udayamAM mekSa tA. 16-2-77 mArganA udaya che evuM paNa vaidika dharmamAM kahyuM che. zrAI ke. kA. zAstrIe jaNAvyuM hatuM ke punarjanma ane karmavAda bhAratanA samagra dharmamAM che. bhAratIya praNAlI ane bahAranA dezAnI praNAlI vaccenuM aMtara e punarjanma ane karmavAdanI mAnyatAmAM rahela che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke ame te ItihAsakAra chIe eTale amAre te pramANa joIe - bhagavAna buddha pAlI -mAgadhI bhASAmAM ane bhagavAna mahAvIre ardha - magadhImAM upadeza karyo e zabdo emanA ema ApaNI pAse AvyA teno yaza vallabhIne phALe jAya che. jainadharma pAse vipula sAhitya paDayuM che. prAkRta, saMskRta, apabhraMza, madhyakAlIna gujarAtI hoya ke arvAcIna bhASA hoya, DhagalAbaMdha sAhitya tenI pAse paDayuM che ane jo A sAhityanI koInI sAthe tulanA karavI DhAya to hindu dharmanA graMtho ochA paDe. hinduoe zruti sAhitya anekagaNuM lakhyuM haze, sAcavavAnI paripATI jainadharmanA bhaMDAroe keLavI te hindu pAse saMpUrNa rIte na hatI, tethI te bahudhA nAza pAmI . paNa jaina bhaMDArA upara paNa AkramaNa thayAM che chatAM aDhaLaka sAhitya bhaMDAromAM hajI to hAtha lagADayA vagara paNa paDayuM haze. itihAsa tathA tenA abhyAsane hamezAM pramANo joIe - mULa joIe. jaina sAhitya, dharma pAse AvA sabaLa pramANe paDelAM che. prAcIna AcAryaMnA sAme paNa tulanAtmaka adhyayanano prazna Avyo haze...ApaNe jovA jaIe to jJAnadevamAM zuddhAdI paDela che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke ApaNe A graMthomAM UMDA UtaravuM paDaze. tenI jALavaNI karavI paDaze ane koI aNaghaDa hAthAe e ADAavaLA na jAya ke dariyAmAM padharAvAI na jAya tenI kALajI levI paDaze ane jamAnAne anurUpa vyApaka daSTi keLavavI paDaze. AjanA jamAnAmAM sAMpradAyikatAthI para javuM paDaze. tA. 23 nA roja savAre 9 vAge jaina sAhitya samArohanI prathama kAryavAhI aMge 'sAhitya'nuM parimArjana karavAmAM AvyuM hatuM. DaoN. harivallabha bhAyANIe sAhitya vibhAganuM saMcAlana karyuM hatuM. sau prathama sAhitya vibhAgamAM potAnuM vakatavya rajU karatAM DaoN. harivallabha bhANIe jaNAvyuM hatuM ke ApaNe jyAre jaina sAhitya vize vAta karIe tyAre maryAdAne kaI rIte lekhavI ? bhAratIya paraMparA, sAhitya ane sAMskRtinA vividha pravAhona tattva tarIke ja vAta karavI jeIe. jaina sAhityanA 2500 varSanA gALA che. temAM saMskRta prAkRta, apabhraMza, jUnI gujarAtI, marAThI, hindI, tAmila, kannaDamAM jaina sAhitya che. vizvamAM paNa vaividhya bharapUra che ane dhArmika uparAMta jene ApaNe sAMpradAyikatAthI para kahI zakIe tenuM paNa vipula sAhitya paDeluM che. prAkRta sAhityanA ItihAsamAM moTA phALe jaina sAhityano che ane apabhraMzamAM mAtra jaina sAhityanI ja kRtio maLe che. vyAkaraNa ke gujarAtImAM bhASAnuM mULa svarUpa karyuM hatuM te pramANe je bhASAno ItihAsa ApatA hoya to A graMthonA ja AdhAre levA paDe. trIjI zatAbdIthI laI 10mI zatAbdIo sAMskRtika ItihAsa raco hoya to enA mATenA dhAragraMtho jene pAsethI ja maLe che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke ApaNI pAse lAkhe prate che tenI noMdha nathI, mane bhaya che ke keTalIka vecAI gaI che. A sAhityasarjakoe sAhityanirmANa mATe je kAma karyo tenI jALavaNI mATe paNa ApaNe kAma letA nathI, ene A jainoe karavAnI ja bAbata nathI; A jJAna che ane te samagra bhAratano vArase che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-77 prabuddha- jIvana, 19ze. evI jALavaNImAM kendra tathA rAjyomAM paNa madada karavI joIe. temaNe kahyuM hatuM ke abhyAsa traNa rIte thaI zake jaino pUrato, bhAratIya daSTie ane bhArata - jaina nahIM prAMta bahAranA dhyAtmika mAnavIne rasa paDe te rIte. ApaNI pAsenA sAhityamAM je keTaluMka paDayuM che te samayabahoranuM thaI gayuM che tene tIravavuM joIe ane keTalAMka atyAranI mANasanI bauddhika jarUriyAta mATe ghaNu kAmanuM che. Da. bhAyANIe jaNAvyuM hatuM ke mULa graMthe to che, paNa tene bhAratIya bhASAmAM anuvAda jarUrI che. grIka tathA ane leTInamAMthI aMgrejImAM sAhitya utAravAmAM AvyuM ...ApaNe paNa evuM kaMIka karavuM joIe. je TrAnsalezana InsTiTayUTa UbhI karavAmAM Avaze te ja jJAna jIvaMta raheze nahi te jIvatA mANasanA jIvananI bhAgarUpe e nahIM rahe. tyAra pachI 'nalIyana" mahAkAvya vize pitAne nibaMdha vAMcatAM muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA adhyakSa Do. ramaNalAla zAhe jaNAvyuM hatuM ke jenA uparathI madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM kavi nayasuMdare 'naLadamayaMtI' rAsanI racanA karU che e mANikadevasUrikRta" "nalAyana' mahAkAvya e lupta thaI gayelo graMtha che ema ghaNAM varSo pUrve manAtuM hatuM. paraMtu sadbhAgye jesalamera ane bIjA bhaMDAramAMthI enI cAra hastaprate maLI AlI che ane zrI vijyasenasUrie enuM rAMzodhana karI I. sa. 1938mAM bhAvanagaranI yavijayajI graMthamALA taraphathI pratakAre A graMtha chapAvyA che. Ama A graMtha prasiddha thaI cUkI hovA chatAM ene joIe teTalI prasiddhi maLI nathI ane tethI gujarAtI sAhityanA ItihAsamAM ane anyatra e lupta thaI gayele graMtha che e prakArane nirdeza haju sudhI thayA kare kare che, je khedanI vAta che. vikramanA caudamA zatakamAM thaI gayelA "paMcanATaka' yazodharacaritra' vagere graMthamAM kartA kavi maNiyadevasUrie dasa skaMdhanA navANa sargamAM A mahAkAvyanI saMskRta bhASAmAM racanA karI che. cAra hajAra karatAM ye vadhu zlekamAM A mahAkAvyanI racanA kavie saMskRta mahAkAvyonI praNAlI anusAra karI che. naLadamayaMtI vize lakhAyelI tamAma racanAomAM sauthI meTI racanA A 'talAyana' mahAkAvya che. vaLI, A mahAkAvyanI bIjI eka viziSTatA e che ke kavie mahAbhAratanI navalakathAnI paraMparA ane jaina navalakathAnI paraMparA baMnene subhaga samanvaya karyo che, je A kavi pUrvenI kaI kRtimAM jovA maLato nathI. A mahAkAvya upara zrI hardhakRta "naiSadhIyacarita" ane trivikramakRta" "nalacaMdranI kayAMka keTalIka asara paDI che ane tema bananuM svA mAvika che. chatAM kavinI pavAnI svataMtra maulika pratibhAnuM darzana pratyeka skaMdhanA pratyeka sargamAM papaNane thAya che. vaLI navalakathA vizenI e be suprasiddha kRtio karatAM A mahAkAvyanI viziSTatA e che ke e kRtiomAM damayaMtInA svayaMvara ane kaLinA prasaMga sudhInuM nirUpaNa thayuM che, eTale ke emAM naLadamayaMtInI samagra kathAnuM nirUpaNa nathI thayuM, jayAre "nalAyana' mahAkAvyamAM samagra kathAnuM nirUpaNa thayuM che. paNI saMskRta sAhityamAM jANItuM raheluM el mahAkAvya ApaNAM uttama mahAkAvyonI harezaLamAM besADI zakAya evuM che. kAvyanI daSTie tema ja navalakathAnA vikAsamAM eNe pelA phALAnI daSTie A mahAkAvya eka virala ane adritIya kRtI che ema kahI zakAya. A beThakamAM dhoLakAnI seksa ane sAyansa kolejanA pri. bipina jhaverIe pRvIcandra carita' upara tathA De. kanubhAIe phAguM" vize potAnA abhyAsa nibaMdhe rajU karyA hatA. tA. 23nI sAMjanI beThakamAM 'kalA vibhAganuM saMcAlana che. umAkAnta zAhe karyuM hatuM. e vakhate muMbaInA myujhiyamanA vaDA DaM. garakSaka slAIDe dUra jaina mUrtio tenI vizeSatAo upara prakAza pADayo hato. temaNe pitAne abhyAsa nibaMdha paNa A prasaMge rajU karyo hato. che. umAkAMtabhAIe pitAne abhyAsa nibaMdha 2jU karatAM jaina kalAne jainati kalA" tarIke oLakhAvatAM jaNAvyuM hatuM ke, vAstavika rIte e sarva bhAratIya kakSAnAM sarjane che ane 250 varSathI vividha kSetre je kalA nirmANa thaI temAM jo dharmAcAryoe dharmane nAme virodha karyo hota to A sarjana thaI zakayuM na hatuM. ATaluM meTuM kalAsarjananuM kAma thayuM ke have tenA abhyAsa ane pradarzana sAme vizeSa virodha thavo na joIe. paraMtu zrI. mahAvIra nirvANa zatAbdI prasaMge eka pradarzana sAme nAnakaDA vargo virodha karyo hato. ane e pradarzana baMdha rAkhavAnI pharaja paDI hatI. temaNe jaNAvyuM hatuM ke jainenI keTalIka kalAkRti videzamAM paga karI gaI che; paraMtu have jaina bhaMDAramAMthI ane jaina maMdiremAMthI upaDI jatI A virala kRtione bacAvI levA mATe samagra samAje satata jAgRta rahevuM ghaTe ane bhUtakALane bodhapATha laI bhaviSyamAM tamAma jaina kRtionA phoTA paDAvI tenA keTalAMga taiyAra karavAM joIe. ane A samagra sAhitya - kRtio abhyAsIe mATe upalabdha hovI ja joIe. temaNe evI Takora karI hatI ke navA maMdira bAMdhavA pAchaLa jeTalI dhagaza hoya che teTalI jUnAM maMdira jALavI rAkhavA pAchaLa hovI joIe. sAdhu mahArAja paNa potAno abhyAsa mATe rAkhavAmAM AvelI prate paNa kALa krame bInavArasa na thAya te mATe kALajI rAkhe ane surakSita bhaMDAro ke abhyAsa saMsthAone te sepe e jarUrI che. De. umAkAnta zAhe A prasaMge kRtie rAkhanArA ane tenuM gaurava lenArane jaNAvyuM hatuM ke, A samagra prAcIna sAMskRtika vAraso jaina saMghanI mAlikIne che ane vyavasthA heThaLa che. eTaluM ja nahIM, paNa samagra bhAratIya saMskRtine vAro che, ane jainetara bhAratIya samAjane vyavasthA sUcavavA, vyavasthA rahe che ke, nahIM te jovAnI hakaka che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke, jema buddha bhagavAne temanI pratikRtionI pUjA karavAnI manAI pharamAvI hatI tema zrI mahAvIra bhagavAne evuM kaMI kahyuM hoya tevI hakIkata maLatI nathI. zrI mahAvIrasamakAlIna keI maMdiranI cekkisa mAhitI maLatI nathI. bhagavAna mahAvIra ane temanAM mAtA - pitA pArzvanAthanAM upAsaka hatAM, teo kaMI maMdiramAM gayA hovAnA ullekho maLatA nathI paNa bhagavAna mahAvIranA samayanI 'jIvaMta svAmI nI eka kaSTa pratimA maLI che.. che. umAkAnta zAhe bhagavAna mahAvIranI pratimAM, nagna pratimA e lAMchane, aSTa maMgaLa, khaMbhe vagere aMge abhyAsapUrNa, pramANabhUta mAhitI paNa pUrI pADI hatI. "gujarAtanAM jaina zilpa sthApatya" aMge De, harilAla gAdAhIne abhyAsa nibaMdha vAMcI saMbhaLAvavAmAM AvyA hatA. temAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke jUnAgaDhanI bAvA pyArAnI guphAone bAda karatAM gujarAtamAM jaina sthApo kotaravAnI zarUpata saMvatanA pahelA saikAmAM thaI haze. temaNe ema paNa jaNAvyuM hatuM ke gujarAtamAM jaina dharmane pracora i. sa. pUrvenA traNa thI cAra saikA agAuthI thayo hato, e
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 hakIkata puravAra thaI che. tA. 24nA roja savAre tattvajJAna vibhAganuM saMcAlana zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAe karyuM hatuM. Do. dalasukhabhAI mAlavaNiyAe 'jaina dArzanika vicAraNAnA AdikALa'aMge samaya carcA karI hatI. prabuddha vana temaNe jaNAvyuM hatuM ke jaina dharmanA sAhityanA smAta jaina Agamo che ane atyAre je 'Agama sAhitya' ApaNI pAse upalabdha che te badhuM ja bhagavAna mahAvIra kAlIna che ema kahI zakAya tema nathI. temAM paNa kAla daSTie aneka staro che; paraMtu ApaNI pAse je Agama sAhitya che te vallabhImAM devadhigaNIe lakhela ke lakhAvela che ane vallabhImAM je lekhana thayuM te vallabhI vAcanAnu sArI nathI paNa mAdhurI vAcanAnu sArI che. Do. dalasukhabhAIe jaNAvyuM hatuM ke vidvAno evA sAmAnya nirNaya para AvyA cheke AgamAmAM sauthI prAcIna AcArAMga prathama zruta skaMdha cheane te pachI sUtrakRtAMga prathama saMghanuM sthAna Ave che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke AcArAMgamAM paDajIva nikAyanI prarU paNA mukhya bhAga bhajave che jyAre tattvArthamAM paMcAstikAya ke SaD dravya vicAraNA spaSTa che. AthI ema mAnavuM joIe ke te kALe pa dravyo vize khAsa koI vicAraNA nahIM thaI hoya, ane kALakrame jaina darzanamAM te UtarI AvI haze. jaina darzanamAM jagata jIvAthI vyApta che e mAnyatA che paraMtu jIvano ullekha nathI. AthI ema mAnI zakAya ke AcArAMgane badhuM jIvarUpa ja mAnya che jIvananA baMdha thAya che ane te karmathI mukata thavAnA ane mokSa pAmavAno ullelkha che. uparAMta AtmAne punarjanma che teno paNa ullekha che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke AcArAMganA kALe kriyAvAda ane akriyAvAda ema be pakSA hatA emAM bhagavAna mahAvIre potAnA pakSa kriyAvAda tarIke spaSTa rajU karyo hato. AcArAMgamAM AtmA ane tenA svarUpa viSe paNa jANavA maLe che. Ama mokSa ane nirvANanI kalpanA paNa temAM che; paraMtu mukata jIvAnA sthAna vizenI koI kalpanA nathI. DaoN. dalasukhabhAie jaNAvyuM hatuM ke sUtrakRtIMganA prathama zruta skaMdha jotAM paNa hajI jaina darzananI potIkI paribhASA sthira thaI nathI eTale mAnavuM paDe ke ahIM paNa jaina darzana tenI prAthamika bhUmikAmAM che. A sRSTi koNe nirmANa karI te vizenA nAnA monuM nirAkaraNa paNa sUtrakRtAMgamAM che. tyAra pachI 'jaina dharma ane bauddha dharma eka tulanA 'e vize potAno nibaMdha vAMcatA DaeN, ramaNalAla zAhe jaNAvyuM hatuM ke bhAratIya saMskRtinI dharmanI daSTie be paraMparA cAlI Ave che, brAhmaNa paraMparA ane zramaNa paraparA, emAM zramaNa paraMparAmAM be mukhya dharma che-jaina dharma ane bauddha dharma. jaina dharma vaidika dharmanI jema prAcIna che, jyAre bauddha dharma bhagavAna buddhanA samayathI cAlu thAya che. bhagavAna buddha bhagavAna mahAvIranA uttara samarkAlIna hatA ane baMne magadhamAM vicaryA hatA chatAM e AzcaryanI vAta che ke A be mahAvibhUtio ekabIjAne maLI hoya evA karyAMya nirdeza maLatA nathI. bhagavAna mahAvIrane bhagavAna buddha, baMne kSatriya rAjakumAro hatA ane baMnee gRhasthAzrAmamAM praveza karyo hato, paraMtu tarata ja teo saMnyAsanA mArge vaLyA hatA, baMnee yajJamAM homAtA pazuenI bAbatamAM virodha karyo hate, varNabheda ane jAtibhedane tilAMjali ApI hatI ane baMnee lokabhASAmAM potAno upadeza Apyo hatA. F tA. 16-2-'77 jaina dharmamAM paMcamahAvratone upadeza che tema bauddhadharmamAM paMcazIlane upadeza che. baMne dharmamAM ahiMsA, satya, asatya, brahmacarma vagere vratone svIkAravAmAM AvyAM che. jainadharmamAM jema sAdhu ane gRhasthanAM vratAmAM theDhu pharaka karavAmAM Avyo che, tevI rIte bauddha dharmamAM paNa bhikSu ane upAsakanAM vratamAM ane enA pAlanamAM pharaka karavAmAM AvyA che. jaina dharmamAM maitrI pramAda, karuNA, ane madhyastha e cAra bhAvanAo che tema bauddha dharmamAM paNa che jaina dharmamAM jema pauSadhanuM vrata che tema bauddha dharmamAM upeAsathanuM vrata che. jaina dharmamAM jema vihAra, cAturmAsa ane paryuSaNa parva che te ja pramANe bauddha dharmamAM che, mAtra nAma judAM che - cArikA, varSAva ane pravaraNA jaina dharmamAM AAcanA che tevI bauddha dharmamAM pratimAkSa che. jaina dharmamAM cAra zaraNa - arihaMta, siddha, sAdhu, ane dharma che--tema bauddha dharmamAM traNa zaraNa - buddha, dharma ane saMgha - che. jaina dharmamAM jema samyaga darzana, samyagajJAna ane samyag caritra e ratnatrayI mokSane mATe Avazyaka manAya che tema bauddha dharmamAM zIla, samAdhi ane prazA jemAM Arya aSTAMgika mArga AvI jAya che te nirvANa mATe Avazyaka manAya che. jaina dharmamAM jema zubha ane azubha dhyAnanA prakAra che, tema bauddha dharmamAM akuzala samAdhi ane kuzala samAdhi che. dhyAnanI sAthe jaina dharmamAM jema lezyAne vicAra karavAmAM Avyo che, tema bauddha dharmamAM paNa tene vicAra karavAmAM Avyo che ane tene abhijAti kahevAmAM Ave che. jaina dharma ane bauddha dharma jagatanA kartA tarIke IzvaramAM mAnatA nathI, karma, ane punarjanma ane momAM baMne mAne che, jaina dharmamAM tIrthaMkara ane siddhanA bheda che tema bauddha dharmamAM arhata ane buddhanA bheda che. jaina dharmamAM AtmAnA vikAsa mATe cauda guNasthAnono vicAra karavAmAM AvyA che tema bauddha dharmamAM dasa saMyojanono vicAra karavAmAM Avyo che. jaina dharmamAM jema dasa yatidharma che tema bauddhadharmamAM dasa pArimatAo che. Ama chatAM AtmAnA svarUpa vize jaina dharma ane bauddha dharmamAM pAyAno matabheda che. jaina dharma AtmAne dravyathI nitya ane paryAyathI anitya mAne che. tyAre bauddha dharma AtmAne kSaNika ane anitya mAne che. A tAttvika vicAraNA ghaNI gahana ane jaTila che. A beThakamAM A uparAMta DA, jheDa. vI, koThArI ane DA. bipinacaMdra kApaDiyAe petAnA nibaMdho vAMcyA hatA. zrI cImanalAla cakubhAIe AgamAnA saMzAdhana vize potAnA vicAro rajU karyA hatA. vidyAlayanA maMtrI zrI je. Ara. zAhe tathA jaina sAhitya samArohanA maMtrI zrI amara jarIvAlAe ud ghATaka, pramukha, vibhA gIya pramukha ane vidvAnono AbhAra mAnyo hate. 'jaina sAhitya samAroha'nuM bIjuM saMmelana mahuvAmAM yojavA mATe mahuvAnA AgevAnoe nimaMtraNa ApyuM hatuM. saMkalana: kanubhAI mahetA bhagavAnanI dayA mArA hAthe koI kAma bagaDI jAya to,prabhune pokArI pokArIne kahuM chuM ke : "me" tAro sAtha lIdhA vinA ja kAma zarU karavAnuM khATuM sAhasa karyuM hatuM, tenuM pariNAma ja bhogavI rahyo chuM." ane jyAre koI kAma sArI rIte pAra paDI jAya che tyAre enI saphaLatA mATe huM prabhune dhanyavAda ApuM chuM. eve vakhate mArA manamAM prabhunA ciMtana sivAya bIjA kazAye vicAro AvatA nathI. bIjA vicArone mAruM mana besavA detuM ja nathI. AvatAM veMta ja ja amane jAkAro daI de che. bhagavAnanI dayAthI ja mane A zakita maLI gaI che. saMta lAnsa
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 16-2-77 prabuddha jIvana 199 rASTrIya asmitA tA. 1-2-77nA roja, saMghanA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM najara khurasI para ja che. sevA karavA mATe khurasI joIe evI saMta yogezvarajInuM eka jAhera vyAkhyAna "rASTrIya asmitA" e behUdI mAnyatA ApaNA magajamAM ghara karI beThI che. gAMdhIjI viSaya upara yojavAmAM AvyuM hatuM. saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je rASTrIya netA eka paNa che nahi. temanuM vyakitatva lohacuMbakIya je. zAhe temane AvakAra ApyuM hatuM ane vyAkhyAnanA aMte - hatuM. temane khurasIne meha na hato. te satyane ja Izvara maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAravidhi karI hatI. samajatA hatA. temanI vANI ane vartanathI lokone preraNA maLatI vyAkhyAna zarU karatAM thogezvarajIe rASTrIya asmitAne artha hatI. eTale temanA vacana upara cAre cheDethI AkhA bhAratanI prajA, samajAvatAM jaNAvyuM ke amitA eTale sabhAnatA- huM chuM evI jAnaphesAnI karavA tatpara thatI. ApaNe dareka jagyAe rAjakAraNane bhAvanA-mAruM rASTra che evI bhAvanA-mArI ane rASTra vacce abhinna gusADI dIdhuM. sevAnA kSetro jevAM ke grAmapaMcAyata, keLavaNI taMtra, AvI saMbaMdha che. samasta vizva sAthe-brahmAMDa sAthe paNa mAre saMbaMdha che. pavitra jagyAe paNa rAjakAraNanuM jhera prasarAvyuM. A jherane nAbUda kevaLa rASTrIya nahi paNa vaizvIka asmitA-simita rIte rASTrIya karIne navI havA UbhI karavAnI khUba ja jarUrI che. bIjI badhI vAto amitA-rASTra mAra che, rASTranA svarUpamAM huM chuM. AvI vicArasaraNI bhUlI jaIne dareka nAgarike prathama pate bhAratIya che e vAtane keLavAya temAMthI rASTrIya ekatA udbhave. dareka vyakitae AvI daDha rIte svIkAravI joIe. dezane nukasAna thAya evuM eka paNa bhAvanA bhAvavI joIe. enI sAdhanA vyakitagata rIte ane pagaluM huM nahi bharuM e nizcaya karavo joIe. pakSApakSI choDI samastigata rIte thaI zake. devI joIe. Aje ApaNe sattAne mATe, khurasIne mATe bhAI bhAi dareka rASTranI koI ne kaI rIte viziSTatA hoya che, to bhAratanI vacce, kuTuMba kuTuMba vacce, prAMta prAMta vacce veranA bIja ropI dIdhAM che. viziSTatA-vizeSatA kaI che e prathama saue jANI levuM joIe. A rIte rASTra AgaLa vadhavAnuM che? gAMdhIjI kahetA verathI vera nahi zame. ApaNe Aje tene vicAra karatA nathI, bhUlI gayA chIe; paraMtu tenA para premarUpI jaLadhArAreDavAthI vera zamI jaze. premathI game tevI paradezanA moTA moTA vidvAnone evI pratIti thaI che ke bhArata agharI vastune jItI zakAya che, gAMdhIjI, mahamadaalI jINAne maLavA pAse moTI saMta -paraMparAne vAraso che ane e kAraNe tenI jatA tyAre kayAreka temanuM apamAna thatuM. temanuM jINA svAgata nahotA pAse viziSTa evI AdhyAtmika saMskRti che. enA dvArA jIvanamAM karatA, ema chatAM teo temanI sAthe premanI vANI bolatA prakAza pAmI zakAya evI pratIti temane thaI che. svAmI teone daDha mata hato ke virodhIonuM paNa potAnA dilamAM vivekAnaMda ane rAmatIrtha jevA saMtenA upadezane sAMbhaLIne sanmAnIya sthAna hovuM ghaTe. A rIte AjanI paristhiti bhAratavarSane temaNe AdaraNIya gaNyuM che. A rIte ApaNI bagADavAmAM vadhAre javAbadArI zAsaka pakSanI che. zAsaka pakSa saMskRtinA saMdezavAhakoe AdhyAtmika saMdeza paradezamAM pahoMcADayo che. cIna sAthe tema ja anya rASTro sAthe vATAghATo karavA taiyAra svAmI vivekAnaMda amerikA gayelA tyAre tyAM temaNe kaheluM thAya che; paraMtu bhAratanA aMdaroaMdaranA pakSe sAthe kema vATAghATa ke tame pAdarIone bhAratamAM dharmapracAra mATe ekalatA nahi, karavAmAM AvatI nathI. dareka pakSane rASTra pratye prema che ja. kAraNa, amAre tyAM AdhyAtmika jayotirdharonI , kheTa nathI. te pachI badhA sAthe besIne nakkI kare ne ke kayAM konI bhUla che? hA, vaijJAnike, Tekaniziyana, bhUstarazAstrIone avazya mokalo je dezanA hitamAM nathI tene tyAga karIne dezanA hitanI vAta A rIte vizvanA anya rASTrone-manuSya jAtine-zAMtine hoya temAM badhA saMmati sAdho-pachI kaDavAza kayAM rahevAnI che? saMdeza bhArata varSa ja ApI zake tema che. Aje paNa A tamAre te rASTranI sevA ja karavI che ne ? paraMtu paristhiti sAva bAbatamAM duniyAnA bIjA dezee ApaNI pAsethI zIkhavAnuM che. judI che. koInA dilamAM rASTra viSe mamatA che ja nahi, saunI prAgaaitihAsika kALamAM manumahArAje kahela hatuM ke A daSTi khurasI ane sattA upara che ane rASTranI sevAnI vAto ja dezanI aMdara je manISIo che temanA jIvanamAMthI bAMdhapATha laIne karavI che. A rIte saMdha dvArakA kevI rIte pahoMcaze? preraNA prApta karavI. je kAraNe bIjA dezanA nAgarike enuM jo sAthe besIne vATAghATo karIne prazna patAva to cUMTaNI anusaraNa karI zake. ApaNe manusmRti vAMcatA nathI ane tene khoTI rIte karavAmAM je karoDa rUpiyAnuM AMdhaNa karI che te nANAM rASTranA samajIe chIe. teNe nArI jAtanI TIkA nathI karI paraMtu utthAnamAM vAparI zakAze; paraMtu koInA manamAM A bhAvanA nathI ema kahyuM che ke je dezamAM nArI-strInuM sanmAna thAya che tyAM ane saune lokazAhInuM nATaka bhajavavuM che, teno bhAra prajAnI sarva prakAranA devatA kriDA kare che. keDa para Ave che. prajAnA bhAge zAsaka ezaArAma kare che. rASTrIya asmitAne jAgRta karavI hoya te prathama skUla ane tamArA visa ke paccIsa muddAnA kAryakramamAM kema e muddo yunivarsiTIomAM ApaNI saMtaparaMparAnI e lokone jANakArI maLe, e nathI ke zAsaka varganA pradhAne, dhArAsabhya ke amaladAroe AdhyAtmikatA vize-bhAratIya saMskRtithI zAna thAya evuM zikSaNa lAMca na levI ? Aje te khUba carcAo-vATAghATe karavAmAM apAvuM joIe. rASTrIya saMskRtine lagatA zikSaNa aMge sarakAre Ave che? zuM A lokamAM samajane abhAva che ? samaja to nimelA kamizananA ahevAla abherAI para caDAvI devAmAM badhAmAM che, paraMtu koIe samajavuM nathI dekhAva ja kare che. AvyA che. Aje zikSaNazAstrIo, dharmAcAryo badhA ja sAcI vAta bolatA * manuSyane preraNA, zAstromAMthI pUrvapuruSonA jIvana dvArA maLe baMdha thayA che. teo temanI pharaja cUkI gayA che. gAMdhIjI pachI che. teo dharmadvArA rASTrIya ekatA jagADatA hatA. deza satyaniSTha vyakita eya jovA maLatI nathI. Aje kartavyanuM AtmIya rIte eka che te dhArmika rivAjo dvArA jANavA maLatuM. kSetra pAMgaLuM banI gayuM che. bIje gAMdhI, mArgadarzaka tarIke ApaNane Aje te cintana karavAne kama ja nestanAbUda thato jAya che. maLe evI prArthanA karIe ane zraddhA sAthe rASTrIya asmitAne Aje ApaNe sevA bhUlI gayA chIe. ApaNI karuNa ApaNA jIvanamAM sthAna ApIe. ApaNA pitAthI tenI zarUAta karIe. hAlata e che ke rASTrane rASTra tarIke ApaNe jotA nathI. darekanI saMkalana : zAMtilAla TI. zeTha
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 pramukha jIvana nUtana jarmanInuM nUtana - uparokata viSaya upara 'muMbaI samAcAra'nA taMtrI zrI je. DI. dArUvALAnuM jAhera pravacana tA. 29-1-77nA roja sAMjanA, saMghanA paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AAye, zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvyuM hatuM. prathama saMghanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe zrI dArUvAlAne AvakAra Apyo hato ane saMghanI pravRttio viSenI jANakArI ApI hatI. tyAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe hAra paherAvyo hato ane pravacananA aMte maMtrI zrAI cImanalAla je. zAhe zrI dArUvAlAnI namratAnI prazaMsA karI hatI ane temano AbhAra mAnyo hato. zrI dArUvAlAe pravacana zarU karatAM jaNAvyuM ke amArA muMbaI samAcAramAM ame jaina kolama rAnIe chIe te ghaNI mahattvanI kolama che. mane ApanI saMsthAnI mulAkAta letAM AnaMda thAya che. huM pravacana ApavAnA AzayathI nahi, parantu Apa je vividha sevAlakSI pravRttio calAvA che tenI jANakArI meLavavA mATe ApanI samakSa Avyo chuM. ApanA saMgha dvArA pragaTa thatuM "prabuddha jIvana"mAM lekhakanI vidyutA, bhASAnI saraLatA ane suMdaratA jovA maLe che, tenA huM Azaka chuM, mane temAMthI ghaNI preraNA maLe che, AnA mATe tenA taMtrI zrIyuta cImanabhAInehuM mArA aMtaranA abhinaMdana ApuM chuM. tamArI pravRttio khUba ja vakhANavAlAyaka che ane emAM paNa e sArvajanika svarUpanI hoI tenuM khUba ja mUlya gaNAya. tamArI A pravRttie khUba ja phUlephAle evI mArA aMtaranI zubhecchA che. tyAra bAda, temanA jarmanI viSenA anubhavo rajU karatAM jaNAvyuM ke jarmanImAM mahattvanI bAbata e jovA maLI ke teo bhUtakALane bhUMsI nAkhavA mAge che, hiTalarane teo eka pAgala manuSya tarIke khapAve che. teo khUba ja Adhunika rIte dezanuM ghaDatara karI rahyA che. navA sarjana mATe satata aneka prayatno cAlI rahyA che. tyAM navA baMdhAtA makAnomAM moTA pramANamAM kalAkRtio rAkhavI te pharijayAta che. e kAraNe kalAkArone khUba ja uttejana maLe che; jyAre ApaNe tyAM kalAkAro potAnI kRtionA pradarzano yoje che teno kharca paNa nathI kADhI zakatA hotA. A ApaNI zarama gaNAya. Tekanikala bAbatanI aMdara vizvamAM jarmanI sauthI mokhare che. eka dainika vartamAnapatranI cAlIsa lAkha nakalo nIkaLe che ane tyAMnA vartamAnapatro adyatana suvidhAo dharAve che. enI pAse ApaNA moTA presA paNa vAmaNA lAge. spesanI pUravaNI, karekazano, leAuTa badhuM ja oTomeTika mazIno dvArA thatuM hoya che. laDAImAM 70/80 TakA zahero tArAja thayelA hatA ema chatAM nUtana jarmanInuM ghaNI jhaDapathI sarjana thayuM tenI pAchaLa e lokonI dezabhakita ane satata mahenata karavAnI Teve bhAga bhajavyo che. tyAM yAMtrikaraNa eTaluM badhuM AgaLa vadheluM che ke eka jagyAe me joyuM ke eka pati-patnI ane teno chekaro - traNa jaNa seA ekara jamInanI khetI ane sATha DhoronI mAvajata-bIjA koInI madada vagara karI zake che. gAyone maMtrAthI dAvAmAM Ave che. moTe bhAge teo kudaratI khAtara vApare che, DhoronI vipulatAnA kAraNe, tyAMnA kheDUtane tyAM reDiyo, TI, vI. jevAM adyatana sAdhano sArA pramANamAM jovA maLe che. enI sAme ApaNA kheDUtanI chabI mUkIe tyAre nirAzA ja upaje, tA. 16-2-77 darzona tyAMnA yuvAno upara haju vaDIlonuM varsIsva jovA maLe che. tyAMnI prajA kAyadAne pUraMpUruM' mAna Ape che. koI paNa dezanI prajA karatAM jarmanI prajA zistamAM prathama Ave tevI zistavALI prajA che ane saujanya tema ja sabhyatAno moTo guNa A prajAmAM jovA maLe che. TrAphikanA niyamanone prajA pUrI rIte pALe che. tyAM meTaronA horna sAMbhaLavA maLe ja nahi, tyAM sArA riporTa vALA kedIone khullI jelamAM rAkhavAmAM Ave che. be vizvayuddhonA anubhava pachI have teo zAntithI jIvavAno prayatna kare che. teo kahe che ke have pharIthI amAre e raste javuM nathI. tyAMnI jIvanapaddhati khUba ja vyavasthita rIte gAThavAyelI che. pazcima jarmanInI samRddhi kalpanAtita che. prema ane mitratA a tyAMnI praznano Agavo guNa che. ajANyA paradezIne mArgadarzana ApavAmAM tenI sAthenuM tenuM vartana vaDIla sAthenuM vartana hoya evuM hoya che. tyAM rAtre paNa mahilA DrAIvaro TekasI calAve che- temanAmAM nirbhikatAno adbhuta guNa jovA maLyo. tyAMnA zaherI polIsanI madadanI apekSA rAkhato nathI hoto. koleja pahelAnA kALano abhArA vinAmUlye maLe che ane kolejiyanone paNa 600 mArka (tyAMnuM calaNa) sudhI skolarazipa maLe che. patrakArone pUru philma che. yuvAnone mATe tyAM khUba jaadyatana sagavaDo maLe che. phijikala kalcara - spoTarsa mATe adbhuta sagavaDo UbhI karavAmAM AvI che. vastuo vecavA mATe:tyAM pheriyAo hotA nathI. nakkI karelA sthaLe chApAono Dhagalo karavAmAM Ave che, tenI kiMmatanI rakama tyAM mUkI dareka chApuM laI jatA hoya che. tyAM kuTuMbinayojana hadanI bahAra laI javAmAM AvyuM che, eTale janmapramANa khUba ja ghaTI gayuM che ane 50 thI 70 varSanA strI-puruSonI vasati meTA pramANamAM jovA maLe che. tyAMnA yuvAnavarganI jijJAsAvRtti khUba hoya che - teo ghaNI anya bhASAono abhyAsa karavA khUba ja rasa dAkhavatA jovA maLe che. teono pravAsa kha addabhuta che. AkhA vimAnI cArTara karIne tyAMnA yuvAno pravAsA gAThavatA hoya che. tyAM sAmAnya gaNAtA kAmA, jevA ke mocI, hAma, vi. mATe paNa sarakArI sarTiphikeTo levAM paDe che tyAra bAda ja svataMtra dhaMdho karI zakAya che. AvI jAgRta, sudaDha, dezAbhimAnI prajA ane sarakArane kAraNe jarmanI TUMkA gALAmAM addabhuta pragati sAdhI zakyuM che. saMkalana-zAMtilAla TI. zeDha emnesTI inTaranezanala zu che koI paNa dezamAM rAjakIya kedI upara atyAcAra thato hoya tenI gupta vigate gametema kaDhAvIne pragaTa karavAnuM kAma "emnesTI InTaranezanala" nAmanI saMsthA kare che. eTaluM ja nahIM paNa rAjakIya kedI upara atyAcAra karanArI sarakAra upara naitika dabANa lAvIne kedIne cheDAvavAnI pravRtti paNa A AMtararASTrIya saMsthA kare che, ghaNA lokone gerasamajache ke A rAMsthA saMyukata rASTrasaMghe sthApelI che. emnesTI InTaranezanalanI racanAno TUMko itihAsa ane tenI pravRttinI jhalaka joIe : paMdareka varSa pahelAM laMDananA 'oNbjharavara" nAmanA dainikamAM piTara benenasana nAmanA eka briTiza vakIle "bhUlAyelA keMdI" evA mathALAnA lekha lakhyo, temAM teNe lakhyuM hatuM ke "savAre tame koI paNa vartana
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-'77 mAnapatra ughADo te amuka dezanI sarakAra potAne pratikULa hoya tevA mata dharAvanAra vyakitane keda karyAnA ke tenA para atyAcAra karyAno samAcAra maLaze." AvA kedI uparanA atyAcAra ochA thAya te mATe A briTiza vakIle jhuMbeza upADI. 1950nA dAyakA daramiyAna A vakIle haMgerI, sAyaprasa, dakSiNa AfikA ane spena jevA dezanI mulAkAta laIne tyAM kAyadAnA sahakAra tarIke ke eka kAnUnI nira kSaka tarIke rAjakIya kedIne apAtI phAMzI ke kesamAM hAjarI ApavA mAMDI A vakIle 'oNoNbjharavara'mAM lekha lakhyA hatA te daramiyAna teNe porTugalanI eka rasTerAmAM be vidyArthInI dharapakaDa jeI hatI. te resTorAmAM beThA hatA tyAre be vighArthIoe Tebala upara besIne be glAsa sAmasAmA dharIne cAleA mukita mATenuM pAna karIe" tema bulaMda avAja kADhyA ane turaMta pAlIse te bannene pakaDayA ane te bannene AjhAdInA nArA lagAvavA mATe 7 varSanI kedanI sajA thaI. A joine briTiza vakIla ukaLI uThayA. teNe laMDana sthita pArTugIjha elagInI kacerI sAme dekhAvA karyA. paNa pachI mAlUma paDayuM ke A badhuM ekale hAthe nahi thAya. zrI benenasana nAmanA vakIla pachI tenA mitrAne maLyA ane jagatabharamAM seDI rahelA rAjakIya keMdIAnI bhUrI dazAno aMta ANavA AMtararASTrIya jhuMbeza calAvavI joIe tevI goThavaNa karI ane te rIte 1961nI sAlamAM "a | "apIla phora emnesTI" nAmanI eka kAmacalAu saMsthA astitvamAM AvI. A jhuMbeza 1 varSa mATe calAvavAnI dhAraNA hatI. laMDana khAte AnI eka kacerI paNa sthapAI. gaNyAgAMThayA svayaMsevako,saMsthAmAM maphta kAma karatA hatA. rAjakIya kedIe viSe gupta rIte mAhitI ekaThI karavA mAMDayA. thoDA ja mahinAmAM A saMsthAne vyApaka Teko maLyo. e joIne 1962mAM "emnesTI InTaranezanala" nAmanI kAyamI saMsthA sthapAI. basa tyArathI A saMsthAnI kacerImAM jagatabharamAM thatA anyAya phAMsI, atyAcAra ane gerakAyade aTakAyatenA ahevAlanA pravAha vahevA mAMDayA. tyAre InDoneziyAmAM 100009 aTakAyatI kedamAM che. tyAM thayelA lazkarI baLavA pachI 1965nI sAlathI ATalA badhA rAjakIya kedIo che. bhAratamAM keTokaTI keDiyAna eTalI ja saMkhyAnA aTakAyatI hatA te have jo ke chUTavA mAMDayA che. thAI tArI helA prabuddha jIvana prophesarane keda karyA che. cIlI, urUgve ane IrAnamAM thatA atyA cAronI kaMpAvanArI vAtA emnesTI InTaranezanalane maLe che. urUgvemAM jakIya mahilA kedIo upara zArIrika baLAtkAra thAya che te ha laMDananI kacerImAM 40 jeTalA bAtamI ekaThI karanArA karmacArIo kAma kare che, je koI vyakita potAnI dhArmikake rAjakIya mata ke mAnyatAne khAtara jemAM gAMdhI devAya tevA loko emnesTI InTaranezanalanA rajisTaramAM noMdhaNIne pAtra che. je loko hiMsA ke khUna karIne pakaDAya tene noMdhaNI mATe lAyaka gaNavAmAM AvatA nathI. judA judA kAryakaronA jUthA judA judA dezamAMthI rAjakIya aTakAyatInI mAhitI emnesTI InTaranezanalane mekale che. A mATe "keIsa zaTasa " arthAta vyakitagata kissAnA kAgaLo taiyAra karAya che. peAtAnA dezanA kedIe' mATe koI jUtha kAma karatuM nathI. kedI viSe mAhitI maLe eTale aTakAyatInA kuTuMbanuM bharaNa poSaNa karavA temane nANAkIya sahAya, bheTanI cIjo ane AzvAsananA kAgaLo lakhAya che ane jhuMbeza upADIne kedI sAthe saMparka sAdhavA maLe to saMparka sAdhIne tene pauSTika AhAra pahoMcADAya che. uparAMta je jelamAM aTakAyata thaI hAya te dezanI sarakArane jelakhAnAnA adhikArIne sthULa ja namratApUrvaka vinaMtI DaratA patra lakhIne kedIne cheDAvavA koziza thAya che. keTalIka sarakAro AvI vinaMtIne gupta rIte mAna paNa Ape che. uparanI prakAranA 410 jeTalA jathe! jagatabharanA aTakAyatInI mAhitI 19 dedyAmAMthI meLavatA hatA. have 10 varSa pachI 30 dezamAM 1665 jeTalA emnesTI InTaranezanalanA jUtho kAya kara che. -karkAnta bhaTTa 92 201 kastUrI kuMDalamAM vase! [ 2 ] " ahIMyAM (hRdayane) gae evu kazuka!" sAnaphrAnsisko (yu. esa. e.) mAM paMcotera varSanAM vRddha AcAryA zrImatI jaeNramInA mahemAna thavAnuM banyuM. yajamAna tarIke emaNe ghaNI kALajI lIdhI. emanI kAramAM jAte DrAIva karI sAnaphrAnsisko zaheranI TekarIo para pheravyo. sAthe ghaNI carcAo thaI. bhArata vizenI carcA ane AdhyAtma jJAnanI carcA. yu.esa.e. mAM AvAM yajamAna banavA tatpara evAM ghaNAM kuTuMba che. mane e na samajAya ke jaeNremImA zAne mATe ATalA badhA mRtna karatAM haze, emanuM mArI sAthe pharavuM, rasADAmAM rasAI banAvavI, saMgIta sAMbhaLavuM ane ... jarAye thAka darzAvyA vinA AdhyAtmanI zAna carcA karavI paMcAtara varSe emanA utsAha ane svasthatA joI mane navAI lAgI. paNa prazna mArA manamAM rahyo che. chelle divase nyUyorka javAnuM hatuM. sAnafAnsirakonA pArTa para e vaLAvavA AvyAM ane meM prazna pUchayA:: era e 'tame nivRtta avasthAmAM, ATalI uMmare mA ! zA mATe yajamAna bano che? A badhuM zAne mATe karo che ?' te javAba maLyA : maLe ja che dikarA ! ahIMyAM (magaja pAse AMgaLI cIMdhI ) sAruM lAge evI aneka pravRttio divasamAM karIe chIe, paNa (hRdaya sAme AMgaLI cIMdhI ) ahIMyAM sAruM lAge evI ekAda pravRtti paNa karavI joIe ne 1200 4 ke zabdo daza varSa sudhI manamAM kotarAI rahyA. vAteya ' kharI ! citta mATe; manamAM rahelI eSaNA, IcchA, AkAMkSAne saMtoSavA te ghaNI haDiyApATa karIe chIe. paNa jethI hRdayane zAMti maLe, ma prasannatA maLe, evI pravRtti ochA pramANamAM karIe chIe. enI jarUra' AjanA jamAnAmAM bhAre jAya che tema Motives of man of Man para daza varSanAM saMzAdhanAmAM traNa Motives (preraNA) jANItA. Power Motive (sattA preraNa,) Achievement". Motive (siddhi preraNa) ane Affiliation Motive (saMbaMdha-' preraNA) paNa eka navA Mative bhAratanA vidyArthIomAM dekhAyo. Altruistic Motive, eTale ke anyane madadarUpa banavAnuM preraNa - nisvArtha bhAve madadarUpa banavAnuM preraNa dararojanI ApaNI carcAnA aMte kokavAra, kokane ajANI karelI madada BRAT kokanI mAMdagImAM upayogI thayelA ApaNe, ko'ka bhikSukane atibhUkhyAne khavarAvela roTalA, ko'ka nirAza vidyArthI joDe jJAnacarcA dvArA apAyelI AzA ane zrAddhA, koka ekAkI vRddhajana joDe emane ekalA na lAge mATe niyamita karAyelI pRcchA - vAtacIta... A badhI hRdayanI pravRttio che. hRdayane sAruM lAge (eTale je pravRttimAM graMtha' nathI - prema'nI IcchA nathI...) evI pravRtti ApaNAmAM eka prakAranI prasannatA banne che. AnaMda nahIM paNa prasannatA. AnaMda samudranAM mojA jevA. prasannatA e sapatAla hoya. AjanA jamAnAmAM jarUra che : ' ahIMyAM (hRdayane) sAruM lAge evI svArthavihina koka pravRtti - koka karma - ko kriyA -- nI ' - jethI "mAMhenA jaNa" jIvatA rahe. jAta mATenI pravRttiomAM tA janama pUro thAya.-- jAtanI bahAra, tathI adakI pravRtti anerI prasannatA bo, janamamAM sArthakatA ze. Do. dolatabhAI desAI 14, haniMgara sAsAyaTI, gaeNtrI roDa, vaDodarA : 390 007
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 02 prabuddha jIvana vAsanA eTale icchA - pachI te sArI paNa hoi zake che, kharAba paNa hoI zake che. icchA eTale mAnavInAM sthULa ke sUkSma ahama mAMthI UThatI vRtti. A vRtti manuSyane kaMika karavA mATe satata preratI rahe che. ghaNI vAra te manuSyane e eTalI prabaLa rIte prere che ke e sArA-narasAno vicAra kare te pahelAM ja amalamAM mukAi jAya che. vAsanA vAsanA aneka prakAranI hoya che. enA bAhya sAdhanAmAM kAna, cAmaDI, AMkha, jIbha ane nAka che. A jJAnendriyonA saMparka bAhya jagata sAthe thato hAvAthI manuSyanAM manamAM satata icchAnA uddabhava thayA kare che. (1) sAruM ke khoTuM sAMbhaLavAnI icchA; jema ke koi sumadhura saMgIta, gIta ke bhASaNa athavA te niMdA, bIbhatsa vANI vigere. (2) suMdara cAmaDI jaoNi kAmecchA jAgavI vigere. (3) AMkhA jagatamAM satata koikane zodhyA kare jema ke koi cIjavastune athavA te! premIne ke koi suMdara strI ke puruSane athavA to potAne koi jagatamAM ALakhe, bolAve, sanmAne, samabhAva pragaTa kare e AzAe ...... (4) rasAsvAdane kAraNe sAruM khAvApIvAnI satata icchA pachI gharamAM ke bahAra. (5) nAkadrArA aneka prakAranI sugaMdha mANavI jemake-seTa attara vigerenA satata upayoga ane emAMthI jAgatI bhAga-vilAsanI vRttio. bIjI keTalIka icchAe aMta:karaNamAMthI satata DokiyAM karatI rahe che, jema ke dhananI icchA, putranI icchA, koinuM bhaluM karavAnI icchA, zarIrane game te bhAge TakAvI rAkhavAnI icchA, potAnA zAnane samAjamAM vahetuM karavAnI icchA, lokomAM potAnuM sthAna sadAya rahe ane bhulAi na jAya te mATe vidhavidha pravRtti karavAnI icchA. AvI ane evI aneka prakAranI icchAo mAnavIne enA sthULa ane sUkSma ahama mAMthI jANe ke aNajANe UThayA kare che. vAsanAnAM aneka staro che. sthULathI mAMDI sUkSma sudhI eno anero vistAra che. jyAM sudhI manuSyamAM AvI icchAe enA ahama mAMthI UThayA kare che tyAM sudhI e vizvacakramAM gALa gALa pharyA kare che. e drumAM ja jIvyA kare che. ene keTalIka vAra sukhanA anubhava thAya che te keTalIka vAra du:khane anubhava thAya che, kAraNake vAsanAne saMtApavA mATe thatAM prayatnonA e ja krama che. emAMthI ja enA mAnava karma baMdhAya che, ane e divya karmothI vaMcita rahe che. sauthI pahelI A jagatamAM manuSya e bhUla kare che ke e pote potAne phakta A zarIra, mana ane prANa samaje che. pote amuka vyakti che, peAtAnuM amuka nAma che, potAnuM amuka sthAna tathA pratiSThA che, potAnuM amuka kArya che ane tene kAraNe UThatI aneka prakAranI icchAo e potAnI samaje che. A zarIra mana ane prANane AdhAra Apato AtmA je kharI rIte e peAte che tenI ene bilakula vismRti che; ane A ja kAraNe e potAnI khUba ja nAnI evI ahama sRSTimAM jakaDAi gayo che. emAMthI UThatI dareka icchAne pUrI karavA, poSavA banatuM badhuM ja karI chUTe che. ene te vakhate bilakula khyAla paNa AvatA nathI ke mArI icchA, mArA vicAro bIjAne mAnya che ke nahIM. e icchAo pASatA ke pUrI karatAM mArI sAthenAM bIjAAne kai agavaDa paDe che ke nahIM? enAthI bIjAone AnaMda tA. 16-277 thAya che ke trAsa thAya che? A icchAe kalyANamayI che, mArI aMdara rahela AtmAmAMthI UThe che, ke phkata mArI aMdara amuka prakAranI vAsanAo che (jemake mATAi, kItinI lAlasA, bIjAne khuza karavAnI tamannA vigere) tenA para racAyelI che. manuSya peAtAnI aMdara rahelI icchAonuM khUba ja zAMtithI nirIkSaNa karavuM jarUrI che. pAtAmAM rahelI icchA kyAMthI udbhavI zA mATe udbhavI? enuM jora keTaluM che? e pUrI karavI ke nahIM? enuM lakSya zuM che? zA mATe ene ja udbhavI ane bIjAne nahIM? A rIte nirIkSaNa karatAM karatAM ene badhI ya. icchAonuM mULa mULI jaze. A icchAe sArI paNa hoya che, chatAM e mULa mAnavInI (mAnava cetanA) aMdara raheluM che, divyatAmAM nahIM. e jema jema vadhu UMDANamAM jaze tema tema ene samajAtuM jaze ke pAte jene pAte samaje che tenAthI para ane chatAM enA potAnAM ja UMDANamAM eka evI cetanA AvelI che ke kharI rIte to e ja ene haMmezAM divya karma mATe prerI rahI che; ane enuM mULa hamezAM divyatAmAM ja raheluM che. ApaNe jyAre A mana, prANa ane zarIrane ApaNA mAnIe chIe tyAre AkhI ya vastune khuba saMkucita karI nAMkhIe chIe ane nAnA nAnA kAryo karIne AnaMda anubhavIe chIe. jyAM sudhI, ApaNe potAnI aMdara rahela A divya cetanAna srota zodhI na laI zakIe tyAM sudhI utarottara sArA kAmA jarUra karIe paNa emAM paNa upalI vAtono khAsa khyAla rAkhIe to kAryo maMgaLamaya thAya. divya karmonA srota divya cetanAmAMthI udbhave che ane divya cetanA te svayaM AtmAnI ja zakita, jene ApaNe bahmanI zakita paNa kahIe chIe te ja che. A AkhA ya jagatanuM sarjana e divya zakitamAMthI ja thayeluM che; ane ApaNe ajJAna hoie ke sazAna paNa ApaNAMmAMthI vahetI zakitanAM srotanuM mULa A eka ja sthAna che. ApaNe jyAre nAnA ahama mAMthI kArya karIe chIe eTale ke ajJAna dazAmAMthI; tyAre ApaNe vyakitagata kAryo karatA rahIe chIe ane jyAre ApaNe e divya cetanA sAthe eka thai jaie chIe, sazAna banIe chIe, tyAre je paNa karma Ave ane tene ApaNe ApaNI kamendriyo dvArA A pRthvI para pragaTa karIe chIe tyAre e divya karma banI rahe che. Ama jyAre ApaNAmAM divya cetanA sAthe aikaya (Union with the divine) sarjAya che tyAre ApaNI aMdara eka ArAmadAyaka zAMta paristhitino anubhava ApaNane satata thAya che. pachI ApaNuM potAnuM kahevAya evuM koi karma rahetuM nathI, je paNa kArya aMdarathI Ave te sahaja rIte thAya che. emAM mahenata paDatI nathI. e karmathI bIjAne nukasAna thatuM nathI ke taklIpha paDatI nathI, emAM kayAMya nathI - mAna apamAna, yaza--apayaza, rAga dveSa, harSa zeka enAthI e para che. kAraNa ke e kAryasvayaM paramAtmAmAMthI AvatuM hoya che. pRthvInAM sarjana khAtara tenAM divya dhyeya khAtara ane tenI utkrAntine vega ApavA mATe sarjAtuM hoya che. manuSya jo A divya cetanA sAthe aikya anubhavatA thai jAya to pRthvI paranI aneka binajarUrI pravRttionA, viTaMbaNAono ane saMgharSanA ApoApa aMta AvI jAya. jaina zAstramAM miththA darzana, mithyAjJAna ane mithyA cAritra kahIe chIe te A che ... ajJAnamaya vAsanAmAMthI sarjAtuM AkhuM ja jagata ane tenA vyavahAra. gItAmAM samajAvelA karmayoga te A che ....... icchAonAM kSayane aMte Asakita rahIta dazAmAMthI utpanna thatAM prabhunAM saMkalpane pRthvI para pragaTa thavA devA ane tenA divyakarmane sahaja rIte koi paNa apekSA vagara karatAM rahevuM. -dAminI jarIvAlA mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : mIcImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM, 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI 400 001.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. M4, By South 54 Licence No.: 37 paddha jIvana "praha jenanuM navasaMskara. varSa 38 : aka: 21 muMbai, 1 mArca 1977, maMgaLavAra zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 10, paradeza mATe ziliMga : 30. chUTaka nakSa 0-50 paisA - taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha mukhya muddo zuM che? cUMTaNI jaMga jAmyo che. pracArane vaMToLa caDayo che. bhASa- salAmatI nathI. keMgresanA bhavya bhUtakALane bhUsI nAkhe che. None dhodha vahe che. AkSepa ane prati-AkSeponI jhaDI varase che. baMdhAraNamAM pAyAnA pheraphAro karI, misA ane vartamAnapatro viSe sAmAnya mANasa kAMIka mUMjhAI jAya. AvA pracAramAM ghaNI vAto kAyadA karI, vyakita ane vANIsvAtaMtrya tathA svataMtra nyAyataMtra aprastuta hoya, aMgata hoya, sthAnika prazno hoya, ardha satyo hoya, kAyama mATe chInavI lIdhAM che. janatA pakSa zaMbhumeLa nathI. aphavAo hoya, evuM ghaNuM badhuM hoya che. lokonI lAgaNI uzkeravI, eka saMgaThita rAjakIya pakSa che. janatA pakSa sAcA samAjavAdabahelAvavI, AvA pracArane eka hetuM hoya che. sthira citte, buddhi- gAMdhIvAdamAM mAne che. loko nirbhaya bane ane lekazakita pUrvaka, mukhya muddAo vicAravAne avakAza ocho rahe che. IndirA keLavAya temAM lokakalyANa che. bhaya ane jabarajastIthI koI gAMdhI ema kahe ke huM vaDA pradhAna tarIke tamArI samakSA nathI AvI; divasa lokakalyANa thatuM nathI. tamArI bahena thaIne AvI chuM. dezanA kalyANa mATe mArA hAtha maja- banne pakSanA A dAvAne kevI rIte mUlavIzuM, kevI rIte bUta karo. vaLI kahe, virodhIo mane gherI laI, pITha pAchaLa khaMjara nirNaya karIzuM? koi zuM kahe che tenA karatAM teNe zuM karyuM che te bhoMkavA mAge che. maurArajIbhAI kahe, 'mane jelamAM pUryo te mATe jevuM joIe. mANasane hetu tenA vartana uparathI nakkI thAya. indirA gAMdhIne AbhAra mAnuM chuM, mArI tabiyata sudharI; IndirA tenA aMtaramAM UtaravAnI bIjI koI cAvI ApaNI pAse nathI. gAMdhI upara humalo thAya ane huM hAjara haIza to mArA jAnanA keTalIka spaSTatA karI laIe. IndirA gAMdhInA netRtva nIcenI jokhame vacce paDI bacAvIza.' jayaprakAza kahe, 'IndirA gAMdhI mArI vartamAna keMgresa, tilaka, gAMdhI ke naherunI keMgresa nathI te barAbara putrI che, tenA pratye mane kAMI rAgadveSa nathI. A badhA pracAramAM samajI levuM. o indirA gAMdhInI koMgresa che. have pachI kadAca buddhizALI mANase bharamAvuM nahi ane mukhya muddAo zuM che te saMjya gAMdhInI thAya. tethI, keMgresanA bhavya bhUtakALane yaza koI upara lakSa kendrita karavuM joIe. AvA bhASaNamAM 95 TakA puna eka pakSane ApavAnI jarUra nathI. janatA pakSamAM evI vyakitao rukita hoya che. mukhya muddA je ceDA hoya tene tAravI levA ane che ke jemaNe dezasevAmAM jIvana samarpaNa karyuM che ane keMgresane tenuM tAratamya kADhavuM joIe. bhavya bhUtakALa ghaDavAmAM mahatvano phALo Apyo che. jayaprakAza, keMgresa pakSe mukhya muddAne sAra AvI rIte mUkAya : morArajI, jagajIvanarAma ke vijayAlakSamI, IndirA gAMdhI karatAM koMgresane 91 varSane bhavya bhUtakALa che. keMgrese dezane vadhAre hakathI, keMgresanA vArasadAra hovAne dAva karI zake che. svataMtratA apAvI che. keMgresa daDhapaNe lekazAhImAM mAne che. cUMTaNI kare che te ja tene sabaLa purAve che. dezane arAjakatA ane aMdhA- bIjuM; janatA pakSa zaMbhumeLe che ane "IndirA haTAva" dhUdhImAMthI bacAvavA kaTokaTI jAhera karavI paDI. tethI deza bacI sivAya bIjo koI tene kAryakrama nathI evo AkSepa satyathI vegaLe ga. IndirA gAMdhInA sabaLa netRtvane kAraNe dezane sthira rAja taMtra che. e pakSane hajI vadhAre saMgaThita thavAnuM rahe che. paNa e pakSa maLyuM che. gesa sivAya koI paNa pakSa sthira rAjataMtra ApI have vikalpI rASTrIya rAjakIya pakSa che, e hakIkata che. Alternative zake tema nathI. janatA pA zaMbhumeLo che. janatA pakSa satta para National Party. A aMkamAM zrI vADIlAla DagalIne eka lekha Avaze te Takaze nahi ane deza chinnabhinna thaze. janatA pakSane Apyo che temAM A vAta sarasa rIte samajAvI che. ApaNA dezamAM pahelI koI kAryakrama nathI. 'IndirA haTAva" e ja eka kAryakrama che. janatA ja vakhata AvA bIjA saMgaThita rAjakIya pakSane janma thayo che te palA pratyAghAtI jamaNerI sthApita hito ane komavAdI tattvanI ghaNuM AvakAradAyaka che. te pakSAmAM pIDha, anubhavI, sevAbhAvI ane ' khIcaDI che. keMgrese pragatizIla samAjavAdI Arthika kAryakrama niSThAvAna AgevAno che. keMgresamAM atyAre je AgevAne che tenAM apanAvyo che ane te dizAmAM AgekUca kare che. karatAM leza paNa ochuM nahi, paNa kadAca vadhAre-dezahita temanA haiye janatA pakSanA mukhya mudAne sAra AvI rIte mUkAya: che. IndirA gAMdhI eka ja A dezane sabaLa netRtva ApI zake IdirA gAMdhInA netRtva nIcenI vartamAna keMgrese leka- tema che e bhrama kADhI nAkhe. janatA pakSa IndirA gAMdhIne sattAzAhIne tilAMjali ApI che. eka vyakitanI ApakhUda sattA che. sthAnethI haTAvavA mAge che te sAcI vAta che. janatA pakSa mAne deze lokazAhI ane saramukhatyArI vacce pasaMdagI karavAnI che. kaTe- che ke dezanA hitamAM A jarUrI che. paNa janatA pakSa pAse A kaTI dezane bacAvavA nahi paNa IndirA gAMdhInI sattA kAyama karavA eka ja kAryakrama che ane eka ja hetu mATe e badhA bhegA thayA lAdavAmAM AvI che. vyakita ane vANI svAtaMtraya jevA mAnavIya che te AkSepa sAce nathI. IndirA gAMdhIne eTale ke keMgresane mULabhUta adhikAro rahyA nathI ane A keMgresa pharI sattA para sattAsthAnethI haTAvavI e paheluM pagathiyuM che. janatA pakSe sarva. Avaze to raheze nahi. dezamAM bhayanuM sAmrAjaya vyApyuM che, koInI saMmatithI cUMTaNI DhaMDhero bahAra pADe che. temAM spaSTa ane surekha
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 muja jIvana Arthika ane sAmAjika kAryakrama che. tenA amala mATe koMgresane sattA sthAnethI haTAvavI anivArya che. gAMdhIjI pAse svarAjyanuM spaSTa citra hatuM paNa tenuM paheluM pagathiyuM videzI zAsana haTAvavuM te hatuM. tethI gAMdhIjIe aMgrejone kahyuM hatuM ke tame jAva, ame amAruM saMbhALI laIzuM, amArI cintA tame na karazo. koI vyakitane evo bhrama thAya ke pe!te ja dezanuM bhaluM karI zake tema che tenA jevI khataranAka vastu bIjI koI nathI. lokone nakkI karavA de. mAtra koMgresa ja - eTale mAtra IndirA gAMdhI ja sthira ane sabaLa rAjataMtra ApI zakaze e bhrama cheDI daIe. A deza ane A prajA jo eTalI badhI pAmara hoya to TakI nahi zake. ApaNe zraddhA rAkhIe ke A deza eTalA pAmara nathI. gAMdhI gayA, naheru gayA, saradAra gayA, A deza UbhA che, UbhA raheze, vartamAna rAjataMtramAM paNa sthiratA karyAM che? koI paNa rAjyanA mukhya maMtrIne ghaDInA chaThThA bhAgamAM dUra karI, dhArAsabhAnA sabhyone avagaNI, uparathI nakkI karela vyakitane mukhya maMtrI banAvI devAya che. kendramAM ke rAjyamAM koI maMtrI potAnI jAtane sthira athavA salAmata mAne che? koMgresamAM keTalI khaTapaTa ane vikhavAda che. lokomAM keTalA bhaya che? paNa ApaNe svIkArI laIe ke kaTokaTI pachI keTalAka lAbhAthayA che, IndirA gAMdhIne daDha mane baLa che, ghaNAM zakitazALI che, temaNe ghaNAM sArAM kAryo karyAM che. paNa prazna e che ke chellA 18 mahinAmAM je banyuM ane temaNe jeryuM tethI have evA vizvAsa rahe che ke temanuM netRtva dezane hitakArI raheze? mANasa sAro hoya, sAro dekhAya, badhuM sIdhuM cAle tyAM sudhI. kharAkharIne khela Ave tyAre tenuM sAcuM svarUpa jovA maLe. te svarUpa kevuM che? tA. 1-3-'77 muddAo pAtAnI viruddhagayA hatA te badhAnI kAyadAnI jogavAIo peAtAnI tarapheNamAM pheravI nAkhI. A lokazAhI pagaluM na hatuM. sattA TakAvI rAkhavA saune baMdhanakartA hatA evA kAyadA, peAtAnA hitamAM pheravI nAkhyA. eTalethI saMtoSa na thayo. baMdhAraNamAM 39 mo pheraphAra karI, alAhAbAda cukAdAne gerakAyadesara jAhera karyo ane peAtAnI cUMTaNIne kAyadesara jAhera karI. eka vyakita mATe baMdhAraNa pheravyuM. pachI be DagalAM AgaLa gayA. jANe pAte sadA vaDA pradhAna rahevAnA che ema mAnI, bhaviSyamAM vaDApradhAnanI cUMTaNIAne korTamAM paDakArI ja na zakAya evA pheraphAra karyo ane saMsadanI samitine e adhikAra ApyA. rASTrapati girinI cUMTaNIne korTamAM paDakAra thayA hatA tyAre rASTrapatie korTamAM javuM paDe emAM koIne nAnama lAgI na hatI, paNa vaDA pradhAnane korTamAM javuM paDakuM e vAtamAM temanA pada ane mebhAne nAnama lAge ema gaNI kAyadA pheravI nAkhyo ane sAthesAthe rASTrapati, upa--rASTrapati ane spIkarane paNa e lAbha Apyo! AgevAnonI dharapakaDa pachI saMpUrNa zAnti thaI, AMdolananuM nAminazAna na rahyuM. paNa misAno koraDo cAre tarapha vIMjhayo ane lAkhA mANasAne jelamAM dhakelI dIdhA. korTanA koI cukAdo aTakAyatI mATe bArI khullI kare to turata misAnA kAyadAmAM pheraphAra karI bArI baMdha thAya, evA keTalAya pheraphAro karyA, kAMI paNa kAraNa ApyA vinA, korTamAM rajU karyA vinA, bhUlathI badadAnatathI adAvatathI dharakapaDa karI hoya te paNa nirdoSane be varSa 'jelamAM' gAMdhI rAkhe ane korTa pAse koI dAda-phariyAda na thAya, hebiyasa korpasa arajI paNa na thAya. eTarnI janarala nirlajapaNe korTane kahe ke koI kudaratI kAnUna rahetA nathI. jelamAM bhUkhe mAre, marI jAya to paNa koI upAya nathI ane suprIma korTa A dalIla svIkAre! A misAnA kAyado kAyama mATe darekanA upara laTakatI talavAra peThe UbhA che ane baMdhAraNamAM pheraphAra karI jogavAI karI cheke tene korTamAM paDakArI zakAya nahi. lokazAhI kahevAtA koI paNa dezamAM Ave kAyado akalpya che. chatAM dhRSTatAthI kahevAmAM Ave che ke misAna kAyado baMdhAraNapUrvakanA che ane kaoNMgresa lokazAhImAM daDha zraddhA rAkhe che! ema kahevAya che ke dezamAM aMdhAdhUMdhI phelAvavAnA prayatno DAmavA kaTokaTI jAhera karavI paDI ane vizALa sattAo levI paDI. sAcI hakIkata e che ke gujarAta, bihAramAM je AMdolana cAlatuM hatuM tene pahoMcI vaLavA sarakAra pAse pUratI sattA ane sAdhano hatA. alAhAbAda hAI korTanA cUkAdAe je paristhiti utpanna karI temAM vaDA pradhAnanA sthAna ane sattAne moTo paDakAra thayo. e sthAna ane sattA jALavI rAkhavA kaTokaTI jAhera karI. alAhAbAda hAI korTano cUkAdo kAyama rahe to cha varSa sudhI vaDA pradhAna koI cUMTaNImAM UbhA rahIna zake ane temanuMrAjakIya jIvana khatama thaI jAya. A cUkAdAe AMdolanane baLa ApyuM. vaDA pAnanuM Asana DagamagyuM eTale AMdolane jora pakaDayuM. vaDA pradhAne suprIma korTane apIla karI, tema karavAno temane pUro adhikAra hato. suprIma korTanA AkharI cukAdo na Ave tyAM sudhI vaDA pradhAna tarIke cAlu rahevAnA temane adhikAra hatA. suprIma korTe vacagALAnA hukamathI e pramANe TharAvyuM hatuM. paNa AMdolane jora pakaDyuM ke kAyadA pramANe adhikAra hoya te paNa naitika adhikAra nathI. A mAgaNI vadhAre vyApaka banI jora pakaDe ane pharajiyAta rAjInAmuM ApavuM paDe, te pahelAM tene dabAvI devI joIe,, eTale ke kaTokATI jAhera karI, badhA AgevAnanI dharapakaDa karI lIdhI. tyAM sudhI mAnI laIe ke nyAjabI hatuM. suprIma korTanA AkharI cukAdo na Ave te pahelAM temane rAjInAmuM ApavAnI pharaja pADavI te baMdhAraNIya na hatuM. eka be mahinAnI vAta hatI. paNa pachInA banAvoe batAvyuM che ke suprIma korTano cUkAdo potAnI viruddha jAya te svIkAravA vaDA pradhAnanI taiyArI na hatI. eTale cukAdAnI rAha joyA vinA, cUMTaNI dhArAmAM, bhUtakALane lAgu paDe evI rIte, pheraphAro karyA ane jeTalA vartamAnapatro uparanAM aMkuza, vAMdhAjanaka lakhANAne nAme vartamAnapatrAnI svataMtratA haNe che. A kAyadAne paNa kAyamanuM svarUpa ApyuM che ane baMdhAraNamAM jogavAI karI che ke korTamAM tene paDakArI zakAya nahi. ATalethI ja na aTakatAM, kAyama mATe baMdhAraNanuM pAyAnuM svarUpa palaTAvI nAkhyuM ane ApakhUda sattAne baMdhAraNanA sadara paravAnA Apyo. nyAyataMtranI svataMtratA haNI. cUMTaNI jAhera karyA pachI paNa, jasTIsa khannAne cIpha jasTIsa thavA na dIdhA ane tadna khoTA kAraNo ApyAM. hajI paNa kaTokaTI pAchI kheMcI nathI. badhA hathiyAra sAbUta che. 18 mahinAnA A banAvo upara najara nAkhIe to koNa vizvAsa kare ke A kaoNMgresa leAkazAhInuM jatana karaze? Judge them, not by their words, but by their acts and there is irrefutable evidence of utter lack of faith in democratic values and fundamental human rights. sattAnA mehamAM keTalI hade jaI zakAya che tenI kAMIka jhAMkhI thaI che. lAkazAhImAM mAne che evuM batAvavA cUMTaNI karI che. saraLatAthI moTI bahumatI maLaze ane cha varSanI nirAMta thaze evI kAMIka gaNatarI haze, paNa cUMTaNI jAhera karyA pachInA keTalAka banAvoe AvI gaNatarIo UMdhI vALI che. ApakhUda sattAnA mULa UMDA jAya te pahelAM tenAthI bacI javAnI prajAne taka maLI che. pArlA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-3-77 prabuddha jIvana 25 - - meMTamAM moTI bahumatIne kAraNe pArlAmeMTane ane keMgresanI mahAna saMsthAne saMpUrNapaNe potAnA vazavartI banAvyAM. koMgresanA pramukha kahe, bhArata eTale IndirA, IndirA eTale bhArata. 'ilasTreTeDa vIkalI'nA taMtrI saMjaya gAMdhInI anahada khuzAmata kare. dezanuM ane prajAnuM, bhaya ane ApakhUda sattAne kAraNe keTaluM naitika adha:patana thayuM che? bhayathI mANasa kAyara thAya che. ApakhUda sattA bhaya upara ja nabhe che. ApakhUda sattAmAM karazAhI ane asAmAjika tattva jora vadhe. dAda phariyAdanI koI bArI nA hoya eTale lAMcaruzavata vadhe. hajI kayAM bhaya ocho thayo che? AvA badhA kALA kAyadA UbhA che tyAM sudhI bhaya ocho thAya kayAMthI? A badhA kAraNe A cUMTaNI aitihAsika che, temAM prajAnI kasoTI che. 'prabuddha jIvananA gayA aMkamAM selI serAbajInA lekhamAM batAvyuM che ke saramukhatyArI AkAzamAMthI UtaratI nathI. prajAnI kAyaratA ane pramAda (Thoughtlessness ) mAMthI janme che ne tenA upara nabhe che. prajAe batAvI ApavuM joIe ke te kAyara ! nathI, pramAdI nathI. nirbhaya che, vicAravaMta che. 25-2-37.. - cImanalAla cakubhAI Akhare maLelA vikalpa: janatA pakSa janatA pakSane cUMTaNI DhaMDhero tenA cAre ya ghaTakonAM sahi- yArA nirdhAranuM punaruccAraNa kare che. e nirdhAra e che ke A mAtra eka joDANa nathI paNa eka navo 2 STrIya pakSa che. cUMTaNI DhaMDherAnuM dhyAnathI vizleSaNa karatAM e spaSTa jaNAI Ave che ke tenA ghaTakonAM judAM judAM Tibinduone sumeLa karavA mATe utkaTa prayatna thayAM che ane te prayatnone sArA pramANamAM saphaLatA maLI che. A pakSa pAse koMgresa pakSane sattA parathI haTAvavAno phakata nakArAtmaka kAryakrama ja nathI. cUMTaNI DhaMDherAmAM eka susaMkalita vaikalpika kAryakrama rajU karavAmAM Avyo che, jene temAM "gAMdhIvAdI vikalpa" tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM che. te janatAne roTI ane svataMtratA bannenI khAtarI Ape che. DhaMDhero lokasabhAnI AvatI cUMTaNIne dezamAM svAtaMtrya pachI thanArI sauthI vadhu nirNAyaka cUMTaNI tarIke oLakhAve che. matadAre samakA rahelI pasaMdagI A DhaMDherAmAM AvA raNakatA zabdomAM raju karavAmAM AvI che: 'A svataMtratA ane gulAmI vaccenI, lekazAhI ane saramukhatyArI varacenI, lokonI sattA jatI karavA ane tene upayoga karavA vaccenI, gAMdhIvAdI mArga ane aneka dezane saramukhatyArI, asthiratA, lazkarI sAhasa ane rASTrIya vinAzanI gartAmAM pheMkI denArA mArga vaccenI pasaMdagI che".. DhaMDhero bhArapUrvaka kahe che ke roTI ane svataMtratA sAmasAme mUkI zakAya nahIM. A pratipAdananuM rAjakIya, Arthika ane sAmAjika kAryakramanA traNa dastAvejothI samarthana karavAmAM AvyuM che. A kAryakramo janatA pAnA ghaTakomAM sarvasvIkRta thayelA vicAronuM pratibiMba pADe che. tenA Arthika kAryakramamAM sAdAI, aMtyodaya ane vikendrita arthataMtranAM gAMdhIvAdI mUlyone samAveza thAya che. te zahera ane gAmaDAM vaccenI asamAnatAne ochI karavAnuM vacana Ape che ane sAmudAyika vaparAza mATe rojInA dhoraNe mAlanA utpAdana upara, saMpattinI punaravaheMcaNI kare e prakAranA karaverA upara, karamukitanI ochAmAM ochI maryAdA vadhArIne 10,000 rUpiyA sudhI pahoMcADavA upara ane 2.5 hekaTarathI ochI jamIne uparanuM mahesUla kADhI nAkhavA upara bhAra mUke che. DhaMDhero jarAya vakhate gumAvyA sivAya Avaka, vetana ane bhAvanI eka rASTrIya nIti ghaDavAnuM ane tene amala karavAnuM vacana Ape che. A nIti je siddhAMta upara racAze te siddhAMtomAM eka kaMIka carcAspada vidhAnane samAveza thAya che. e vidhAna kahe che ke janatA pakSa benasane mulatavI rAkheluM vetana gaNavAne siddhAMta svIkAre che. kadAca A vidhAnane tenI pachInA vAkayanI sAthe ja vAMcavAnuM haze. e vAkaya AvuM che: "pakSa utpAdanakSamatAmAM vRddhinI jarUriyAta pratye pUratuM dhyAna rAkhIne zramajIvI varganAM yogya hitenuM rakSaNa karaze." Ama chatAM jo spaSTa rIte kahevAmAM AvyuM hatuM ke benasane utpAdananI ane utpAdanakSamatAnI vRddhi sAthe sAMkaLavAmAM Avaze te te vadhAre sAruM thAta. bonasane mulatavI rAkheluM vetana gaNavAne khyAla pharI dAkhala karavo e pAchuM pagaluM bharavA jevuM thaze. khAsa karIne te eTalA mATe ke DhaMDherAmAM evuM spaSTa karavAmAM AvyuM che ke vA pI vetana e ja ladhutama vetana hovuM joIe ane kara ApyA pachInI laghutama ane gurustama AvakonuM pramANa ghaTADIne 1:20 jeTaluM karavuM joIe. A pramANa to ja siddha thaI zake je utpAdanakSAmatA - UMcAmAM UMcI kakSAe laI javA mATe joradAra pagalAM levAmAM Ave ane kAmadAro pUrA dilathI sahakAra Ape. milakatane mULabhUta adhikAra tarIke dUra karavAnI darakhAsta vize thoDIka gerasamajUtI UbhI thaI che. sauthI paheluM te e kahevAnI jarUra che ke keTalAka lokoe ghaTAvyuM che tema, A darakhAstane artha milakatanA kAyadesaranA adhikArane asvIkAra e thatA nathI. ApaNuM baMdhAraNa je pAyAnA siddhAMta upara racAyuM che te siddhAMti jALavavAnI pakSanI citA ane baMdhAraNamAM sAmela karelA rAjanItinA mArgadarzaka siddhAMte amalI banAvavAmAM milakatane. mULabhUta adhikAra muzkelI UbhI kare che evI saMsadanI phariyAda, e be vacce janatA pakSe koIka madhyama mArga zodhyo lAge che. A vivAdane pariNAme tamAma mULabhUta adhikAra saMsadanI IcchAne ane kArobArInI IcchAne AdhIna banAvI devAmAM AvyA che. eTale ke A adhikAro mULabhUta maTI gayA che. A paristhiti sudhAravA mATe ja e paristhitinuM nirmANa karanAra milakatanA adhikArane mULabhUta adhikArathI judo pADavAne IrAdo rakhAyo che. tamAma rAjakIya pakSoe jamInadhArAnA sudhArAnI jarUriyAta upara bhAra mukaye che ane tene pariNAme milakatanA adhikAranA mULabhUtapaNAne pAtaLuM pADayuM che. sAmAjika kAryakramane dara sAmAjika kAryakramane dastAveja vasatine lagatI vizALa nItimAM joratalabI vinAnA kuTuMbaniyojanane samAveza kare che. A kAryakramane lagatI sarakArI nItinI sakhata TIkA DhaMDherAmAM nIcenA zabdomAM karavAmAM AvI che: "hakIkatamAM, samajAvaTa ane zikSaNanI paddhationo tyAga karIne ane joratalabI tathA pharajiyAtapaNuM dAkhala karIne A rASTrIya hetune zekhuM nukasAna karavAmAM Ave che." vartamAnapatromAM avAranavAra evA ahevAla pragaTa thayA che ke nasabaMdhInI nakkI thayelI saMkhyA siddha na karI zakavA badala sarakArI nokariyAta ane zikSakone mahinAo sudhI pagAra athavA bIjA lAbhathI vaMcita rAkhavAmAM AvyA che. A ahevAlane radiye ApavAmAM AvyuM che paNa aphavAo to cAlu ja che. kadAca A bAbatamAM lekone nizcita karavAne uttama rasto janatA pakSanA DhaMDherAmAM sUcavAyuM che tema AkSepe mATe tapAsa samiti nImavAne che. AmAM mAnavagaurava ane manuSyane sauthI mULabhUta kudaratI adhikAra samAyela che. te sAthe e vAta paNa kharI che ke vasatine visphoTa e ApaNA dezane atyaMta mahattvane prazna banI gayo che ane mAnavagauravane IjA pahoMcADayA sivAya kuTuMbaniyojana asarakAraka banAvavAnI koIka paddhatio zodhI kADhavAnI jarUra che.. A DhaMDherAmAM samAyelI kalame rASTranI samakSa paDelA pAyAnA .
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-07 praznane spaSTa rIte bahAra lAve che ane AvatI cUMTaNIomAM lokoe te vize potAne Adeza ApavA paDaze, kaoNMgresa sarakAre ATalA meDA paNa lokone Adhunika saMskArI jIvanane lagatA atyaMta mULabhUta prazno viSe cukAdo ApavAmAMthI ugArI levA joIe. sarakAra te A rIte karI zake - kaTekaTI uThAvI laIne, tamAma rAjadvArI kedIone mukata karIne, vAMdhAbharI vAtonuM prakAzana aTakAvanAra dhAro amalI banAvavAnuM kUpha rAkhIne, baMdhAraNanA 42mAM sudhArAnI punarvicAraNA karavA saMmata thaIne ane nyAyataMtranI kAmagIrInI tathA saMsada ane nyAyataMtra vacce ApaNA baMdhAraNanA vidhAyakoe je sUkSma samatulA sarjI hatI tenI puna:sthApanA karIne. Ama karavAthI TALI zakAya tevI kaDavAzathI cUMTaNIo mukata raheze ane rASTranI sevA mATe saMyukata prayatnamAM dvAra khullAM thaze, je prayatnonI ISTatA vaDA pradhAne lAla kilA khAte zrI phakharuddIna alI - ahamadanI zokasabhAmAM bhArapUrvaka darzAvI hatI. [vADIlAla DagalInA taMtrIpada nIce cAlatA aMgrejI Arthika sAptAhikanA kaeNmarsa' nA phebruArI 19, 1977 nA agralekhane anuvAda. ] zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha jAhera sabhA vakatA: zrI selI je. serAbajI viSaya: cUMTaNI ane janatA samaya: maMgaLavAra tA. 8 mI mArca sAMje 6 vAgye.. sthaLa: tAtA oDiToriyama, hemI medI sTrITa, kaTa. zrI cImanalAla cakubhAI sabhAnuM pramukhasthAna leze. saune hAjara rahevA bhAvabharyuM AmaMtraNa che. cImanalAla je. zAha, : ke. pI. zAha, mAnad maMtrIe. kasturI kaMDalamAM vase - [3] kahe sAba kayAM pahoMcavuM che?' moTo rikSA dhImI gatie hatI. mAre presamAM lekha ApavA pahoMcavuM hatuM. manamAM utAvaLa hatI. lekha ApIne kaeNlejamAM pahacavAnuM hatuM. evAmAM rikSA aTakI. mazInamAM kaMI khAmI hatI. manamAM akaLAmaNa vadhatI hatI. rikSAvALAne mazIna sudhArI be miniTamAM AgaLa calAvI. rikSAvALAe rikSA aTakAvI tyAre pUchyuM, bhAI ! keTalI vAra ! Ama rastAmAM ......?" e kahe, "zuM thAya sA'ba ! mazIna che, aTake che kharuM..ema te.. kahI e kaMI bolavA jato hato ne vAta adhUrI rAkhI. huM vicAratA hatA. ema te dehanuM mazIna paNa aTake tyAre ...' paNa vicAra adhUro rahyo. meM kahyuM "bhAI ! pahoMcavuM che - jaladI calAva. eNe rikSA dhImI pADI pUchayuM. "sAba ! kayAM pahoMcavuM che?" meM kahyuM, 'presamAM ' . e kahe, "sA'ba, A cAlu spIDe presamAM pahoMcAze. paNa AnAthI vadhu spIDe upara (AkAza batAvI) pahoMcAya !" vAta sAcI. teja gati - mazInanI tAkAta karatAM - rAkhIe te upara paheluM pahoMcAya. ApaNe gatinA jamAnAmAM chIe, "supara ekSapresa" ne "skUTanika" ne "supara sonika"nA jamAnAmAM gati vikrama sarje che. e sAthe e gatimAM "poro khAvA" nI vAta kaze ja dekhAtI nathI. te "paro khAvaema bole che. "pore khAvo' eTale virAma karavo. kadIka vAgoLatI gAyane bapore jovA jevI hoya che. bhara bapore khUNe sUteluM kUtaruM jovA jevuM -- rame eTalA mATe ke prANIo paNa gati vacce virAma kare che, zaMbhe che, zvAsa khAya che, jaMpe che. "jaMpa" mANasa sAthe paDachAyAnI jema hovo joIe. japa jAya emAMthI 'ajaMpa' Ave. kazuMka mANasanI sAthe ja che. "jaMpavuM' e prANIno svabhAva che. e svabhAvamAMthI e hakArAtmaka bhAva jAya eTale nakArAtmaka bhAva praveze. 'ajaMpe 'rae nakArAtmaka - 2.bhAvAtmaka - sthiti che. prasannatA ane hakArAtmaka sthiti thaI. mANase enA mULa svabhAva sAthe vaNAyelI prasannatA gumAvI ethI aprasannatA athavA roSa, glAni, viSAda AvyAM. mANasanI mULa prakRtimAM gati ane jaMpa bane sAthe che. paNa mANase gati rAkhI, gati vadhArI ne jaMpa che. pariNAme hArTa pheIla - hArTa eTeka - blaDa prezara - DAyAbiTisa vaDe upara vahelo pahoMcavA mATe dhakelAya. AjanA jamAnAnA haDiyApaTa, deDadhAma karatA mANase pare khAvAnI, jaMpavAnI tarakIba (mULa khAsiyata ) prANIo pAse zIkhavA jevI che ane jhaDapa para kAbU meLavavA jevo che. rate jhaDapathI cAlatAM sAMja paDe ne be kSaNa AkAzanA raMge joIe, sabarbana TrenamAM musApharI karatAM bArImAMthI khAlI AkAza ne 2-aMtaramAM UtArIe, ha TapAtha keMsa karatAM sAIDa apAI na hoya tyAre je jANa maLe te kSaNe cittanI zAMti rAkhIe, parabhAte cakalAMne cahukAra sAMbhaLavA kAna khulalA rAkhavAnI manane Teva pADIe, dariyAnAM mojAne ghughavATa kadI aMtaramAM utArIe, akhamAM samAvIe - A badhI jaMpavAnI rIte thaI. "jaMpa' ane 'gati" e banne sAthe ja jAya. gatimAM ApaNe chIe, 'jaMpa ' dinacaryAmAM utArIe- gati vadhe, arja vadhe tyAre rikSAvALAne savAla jAtane pUchavA je! kaho, jIva ! kayAM pahoMcavuM che?' (!!!). -3. latabhAI desAI prabuddha jIvana" rajisTrezana opha nyUjha peparsa (senTrala) rUlsa 1956 nA anvaye pharma na. 4 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddha sthaLa : TopIvALA menzana,385, saradAra, vI. pI. roDa, muMbaI 4. 2. prasiddhi kama : dara mahinAnI pahelI ane seLamI. ( tArIkha, 3. mudrakanuM nAma : zrI cImanalAla je. zAha kayA dezanI : bhAratIya ThekANuM : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 4.' prakAzakanuM nAma : zrI cImanalAla je. zAha yA dezanA : bhAratIya ThekANuM : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 5. taMtrInuM nAma : zrI cImanabhAI cakubhAI zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : TopIvALA mezana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. 6. mAlikanuM nAma : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, ane saranAmuM : TopIvALA menzana, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4. huM cImanalAla cakubhAI zAha, AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigate mArI jANa ane mAnyatA mujaba barobara che. tA. 1-3-77 " - cImanalAla cakubhAI zAha, taMtrI.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 13-07 prabuddha jIvana - 207 pUrNa kuMbhameLAnAM darzana: apAra zraddhAnA mahAsAgaranAM darzana jema rAmAyaNa ane mahAbhArata jevA mahAkAvya-granthAe A prasaMge, dezanA khUNe khUNethI, prayAga tIrthamAM lAkhonI saMkhyAmAM tema ja amuka pramANamAM hiMdu dharmanA purANagranthAe paNa vizALa AvI pahoMcanAra yAtrikonI sagavaDa mATe mahinA pahelAMthI janAbhAratavarSanI janatAne sAMskRtika ane bhAvAtmaka ekatAnA sUtra baddha rIte kAme lAgI gaI hatI ane e mATe eNe karoDe rUpibAMdhI rAkhIne bhAIcArAnI lAgaNIne cheka jUnA samayathI TakAvI yAnI jogavAI paNa karI hatI. A taiyArIone jaMgI kahevI paDe rAkhavAnuM puNyakArya karyuM che, tema ApaNA dezanAM keTalAMya tIrtha- eTalA vizALa pramANamAM e karavAmAM AvI hatI ane tethI sthAne, parva dine ane mahee paNa dezanI janatAne "vasu- cha aThavADiyA sudhI cAlela A mahAmeLAmAM khUba sArI vyavasthA paiva kaTambakama" nI ekatAnI bhAvanAnA mArge doravAmAM bhAre cheka sudhI sacavAI rahI hatI. paNa A te A meLA aMgenI mahattvano bhAga Ape che; te eTale sudhI ke jamAnAmAMthI ghaDIka AnapaMgika vAta thaI che. have 52 DIka AnuSagika vAta thaI che. have enI mukhya vAta karuM.. cAlyA AvatA rAjadvArI jhaMjhAvAte, bhaugolika bhede ke evAM ja 144 varSa jeTalA asAdhAraNa lAMbA samayane aMtare bharAtA koI bIja nimitte paNa ene bhAgye ja khaMDita karI zakyAM che. A kuMbhameLA saMbaMdhI, e mATe moTA pAye cAlatI taiyArI saMbaMdhI murabbI zrI paramAnaMdabhAIe, himAlayanI yAtrA karyA pachI, kayAreka tema ja saMgama-snAna mATe lAkhonI saMkhyAmAM meLAmAM pahoMcanAra evI matalabanuM lakhyuM hatuM ke jayAM sudhI himAlaya parvata TakI bhAvika yAtriko aMge chelalA cAreka mahinAthI kaMIka ne kaMIka rahevAnuM che, tyAM sudhI bhAratanI janatAnI dharmazraddhA paNa TakI samAcAra akhabAromAM pragaTa thatA rahetA hatA, ane jema jema rahevAnI che, e bilakula sAcuM che. mahAmeLAno samaya najIka Avate gaye, tema tema, meLAmAM hAjara jema jagannAthapurInI jagannAthanI rathayAtrAne (aSADhI rahenAra yAtrikonI saMkhyAmAM uttarottara vadhAro thato rahevAnA samabIjano) mahotsava ApaNA dezane janatA-janArdanane mahotsava cAra pragaTa thatA gayA, te eTale sudhI ke manI amAvAsyAnA che. tema kuMbhameLAno mahotsava te enA karatAM vadhu vyApaka (mAha vadi amAvAsyAnA) parva dine te saMgama-snAna mATe eka pramANamAM bhAratanI prajAnA haiyAmAM vasele mahotsava che ane enI kareDa karatAM paNa vadhu janasaMkhyA prayAga tIrthane AMgaNe ekatra ujavaNI vakhate ApaNA dezanI prajAnA aMtaratama aMtaramAM, yugAna thavAnI vAta akhabAra dvArA jANavA maLI hatI. je mALI vaselI, ekatAnI bhAvanAnAM vadhAre pratItikara ane A" jema jema A samAcAra huM vAMcate gaye, tema tema A lAbhakArI darzana thAya che; ane enI AgaLa ApaNuM zira jhUkI mahAmeLA saMbaMdhI vadhu ne vadhu mAhitI meLavavAnI adamya utsukatA jAya che. mAruM citta anubhavI rahyAM; ane e mATe huM maLI zake athavA kuMbhameLAnA utsavanI utpattinI kathAnuM mULa amRtane prayatna karIne meLavI zakAya e chApAM jete rahete hate. jema jema meLavavA mATe deva ane dAnavoe, zeSanAgane netaruM ane meru A virATa dharmotsavanI AchI-pAtaLI mAhitI pIrasatAM vartamAna parvatane ravaiyo banAvIne karela samudramaMthananI purANa-kathA sAthe saMkaLA- patra huM vAMcato gayo, tema tema mArI jijJAsA ane utsukatA gAyeluM che. samudrathana karatAM karatAM amRtano kuMbha nIkaLe, A saMtoSAvAne badale vadhAre tIvra banatI gaI, paNa e pUrI thaI zake amRtakuMbha dAnavonA hAthamAM na paDe eTalA mATe devarAja indrane evI sAmagrI maLavI muzkela hatI; ane chatAM e saMbaMdhI chabIo putra jayaMta e kuMbhane laIne nATho ane mArgamAM nAsika, ujajaina, ane lakhANo jovA mATe huM hamezAM jhaMkhyA ja karatA hata-A haradvAra ane prayAga (allAhAbAda) e cAra sthAne visAme levA jhaMkhanA jANe manano kabajo laI beThI hatI ane ene lIdhe che. e vakhate e cAre sthAnamAM mRtanAM biMduo paDamAM, mahAmeLAnI najIkanA divasemAM te keTalIyavAra mane evuM adhIra enI smRtimAM e cAre sthAnamAM, eka pachI eka, dara traNa varSe, ane ahobhAvamaya banI jatuM hatuM ke A apUrva avasara kuMbha-meLe bharavAnI prathA zarU thaI. eTale dareka sthAnamAM dara bAra najarenajare nihALavA allAhAbAda jaI zakAya ane ATalI varSe eka vAra kuMbha-meLe bharAya che ane emAM dezabharanI janatA virATa janamedanInAM ane ene dura ane najIkanAM sthAnamAMthI zraddhA-bhakita ane ullAsathI bhAga le che. ATalI moTI saMkhyAya eka sthAne ekatra thavAnI preraNA ApanAra A cAra tIrthasthAnamAM bharAtA kuMbha-meLAmAM paNa prayAgamAM dharmasthAnAM pratyakSa darzana karavAne amUlya lahAvo laI zakAya bharAtA kuMbha-meLAne mahimAM vadhAre hoya ema lAge che; jyAre te kevuM sAruM paNa e bhAvanA pUrI thAya evA sago na hatA, paNa kuMbha-meLAnI vAta nIkaLe che tyAre sahajapaNe ja prayAga- kadAca ene saphaLa karavA jeTaluM hRdayabaLa paNa na hatuM, ane tIrthanuM smaraNa thaI Ave che ane enuM kAraNa e che ke nAgA- e bhAvanA ke jhaMkhanA vaNapUrAyelI ja rahI gaI! ane ema karatA dhirAja himAlayanI kaMdarAomAMthI nIkaLatI pavitra gaMgA ane karatAM, samaya koInIya rAha jevA thobhato nathI, e niyama mujaba, yamunA nadI tema ja lupta ke gupta thayelI manAtI sarasvatI nadI- kuMbhameLAne mahAmeLe zarU paNa thaze ane doDheka mAsa sudhI cAlu) e traNa nadIone triveNIsaMgama prayAga tIrthamAM thAya che. rahIne pUro paNa thaI gayo. ane mArI mananI manamAM ja rahI gaIltemAMya A varSe prayAga tIrthanA triveNI saMgamane Are alabatta, A meLAnA mukhya mukhya parva dinanI ujavaNInA bharAyelA kuMbha-meLA vakhate, AkAzI graha-nakSatrone je virala yoga ane e mATe ekatra thayela virATa janasamUhanA kaMIka savistara thaye hatuM e yoga, 12 varSanI eka evI 12 samayAvadhine samAcAra, chabIo sAthe, akhabAromAM pragaTa thatA rahyA hatA; aMte, eTale ke 144 varSe thato hato, tethI e kuMbhameLAe ane tethI e prasaMganI apUrvatA ane bhavyatAne AlAbhakArI dezabharamAM ajaba utsAha ane bhakita-bhAva pragaTAvyo hate. ane ahobhAvajanaka kaMIka khyAla maLI zakato hate. ane chatAM lAkhe lekhAM gaNAya eTalA agaNita bhAvikajane e meLAmAM mane to kaIka yAMtrika pAsethI ke kaI amadAvAdamAM aprApya jaIne ane triveNItIrthamAM snAna karIne pAvana thavAnA puNya chApA mAraphata A mahAmeLAnI vigate meLavavA talasyA ja karatuM avasaranI mahinAthI rAha joI rahyAM hatAM ane sarakAra paNa hatuM. ane aMtarane kabaje laI besela A talasATane amuka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 13-77. 208 ER.Re aMze paNa pUro karI zakAya e mATe mane thayuM ke AvA aitihAsika ane virala prasaMganI kaIke kima utArI hoya ane e jovAnI taka maLe te kevuM sAruM! ane prabhu kRpAe AvI taka maLI gaI. A philama jotAM kuMbhameLAnAM vividha dazyothI aMtara upara je bhAva ane lAgaNI kAyamane mATe aMkita thayAM che, te zAbdika varNanathI para che, ema ja lAge che; ane chatAM enuM apa-sva-5 paNa varNana karavAnA Avegane rokI zakatA nathI-jANe e avismaraNIya da, bhale pAMgaLI bhASAmAM paNa kaMIka ne kaMIka lakhavAnI lAgaNIne uzkerI rahyAM che, ane e lAgaNIne dAsa banIne huM A lakhavA beTho chuM-A huM nathI lakhato paNa koIka mArI pAse lakhAvI rahyuM che. * amadAvAdanA zrI vinaya vorA eka siddhahasta chabIkAra che ane vahorA DiyAMnA nAmathI e pitAne phoTogrAphIne vyavasAya kare che ane viziSTa prasaMgenI philma paNa utAre che. teo jema potAnA viSayamAM nipuNatA dharAve che, tema sAhasI ane hiMmatabAja paNa che. tethI ja teo, jokhama kheDIne, baMgalA dezanA yuddhanI philama utArI zakayA hatA. prayAgamAM maLela pUrNa kuMbhameLAnI raMgIna philama paNa emaNe ja utArI che, ane e philama jovAno mane suyoga maLyo hato. eka kalAkanI A philamamAM emaNe meLAnAM eTalA badhA dazya hubahu maDhI lIdhAM che ke je joIne citta ahobhAvathI stabdha thaI jAya che ane emAMnA kayA dazyanuM varNana karavuM ane kayAnuM na karavuM e bAbatamAM vANI jANe thaMbhI jatI hoya ema lAge che. meLAmAM ekaThAM thayelAM lAkho mAnavIonAM darzana karIne manamAM sarvoparI savAla e thayo ke kayAM zraddhAnuM baLa ane kayA buddhine gaja? e gaja e baLane kevI rIte mApI zake? eka ja sthAne ane eka divase karoDa-savA karoDa mAnavIo kaI svArtha sAdhavA mATe nahIM paNa, pavitra saMgama-snAna karIne pitAnAM pApanuM vimocana karIne puNyane saMcaya karavAnI ekamAtra bhAvanAthI prerAIne ekatra thAya e ghaTanA kadAca dunithAmAM abhUtapUrva haze. savA karoDa mAnavI eTale hiMdustAnanI kula vasatinA be TakA jeTalo moTo bhAga janatA-janArdananuM ATaluM virATa darzana karavAne lahAvo maLe te jidagI keTalI dhanya banI jAya AvuM darzana karavAne lAkheNe avasara vAre vAre De ja 2Ave che? A mahAmeLAnAM pratyakSa darzana karavAnI mArI utkaTa jhaMkhanAnI pAchaLanA bhAva A ja hate. huM eka eka dazya nihALato jato hato ane mArI AMkhemAMthI azrupravAhane vahAvyA karate hata-jANe ema karIne huM meLAmAM ekatra thayela lAkha-lAkho bhAvikajananI avicala dharmazraddhAne mArA AMsune namrAtinamra abhiSeka karIne dhanya banavA mathata hatA. '' A badhuM jotAM jotAM manamAM satata e savAla UThayA karato hatuM ke evI kaI zakitathI prerAIne dezanA dUra dUranA pradezamAMthI paNa ATalAM badhAM mAnavIe ahIM ekatra thayAM hatAM? e zakitanI preraNA sovI te kevI prabaLa ane kAmaNagArI hatI ke jethI vRddhajana pitAnA ghaDapaNane, apaMga mAnavIe potAnI paMgutAne azakato pitAnI azakitane, bImAre potAnI mAMdagIne ane yuvAna pitAnA unmAdane bhUlIne meLAmAM potapotAne adhye ApavA AvI pahoMcyAM hatAM? e baLa ane e zakita hatI bhAratanI prajAnA jIvanamAM hajAro varSathI sicAtI rahelI dharma pratyenI sudaDha AsthAnI. - e AsthAe jANe, meLAnA samaya pUrata, garIba-tavaMgara vaccenA bhedane bhulAvI dIdho hate athavA gauNa banAvI mUkayA hate. mAthe sAmAnanuM poTaluM ane kAMkhamAM bALaka laIne AdheDa bahene paNa pUrA umaMgathI meLAmAM jaI pahoMcI hatI. pitAnA mAthe sAmAnane bhAra vahana karIne cAlatA cAlatA meLAmAM javAmAM puruSe paNa kaMIka anero AnaMda anubhavatA hatA. A dazya jeTaluM jIvaMta hatuM eTaluM ja hRdayasparzI hatuM. jayAM ATalo moTo mAnava-maherAmaNa ekatra thavAno che, tyAM ApaNA jevA sAdhanahIna ane garIba mAnavIne khAvAnuM, rahevAnuM - ane suvAnuM kayAM maLaze ane ATalA badhA mAnavIonI bhIDAbhIDamAM ApaNI kevI dazA thaze ane ApaNe kevI kevI agavaDa ane hAlAkI veThavI paDaze-evI evI koI ciMtA na to A meLAnA yAtrikone satAvI zakatI hatI ke na te emanI puNyayAtrAmAM rUkAvaTa karI zakatI hatI! badhAya jANe bhagavAna uparano bharosAnA divya baLe, bIjI badhI jaLajathA ane citA-vyAdhine visArIne ane nizcita banIne, yAtrAdhAme pahoMcI gayA hatA. bIjuM badhuM to ThIka, paNa mAha mahinAnI kaDakaDatI TADha ane meLAnA keTalAka divase daramiyAna paDela lohIne thIjavI nAkhe evI AkarI ThaMDI paNa A AsthAvAna mAnavIonI AsthAne DagAvI zakI na hatI. are, AmAM hajAro mAnavIo te evAM hatAM ke jemanI pAse paheravA mATe paNa pUratAM vastra na hatAM, to pachI asahya TADhane rokI zake evI oDhavA-pAtharavAnI sAmagrInI te vAta ja zI karavI? ane chatAM, saMgama-snAna mATenI emanI zraddhAbhakitamAM jarAya oTa AvavA pAmI na hatI! ane ATaluM ochuM hoya ema, A mahAmeLAnA sarva zreSTha manAtA maunI amAvAsyAnA mahAparva dine, prayogamAM, vAdaLanI garjanA ane vIjaLInA camakArA sAthe khUba varasAda paDayo ane AkhuM vAtAvaraNa himALA jevuM asahya ane comera kAdava-kIcaDa ane pANIthI bhareluM banI gayuM, chatAM maunI amAvAsyAnA saMgama-snAnanI bhAvanA evI ne evI ja TakI rahI ane AvA ati saMkaTajanaka varasAda tarapha aNagame batAvavAne badale ene vizeSa maMgalanA eMdhANa rUpe ane bhagavAnanI moTI kRpA rUpe saue vadhAvI lIdhe-jo AkAzI dave, amRtakuMbhanA A mahAmeLA vakhate, AvAM amIchAMTaNAM na karyA hatA te A dharmamahotsavanI pavitratAmAM eTalI UNapa rahI javA pAmata. A aNadhAryA varasAdane kAraNe badhe phelAI gayela kAdava-kIcaDamAM paNa yAtrikone AnaMdathI Daga bharatAM jevAM ane taMbUmAM bharAI gayelA pANIthI paNa nahIM kaMTALelAM jevAM e eka avismaraNIya dazya hatuM, ane e paNa A dharmabhAvanAzIla janamedanInI himAlaya samI aDaga zraddhAbhakitanI sAkSI pUratuM hatuM. paNa A mATe jeTaluM lakhIe eTaluM ochuM che. A prasaMganI mAtra philama ja joyA pachI paNa jo hRdaya AvuM milA ane bhAvavibhora banI jatuM hoya che jemane e mahAmeLe nirAMte najaronajara nirakhavAne senerI avasara maLyo hoya emana, AnaMdanuM te pUchavuM ja zuM? jo A prasaMgano mahimA TUMkamAM varNa va hoya che ema kahevuM joIe ke prayAganA gaMgA, yamunA ane sarasvatInA triveNI saMgamane Are, A mahAmeLA prasaMge mAnavasamUhanA sAdhanA - pathane sadAya ajavALatI rahelI koddhAbhakita, saMtoSa ane harSollAsanI triveNIne je sarva maMgalakArI saMgama jovA maLyo te sadA smaraNIya banI rahe evo che. - ratilAla dIpacaMda desAI 1 zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA amRta mahotsava muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha zukravAra tA. 11mI mArce 75 varSa pUrAM karI 76mA varSamAM praveza kare che e nimitte abhinaMdana samAroha tathA emanA lekhonA pustaka avagAhanane prakAzanavidhi teja divase sAMje 6-30 vAgye bhAratIya vidyAbhavananAM sabhAgRhamAM yojavAmAM Avyo che. A kAryakramanuM pramukhasthAna muMbaI hAIkorTanA jasTisa zrI je. ema. gAMdhI zobhAvaze. avagAhanane prakAzanavidhi AcArya zrI amRtalAla yAjJikanA zubha haste thaze. kAryakramanI zarUAta suprasiddha saMgItakAra zrI anupa jaTAjInA bhakitasaMgItathI thaze. A prasaMge padhAravAnuM saune nimaMtraNa che. cImanalAla je. zAha - ke. pI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMdha.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-3-77 prabuddha jIvana 209 che e guNe ApaNAmAM kema nathI? - bhAratIya purAtattvanA prakhara vidvAna sara mArTImara vahIlara gayA bIjA cheDA sudhI kepsamilara gADI vaDe pAra karIne ajoDa sAhasa julAimAM gujarI gayA tyAre temane ApaNA purAtattvavid karyuM. have utaratI avasthAmAM temaNe himAlayanA zerapAonA kalyANanI zrI. sAMkaLiyAe ApelI aMjali vAMcIne vicAra AvyuM ke aMgrejo- yunAomAM citta parovyuM che. kAraNa ke evareraTa ArohaNa temaNe mAM ke raziyane, phrence, amerikana vageremAM je guNa che te Apa- zerapAonA sahakAra vaDe karyuM hatuM. duniyAmAM sauthI UMcA zikhara NAmAM kema nathI AvatA? ApaNe aMgrejone duka sAmrAjyavAdIo tarIke evaresTanI zodha bhale zakhadhare karI hoya, paNa AzAspada tarIke oLakhIye chIe; paraMtu DhAlanI bIjI bAju ghaNI UjaLI taravarIyA yuvAne bhega ApIne paNa evaresTanI Toca upara che tenA vize vicAra karatA nathI. pahoMcavAnI tAlAvelImAM aMgrejo kadI Dhacupacu thayA na hatA, ane pahele vijya meLavyuM. - aMgrejo ahIM vepAra karavAnA bahAne AvyA ane ApaNI nabaLAione joine A dezanA dhaNI thai beThA. rAja TakAvI rAkhavA Aje ApaNe bharatakhaMDa peTALa jANe najare joyuM hoya ema temaNe ghaNI anIti karI, pApa karyA, julama karyA, paraMtu temaNe tenA vize jANIe chIe ane tenA pariNAme temAMthI tela ane A dezane ghaNuM ApyuM paNa kharuM. temAM vividha vidyAo ane bIjAM amUlya khanijo meLavIne dara varSe seMkaDo abaja rUpiyAnI vizuddha nyAyataMtra paNa hatAM. aMgrejanI nimaNUka raNamAM thai hoya, samRddhi meLavIe chIe. A sadInA bIjA dAyakAmAM . dArAzA jaMgalamAM thai hoya ke pahADamAM thai hoya, paNa te tenI prajA, bhASA vADiyAe bharatakhaMDanI bhUstara racanA vize eka amUlya graMtha bhUgoLa, tenAM bhUstara, prANI, vanaspati, havAmAna vagere vize talasparzI lakhIne ApaNane bharatakhaMDanA peTALanuM darzana karAvyuM; paraMtu abhyAsa karIne sAhitya lakhI jatA. Aje ApaNI pAse aMgrejonA gai sadInA aMta bhAgamAM ane A sadInA AraMbhamAM blenaphorDa, jamAnAnAM pustako, sAmayiko, ahevAlo vagere che e temanuM sarvo olDahAma, meDalIkoTa, holenDa, miDalamisa vagere mahAna bhUstara ttama pradAna che ane ApaNe amUlya vArase che. koMgresane sthApaka vijJAnIoe jo bharatakhaMDanA bhUstara vijJAnane abhyAsa karIne hyuma pakSIzAstrI hatA, ane briTananA pahelA majUra vaDA pradhAna amUlya sAhitya na ApyuM hota to vADiyA ane vartamAna bhUstara rAmese mekaDonAlDanA putra dilhImAM briTiza elacI tarIke nImAyo vijJAnIo ApaNI AjanI jarUriyAtathI keTalA badhA pAchaLa rahyA tyAre tenA vasavATa daramiyAna dilhInAM pakSIone abhyAsa karIne hota ! gujarAtamAM, samudromAM ane bIje telakSetre zodhI ApavAmAM barDajha ina mAya gArDana nAmanuM eka sarasa pustaka lakhI gaye. raziyana bhUstara zAstrI vijJAnIoe tathA telavijJAnIoe ApaNane hiMdustAnanA pazu, pakSIo, sarIsRpa ma, jIvaDAM ane doravaNI ApI che e paNa bhUlI javuM na joie. bI je kITako vize vaijJAnika abhyAsa karIne aMgrejo ApaNA mATe gai sadInA uttarArdhamAM baMgALa para abhUtapUrva vinAzaka vAvApustaka mUkI gayA che. bhAratanA bhUstara vijJAna, havAmAna vijJAna jhoDuM ane varSo trATakyAM hatAM. tyAre briTiza sarakArane lAgyuM ke mAnavavaMzazAstra, samudra vijJAna, sthApatya-purAtattva ItihAsa, bhUgoLa havAmAnane abhyAsa karIne AvI rahelA havAmAnanI AgAhI jalavijJAna vagere jJAna-vijJAnanA badhA viSayo para temaNe abhyAsa karI zake evuM khAtuM hovuM joie. tenI uparathI havAmAna khAtAnI pUrNa sAhitya ApyuM. jethI svataMtratA pachI jemane A viSa - sthApanA thai. havAmAna vijJAnI eca. epha. banena phaDe mAM rasa hoya temaNe ekaDeekathI zarUAta karavI nathI paDI. dA. ta. i. sa. 1889mAM hiMda, laMkA ane brahmadezanA havAmAna temaNe gaI sadImAM ApaNA pradezanAM gejheTiyara lakhyAM hatAM. A vize eka sarasa pustaka lakhyuM hatuM. tenA pachI A khAtAnA gejheTIaro te samayanA ApaNA dezanA ane tenA bhUtakALanA jJAnanA vaDA sara gilabarTa vaoNkare A upakhaMDanA havAmAnanA abhyAsamAM amUlya graMtha che. deza svataMtra thayA pachI keTalAka varSo bAda e vadhumAM vadhu phALo Apyo hate. Aje A vijJAna zAkhAne gejheTIaranI sudhArA-vadhArA sAthenI AvRttio pragaTa karavAne ApaNA havAmAna vijJAnIoe sArI rIte khIlavI che. paraMtu jagakoi zANA pradhAnane vicAra Avyo. svataMtratAnAM trIsa varSo pachI tanA havAmAna kSetre ApaNa naiRtyanuM comAsuM evuM viziSTa che ke paNa e kAma pUruM nathI thayuM ane je thayuM che te adhakacaruM che. raziyana, amerikana, briTiza vagere havAmAnazAstrIo hajI bhAratI ApaNA abhyAsane abhAva batAve che. vijJAnIonA sahakAramAM tene abhyAsa karI rahyA che. gujarAtane ApaNe ApaNA dezamAM ja rasa nathI letA te aMgrejonI jema tenA havAmAnanuM jJAna DaeN. bhIkhAbhAi desAi sivAya koie ApyuM bIjA dezomAM zodhakhoLa karavA te kayAMthI jaie? himAlayanuM Aro nathI. haNa ane saMzodhana aMgrejoe zarU karyuM hatuM. pachI bIjA paNa ghaNA - aMgrejo svabhAvathI prakRti premI che. AthI temaNe bharatakhaMDanA dezanA jijJAsuo ane sAhasiko UtarI AvyA hajI Ave che. prakRtivijJAnane vizad abhyAsa karyo. ApaNe sApane joIne bhAgI sadbhAgye ApaNane paNa pAne caDayo ane ApaNA juvAne jaie chIe, tene bhayathI pUjIe chIe athavA mArI nAkhIe chIe. paNa evaresTa para caDI AvyA; paraMtu tenasiMgathI mAMDIne ApaNA vaoNle ApaNA badhA sApane abhyAsa karyo, grI ane binajherI sApane badhA parvatArohako evaresTanI ke bIjA zikharanI Teca para pahoMcIne kema oLakhavA tenAM rekhAMkana taiyAra karyA jethI DaoNkaTaro, zikSako, tyAM aTakI gayA. jANe pRthvIne ane jJAnane cheDe tyAM AvI ja vidyArthIo ane rasa dharAvanArA badhAne upayogI thaI paDe. beo hoya! raziyane, amerikA, yuropIo vagere ApaNA dezamAM saMza necarala hisTarI saMsAyaTIe tenA cArTa pragaTa karyA. A cArTa sarSadhana karavA Ave che. ApaNe koIne raziyAnA kokesasa ke pAmIra, dezanA kissAmAM sAcI mahitI ApIne jiMdagI bacAvI zake. yuropanA Agsa ke pIrinIsa ke amerikAnA rokIjheke enDIjha parvata e jamAnAmAM hiMdamAM jaMgalI prANIo ane jaMgala bharacaka caDavA mATe mekalyA nathI. tenasiMganA sAthI ane evaresTanA pahelA hatAM. tethI zikAranA AkarSaNathI tema ja vidyAbhyAsanI vRttithI saha - vijetA hilerI evaresTa jItyA pachI bIjo vikrama jItavA prerAIne aneka aMgrejoe bharatakhaMDanA ane tenI AsapAsanA dakSiNa dhruva khaMDa gayA hatA ane dakSiNa dhruva khaMDane eka cheDAthI pradezanA prakRti vijJAna upara uttama sAhitya ApyuM. Aje muMba
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 prabuddha jIvana tA. 1-3-77 imAM bombe necarala hisTarI sosAyaTInI lAibrerI tenAthI bharacaka che. A yAdI ghaNI lAMbI thAya. paNa A badhAne vicAra Ave che, tyAre svataMtratAmAM janmelI ke UcharelI ApaNI navI prajA vize vicAra Ave che ke temAMthI koie videza jaine te dezanA jJAnamAM vadhAre to bhale na karyo, paNa tene ApaNA dezanA | jJAna - vijJAnamAM paNa kema rasa nahi? sAhasa ane zodhakhoLa mATe duniyAmAM aphATa sAgara ane dharatI che, te ApaNe tyAM kayAM ochuM che? himAlaya para mAtra caDavAne bahu artha nathI. tenA bhUstara, havAmAna, khanijo, jIva, vanaspati ane temAM vasatI jAtione abhyAsa karavAnI jarUra che. sAhasa ane saMzodhananI eka navI zAkhA videzomAM jUnI thaI gaI che, paNa ApaNA dezamAM AvI ja nathI. e che jela phephasAM (acqua lungs') athavA DUbaka pozAka ( diving dress ) paherIne samudranA peTALa ane te taLiyAnuM saMzodhana karavAnI vijJAna zAkhA, naukAdaLane ane khanija tela udyogane potAnA dariyAi tela sAhasa mATe AvA marajIvAonI jarUra hoya che. pazcimanA dezamAM AvA marajIvAoe sanasanATI bharyA sAhasa ane zo kyAM che. pazcimamAM vimAnamAMthI chatrI vaDe bhuskA mAravA nAgarikonI kalaba hoya che. A ati romAMcaka chatAM taddana salAmata khelamAM heratabharyA vikrama sarjAya che. ApaNA dezamAM vimAnI daLanA sainiko sivAya bIjA koi mATe sagavaDa nathI. olimpikanI vizva ramatamAM ApaNe mIMDuM mUkIne AvIe chIe, tyAre raziyA, nAnakaDuM pUrva janI ane amerikA suMDala bharAya eTalA rAMdraka jItI jAya che. A badhuM jotAM ane vicAratAM vicAra Ave che ke ApaNAmAM sAhasanI vRtti ane jJAna - vijJAnanI jijJAsA kema nathI ? ApaNe videzone kaMi pradAna na ApI zakIe to kaMi nahi, ApaNA dezamAM ane ApaNA hitamAM keka rasa laie ! sazastra daLo, aNuzakita, avakAza saMzodhana ane tela udyoga jevAM ceDAMka kSetro te bAda karatAM sAhasa vRtti ke jijJAsA ke kutUhala kayAMya dekhAtAM nathI. ApaNu kutUhala ane ApaNI rasazakita sinemAmAM ke bahu te krikeTamAM samAi jAya che. dezanA bhAvi mATe A sAruM nathI. - vijayagupta maurya * 0 zu che A che je ? jI saMghanA AjIvana sabhyonI yAdI tA. 16-9-76nA aMkamAM 874 sudhInA sabhyonA nAme pragaTa thayAM che-tyAra bAda thayelA sabhyonI yAdI nIce pragaTa karavAmAM Ave che. 874 thI 935 sudhI pahoMcavAmAM sAro evo prayatna karavo paDe che - e prayatnamAM sahakAra ApI je AjIvana sabhyo thayA che temane ame aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe-ApaNA 100nA lakSyAMkane pahoMcavA mATe have phakata 65 sabhya meLavavAnA rahe che - hamaNAM ghaNA samaya bAda AjIvana sabhya mATe Apane apIla karIe chIe to dareka sabhya phakata eka eka AjIvana sabhya meLavI Ape evI amArI AgrahabharI vinaMtI che.. 875 zrI amIcaMda je. zAha 896 , jasavaMtIbahena pra. vorA 917 , naMdalAla ema. verA 876 ' , dilIpakumAra naTavaralAla zropha 897 , jyAnaMda nAgajI 918 , nItina je. talAjI 877 , vardhamAna 'bhudAsa surakhiyA 898 pravINacaMdra jI. deDhiyA 919, zarada Ara. zAha 878 , haMsarAja lAlajI 899 , umedabhAI bI. dozI , bI. jI. zAha 879 , kusumabahena esa. parIkha 90 , premarajI ratanazI zAha ramaNabhAI maNilAla 880', haMsa khImajI 901 , rajanIkAnta esa. saMghavI , manasukha TI. pArekha 881, harakisanadAsa choTAlAla , premajI DuMgarazI naMdu , haMsAbahena araviMdabhAI , navinacaMdra bI. zAha bhaNasALI. 882 , navinacaMdra harilAla bhImANI , vinaya ena. zAha. 904 , jayaMtIlAla ema. dozI 924 , maMgaLAbahena nAgaradAsa zAha 884 , ravIndra mehanalAla zAha , hemanta ratilAla zAha 925 , kAMtilAla DAhyAbhAI zAha 885 , dilIpa cImanalAla mahetA 906 , sevaMtilAla sI. dANI , DI. esa. mahetA , kAMti jagadIza setalavADa 907 , nemacaMda esa. gAlA , kamalabahena pIsapATI 887 , punamacaMda phUlacaMda 908 DaoN. ramAbahena ke. zukalA 928 , zAntakumAra ema. udANI 929 , mohanabhAI paTela 909 zrI praphulla bI. vorA 888 , mehanalAla TI. koThArI 930 , kAMtilAla velasIbhAI zeTha 889 , vineda jhaveracaMda vasA 910 , rasika kApaDiyA , navinacaMdra cImanalAla zAha , navinacaMdra je. mahetA 890 , navinacaMdra nAgaradAsa zAha 932 , anilakumAra ena. dozI 912 , bhIkhubhAI sI. zAha 891 , pratAparAya premajI 892 , vasaMta che. jhaverI 913 , esa. sI. kunArA 933 , hasamukhalAla Ara. zeTha 934 , sudhIra amRtalAla gosaLiyA 893 , zAMtilAla DI. zeTha 914 , jayaMtIlAla je. gAMdhI 935 , prANalAla DuMgarazI zAha 894 , hasamukha pI. vorA , madhukara sI. zeTha cImanalAla je. zAha * ke. pI. zAha 895 , ramaNIkalAla DI. zAha ' 916 , harakhacaMda lAlajI -maMtrI 926 nh J * w nh nh s@ - n@ 2
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-3-77 prabuddha jIvana cuvAnane ajA tA. 22-2-1977nA roja saMgha saMcAlita abhyAsa vartuLanA AAye DaoN. vI. ena. bagaDIAnuM "yuvAnanA ajaMpA" e viSaya upara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM zrI nIrUbahene prArthanA gAI hatI. saMghanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe AvakAra Apyo hato. vyAkhyAnanI zarUAtamAM DaoN. bagaDIAe kahyuM ke A saMsthA pratye mane Adara ane mamatA che--eTale samaya kADhIne paNa ahIM upasthita thavAmAM AnaMda anubhavuM chuM. tyAra bAda temaNe jaNAvyuM ke AjanA yuvAnono je vyavahAra che te tenI ummara pramANe nairDiMgaka gaNAya. UlaTuM jo temanAmAM te na hoya to ApaNe vicAra karavA joIe ke tenAmAM kAMIka khAmI to nathIne? 15thI 25 sudhInI yuvAvasthAnI uMmara evI che ke jyAre te vyakita nathI bALaka ke nathI pukhta. e kAraNe moTerAo temanI pAse evI apekSA rAkhe che ke teNe vyavahArakuzaLa thavuM joIe--yuvAna paNa evI apekSA rAkhe che ke te have pukhta thayo hovAthI tenI vAta mAnya rahevI joIe; paraMtu te tyAre kharekhara pukhta nathI thayA hatA. bALakamAMthI pukhta thavAno je 10 varSano gALo che temAM aneka jAtanA saMgharSo UbhA thatA hoya che, e kAraNe paristhiti viSama banatI hoya che. A kALe emanAmAM saMvedana, thanaganATa, mahattvAkAMkSA A badhuM hovuM mahattvanuM che. yuvAnomAM ajaMpAne lagatA prazna! hamaNA chellA paMdareka varSamAM ja UbhA thayA che. AMtararASTrIya paristhiti paNa Ane AbhArI che ema kahI zakAya. AjanA yuvAno mATe eka navI ja saMskRti nirmANa thaI che. AjanA yuvaka samAja sAthe pahelA karatAM judI ja jAtanA vartana ane vyavahAra kare che, kAraNa ke te parivartana mAge che. chellA saikAmAM duniyAnI saMskRti ane vijJAnanA je vikAsa thayo che--tenA aMza paNa AgalA saikAomAM thayA nahotA ane AvA jhaDapI parivartanane badhA loko jhIlI zake, svIkArI zake ema banavuM saMbhavita nathI. Aje duniyA khUba ja nAnI thaI gaI che, e kAraNe eka dezanA vyavahArane bIjA dezamAM pahoMcatA jarA paNa samaya lAgatA nathI. e kAraNe AjanA ajaMpA paradezamAMthI Avyo che. paradezanI sthApita saMskRtine anurupa thaIne rahevAnuM tyAMnA yuvako mATe zakaya nathI banatuM. AjanI navI peDhImAM keTalIka bAbatAmAM ghaNuM jJAna che--je vaDIlo pAse nathI hotuM ane vaDIlAnI rUDhivAdI para parAnA Agrahane kAraNe vaDIlA temanI sAcI vAta paNa svIkArI zakatA nathI e kAraNe yuvAnone vaDIlonuM vartana ajJAnamUlaka ane mUrkhatAbhareluM lAge che. AgaLanA jamAnAmAM varSo sudhI badhI peDhIe amuka nakakI karelA dhAraNane paraMparAgata svIkArIne cAlatI hatI. Aje AzaMkitapaNAnI e bhAvanAnI khoTa hovAthI be peDhI vacce moTuM aMtara paDI gayuM che. AgaLa kuTuMbabhAvanAsaMghabhAvanAne vadhAre mahattva apAtuM. Ajano yuvAna ema vicAre che ke vyakita svAtaMtryanA bhAge A badhuM kema svAkIrI zakAya? AjanA yuvAnamAM svataMtra vicArazakita, jJAna, kaMIka karI chUTavA mATeno thanaganATa che e kAraNe A paristhiti UbhI thaI che. yuvAnone ajaMpo e AjanI sAmAnya samasyA che. ene svIkAryA sivAya bIjo rasto nathI. kAraNa ke tenA nivAraNanA koI upAya nathI. mATe enA viSe vicAra karavA joIe. ApaNA jIvanamAM ApaNe, du.kha, krodha, nirAzA, IrSyA, 211 vigere keTalA prakAranI vividha lAgaNIo anubhavI chIe? ane e badhI bhAvanAone ane konzyasa mAIDamAM bhaMDArI rAkhavI paDe che. ApaNane vividha prakAranI keTalI badhI IcchAo thatI hoya che. paraMtu te asAmAjika hoya che tyAre ApaNuM saMskArI mana tene dabAvI de che. A rIte ApaNA aMtarAtmA harapaLe sensarazipa lAve che ane tene lAge ke A anitimaya che te te tene dabAvI de che. AvA dabAyelA bhAvA aMdara khaDakAyA ja kare che. te khUba ja zakitazALI hoya che ane te satata bahAra nIkaLavA mATenA prayatno karatA hoya che. mana tene nIce ja dabAvI rAkhavAnI satata kozIza karatuM hAya che ane AvI badhI vRttione mana dabAvI rAkhI zake che tyAre ema kahevAya che ke A vyakitanuM mAnasika svAsthya sAruM che. A rIte bhRttione satata dabAyelI rAkhavAne lagatuM vadhAre paDatuM kAma manane karavuM paDe che tyAre te vyakitanI bahAranI duniyA sAthe saMbaMdha rAkhavAnI kSamatA ghaTe che, e kAraNe tene azakita lAgyA kare che ane dabAyelA bhAvo jAtajatanA upadrA pedA kare che ane Ane kAraNe meTI bImArIe paNaAvatI hoya che. A rIte 5 TakA lokonI bImArI zArIrika hovA chatAM te zArIrika nathI hotI mAnasika ja hoya che ane e dabAyelA bhAvA vadhAremAM vadhAre A yuvAna vayamAM UbhA thatA hAya che. A rIte kAM bImArI Ave che agara te tenuM UrvIkaraNa thAya te te bhakitane mArage vaLI jAya che. ane temAM te UDe Utarato jAya che. paraMtu A aMtaranI sAcI bhakita nathI hotI. aMdaranA dabANathI tene te tarapha vaLavuM paDayuM hAya che. AvI yuvAzaktine koI evI cenalamAM vALI levAmAM Ave tene managamatI pravRttio dvArA, koI paNa kansTrakaTIva kAma dvArA--te tenI moTA bhAganI zakita emAM vaparAya ane samAjane paNa mATe phAyadA thAya. paNa tenA abhAvanA kAraNe teno ajaMpA vadhe te svAbhAvika che. e kAraNe AjanA sTuDanTa anIsiplIna che. tene bahAra AvavAnI taka maLavI joIe. mA-bApe nAnapaNathI tenI sAthe sArA saMbaMdhA rAkhavA joIe tenA svataMtra mAnasane saMbhALapUrvaka yAgya rIte pASavuM jeIe. mA-bApe kema jIvavuM tene lagatuM koI zikSaNa Aje temane maLatuM nathI--eTale AjanA yuvAna mA-bApathI caDatA rahe che ane sAthIdAro, mitro sAthenI mamatAnA kAraNe temanA tarapha vadhAre kheMcAya che--te davAonA dArUnA vyasanomAM sapaDAya che. jAtIyavRttie tenI uzkerAya che. vijAtIya AkarSaNa thAYa che. sahakAranI IcchA udbhave che. A badhA tene mATe nave anubhava hAya che: ApaNe yuvAna-yuvatIone jAtIya zAna ApIne taiyAra nathI karatA eTale A badhI vastu viSe tenA manamAM granthi baMdhAya che. ane tene lAgyA kare che ke huM pApa karuM chuM, e kAraNe tenA manamAM doSano bhAva Ave che. A samaye tenA aMga upAMgomAM jabaruM parivartana thatuM hoya che. pheraphAro thatA hAya che. A badhA kAraNe te khUba muMjhavaNa anubhave che. ane tene pAtAne ema lAge che ke huM bagaDI gayo chuM. A rIte tenuM vyakitatva paNa bagaDe che. A vAtanuM ghaNuM UMDANa che. tenA aneka pAsA che. tene samajavA samajAvavA mATe ghaNA badhA samaya joIe ema DokTara bagaDIAe kahyuM. tyAra bAda thoDI praznottarI thaI hatI ane tenA saceTa javAbo temaNe ApyA hatA. aMtamAM maMtrI zrI cImanalAla je, zAhe temanA hArdika AbhAra mAnyA hatA. saMkalana : zAMtilAla TI. zeTha
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-07 212 paisAnI petholojI "janmabhUmi' dainikanI kacerImAM eka kasTama ophisara Avyo life itself''. arthAta A jIvanamAM kAMI paNa sAra tattva che ane teNe mane ThapakAnI bhASAmAM kahyuM ke "tame kasTamanA ama- tene abharAIe caDhAvIne ghaNA loko tenA badalAmAM paisAne ja ladAra bhraSTacArI che tema lakhyA kare che paNa e loko zuM kAma satva samajI bese che. tenA jAdumAM AvI jAya che. bhraSTAcAra kare che tenA mULamAM gayA cho?" meM kahyuM tame ja kaho. tyAre temaNe kahyuM: "tamane khabara che ke siMdhI komamAM te muratiyo AMkaDAne jAdu : amuka vyakita pAse eka lAkha rUpiyA che kasTama khAtAmAM nokarI karato hoya eTale senAnA IMDAM mUkatI ema sAMbhaLe che tyAre tamArA manamAM kevA bhAva thAya che? kazeka prabhAva paDe che. tamArA mana upara kaze ja prabhAva na pADave hoya muraghI jevo che. sivAyanA - samAjamAM paiso e ja mULa mApadaMDa che.". te kSaNabhara emanI samRddhi vize tamArA manamAM zuM thAya che? e kasTama ophisaranI vAta sAcI che. tAjetaramAM "hArpara ' tame jANo cho ke zuM thAya che ane tamane je thAya che te paisAnA nAmanA pratiSThita amerikana megejhinanA taMtrI zrI levIsa pAme sAmrAjyane vyApa pragaTa kare che. paNa paisA pAchaLanA amerikana gAMDapaNanI bhAre TIkA karI hatI. - ghamasa jekTasane kaheluM: "Money and Morality, is the mukita : paise ghaNI cIjamAMthI mukita apAve che. pramukha Principle of Commercial Nations". 2014 RELY OURO nikasane jabaro bhraSTAcAra karyo. te jo pustakamAM saMsmaraNe lakhe paNa paisAne mahatva apAya che. javAharalAla naheru prathama vAra ane e pustakanA hakko rUA. 2 karoDamAM vecAya eTale pachI bhraSTA - amerikAmAM gayA tyAre temanA mAnamAM apAyelA bhe jana samaye cArI nikasana bhUlAI jAya. DAku, hAjI mastAna ke yusupha paTela amerikana pramukhe temane kaheluM : "mi. naheru tamane khabara che? jelamAMthI bahAra nIkaLIne dANacorI aMgenA saMsmaraNo lakhe eTale A tamArA samAraMbhamAM AkhA bhAratane kharIdI le tevA karoDA- te zuddha banI gayA hoya tema samAjamAM pharI zake che. dhipati amerikane jamavA AvyA che?" amerikana pramukhanI A nirdoSatA : gune te garIba ja kare. TrenanA akasmAtamAM prakAranI TakorathI javAharalAlajIne bhAre du:kha thayuM hatuM. garIba ja mare. paisAvALo mANasa khoTuM kare ja nahi, nirdoSatA mAnavI paisAne pUjArI banI gayo che. paisAmAM mAnanAro paNa papaisA vaDe kharIdI zakAya che. lakhapati gune kema karI zake? eka paMtha jANe racAI gayuM che. A loko paisAnuM dinarAta ciMtana A prazna saune gaLe UtarI jAya che. kare che ane tenA tejapUMjathI eTalA prabhAvita thaI jAya che ke bIjA vicAro temane skuratA ja nathI. vicAravAnI zakita ja gumAvI marelA upara tAgaDadhinA: mANasa mare che tyAre have zekanI beThA che. paisAnI pethele jI arthAta tenA vikRtinA vijJAnane ApaNe jagyAe tenI milakata aMgenI kAravAI thAya che. mANasa mare eTale nIce mujabanA mathALAthI joIe: eka esTeTa jevuM banI jAya che. eka jIvanuM mana hoya to tenI . mAnyatA - siddhAMta: paiso badhuM ja kharIdI zake che. jo paisA sAthe vikhavAda thAya paNa mare mAnava vikhavAda karavA AvatA vaDe rogane jItI zakAto hoya, AyuSya laMbAvI zakAtuM hoya, cUMTa nathI, virodha pakSanA netA marI jAya te prati pakSanA netA paNa NIo jItI zakAtI hoya ane paisA vaDe ja du:khanuM parivartana sukhamAM aMjali Ape che. kAraNa ke have te kayAM virodha karavAnuM che? pratispadhI thaI zakatuM hoya, paisA vaDe laDAI karI zakAtI hoya, prazaMsA kharIdI vepArI marI jAya tyAre bIjA vepArI tene aMjali Ape che kAraNa zakAtI hoya, khUnIone bhADe laI zakAtA hoya ane unALAmAM ke have te spardhA karIne paisA jhuM TavavAne nathI. e marele mANasa paMcagInI ke mahAbaLezvara jaI zakAtuM hoya te pachI paise ekAeka jIvate thAya che? mRtyune kema kharIdI leto nathI. janatA pakSane prathama vaoNTa nahi kalA : A jagatamAM have kaMI paNa vecAya che. gharamAM beThAM na paNa prathama neTa mAgavI paDI che. lokazAhI puna: sthApita karavA vecAya te ArTa gelerImAM jaIne vecAvA javuM paDe che. ArTa gelerImAM prathama "noTa" nI jarUra paDI che. ApaNane paisAnI A gara ja kayAM na vecAya te phUTapAtha upara vecAvuM kharuM. eka lekhaka, kalAkAra laI jaze. lokazAhI nAbUda karavA mATe paNa paisAnI jarUra ja paDI ke kavi pitAnI zakita sthApita kare che. eTale te kalA aMgenI haze ne? zakita nahi paNa kalAnI kRtio vecIne paiso pedA karavAnI zakita. sphoTa : keTalAka dANAcoro jelamAM gayA che paNa hajI ghaNA hAMsala kare che eTale ja tenI zakitane mAnyatA apAya che. tenI dANacara, hUMDiyAmaNanA caro muMbaI, laMDana ane nyU yorkamAM kalA pedA karavAnI nahi kalA dvArA paisA hAMsala karavAnA kauvatane AlezAna epArTamenTamAM rahe che. aprAmANika ane bhraSTAcArI rAja mAna apAya che. kAraNIo meTA hoddA laIne beThA che. ghaNA loko moTA moTA bhaya : paise bhaya prere che e paisA vaDe pAchA bhayane TrasTanA adhipati banI beThA che. amerikAmAM te pAInIya aphlA nivArI zakAya che. paisA thAya eTale agaNita duzamane UbhA thAyA, na hoya ane naitika daSTie devALuM phUMkayuM hoya tevA juvAna ame- cora, Avaka verA khAtuM, patrakAro, ejanTo, bleka meIlara, dalAla, rikane moTI tela kaMpanIo vArasAmAM meLave che. ane pachI paisAne bhUtakALamAM paricayamAM AvelI rUpALI mahilAo, choDI dIdhelI jere pramukhanI khurasInI bAjumAM bese che. rAjakAraNamAM paNa patnI e tamAma loko pasApAtra vyakita mATe bhayarUpa bane che. vArasadAra hovAne ja nAte eka pAInI akkala na hoya chatAM e bhayane paNa paisA vaDe kharIdI zakAya che ane paise badhuM ja ucca netAnI bAjumAM ja ghaNA lokonA Asana jAmI jAya che. kharIdI zake che paNa jyAre paisAvALo AdamI badanAma bane ane hArparanA taMtrI kahe che ke paisAnA pUjArI leke "substitute the qTI paDe tyAre jagatamAM tenA pratye koIne sahAnubhUti thatI nathI. magical substance of money for the substance of kAti bhaTTa mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI 400001.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MA, By South 54 Licence No.: 37 buddha jIvane mAha jainanuM navasaMrakaraNa varSa 39 : aMka: 22 muMbaI, 16 mArca 1977, budhavAra zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 10, paradeza mATe ziliMga : 30 chUTaka nakala -50 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha ne paMcotera pUrAM 11mI mArcanA dine mane potera varSa pUrAM thayAM. A saMtoSa thAya eTale darajaje kAma karI zakAtuM nathI. mArA pUratuM divasanI huM bahu rAha jone hato. chellA varSamAM mahinA ane kahyuM ke, huM jyAM houM tyAM bIjA sAthIo mArA upara vadhAre AdhAra divase gaNate. ATalI badhI AturatA kema hatI te mane paNa sama- rAkhatA thAya che. keTalIka vakhata ema thAya che ke je thavAnuM hoya jAnuM nathI. eka kAraNa ema hoya ke 75 varSa sudIrgha AyuSya che. te thAya paNa mAre te chUTA thaI javuM jethI bIjA krama upADI le. * eTaluM lAMbuM AyuSya prApta thayuM ane te sAthe pramANamAM svAdhya eka bIjI vRtti manamAM che. A anAdi ane anaMta saMsAra rahyuM te vAtane AnaMda thAya che. Ama te mAruM svAcya sadA Ama ja cAlyA karavAnuM che. huM kAMIka karI nAkhyuM ane badhuM palaTAvI nabaLuM rahyuM che. be vakhata moTA oparezana karavAM paDayAM. oNkaTaroe nAkhuM evo garva karavAnuM koI kAraNa nathI. huM badhI pravRtti karuM TI. bI. kahyo, pachI kesara kahyuM, 75 varSanuM AyuSya bhogavIza e chuM paNa manamAM eka prakAranI udAsInatA athavA anAsakita che. bharose mane na hatuM. eka rIte ema kahI zakuM ke mArI daDha IcchA- gItAmAM kahyuM che. zakitathI dIrdha AyuSya ane svAthya jALavI zako chuM. sAthe Izvarane yaH sarvatrAna misneha, stattatprAyya zubhAzubham, meTo anugraha mAnuM chuM. nAbhinanyati na dveSTi, tasyaprajJA pratiSThitA. A divasanI rAha joto tenuM bIjuM paNa eka kAraNa che. ghaNA Asakata nahi je kayAMya maLe kaI zubhAzubha samayathI manamAM che ke 75 varSa pUrAM thAya eTale mAre pravRtti ochI na kare harSa ke dveSa, tenI prajJA thaI sthira. karavI ane citana - manana pAchaLa vadhAre samaya Apo. mAruM anabhignehano artha Asakita rahita ema karyo che. zabdArtha jIvana sArI peThe pravRttimaya rahayuM che. mArAmAM virodhAbhAsI vRttio che snehathI rahita, eTale udAsInatA. jouM chuM. pravRtti vinA huM rahI zakato nathI. chatAM nivRttinI jhaMkhanA udAsInatA ke anAsakita hoya te kAmamAM vega athavA dhagaza che. huM mAnuM chuM ke vRddhAvasthA thatAM anubhava vadhe, kadAca duniyA Ave? je thAya te, evI vRtti na rahe? evI vRtti hoya to jene DahApaNa kahe che evuM kAMIka Ave, paNa utsAha maMda thAya che. kAma saphaLa thAya? athavA game tema karI saphaLa karavuM ja evo Agraha sAhasavRtti rahetI nathI. keTaleka darajaje sthitisthApaka vRtti thAya rahe? AnuM ghaNuM vivecana thaI zake te huM jANuM chuM. huM to mAtra che. utsAha ane sAhasavRtti vinA pragati thatI nathI. vRddhoe mArA mananA bhAvane nirdeza karavA pUratuM, mArI mA vRttinI noMdha vAnene sthAna ane taka ApavAM joIe. paDakhe rahI salAha lauM chuM. Ape paNa temanA mArgamAMthI khasI javuM joIe. ApaNA vinA . A praznanI eka bIjI bAju mArA manamAM che ane jeNe nahI cAle e bhAva kADhI nAkhavA joIe. ApaNAmAM vRddho- mane pravRttimaya rAkhyo che, tenI paNa noMdha karuM. vasthAmAM vAnaprastha ane chevaTa saMnyAra che. te jIvananuM vaijJAnika A jagatamAM zubha - azubha, sata - asata, zreya - prema, Ayojana che. It is a scientific scheme of life ghaNA ne nA dvandra satata cAlyA kare che. tene saMgharSa che. eTale darajaje zubha, vRddhAvasthA bhArarUpa lAge che kAraNa ke jIvanamAM vaividhya nathI hotuM sata ane zreyanuM palluM UMcuM rahe, teTale darajaje prANImAtranuMlyANa ane AtmanirIkSaNanI Teva nathI. daSTi bahirmukha hoya tyAre bAhya che. tema kravAmAM dareka manuSya nimitta banI zake che. banavuM ja joIe. pravRtti baMdha paDatAM aMtara zUnyatA Ave che. aMtarmukha daSTi hoya ane jokasaMgraha arthe teNe pravRtti karavI joIe. temAM tenuM potAnuM paNa citana, manana hoya to eka agAdha AMtara jagatano paricaya oya che. A kartavyamAMthI chUTI na zakAya. anAsakitanA nAme pramAda thAya che. na sevAya. te paNa, koI vakhata manane ema thAya ke pAramArthika nivRttinI jhaMkhanAnuM bIjuM paNa eka kAraNa che. eka samaya pravRtti paNa kayAM sudhI? , evo Ave ke jyAre manane savAla thAya, kayAM sudhI pravRtti paMcotera varSa pUrAM thayAM tyAre AvA vicAro manamAM Ave che. karavI ane zene mATe? AjIvikA mATe jene anivArya hoya tenI jIvananI dizA have kevI haze te jANatA nathI. koI AkAMkSA vAta judI che. paNa evI jarUriyAta jene nathI tevAe A vicAra rahI nathI. There is a sense of fulfilment. karavo ja joIe. pAramArthika pravRttimAM vadhAre samaya Ave tema sarva rIte kRtArthatA anubhavuM chuM. mAruM jIvana lAgaNIvaza nathI, kahevAya che. AvI pravRtti paNa meM ThIka pramANamAM karI che. have mukhyatve buddhipradhAna che. jIvana ekadhAruM tata vahetuM rahyuM che. temAM paNa bahu. dila nathI. eka kAraNa e che ke AvA kAmamAM temAM caDa- utara nathI. garIbAI, mAMdagI, joyAM che. paNa tenI kAMI jeTalo samaya ane zakita ApavAM joIe teTalAM have ApI zakAtA asara rahI nathI. kharI rIte, sAcuM du:kha, Real suffering nathI. tyAM paNa zArIrika maryAdA ane utsAhamaMdatAne A kAraNe mane anubhavavuM . paDayuM nathI. ' du:kha jIvananuM rasAyaNa che. kahevAya che. AvI pravRtti karaNa e che ke AvA kAmamAM asara rahI nathI. kharI rIte jIvananuM rasAyaNa
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 pacAvI zake tenA AtmA baLavAna baneM che. na pacAvI zake te bhAMgI paDe che. eka vAtanI dRDha pratIti thaI che. Atma saMyama te ja sukhanuM kAraNa che. jene potAnI jAta upara kAbU nathI te vyakita sAcA sukhano anubhava karI zakatI nathI. saMjogA baLavAna che. mANasanA jIvanane ghaNI asara kare che. paNa aMte sukhadu:kha peAtAnA hAthanI vAta che. mANase AtmanirIkSaNa satata karatA rahevuM joIe. prabuddha jIvana paMceAtera varSanA bhUtakALa upara daSTi nAkhuM chuM tyAre saphaLatA - niSphaLatAnA koI bhAva nathI. eka ja lAgaNI che. mArI AsapAsanA lokone keTalo prema ApI zakayo chuM ane keTalA meLavyo che. A bAbatamAM saMteSa che. bhagavAna buddhe cAra Arya satyA zodhyAM. temAMnuM prathama satya e ke jagatamAM du:kha che. janma, jarA, vyAdhi, mRtyu, priyanA viyoga, apriyanA saMyoga, A badhuM che. zA mATe che e prazna pUchavAno artha nathI. che te hakIkata che. paNa bIjuM ghazu du:kha mANasa pote potAnA svArtha ane lebhathI UbhuM kare che. peAte du:khI thAya che ane bIjAne vinA kAraNa du:khI kare che. jIvana yAtrAne aMte mANasa eTaluM ja kahI zake ke meM IrAdApUrvaka koIne du:kha ApyuM nathI. ane bane teTalAnuM du:kha ochuM karavAnA prayatna karyo che. teA jIvana dhanya che. tethI aMtima prArthanA che. na tvaham kAmaye rAjyam, na svargam nApunarbhavam : kAmaye duHkha taptAnAm prANinAm ArtinAzanam rAjya - eTale ke sattA - nathI jotI, svarga eTale ke sukhIpabhAga nathI jatuM. apunarbhava eTale ke meAkSa paNa nathI jotA. eka ja prArthanA che ke du:khathI tapta thayela prANIonA du:khano nAza karavAnI bhagavAna zakita Ape. 11-3-77 -cImanalAla cakubhAI cUMTaNI ane prajA matAdhikAranI kiMmata ochI na AMkatAM teno upayoga AgAmI cUMTaNImAM sabhAnatApUrvaka ane nirbhayapaNe karavAnI salAha prajAne jANItA dhArAzAstrI seAlI seArAbajIe ApI hatI. muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita vyAkhyAnamAM 'cUMTaNI ane prajA' upara atyaMta muddAsaranuM chatAM paNa tAjetaramAM banelI akhabArI svAtaMtrya ane nyAyasvAtaMtrya aMgenI anicchanIya ghaTanAo upara potAnA manopradezanA sAtvika roSano raNakAra ApatuM A pravacana hatuM. zrI sAlI sArAbajIe matadArone cetavaNIbharI chaTAmAM AgrahabharI apIla karI hatI ke AgAmI cUMTaNI mATe je umedavAro tamArI pAse mata mAgavA Ave temane tame be mahattvanA savAla pUchaze: (1) akhabArI svAtaMtrya aMge tamAruM valaNa zuM che? (2) nyAyataMtranI svataMtratA aMge tame zuM mAno che? jo teonA pratIbhAva A be pAyAnI svataMtratA pratye nakArAtmaka hoya to tame temane jarUra mata na ApatA. temaNe bahu ja spaSTa bhASAmAM chatAM saraLa rIte e jaNAvyuM hatuM ke vartamAna saMgharSa e svAtaMtryanI laDAI karatAM saheja paNa AchA UtaratA nathI. tA. 16-3-'77 dAkhave che, teo sabhAmAM jatA nathI. rAjakIya tulanAtmaka carcA karatA nathI. ... hakIkate temane lAge che te svAdhInatAmAM rahevA lAyaka nathI. vakatAnuM svAgata karatAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe khAsa karIne kaTokaTI pachI zrI sAlI seArAbajIe svAtaMtrya mATe ApelI sevAone biradAvI hatI. bhAratIya prajA tathA uMcca varganI rAjakAraNa pratyenI potAnI nArAjI vyakata karatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke A prajA potAnI sADI paheravAnI pasaMdagI, AvatI kAlanI ke sAMjanI rasAI, herasTAIla vigere bAbatamAM carcA karavAmAM ghaNA samaya gALe, para'tu rAjakAraNa e 'gaMdavADa'che ema batAvI tenA pratye udAsInatA temaNe jaNAvyuM hatuM ke kuladIpa nAyara hAya ke jasTIsa nathavANI hAya, 'sAdhanA' hoya ke 'himmata' hoya - zrI sAlI seArAbajInI sevAo hamezAM upalabdha ja hAya ane keTalIka vakhata gAMThanA gApIcaMda ! zrI cImanabhAIe jaNAvyuM hatuM ke zrI rAjamAhana gAMdhInuM 'himmata' e kharekhara ja A dezanI 'himmata' che! mAnavInA haiye svAtaMtryanA hutAzana jhaLahaLato hoya tema sAlI sArAbajIe mAnava adhikAra' aMge thayelA atyAcArone sakhata rIte vakhoDI kADhayA hatA ane aTakAyatIonI 'ThaThThA ' karavAnI vRttine jhATakI nAkhI hatI. ' mahArASTranA eka variSTha pradhAnazrIe mRNAla gArenI mukita pachI evuM vidhAna karyuM hatuM ke, aTakAyatamAMthI chUTayA bAda zrImatI gArenA gAla gulAbI jaNAya che evA vidhAna pra potAnI sUga vyakata karatAM temaNe evA TANeA mAryo hato ke jo ema ja hoya to 'sattAdhArIo svaicchika rIte eka mahinA aTakAyata heThaLa jAya ne potAnA gAla gulAbI banAve!' aTakAyata heThaLa mRNAla gorene paDelI muzkelIo aMgenA citAra Apyo hato ane zrI seAlI sArAbajIe jaNAvyuM hatuM ke hajI paNa zrImatI gArene temanI aTakAyatanuM kAraNa jaNAvavAmAM AvyuM nathI. akhabArI svAtaMtryanI jyota jalatI rAkhavAmAM AvI hota, maMtrI paranA patra chApavA devAmAM AvyA hota ane taMtrIone TIkA karavAno adhikAra chInavI na levAyo hota to sarakArane ja lAbha thayo hAta, evuM pratipAdana karatAM zrI sAlI serAbajIe jaNAvyuM hatuM ke kuTuMbanayojana ane bAbuzAhI sAme saraLatAthI kAma laI zakAyuM hota. nyAyataMtra uparanI tarApa aMge temaNe bhAre TIkAso cheDayAM hatAM ane jaNAvyuM hatuM ke baMdhAraNa sudhArA aMgeH hAIkorTa para tarApa mAravAmAM nathI AvI evI dalIlo karanArAo ahA maMca upara koI paNa jagyAe carcA karavA taiyAra che? nyAyamUrtionI badalIo, bhayanuM vAtAvaraNa, kAyadAmAM pheraphAro ane adAlate javAnA chInavAyelA adhikAro aMge savistAra vigato ApatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke vizvanA aneka dezane ApaNA nyAyataMtra ane enA cukAdAo upara garva hato ... teo tenA UMDANathI abhyAsa karatA hatA ane te pramANe vartavA prayAsa karatA hatA, paraMtu kaTokaTI pachI A vartuLo ja enA prazna pUchavA lAgyA hatA ke A cukAdo kaTokaTI pahelAMnA che ke pachIne! kaTokaTI daramiyAna akhabArI sensaranAM keTalA ADedhaDa upayoga karavAmAM Avyo hato tenA keTalAka rasaprada dAkhalA paNa temaNe TAMkayA hatA ane jaNAvyuM hatuM ke "je samAcAra na chApavA' te aMgenI sUcanAo sensara dvArA ApavAmAM Ave tyAra pachI akhabArI karmacArIone jANa thatI hatI ke "AvuM kaMIka thayuM hatuM' ane pachI teo pUrA samAcAra meLavatA! temaNe jaNAvyuM hatuM ke je akhabAro mukata hoya to koI paNa vyakita 'saramukhatyAra' banI zake nahIM ane tethI ja sauthI pahelA bhAga akhabAronA levAmAM Avyo che,
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-77 zrI sAlI sArAbajIe jaNAvyuM hatuM ke kharekhara to ApaNe prAyazcita karavuM joIe. bhAvI peDhI ApaNI sAme AMgaLI cIMdhe nahIM te pramANe vartavuM joIe. tamAruM kALajuM kaThaNa hovuM joIe ane cUMTaNImAM tame tamArI nAgarika pharaje nirbhaya rIte ane sabhAnatA pUrvaka adA karajo. prabuddha jIvana temaNe pravacana zarU karyuM e pahelAM bharacaka tAtA oDiToriyamanA zrotAone be miniTa UbhA thaI jemaNe 20 mahinAnA kaTokaTInA kALamAM sahana karyuM che te mATe mauna prArthanA karavA vinaMti karI hatI. pravacanane aMte zrI sArAbajIe ujajavaLa bhAvinI kAmanA vyakata karI hatI. gAMdhIjInA pautra ane 'himmata'nA taMtrI zrI rAjamAhana gAMdhIe pote vicAro noMdhI rAkhelA muddAone AdhAre pravacana zarU karatAM pahelAM samagra bhAratIya prajAvatI zrI sAlI sArAbajInA AbhAra mAnyo hato. zrI rAjamohanadAsa gAMdhIe pote zA mATe A jaMgamAM UtaryA che tenA keTalAMka kAraNA ApyAM hatAM. temAM juThANAM, vacanabhaMga, jelayAtrA, vyakitavAda, rASTrapati - vaDApradhAnane kAnUnathI para karavAnA kAyadA, kuTuMbinayojananA trAsa, jyaprakAza nArAyaNa jevA netAnI badalI vagerene samAveza thAya che. janatA pArTI sAmenA sattAdhArIonA vidhAnonuM temaNe potAnI rIte khaMDana karyuM hatuM . mahAtmA gAMdhInI samAdhI rAjhATa khAte kaTokaTI daramiyAna prArthanA vakhate potAnI sAthe tathA AcArya kRpalANI tathA anya sAthIo joDe je azobhanIya vartAva karyo hatA tenI chaNAvaTa karI hatI. sarvodaya netA zrI jyaprakAza nArAyaNa sAthe karavAmAM AvelA vyavahAra aMge temaNe ghaNI ja nArAjI vyakata karI hatI ane kahyuM hatuM ke temanA jevI vyakitanI aTakAyata karI ekalA rAkhavAnA kAraNe ja temanI tabiyata paNa bagaDI hoya. temaNe jaNAvyuM hatuM ke koI paNa rASTranI pragati mATe 'zista' anivArya che ane 'himmata' mAM ame A bAbata upara khAsa bhAra mUkayo hatA. zrI rAjamAhana gAMdhIe jaNAvyuM hatuM ke kaTokaTI cAlu rAkhavAnA kAraNeA kramaza: badalavAmAM Ave che. pahelAM ratika vAta hatI, pachI kaTokaTInA Arthika lAbhanI vAta sAme dharavAmAM AvI ane have dANacorInI vAtane AgaLa dharavAmAM Ave che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke A tamAma kAraNeA ghaNA ja bAdA ane nApAyAdAra che. zrI rAjamAhana gAMdhIe potAnA pravacanamAM samagra rIte janatA pArTI tathA tenI nItionA joradAra bacAva karyA hatA. saMkalana: kanu mahetA AbhAradarzana mane paMcAtera varSa purA thayAM te prasaMge muMbaI jaina yuvaka saMghe eka abhinaMdana samAraMbha yojyo. mAre mana A abhinaMdana karatAM mArA lekhasaMgrahanA pustaka 'avagAhana'nuM te divase prakAzana thAya te vadhAre mahattvanI vAta hatI. tenA lakhANAmAM mArI jIvanadaSTinI jhAMkhI thaze. tethI A samAraMbhamAM sAhityakAra mitro vakatAo hatA. A pustakanuM prakAzana mArA janmadine thAya te mATe bhAI yazavaMta dozI ane Do. ramaNabhAI zAhe athAka parizrama laI jhaDapathI te taiyAra karyuM. A samAraMbhamAM bhAIo ane bahena sArI saMkhyAmAM hAjara hatA. temAMnA ghaNAMne aMgata maLavAnI IcchA hatI. huM te sIne maLI na zakyA te mATe kSamA cAhuM chuM. temAMnA keTalAka bhAIo ane bahenoe patra lakhI zubhecchA pAThavI che. bIjA ghaNAM bhAIo ane bahena muMbainA ane bahAranA, taraphthI zubhecchAnA patrA khUba sadbhAvabharyA maLyA che. A saiAna AbhAra mAnatA aMgata javAbA lakhI nathI zakatA te mATe teo mane kSamA karaze. te saiAnA aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnavAnI A taka lauM chuM.. cImanalAla cakubhAI zAha prabuddha jIvana"nA 21 me aka "prabuddhajIvana"nA gayA 21mA aMkanI nakalAnI jarUra che te jemaNe vAMcI lIdhA hoya, ane enI jarUra nahAya to te kAryAlaya para mekalI ApavA vinaMtI che. kharakharA jha (achAMdasa) ame kharakharo karI AvyAM ! savAranA chApAmAM ja joyuM ke "AThathI dasamAM besaNuM che " eTale jaldI jalda, paravArIne phoMcI gayAM emane ghera. keTaluM lAka hatuM emane tyAM! ApaNe AvyAMnI khabara paNa nA paDe koIne ! paNa vaLI sAthe nasIbe emanAM bahena ne kAkInuM dhyAna paDayuM amArI para (cAlo ApaNI hAjarI te pUrAI gaI !) 66 thoDI miniTo bAda be hAtha jeDIne ame bhAra nIkaLI gayAM, (hAza, chUTayAM e bhArekhama vAtAvaraNathI !) daravAjA pAse caMcaLabahena maLatAM khabara paDI ba ... dhI vAtanI ke AmAM polIsa - kesa kema thayelA vigere vigere ghaNuMya jANavA maLyuM. (ema to caMcaLa bahena hoMziyAra che, jayAM hoya tyAMthI badhuMya jANI Ave ne), huM! have tAla beTho. badhI vAtanA - A besaNAmAM ramAnA pIyariyAM kema koI nhotAM dekhAtAM, ane gaMgAbAnA moM para te AMsu paNa jANe magaranAM ja ke? khera, javA do e badhI lappana chappana ! ApaNe to jaI AvyAM ne? javuM to joIe ja ne ? nahitara koI kahe... lekamAM rahevuM ne aLagA kema rahevAya? emAM te ApaNuM kharAba dekhAya! zuM? zuM pUchayuM - ramA vahunuM? bicArI hamaNAM ja paraNI ne AvuM thayuM! are paNa ene joI ja che koNe? eya kharI aMdara ne aMdara ja bharAI rahI ! ATalA badhA loko ene tyAM Avene e (mArI beTI) bhAra paNa na nIkaLe? cAlo, javA do enI vAta ! enuM to bhaluM pUchavuM ! paNa ApaNe to jaI AvyA, eTale eka kAma to patyuM ne? koNa ? zuM kahyuM? nIcethI bUma na pADo, huM AvuM ja chuM. lagnamAM javAnuM moDuM thaze? hA, A ghaDIye AvI. paNa jarA dhIme bolo ne koI sAMbhaLI jaze te kaheze besaNAmAMthI tarata lagnamAM? vAMdho nahIM, AvuM ja chu basa, A sADalo badaluM eTalI ja vAra........... 215 - gItA parIkha
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 prabuddha jIvana tA. 16-3-77. bi karuNuM khuvArI "TaNIo Ave che ane jAya che. Avate varSe ane phelAI, kAraNa ke sarakAre mUrkhAI karIne akhabArono sAda gUMgaLAvI AvatAM varSomAM vadhu cUMTaNIo Avaze. AthI cUMTaNImAM nAkhyo hate. sArI praNAlikAe paDe te Avazyaka che, jethI bhaviSyamAM jayAM cUMTaNInI jAherAta thaI ane akhabAranuM moTuM tenI viruddha vartana karavAnuM du:sAhasa kaI na kare. sauthI moTA, jUnA, khulluM thayuM tyAre A atireka sAme prazyaprakopa saLagI uThayo, virodha pakSane sarakAra ane koMgresa sAme jhIMkavA mATe eka sabaLa rASTrIya ane sattAdhIza pakSa tarIke koMgresanI pahelI pharaja che, ke zastra maLI gayuM. teo kuTumbaniyojanane zAbdika Teko ApIne - alapajIvI lAbha ane geralAbhane khAtara te yogya praNAlikA atireka sAme prajane uzkeravA lAgyA. pariNAme sarakAre vadhyIkaraNa na paDe. jhuMbeza paDatI mUkavI paDI. sarakArI ane ardhasarakArI nokarI paranuM A cUMTaNI yuddhamAM be khuvArI thaI che. eka satyanI ane dabANa, kheMcI levuM paDayuM. tene artha to e thayo ke sau koIne bephAma bIjI kuTumbaniyojananI atyaMta Avazyaka yojanAnI. vasativadhAro karavAnI chUTa che. kAraNa ke rAjakIya pakSo cUMTaNI jItavA mAge che. yuddha caDanArA ema mAnatA hoya che ke yuddhamAM, premamAM vaDA pradhAne cUMTaNInI jAherAta pachI tarata kaTokaTI UThAvI lIdhI ane cUMTaNImAM koI zastra ayogya nathI. gAMdhIjI kahI gayA che ke hota, badhA rAjakIya aTakAyatIone vinAvilaMbe choDI mUkyA hota sAdhya pavitra hovuM joIe eTaluM basa nathI, te saddha karavAnAM ane sarvapakSonI pariSada bharIne cUMTaNI mATe AcArasaMhitA ghaDI sAdhana paNa pavitra hovAM joIe, paNa A cUMTaNI yuddhamAM koI hota te ghaNA anartha dAbI zakAyA hota. gAMdhIjIne anusaryA kharA ? gAMdhIjInA nAme segaMda te ghaNA ye paraMtu ahIM strIhaTha, rAjahaTha ane saMjayanI) bALahaTha khAdhA. pariNAme pahelI khuvArI satyanI thaI. moTA bhAganA vaNAIne gAMTha vaLI gaI che. vijyagupta maurya umedavAre ane temanA TekedAro jidagImAM jeTaluM beTuM bolyA zrI cImanabhAinA pustaka "avagAhana'nAM hatA tenAthI vadhu be mAsanA cUMTaNI saMgrAmamAM belyA ane beTuM - prAptisthAne AcaryuM paNa kharuM ! pariNAme pahelI khuvArI baMne pakSonA hAthe sattAnI thaI. ghaNA evA vicArazIla matadAre paNa hatA ke jeo avagAhanamAM zrI cImanabhAInA vividha viSayo paratvenA - cintanasabhara lekhone samAveza karavAmAM AvyuM che. 312 pAnAnA bemAMthI eka paNa pakSane pitAne Teko ApI zakyA nahi. kAraNa ke A pustakanI kiMmata aDhAra rUpiyA rAkhavAmAM AvI che paNa koInA hAtha cokhA na hatA. pharaka mAtra mAtrAno hato. je AkSepa 'prabuddha jIvananA grAhako, saMdhanA cAlu sabhyo temaja AjIvana khoTA hatA athavA je apakRtye pote paNa karyA hatA tenuM daSAropaNa sabhyane e rUA. 12-00mAM ApavAmAM Avaze. sAmA pakSa para karavAmAM paNa ghaNAe saMkoca na anubhavyuM. ghaNAM bhAIo taraphathI A pustakanI mAMga che paNa darekane yuvakasaMghanI ophise AvI laI javAnuM anukULa na thAya tethI mANasa mAtra bhUlane pAtra che ane rAjakAraNamAM paDelA hAla turata nIcenA sthaLoethI pustaka maLe tevI vyavasthA karI che. AgevAno temanI lAMbI kArakirdI daramiyAna bhUlo karatA hoya che, bahAragAma mATenI vyavasthA have jAhera karazuM. paNa kaI bhAI athavA - paNa pitAnI bhUla kabUla kare evA te mAtra gAMdhIjI ja hatA. saMsthA 25 athavA tethI vadhAre nakalo maMgAvaze to temane AjanA AgevAne eka bhUla chupAvavA bIjI bhUla kare che ane mekalavAnI vyavasthA karIzuM. Ama bhUlanI paraMparA cAlI Ave che. je rAgadvepa vinA, (1) me. cImanalAla zAha enDa ka. selisiTarsa, A ekajhAminara presa bilDiga, dalAla sTrITa koTa, niSpakSapaNe vicArI zake che temanI daSTie chellA 20 mAsamAM muMbaI-400001. Te.naM. 271319 AgevAnanI pratiSThA vadhI nathI. cUMTaNITANe ToLAbaMdha pakSAMtara (2) (2) zrI subodhabhAI ema. zAha thayA. jo sAmA pakSamAMthI koI pakSAMtara karIne Ave che tenuM AvakAra C/o me. esa. ema. zAhanI ka. pAtra zuddhikaraNa thayuM kahevAya, jo potAnA pakSamAMthI koI ja rahe te 19, beMka sTrITa, keTa, muMbaI-400001. Te. naM. 259897. te droha, dage ane pIThamAM khaMjara bhoMkavA samAna gaNAya. seMkaDo (3) zrI cImanalAla je. zAha C/o, me. zAha bradharsa, 234, nAgadevI sTrITa, muMbaI-400003 AgevAnomAMthI AMdhamAM eka ja e prAmANika dhArAsabhya nIkaLe Te. naM. 326797. ke jeNe pakSamAMthI rAjInAmuM ApavA sAthe vidhAnasabhAmAMthI paNa (4) zrI zAntilAla TI. zeTha rAjInAmuM ApyuM jethI te pitAnA pakSAMtara para pitAnA matadArone 104, zIvarAma epArTamenTasa, rAmacaMda lena, malADa (vesTa),. cukAda meLavI zake. gujarAtamAM bAbubhAI paTele prAmANikatA muMbaI-400064 Te.. 695999 darzAvI ke jeo saMsthA koMgresa choDI gayA hatA teo potAnI bhUlano (5) zrI pratApabhAI gAMdhI svIkAra karIne pAchA Avaze te ame temane svIkArIzuM, paNa bIjA 7, bI kakaDa niketana, derAsara lena, ghATakopara, muMbaI-400077. Te. naM. 551476, pakomAMthI pAMtara karanArAone ame nahi svIkArIe. (6) zrI mahAsukhabhAI kAmadAra ApaNA jAhera jIvanamAM, uttarottara satya ane prAmANikatAne 9265, sAyana (IsTa) roDa, muMbaI-400022. Te.ne. hAsa thato rahyo che. ApaNe bhautika pragati game eTalI karI hoya 476215 ke karIe, paNa naitika pIchehaTha ApaNuM adha:patana ja karaze. (7) zrI rasikalAla zAntilAla zAha bIjI khuvArI kuTuMbaniyojananI thaI che. dezanI sauthI moTo - 32, maheravAna, menzana, gAMjAvAlA lena, borIvalI (vesTa), dumana vasativadhAre che. pAkistAna, cIna, amerikA ke nakasala muMbaI-400002. Te. naM. 661198. vAdI nathI. sarakAre vaMdhyIkaraNanA avicArI lakSyAMke nakkI karyA ane nAnA mANasane kaTokaTInA chatra nIce moTI sattA maLI. (8) zrI jhAlAvADI sthAnakavAsI jaina sabhA tethI baLajabarI thaI, ati niMdanIya ghaTanA paNa banI, kuTuMba 47, rDo. ema. bI. velakara sTrITa, muMbaI-400002. niyojana pharajiyAta banAvavAmAM nahi Ave evI vaDA pradhAnanI Te.naM. 312870. cImanalAla je. zAha . vAraMvAranI khAtarI chatAM mahArASTra sarakAre pharajiyAta vadhyIkaraNane ke. pI. zAMha ! kAyado paNa pasAra karAvI nAkhyuM. pariNAme ghaNA rAjayamAM te jamI' johukamI vAparavAmAM AvI, tenA karatAM paNa vadhAre aphavAo maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. palAmAMthI pasAra jIvanamAM pragati gotA ja karI
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-77 prabuddha jIvana 217 = = (1). kazI ja javAnA, zikSako ane mane nathI e vartamAna yuganI samasyA ane ukela gaI che e A mAnasika tANa (Stress and Strain)nuM AkharI ane avayaMbhAvi pariNAma che. samagra paristhitinA AmUla vartamAnayuga vijJAnayuga kahevAya che. bhautika kAmanAonI siddhi parivartananI nobata eTalA jorazorathI have vAgavA mAMDI che ke ene mATe vaijJAnika sAdhano ane sAmagrIne upayoga mAnava karI rahyo che. sAMbhaLavA pUratA saravA vijJAnanA kAna thaI gayA che. khAsa karIne pazcimI dezomAM AvuM vizeSa jovAmAM AvI rahyuM che. pahelAM ApaNe kAma karatA hatA te kAMIka saMgIna prApta karavA sAthe sAthe, e dezanA loko mAnasika tANa (tension) karatA hatA. tyAre atyAre e kevaLa Arthika AvazyakatA che ema anubhavI rahyA che evuM paNa jovAmAM AvI rahyuM che. mAnIne karIe chIe. phurasada vakhate ApaNane AnaMda maLe e daihika ane mAnasika IcchApUrti mATe vijJAna eka sacoTa hetuthI vizrAMti karatA hatA, jyAre atyAre ene upayoga mukhyapaNe nimitta che, upAya che. e hakIkata che. amerikA ane rUsamAM vijJAnanA avanavI moja - mAha pAchaLa doTa mUkavAmAM karIe chIe. nAnA aneka AviSkAro thaI rahyA che ane bIjA dezo emanuM anukaraNa gAmaDAomAM paNa samAja bhAvanA sUkAvA mAMDI che, jayAre zaheramAM paNa karI rahyA che. sukha-samRddhimAM mAnavane ALoTate karI devAnI te enAM mULa ja halabalI uThayA che. lagna heka thavA mAMDayA che ane saMsAramAM svarganuM avataraNa karI ApavAnI pratijJA vijJAne ane chUTAcheDA bilADInA TopanI mAphaka ubharAI UThayA che. navI karI hovA chatAM mAnava pote kharekhara sukhI che ema chAtI upara hAtha peDhIne jUnI peDhI akArI lAgavA mAMDI che ane e eTalI hada mUkIne kahI zake ema nathI. * sudhI ke jUnI peDhI bIjI badhI rIte sabaLa hoya te chatAM e nirAbAhya ayazArAmanuM je vijJAna kAraNa banI rahyuM che e vijJAna dhAra jevI banI gaI che. bhaviSyane saphaLa mukAbalo karavA mATe ja ciMtAnuM paNa samAMtara kAraNa banI rahyuM che e vidhinI eka vicitratA Avazyaka evI bauddhika ane hRdayanI saMpadA, vartamAna zALAkIya nathI zuM? zikSaNa ApaNI saMtatine pUruM pADatuM nathI evo AkSepa ane - vijJAna dharA vaijJAAniko mAnavane sAcuM sukha ApI zakayA nathI Aropa, mA-bApa, zikSako ane saMtAna suddhAM jANe ke potAnI e ghaTanA tarapha have e AMkhamIMcAmaNA karI zake ema nathI ema emane kazI ja javAbadArI nathI ema mAnI, zALAo upara karavA lAgI paNa lAgavA mAMDayuM che eTale have potAnA abhigamamAM AmUla gayA che. AvI UthalapAthalanuM zuM kAraNa che e ekadama ApaNI parivartana karavAnI peravImAM e loko paNa paDI gayA che e te najare caDatuM nathI paNa kharI rIte jotAM ApaNe je taMga vAtAvaraNamAM ApaNane maLI rahelA samAcAro uparathI spaSTa lAge che. pariNAme, jIvI rahyA chIe enI ADapedAza ke je mAnasika tANa che te mAnasazAstrane lagatI ghaNI zodha ane auSadhanA AviSkAro vijJAne A badhA viparyAsanuM kAraNa che. e have dhuraMdhara abhyAsIoe karyA ane chatAM dinapratidina vadhatAM jatAM asaMteya, ciMtA, kacavATa, nizcita karyuM che. glAni, kheda, kheTa vagerene e ochAM-jarAke ya ochAM- karI zakahyuM pragati e dhyeya che eTale ene vega vadhAravo e paNa eka nathI. bAhya rIte upayogI thavA vijJAna dhamapachADA mArI rahyuM che dhyeya che, jyAre samagra mAnavasamAja dinapratidina vizRMkhala ane mAnava samakSa anveSaNono eTale moTe Dhagalo khaDakI dIdhuM che ke e banI rahyo che. A hakIkatamAMthI kaTokaTI janmI che. ene apanAvavAnI vAta te ghera gaI paNa ene have suga AvavA mAMDI nivAravA mANase kaTibaddha thavuM ja paDaze. svastha vicAranI bhUmikA che; jIvanamAM svAda rahyo nathI; AnaMdanI anubhUti thatI nathI. upara nirmANa karavAmAM AveluM AcaraNa e eka ja rAha che. paNa A jAzukana citAthI enuM kALaje have khavAI gayuM che. eka pachI taMdurasta vicAraNA lAvavI kayAMthI ane kevI rIte? A lekhamAM ja bIjI ema aneka AzA ThagArI nIvaDI eTale vijJAne ApelI AgaLa jaNAvyuM tema mananuM makAna kkaDabhUsa thaI paDI javAnI aNI sukhanI paDIkIe UlaTuM vikRti janmAvI. mAnavanA samagra saMvedana upara AvI gayuM che. vijJAne jhAMjhavAnA jaLa UbhA karI doDAvyA, taMtranA bhukka UDI gayA che. keTalI hade anukULa thavAya? nirAzAnA paNa aMte thAkI javAyuM. jaLa te na jaDayuM, paNa zakita hatI te ya vadhatA jatA javALa AgaLa mAnava AMtarika zakita gumAvI beTho che. gumAvI. zrImad rAjacaMdra sAcuM ja kahyuM che "lAmI ane adhikAra e bAghA jevo banI gayo che. ene mAnasika taNAva eTale vadhI vadhatAM zuM vadhyuM che te kaho; vadhavApaNuM saMsAranuM naradehane gayo che ke enI sAcI cikitsA mATe e jhaMkhI rahyo che. thavAnuM hatuM hArI javo." sAcA sukhanI vyAkhyAnuM ApaNane spaSTa darzana nathI. te te thaI gayuM. AzAmAM kiMmatI samaya ane zakita gumAvI dIdhA. e darzana nathI enuM kAraNa paNa mAnasika tANa ja che. parivartanahave jAgyA tyAMthI savAra gaNavA e kaTibaddha thaI gayuM che. zIla samayanA takAdAne pahoMcI vaLavA vivekadaSTi barAbara jALavI zArIrika ane mAnasika-dareke dareka roganuM eka madhyavartI sarva rAkhavI paDaze. cirasthAyI tRpti mATe bAhya jagata tarapha najara sAmAnya kAraNa A tANataNAva che ema vijJAna paNa have kabUlI rahyuM pheravavAne badale AMtarakhejanI anivArya AvazyakatA svIkAravAnI che. amerikA ane Itara dezamAM rojabaroja vadhatuM jatuM hadayaroga raheze. visaMvAdI vAtAvaraNamAM saMvAditA sthApI, e dvArA sAcA tathA blaDa presaranuM kAraNa e mAnasika tANamAM raheluM che. nidrAnAza sukhanI anubhUti zodhavI paDaze. vijJAnanA ekadhArA vikAsanA mATe dinapratidina vadhatI jatI nidrAprada ane zAmaka auSadhone vAtAvaraNa vacce mAnavIe potAnI mULagatI sarjanazakita ane upayoga, tathA dArU ane bIDIne vaparAza tANane eka ja kAraNane buddhimatAne pUra bahAramAM khIlavavI paDaze jethI enA astitvane AbhArI che evuM svIkAravuM kone mATe have bAkI rahyuM che? tANanA bhaya UbhuM na thAya. praznane hala karavA vijJAne upAye te eka pachI eka ema ghaNA ApaNe aneka prayoga karI cUkayA chIe. enI sAkhe ItihAsa jayA paNa e paNa have jakha mAre che. pUre che. mAnavanuM aMtima dhyeya AnaMda- prAptinuM che. e AnaMda mAnava ane samAja arthAta vyaSTi ane samaSTi vaccenA saMbaMdhonI koI paNanA bhAge na meLavI zakAya. bhautika sukha e sAcA arthamAM sAMkaLa tUTavA lAgI che ane samAjanI saMvAditA tadana jokhamAI sukha nathI. uparAMta, je sukhanA udaya - asta vAraMvAra thatA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-77 prabuddha jIvana 218 hoya e paNa sAcuM sukha nathI. vijJAne Apela sukha : sagavaDa- kolasa ke paththaramAMthI kimatI naMganuM-ronuM sarjana kare te ja mAMthI hamezAM bIjA sukhanI vR*NI janmatI rahe che. ethI tRptine karI che je zI kavine " mamavI-te ja sAce sAhityakAra, te ja sAco gaNitazA. badale ajaMpe utpanna thayuM che ane e ajaMpAnuM bIjuM nAma ja AMkaDA kula nava che. aAra kula bAvana che. akhAnA mAnasika tANa che. zabdomAM kahuM to jayAM sudhI mAnavI trepaname akSara eTale ke Ivarane jANato-oLakhate nathI tyAM sudhI tenuM jIvana sArthaka thatuM - koIne ema lAge ke samagra du:khaparaMparAnuM kAraNa vijJAna navI. bAvana akSaranA jANakArane nava AMkaDArUpI navagraho naDI che ema mAnuM chuM. e AkSepa hakIkatathI dUra che. kahevAne Azaya zake che. paraMtu jeNe trepanamo akSAra jAmyo che te ajara-amara e che ke vijJAne Apela denane ApaNe sAce upayoga nathI karyo. banI jAya che. nava AMkaDAmAM paNa sauthI pahelAM AMkaDe te zUnya, pachI eka, vaLI, zUnya. zUnya umeratAM jAva. pachI te daza, se vijJAnano AviSkAra karanAra ApaNe ane ene durUpayoga karanAra hajAra, daza hajAra. are anaMta ekaDAnI DAbI bAja nahIM, paNa paNa ApaNe. bAhya jagata ane paristhiti upara ApaNe aMkuza jamaNI bAju jene maDA umeratAM AvaDayuM te gaNitajJa, zAnI, na hoI zake agara hoya te paNa te thoDoka ja hoya. eTale rAga - vijJAnI. mIMDAnI meTAI paNa jANavA jevI, mANavA jevI che. panI paraMparAne pedA thavAnI pUrI saMbhAvanA che. paNa ahiM ja zunyamAMthI sarjana karavAnI zakita agAdha che. pRthvIne AkAra ApaNe sAvadhAnI rAkhavAnI che. rAga-drupanI . AbohavAne mana gaLa che. kadAca, brahmAMDano AkAra paNa goLa haze! kema ke IDAne sAthe ja sIdho saMbaMdha che. AkAra goLahAMge che. ApaNuM jIvana paNa geLa goLa phare che. A badhI carcA pachI huM eka ja niSkarSa upara AvuM chuM ke javA rivartajo sunA du:ni 2. jIvanamAM sukhadu:khanI bharatI-oTa paNa cakrAkAre ja AvatI hoya che. samayanuM paNa cakra vartamAna kaTokaTInI samasyAne sAco ukela manamAM samatAne sthA5 hoya che. jIvananA paiDAnuM, cakanuM sthAna keTaluM amUlya che e ApaNe vAmAM rahe che. sau sArI peThe jANIe chIe-samajIe chIe. tethI ja gaNitamAM - vartamAna yugane maTAmAM moTo roga mAnasika tANa che. mananA zunya ane sAhityamAM pUrNavirAma gALa-chebane palAM. vAge tevAM. gAje tevAM. kahevata che ne ke Dhama Dhela, mAMhe pila! meTA mANase vijJAnane sAcI rIte samajavAmAM ane ukela rahyo che. e vijJAna (big man) paNa pilA ja hoya che ne nakkara hota to bIjA eTale ga. bhagavAna pataMjaline lAgyuM ke paraloka, AtmA, tene oLakhI zakata? kavi dalapate gAyuM che ne ke "pADyuM che te punarjanma, nIti, dharma, badhI vAta ane vAdavivAdo javA dauM boluM temAM te zuM karI kArIgarI: sAMbela vagADe te huM jANuM ke tuM zA che!" zabdomAM kathAthI vadhu vyathA che. samAja upara tIkhaane ahi je mAnavane sAcI zAMtine mArga batAvuM. eTale emaNe tamatamato kaTAkSa che. vaLI, ApaNe sau jANIe chIe tema samAjamAM ganI prarUpaNA karI. thoga eTale zvAsocchavAsanI tAlIma e paNa je bele che tenAM bora vecAya che. mATe jeNe bAra vecavA eka ja artha emane abhipreta hato. A pega- haribhadrAdI jaina hoya, pitAnI jAtanuM pradarzana karavuM hoya teNe bolavuM joIe. AcAryoe paNa digdarzana karAvyuM che je have pachI. sAhitya ApaNane bolatAM zIkhave che, gaNita mUgA rahetAM. paraMtu je bhaNe che paNa gaNatAM nathI. temanI samAjamAM kaMI ja kimata (kramaza:) -'amRtalAla gepANI, hotI nathI. kahevata che ne ke "bhaNyo paNa gaNyo nahIM mAnavajIvana gaNatarIpUrvakanuM hovuM joIe. mANase pitAnI Avaka jAvakanA hisAba rAkhavo joIe. samayAMtare enuM saravaiyuM kADhatAM rahevuM joIe. keTaluM meLavyuM ? ke keTaluM gumAvyuM? je meLave che te kharcI zake - aMkagaNitamAM jevuM sthAna zUnyanuM tenuM jIvanagaNitamAM pUrNa che, vAparI zake che. paraMtu, je kamAte ja nathI te zuM vAparavAnA? jIvanane paNa paropakArArthe vAparavAnuM hoya che. Izvare ApelA virAmanuM. sAhitya e jIvananuM, mAnavajIvananuM gaNita che. Ama te jIvananI pAchaLa paNa teno hetu che, gaNatarI che. mAnavajIvana gaNatarIpUrvaka jIvana jIvatAM zIkhave te gaNita. sAhityamAM saunuM veDaphI nAkhavA mATe nathI. jema sUryanA prakAza, nadInuM pANI, ke hita samAyeluM hoya che. sahita zabda uparathI udabhavyo sAhitya vRkSanuM phaLa-are, koDiyAMne prakAza bIjA mATe che tema paNa zabda. Ama sAhitya e samAjajIvananuM gaNita che, kAraNa ke jIvanane upayoga, alabatta sadupayoga anyanA bhalA mATe tha joIe, je tema na thAya te pachI mANasa ane paththara vacce phera jIvanArthamAM svArtha ane paramArtha badhuM samAI jAya che. arthane- zo? paraMtu Aje banyuM che evuM ke eka mAnavI paththara upara artha hetuH zarIradhArI ! manuSyamAM svArtha to havAne ja. paramArthI vizvAsa rAkhI zake che, paNa potAnA bhAI-mAnavI upara nahIM! te kaIka ja, kadAca sAdhu-saMnyAsI hoI zake, paraMtu du:khanI vAta tenuM kAraNa zuM? Aje mAnavI-mAnavamAMthI jhaDapabhera zraddhA gumAvI te e che ke ApaNe kharA arthamAM svAthI paNa nathI hotAM. "sva"ne rahyo che. Ajane mAnavI chIchare (swallow) banI rahyo che. te pitAnI jAtamAMthI ja jo zraddhA gumAvI rahyo hoya to pachI oLakhyA vagara tene artha eTale ke hetu zI rIte oLakhI paramAmAnI te vAta je zI karavI? AjanA yuvakane dharma e zakAya? mATe te bAIbalamAM kahyuM che ke Know thy self | "dhatIMga lAge che. sadAcAramAM e saDAcAra jete thaI gayo che. tArI jAtane oLakha. tuM tArA dilano dIvaDo thA ne!" A bAhya TApaTIpamAMthI ja te UMce AvatuM nathI. te bhUlI gayuM lAge che ke pote to mAtra vizva--sAMkaLanI eka kaDI mAtra che. tene jagatanuM sauthI vadhu agharuM kArya te pitAnI jAtane oLakhavAnuM. bhUtakALa hato, tene bhaviSyakALa haze evuM te vicArI ja nathI rALakhANa Ama te eka UMDI khANa che. mANasane tenA vakhANa zakate. indriyane bahekAvI bekAra banAvate AjanA yuvaka svecchAthAya te tene game che, tenI koI sAthe oLakhANa thAya to paNa cArI thate jato hoya ema nathI lAgatuM? ApaNuM yauvanadhana tene game che. paNa prazna e che ke jayAM sudhI ApaNe ApaNI veDaphAI rahyAM che. tene yogya mArge vALavuM e ApaNI naitika jAtane oLakhI zakatA na hoIe, tyAM sudhI ApaNane ApaNA pharaja che. yuvAnIne dIvAnI na banavA devAya. sAMITha varSanA jIvanane vakhANa thavA devAne ke koInI sAthe oLakhANa karavAne hakka kharo? traNa saMrakhA bhAgamAM vaheMcI to vIsa varSa e 13 jIvana thayuM. pitAnI jAtane pUchI jovA jevo A agharo-kAre prazna che. jema bAkInA 3/4 jIvananuM zuM? mAnavajIvana UrdhvIkaraNa karavuM joIe. khANa UMDI tema temAMthI kiMmatI amUlya ratna: hIrA, mANeka, AtmAnI unnati thavI joIe. ene mATe yuvaka vargane vicArametI, pannA maLI AvavAnI zakayatA vadhu.rApaNI khANamAM paNa pUrvakanuM bhAthuM baMdhAvI devuM joIe. A badhI bAbate viSe gaMbhIrakiMmatI sa guNe pahelA che. durguNo rUpI paththara paNa che; Ama tApUrvaka vicAravAno samaya najIka, khUba najIka AvI rahyo che. te kolaso, hIre ke paththara Akhare te eka ja kuLanA ne paNa - harajIvana thAnakI zUnya ane pUrNavirAma
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-77 khuba jIvana bharyAbharyAM AMtarajIvananuM pratIka cImanabhAIe "avagAhana"mAM 'paMcAvana varasanA sahavAsa' e lekhamAM lakhyuM che enAthI ja huM mArA vakatavyano prAraMbha karuM chuM : "ekalatAmAMthI bacavA mATe kAma zodhavuM paDe ke bIjAno sahavAsa joIe evuM nathI. mAruM mana bhareluM che. ciMtana-manana niraMtara cAle che. ...mAruM aMtara - jIvana e ja kharuM jIvana che ...je che ane anubhavyuM che te atisaMkSepamAM lakhyuM che." * eTale ke A pustaka emanA bharyAbharyA AMtarajIvananuM samRddha pratIka che. kAgaLamAM emane vAMcIe chIe tyAre eka pratIti evI thAya che ke jANe ApaNe emanA vicAranA yAtrAsaMgha sAthe vihAra karIe chIe. emanI vicAralIlAne anubhava athavA zAnanI bhoMya che. manamAM UcharelA vicAranA cheDane teo sIdhA ja kAyama mATe vAvI de che. To enclose an eternity in a square-foot of paper" e cImanabhAInI ciMtanazIla kalamanI lAkSaNikatA che. emanI vicAralIlA e buddhino prapaMca nathI. zetara ja para pyAdAM pheravavAnI ramata ke karAmatamAM emane rasa nathI. emanI kalamanI gati sIdhI ane soMsaravI che. romenTika DhabanI rajhaLapATa karavAnI emanI kalamane Teva nathI. emanI pAse zailI che-paNa zailInA dekhADA vinAnI, cImanabhAImAM vANInI saraLatA che, kAraNa ke vicAranI spaSTatA che. zabdonI aTapaTI vAkayaracanAothI emane koIne gUMcavavA nathI ke emane koIne AMjavA nathI, e AtmadarzananA jIva che, bAhya pradarzananA nahIM. emanI vicArapaddhatimAM koI aMgata khUNAkhAMcA nathI. aMgata bAbatono paNa e binaaMgata rIte vicAra kare che ane binaaMgatane paNa eka kSaNa aMgatanA kendrathI joI levAnuM cUkatA nathI. rAjendra zAhanI eka paMkita yAda Ave che: "jIvananuM jarA Aghe rahIne karuM ahIM darzana Aghe rahIne eTale sthULa dUratA nahIM paNa svastha tATasthya. emanAmAM vyApa che, paNa UMDANane bhAge nahIM. kaho ke UMDANa ane vyApa emanI jIvanadRSTimAM samarasa thaI gayAM che ane eTale ja e kevaLa jaina dharma vize vAta karI zake che evuM nathI, 'rAmAyaNa' ane 'mahAbhArata' vize paNa mukata mane varasI zake che. ItihAsa, samAja ke dharma, rAjakAraNa ke hRdayakAraNa, vyakita ke vibhUti, e kazA para paNa aMgata Azayane vacamAM lAvyA vinA ciMtana karI zake che. navesarathI vicAravAnuM Ave ta potAnA vicArone pharIpharIne tapAsI jue che, cakAsI jue che ane koI paNa vaLa ke vamaLa vinA gUMca ukela ANe che. 29 emanI vAtamAM karyAMya Abara nathI. je vAta Ave che ene koI paNa prakAranA vAghA ke jarakazI jAmA vinA te mUkI zake che. emanI ADaMbararahita namratA juo! "mane yAda che tyAM sudhI 1935-'36 thI Aja sudhI koI varSe mAruM eka vyAkhyAna na hoya ema banyuM nathI. paramAnaMdabhAIno Agraha raheto ane mane paNa AnaMda thato. tyAre mane gujarAtImAM bolavAno abhyAsa nahoto. A vyAkhyAnothI mane ghaNA lAbha thayo.* "munazInuM jAhera jIvana' viSe lekhamAM eka ja zabdathI munazInI Extrovert Personality ne khyAla Ape che: "1952nI cUMTaNI pachI zrI munazIne uttara pradezanA gavarnarapade mUkayA. munazI mahAlI zake evuM A sthAna hatuM. " * cImanalAla cakubhAI zAha, 'avagAhana', pra. A. muMbaI, muMbaI jaina yuvaka saMgha, 1977, pR. 301. * ejana, pR. 267. * ejana pu. 265. rAjakAraNa viSe meM ghaNu lakhyuM che. paNa huM rAjakAraNanA jIva nathI. rAjakAraNa prajAjIvanane gherI vaLyuM che tethI tene viSe lakhavuM paDe che. mArA abhyAsano viSaya che, tattvajJAna ane keTaleka darajje sAhityavAcana karatAM, meM manana vadhAre karyuM che. -ejana be bAla. cImanabhAI pote ja peAtAnA vidyArthI che. hA, emanA bhItaranA khaMDamAM pleTo, sokreTisa, zrImad rAjacandra ane gAMdhIjInI ciraMtana chabIo che. dekhItI rIte cImanabhAI vAta ApaNI sAthe kare che, paNa guphategU A cAra jaNa joDe ja kare che. jemanAmAM tattvajJAnanI ThAvakI, Tharela, zAMta pharti che ane tanI zuddhi che evA cImanabhAInuM vyakitatva atyaMta saMvedanazIla che. paNa saMvedanazIlatA dekhADatA nathI. kAlelakare kAMka kahyuM che, 'na hoya tene ja dekhADavAnuM hoya che," emanI saMvedanazIlatA javALAmukhInI jema bhItarathI prajaLI rahI che, nahIM to AvuM lakhI zake ?- 219 "sAljhenitsinanAM pustako vAMcatAM ruMvADAM UbhAM thaI jAya che. vAMcI zakAtAM nathI. mAnavI ATalo krUra thaI zake ? paNa ApaNI AsapAsa joIe chIe tyAM paNa je ThaMDI krUratA che te aMtaranAM dvAra khullAM hoya tene japIne sUvA na de." * sekreTise je kaTorAmAM jhera pIdhuM ene Aje thUMkadAnI tarIke upayoga thAya che. tyAre emane zuM thatuM haze, e jANavA mATe 'prabuddha jIvana'nA taMtrIlekhA vAMcavA joIe. vyakitanI ane jIvananI emanI aMtima kasoTI A ja rahI che. "dareka mANase vicAravAnuM ke teNe A saMsAramAM rahI bIjAnA du:khamAM umero karyo che ke kAMI ochuM karyuM che?" + emane chIcharI anyazlAghAmAM ke AtmazlAghAmAM rasa nathI. samAje emane aDhaLaka premathI gherI lIdhA che. mAnavadharmI cImanabhAI badhAnA premane mAthe caDAve che, paNa enI gUMgaLAmaNane anubhavyA vinA bahu siphatathI nispRha rahIne bahAra AvI zake che. saMsthA sAthenA ane vyakita sAthenA emanA jalakamaLavata saMbaMdhI viSe emaNe ahIM aNasAra Apyo che. "koI saMsthA sAthe manane bAMdhyuM nathI. koImAMthI chUTA thatAM lezamAtra saMkoca thAya tema nathI. hakIkatamAM have, kramaza: chUTA thavAnuM vicArI rahyA chuM.' + "saMsAra sAthe premabaMdhanathI prabaLapaNe mane bAMdhI rAkhanAra be baLA hatAM. mArI patnI ane mArI mAtA. mArI patnI karatAM paNa mArI mAtAnuM vadhAre. banne gayAM. mArI ekalatA vadhatI jAya che te sAthe aMtaranirIkSaNa vadhe che.' speniza kavi lArkAe potAnuM sanmAna thAya eno virodha karelo. Organised applause sAme emane sUga hatI. cImanabhAI, ame ahIM tamane khAtarI ApIe chIe ke ahIM vyavasthita tALIonA gaDagaDATa nathI; paNa jApAnamAM hoya che evI, athavA ApaNI gajhalamAM hoya che evI free play arrangement che. aMte eTaluM kahIne viramIza : tamArI khurazI para beThelA siddhi puruSanI pAchaLa tamArAmAM vaselA ciMtanapuruSane huM cUpacApa beThelA jou chu. tALIono gaDagaDATa vIjaLInI jema paDe to paNa tamArA maunanA zikharane kazuM ja thAya ema nathI. tamArAmAM rahelA ciMtakane, maunanA zikharane praNAma karuM chuM. -sureza dalAla * ejana, khu. 48. 4 ejana, bru. 49, - ejana, pRSTha 304. 0 ejana pR. 306 tA. 11 mArca 1977nA dinezrI cImanalAla cakubhAI zAhanA amRtamahotsava prasaMganuM vakatavya.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-77 cirAga jalA nahI.... nlAnA abula kalAma AjhAdane eka lekha vAMcI saunA hAla atyAre AvA che : rahyA hatA, emAM eka phArasI zera para najara coMTI gaI- mukhasara hAle - cazma - dila yaha hai, juja mehabbata hara burdama Isako ArAma usako khvAba nahIM. suda dara mahezara na dAsta --TUMkamAM AMkha ane dilanI hAlata evI che ke dilane cena diIne - dAniza aje kadama nathI, AMkhamAM UMgha nathI. kasa bIje bara na dAta. saunI sthiti jyAM AvI hoya te koIne koInA tarapha -kyAmatane divase mahobbata sivAyanuM huM je kaMI laI sahAnubhUti paNa kayAMthI hoya ? tame je du:khanA mAryA cIsa Avyo tenAthI kaze phAyado thayo nahi. dharma ane buddhie kahyuM pADI UThaze teahIM amArI koI kadara nathI. hamasAyA zunIda nAlAama guphA premanA zreSThatvane svIkAra A kathanamAM che. dhameM jagAveluM khAkAnI ra digara zaba Apada ? pAzavI jhanUna ke buddhie jagavelA anekAneka aTakacALA aMte -jyAre mArI cIsa - mAro pikAra pADozIonA kAne pahoMce kazA kAmanA nathI, enI pratIti vahelI - meDI sau koIne thayA te belyA ke lyo bhAI sAhebanI rAta paDI. vinA rahetI nathI. premanA pAvaka vArithI Ardra tA na pAmyuM hoya A paristhitimAM pachI mAnavInA citta mATe be ja vikalpa e dharma rUDha jaDa, kriyAkAMDa mAtra banI rahe che. ethI mAnavInI rahe che. kAM te pAgalapaNa kAM ApaghAta. baMnemAMthI eke sArI dAMbhikatAne bhale dharava thAya, enuM hovuM ethI dharAnuM nathI. cIja nathI. A sthitithI dUra rahevuM hoya te mANase mANasa mATe buddhinA baNagA paNa hRdayanI Arajhune paritRpta karavA zakita- mahobbata rAkhatA zIkhavuM paDaze. mAna nIvaDatA nathI. buddhie sarjelI aneka bhUlabhUlAmaNIo te A mahobbata aupacArika haze te kaze artha nahi sare. e mAnavInI mUrtine UlaTAnI evI te mUMjhavI mAre che ke kadIka te dilane avAja, AtmAnI jhaMkhanA haze, te ja e baMnenuM kalyANa ApaghAta sivAya ene ugAro paNa thatuM nathI. karaze. Aje premabhAvanA, sevAnI vAto te sau kare che, paNa e bAkI bace che mAtra prema. pratipAra udAra banatA jatA, vAte ja che. jyAM sudhI hRdayanI UMDI pratItithI e uccAraNA jagatanI tamAma jIva-sRSTine, sarjanahAranA tamAma sUjana para thatA nathI, tyAM sudhI e mAtra bakavAsa ja banI rahe che. cAMdanInI jema zAtA DhaLatA premanI paripUrNitA, praphullatA ane "huM - padomAM aMdha banela mANasa AvI sAdI vAto jhaTa pAvakatAnI AchIpAtaLI ye pratIti jenA haiyAne sAMpaDe che, enI samaja nathI. pratidina navI - navI mahattvAkAMkSAone naze jenI daSTi enI gati judI hoya che. buddhi para savAra thatuM jAya che e mANasa sAcI vastu sthitinuM saMtane mahaMtoe AvA divya pAvaka premane mahimA gAya che. mUlyAMkana karavAmAM gothuM khAI jAya che ne eka nAnI sarakhI yuge yuge kRSNa, IsA masIha ke buddha - mahAvIra ke mahAtmA gAMdhInI bhUlathI vyakita zuM AkhA samAja, AkhuM rASTra potAnA AdarzathI jema avataratA AvA mahAnubhAve premane mahimA bulaMda sUre seMkaDo gAu dUra rahI jAya che. samayanI te ja raphatAra sAthe kadama gAya che. jyAM jyAM emanI e prerakavANInA paDaghA paDe che, milAvavAnI e zakita kheI bese che. samaya koInI rAha joto tyAM tyAM parivartana eka parama zAMtidAtA prakriyA AraMbhAtI hoya nathI. vaNajhAra para vaNajhAra vahI ja jAya che. je rukayA te rahI che. vyakitanI A aMgata anubhUti che. jAheramAM levAtI pratijJAo, paDe che, DagyA te DUbI mare che ane A badhuM thAya che eka nAnI zapathavidhiothI A anubhUti AgavI ne anupama che. hRdayanI | sarakhI bhUlamAMthI - uDI guhAmAMthI UThato dhIra gaMbhIra sAda mAnavInA cittane premanI yaha lamahA gAli bUdama parama pAvanakArI jAhanavInA jaLathI abhisikata karI, e nirmaLIe ba sada sAlA 2 hama dUra zuda. bejarahita, mukata karI sukhI karI mUke che. -phakata eka kSaNa beparavAhIthI kAma lIdhuM ke maMjhila se sAla * paraMtu A sthitinI prApti saraLa nathI. mahAnubhAvonI vANI dUra rahI gaI. emanA maraNa bAda mUka banI jAya che. emanA vacane granthamAM ApaNA paNa atyAre e ja hAla thayA che. keda pUrAI jAya che. graMthe UghaDe che te matalabaparasta loko paNa nirAza thavAnI jarUra nathI. bhUlyAM tyAMthI pharI gaNIe. emAMthI manaphAvatA artho tAravI kADhI gUMce sulajhAvavAnA badale jAgyA tyAMthI savAra. pharI bhUla na thAya tenI sAvadhAnI rAkhIe . UlaTAnI vadhu gUMcave che. e UlaTI - sUlaTI vAta haiyAmAM rahelA ane hRdayamAM premamaMtra ghoSa jagavIe. verajhera bhUlIe. gaI sAhajika rautanyane paNa haNI nAkhe che. rahyo - saho prakAza gujarI bhUlI jaIe. paNa naSTa thAya che. ane e ApaNI potAnI, saunI ane samayanI mAga che. bujhA hai jabase dila muja hajIkA kALanI e mAgane na avagaNIe, premanuM mUlya samajIe kema kecirAga jalatA nahIM kahIMkA rAhakha rA astagI - e - rAha ne sta - jyArathI muja dukhiyAnuM dila bUjhAI gayuM che tyArathI kayAMya Izka hemarAha asta- hama khuda maMjilasta. paNa dIvo saLagato nathI. ane pachI duniyA AkhI ye bheMkAra -premane rasto e che ke je para cAlanArane thAka nathI lAgatI, bhAse che. kema ke prema jenI sAthe che, enI sAthe jANe khUda enI maMjila Aje ApaNAM mananI A sthiti che- saunI A sthiti che. ja hoya che. mana gUMgaLAya che, jIva murajhAya che, AtmAnuM caitanya haNAya che. anavara AgevAna
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-'77 prabuddha jIvana 221 zrI cImanalAla cakubhAI zAhano amRta mahotsava - "jaina sAhityanI AdhyAtmika paribhASAmAM jo eka ja zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA vicAro eTalA pAyAnA ane zabdamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhane talasparzI paricaya taMdurasta che ke ane bhASAnA sImADAmAM bAMdhI rAkhavA ucita nathI karAvavAnuM hoya to teone ApaNe 'nagarasthavIra" tarIke oLakhAvI tethI AvA ciMtanAtmaka pustakanuM rASTrabhASA hindImAM prakAzana zakIe" evuM muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphTI zrI cImanalAla cakubhAI thAya ane rASTrIya stare teno lAbha prajAne maLe e ghaNuM ja jarUrI zAhanA amRtamahotsava ane temanA ja ciMtanAtmaka lekha saMgraha ane ucita che. 'avagAhana'nuM prakAzana karavA mATe bhAratIya vidyAbhavana khAte yojA- pramukhasthAnethI jasTIsa gAMdhI sAhebe ghaNA vakatAonA yelA prasaMgocita samAraMbhamAM muMbaI yunivasiTInA gujarAtI vibhAganA pravacana pachI pote ja prazna karyo hato ke mane ema thAya che ke vaDA rDo. ramaNabhAI zAhe jaNAvyuM hatuM. cImanabhAI zuM nathI ? muMbaI jaina yuvaka saMghanA jIvaMta kAryakartA tarIke DaeN. ramaNabhAI temanA vize bhale ATaluM badhuM bolI javAyuM hoya chatAM zAhane zrI cImanabhAInA ghaniSTha saMparkamAM AvavAnuM harahaMmeza banyuM che- bhaMDAra khUTe tema nathI !' te ullekha sAthe ja Do. zAhe jaNAvyuM hatuM ke temanuM jIvana puruSArthanI bhavya jasTIsa gAMdhIe jaNAvyuM hatuM ke zrI cImanabhAI eka jhaverI advitIya gAthA che. vinamra ane saMkocazIla svabhAvanA zrI cImanabhAI che paNa 'kajharaveTiva' che.temanI pArakha ajabanI che. ane eka hamezAM pitAnAM sAthIonI parakha karIne temane AgaLa karavA vakhata vyakitane pArakhIne tenI tapAsa karyA pachI ane pasaMdagI prayatnazIla hoya che. thayA pachI teo temanA para rAMpUrNa vizvAsa paNa mUke che. temanI pratibhA aMge De. ramaNabhAI zAhe jaNAvyuM hatuM ke jasTIsa gAMdhIe A prasaMge temanA e vakhatanA 'bAranA bahumukhI pratibhA che. jokahitaciMtaka patrakAra che, samAja sudhAraka che, ANIzuddha bhAratIya vakIlene yAda karyA hatA ane jaNAvyuM hatuM ke tattvajJAnanuM UMDuM ciMtana karyuM che. uparAMta je temane ApaNe jaka, zrI kanaiyAlAla munazI, zrI trIkamalAla dvArakAdAsa ane zrI cImanalAla saMyojaka jevA zabdothI mulavIe te vyakitatvane nicoDa temAM cakubhAI zAhe kadI bhAratIya veza cheDo na hato ! tAravI zakAya ! potAnA aMgata jIvananA keTalAka prasaMgone tAjA karatAM muMbaI hAIkorTanA jasTIsa zrI. je. ema. gAMdhInA pramukha- jasTIsa zrI gAMdhIe jaNAvyuM hatuM ke mane temanAmAM svAbhImAna, sthAne yojAyelA A samAraMbhamAM svAgata pravacana karatAM sAdAI ane bhAratIya saMskRtinA guNa ghaNA ja sparzI gayA che. muMbaI jaina yuvaka saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe jaNAvyuM * temaNe jaNAvyuM hatuM ke bahuvidha pratibhA dharAvanAra zrI cImanahatuM ke jaina yuvaka saMgha mATe A gauravano divasa che, mane temanAmAM lAla cakubhAI zAhe rASTrIya stara upara ghaNI ja moTI javAbataravarIyA yuvAnanI capaLatAnA darzana thAya che. dArI upADI che. baMdhAraNa ghaDavAmAM temaNe phALo Apyo hato A prasaMge sarvazrI jotindra dave, vADIlAla DagalI, kAntilAla ane Aje baMdhAraNamAM sudhArA thayA tyAre paNa temaNe pitAne mata zeTha, kRSaNavIra dIkSita, khImajI bhujapuriyA, rAmaprasAda bakSI, nirbhikapaNe vyakata karyo hate. viSNuprasAda trivedI, yazavaMta zukala, gAMdhI smArakanidhi navI zrI cImanalAla caku bhAI cAhanuM "vicAramaMthana' pravAhI che dilhI. IsmAIlabhAI nAgArI ane becaralAla dozI, uparAMta saMkhyA- tevuM jaNAvatAM jasTIsa gAMdhIe jaNAvyuM hatuM ke baMdhAraNane 25 baMdha mitro - zubhecchakonA saMdezA AvyA hatA. varSa thayA e prasaMge ola InDiyA reDiyo upara eka vArtAlApa zarUAtamAM zrI ratibhAI koThArIe potAnA pravacanamAM jaNAvyuM ja. have temAM huM, zrI cImanabhAI ane zrI vADIlAla DagalI hatuM ke muMbaI jaina yuvaka saMghanA 48 varSanA ItihAsamAM aneka sAmela hatA. e vakhate zrI cImanabhAIe evo mata yukata karyo tabakkAo AvyA che. A prasaMga amArA mATe AnaMda ane hatuM ke samayanI mAMga pramANe jarUra jaNAvAya te ahIM tahIM zeDA gauravanI mizra lAgaNIone che. haLavA sudhArA karavA joIe. zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI "prabuddha jIvana"nI lekhi- Aje be varSa pachI ane sudhArAnA anubhava pachI ane nInI noMdha letAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke cha varSamAM prabuddha jIvane eka- tenI jogavAIonA upayoga pachI temaNe potAnI akhaMDa vicAra mAnya vicAra - pAkSika banyuM che tene yaza zrI cImanabhAInA phALe vAhinIne kAraNe vicAra parivartana karyuM che. ane te chUpuM paNa jaya che. rAkhyuM nathI A nIDaratA ane nikhAlasatA che. ciMtanAtmaka lekha saMgraha 'avagAhananuM prakAzana karatAM mIThIbAI temaNe jaNAvyuM hatuM ke zrI cImanabhAImAM jJAnayoga, karmakaeNlejanA prinsipAla zrI amRtalAla yAjJike jaNAvyuM hatuM ke ga ane bhakitayogane samanvaya thayo che. teo sthitaprajJanI gujarAtI sAhityamAM anokhI bhAta pADe tevo A vicAra saMgraha sthitie manane lAvI zakyA che. che. gujarAtI sAhityamAM sarjana ghaNuM thAya che, paraMtu ciMtanAtmaka janazakita'nA saMpAdaka ane sAhityakAra zrI hIrandra davee pustako ghaNAM ochAM che. A graMtha gujarAtI bhASAne samRddha A prasaMge jaNAvyuM hatuM ke ApaNe suvarNajayaMtI, rajatajayaMtI kare che tene amane Aje AnaMda che. A badhuM UjavIe chIe tene bhAvArtha zodhavA meM prayatna karyo | 'avagAhana pustaka aMge bolatAM AcArya yAjJike jaNAvyuM hatuM paraMtu mane koI samAdhAnakAraka uttara maLyo nahIM paNa mane lAge ke temAM tattvagrAhI ane mulagAmI dRSTi paDelI che. svastha, saumya che ke "amRtamahotsava" tyAre ja UjavAya che jyAre vyakita pratye vicAra ciMtana che. zailI 'saMvAda'nI che jenA mALakhAmAM rahI kahevuM ApaNe Adara cokkasa thaI gayo hoya ane temAM koI paNa hoya te 'samyaka' zailI che. prakAranI oTa AvavAnI na hoya, e ja prakArane A amRtatemaNe jaNAvyuM hatuM ke Aje A prasaMgane huM bhAratIya mahotsava che. saMskRtie je ApyuM che tene ahIM utsava che ema huM mulavuM chuM. temaNe jaNAvyuM hatuM ke meDI rAta sudhI meM "avagAhananA AcArya amRtalAla yAjJike eka evuM sUcana karyuM hatuM ke pAnAM pheravyAM tyAre mane temAM ja sajajanAtmaka ciMtana ane nija
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 prabuddha jIvana tA. 16-3-77 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA upakrame zrI cImanalAla cakubhAIne amRtamahotsava ujavAyo e prasaMge jasTisa gAMdhIsAheba "choMtera choDanI chAbaDI" arpaNa karI rahyA che. saMskAritAnA parimalane pamarATa ane pAradarzaka saMskAritAne '76 puSpa- chAbaDI dvArA zrI cImanalAla cakubhAI zAha. anubhava thayo. sanmAna jasTIsa thI gAMdhInA hAthe karavAmAM AvyA bAda zrI cImana1 zrI harIndra davee jaNAvyuM hatuM ke zrI cImanalAla cakubhAI lAla cakubhAI zAhe atyaMta TUMka. chatAM muddAsaranuM pravacana karatAM zAhanA virala - vicAra citanane suMdara suyoga prabuddha jIvanamAM jaNAvyuM hatuM ke A divasanI huM AturatApUrvaka rAha jotA hatA. thayela che. A eka prakhara vicAra samAhata ghaNuM ja AkarSaka sanmAna thAya e mATe nahIM paraMtu je nabaLe zarIrasvAsthaya che te ane kaMIka navuM meLavavA jevuM che. jotAM paramezvara 75 varSanuM AyuSya Apaze ke kema ? paNa esaena. DI.TI. yunivarsiTInA upa-kulapati ane liMbaDImAM paramezvare kRpA karI che ane mitranI zubhecchAnuM e pariNAma che. zrI cImanabhAI cakubhAI zAhanA pADozI Do. madhurI bahena zAhe * temaNe jaNAvyuM hatuM ke meM hamezAM mArI jAtane vaphAdAra jaNAvyuM hatuM ke zrI cImanabhAIe svapuruSArthamAMthI ghaNI ja rahevA prayatna ryo che. vartavAmAM viveka jALavyo che, viveka sAthe siddhio hAMsala karI che. temaNe kadI parAjaya joyo ke svIkAryo nathI. makkamatA paNa jALavI che. paraMtu e koIne AkarI lAgI nathI nAdurasta tabiyata, garIbI ane aneka aDacaNo chatAM teo evA anubhava paNa mane thayele che. cheka lIMbaDInA pANazILAthI ahIM AvI nAmanA kADhI gayA che te zrI cImanalAla cakubhAI zAhe jaNAvyuM hatuM ke koIne gamaze potAnI ja siddhi che. ke nahIM game enI ciMtA karyA vagara vicAravaMta jIvana jIvavA ' sAhityakAra kavi zrI sureza dalAle zrI cImanalAla cakabhAI ane vartavA prayatna karyo che. ane Ama karavA jatAM mane lAge che zAhanA vyakitatvane saTa zabda dvArA citrAMkita karyuM hatuM. koIne kaMI khoTuM lAge nahIM. temaNe vAparelA keTalAka hRdayasparzI chatAM atyaMta ucita temaNe jaNAvyuM hatuM ke pratikSaNa meM mArI jAtane tapAsavA ane kasoTI para vidhAne vicAra, yAtrAnA saMdha sAthe vihAra, prayatna karyo che. Aje paNa huM A prakriyA jarI ja rAkhuM chuM. anubhavI - jJAtinI bhe, vicArane cheDane sIdhI ja kAgaLamAM ja meM lakhavA khAtara kaMI lakhyAM nathI. aMtarakheja karI che, prabuddha vAvI le che kalamanI kRti sIdhI - soMsaravI nathI, romeTIka DhabanI jIvananA lekhA huM pharI vAMcavuM chuM tyAre mane keTalIka vakha prazrana pA zaili ke 2jhaLapATa karavAnI Teva nathI, raulI kevI te emanA jeTalI ja thAya che ke kharekhara A meM lakhyuM haze ? keTaluMka uttama lakhAyuM chesAdI ! vANInI saraLatA, zabdonI gUMcavADo UbhA thAya ja nahIM te te paLe lakhAyuM haze paraMtu e lakhavA pAchaLano uddeza AMtaratevI pasaMdagI, Atmadarzanane jIva, bAhA daMbhanA nahIM !' khAja hate. ATalA bATAdAra ane jhINavaTabharyA - zrI sureza dalAlanA zrI cImanabhAIe jaNAvyuM hatuM ke muMbaI jaina yuvaka saMgha, pravacane zrotAo kharekhara zrI cImanalAla caku bhAInA "mAnasa- bIjI 30, 40 saMsthAo prabuddha jIvananA be hajAra jeTalA vAMcake, paTanA vyakitatvana' zabda dvArA sacitra citAra pAmI gayA hatA te A badho mAro parivAra che. temanuM pravacana pUruM thayA pachI maLelA AvakAradrArA tarI AvatuM hatuM. temaNe jaNAvyuM hatuM ke "saMyama khalu dhamma' A pramANe jIvavA zrI sureza dalAlanuM pravacana kharekhara ja A sAMbhaLavA meM prayatna karyo che ane koInuM du:kha vadhAravA meM prayatna nathI -vAMcavAmAM ja zrI cImanabhAI surezabhAInI najaramAM joI zakAya karyo ane ghaTADavA je prayatna karyo che ne ? ema huM satata khyAlamAM ripeTiMgathI e jaNAvavuM kArca a ne adhakacara' citra nirmANa kare ! rAkhyA karuM chuM. meM koIne IrAdApUrvaka du:kha ApyuM nathI paNa akhila bhAratIya jaina konpharansanA maMtrI zrI cAMdanamala cAMde yata kiMcita ghaTADavA prayatna karyo che. - jaNAvyuM hatuM ke huM zrI cImanabhAInA traNa guNa vyavahAra, vicAra . zrI cImanabhAIe vinamratApUrvaka jaNAvyuM hatuM ke huM ane darzanathI ghaNA ja prabhAvita thayo chuM. nathI patrakAra, nathI sAkSAra, huM to anubhavamAMthI lakhuM chuM. temaNe evI phariyAda karI hatI ke tame zrI cImanabhAInA temaNe jaNAvyuM hatuM ke mArA upara sokreTisa TesTa, gAMdhIjI, bahu mUlya vicArone zA mATe gujarAtI bhASAmAM ja bAMdhI rAkhe zrImad rAjacaMdra, AlbarTa svAIjhara ane TolsToyanI asara paDI cho? rASTrIya vicArane rASTrabhASA jANanArAo samakSa paNa tenA che e sAcuM che. huM kalapanA karuM chuM ke jherane mAle gaTagaTAvI lAbha mATe AvavA do. janAra e pUrve jayAre svasthatAthI - namratAthI AtmA upara - zrI. aMdanamala cAMde A mATe anuvAda ke anya rIte potAnI pravacana Ape tyAre e keTale sthitiprajJa haze ! tamAma sevAo upalabdha haze tevI udAra ophara paNa mUkI hatI ' ' saMkalana: kanu mahetA * mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296, , mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI 400001,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. M4, By South 54 Licence No.: 37 Gujdhu jIvana pradarzananuM navasaMskare va6 39 : rAka: 23 ' rU. 2, muMbaI, 1 eprila 1977, zukravAra karI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 10, paradeza mATe ziliMga : 30 chUTaka nakala 0-50 paisA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha ke, bhagavAna mahAvIrano dharma mA " mAM 1. je AtmA che te vijJAtA che, je vijJAtA che te AtmA che. pravRtta thatA jue te dhIra puruSe, lagAmathI gheDAne ze jene jANI zakAya che te AtmA che. jANavAnI zakitathI ja tema, pitAnI jAtane, AvI pravRttithI kheMcI levI. AtmAnI pratIti thAka che. 13. bIja ke drArA vadha athavA bandhanathI damana thAya, zarIradhAra AtmAnA traNa prakAra che. paramAtmA, anta- evuM thavA na devuM. bIjA dvArA damana thAya tenI apekSA rAtmA ane bahirAtmA. bahirAtmAne tyAga karI, arAtmA rAMyama ane tapathI huM ja mArA (vAsanAyukata) AtmAnuM dvArA paramAtmAnuM dhyAna thaI zake che. damana karuM e ja yogya che. 3. Indriyo hirAtmA che, AtmAmAM ja AtmAne saMkalpa karavA- 14. je vyakita durjaya saMgrAmamAM hajAra-hajAra zatruone jIte che vALe attarAtmA che. karmakAMkathI vimukata AtmA paramAtmA tenA karatAM je kevaLa pitAnA (vAsanAyukata) AtmAne che. tene ja deva kahe che. jIte che te zreSTha vijaya che. 4. (manamAM ciMtana karo mAro AtmA ja vaitaraNI nadI che, ane 15. uttama kSamA, uttama mArdava, uttama Arjava, uttama sanya, e ja kUTa zAlpalI vRkSa che. mAro AtmA kAmadudhA dhenu uttama zauca, uttama saMyama, uttama tapa, uttama tyAga, ane mAro AtmA ja naMdanavana che.' uttama kicana, uttama brahmacarya, dharmanA A dasa bheda che. 5. mAro AtmA ja (mArA) sukhadu:khane karyA che. ane e ja 19. dharma utkRSTa maMgala che. (dharma eTale) ahisA, saMyama ane du:kha ane sukhano vikartA (kSaya karavAvALo che. sadA- tapa. A dharma jenA manamAM vasyA che tene deve paNa cAramAM pravRtta AtmA (pAtAno mitra che ane dura namaskAra kare che. cAramAM pravRtta AtmA (pAtAna) zatru che. (mahAvIra jayantInA prasaMge Atma cintana mATe, upadezAmRta) 6. potAne durAcAra manuSyanuM je aniSTa kare che evuM aniSTa 28-3-77 ' cImanalAla cakubhAI zIracheda karavAvALe zatru paNa nathI karI zakate. 7. he prANI, tArA AtmAnA durgA sAthe yuddha kara 4 x sAthe ja pratijJA ja . yuddha karavAnuM zuM prayojana che ? duSTa (rAga dveSayukaa) AtmA sAthe yuddha karavA yogya sAmagrI (manuSya bhava, dharma- (rAjaghATa upara gAMdhIjInI samAdhi samIpe janatA pakSa ane zravaNa vigere) pharI pharI maLavI durlabha che. lokazAhI koMgresanA umedavAroe lIdhelI pratijJA). (duSTa) AtmAnuM damana karavuM joIe. kAraNa, vAstavamAM ame, bhAratanI janatAnA cUMTAyelA pratinidhio atre rASTra(duSTa) AtmA ja durdama che. je pitAnA avasAnAyukata ) pitA gAMdhIjInI samAdhi pAse ekatra thaIne temanI pAsethI AtmAnuM damana kare che te A loka ane paralokamAM preraNA vAMcchIe chIe ane nIce mujaba sanniSTha upakrama arthe sukhI thAvuM che. gaMbhIra bhAve pratijJA laIe chIe: 9. pAMca Idri, krodha, mAna, mAyA, lebha ane pitAne durjaya rASTrapitAnAM adhUrAM kAryo paripUrNa karavAM; ApaNA lokonI sevA karavI ane temAMnA sauthI nabaLA varga mATe banatuM badhuM ja karavuM: (vAsanAyukata) AtmA - A dasa zatruo che. pitAnA (AvA) AtmA ne jItatA, saghaLuM, jItI levAya che. ApaNA prajAsattailkanAM nAgarikonAM jIvana ane svAdhInatAnA " janmasiddha adhikAronuM jatana karavuM. mUrkha manuSyanI mUrkhatA e hoya che ke pApa-karma karyA pachI tene asvIkAra kare che. A rIte nindAthI bacavAnI rASTrapitAnA jIvana ane kArya dvArA sUcavAyelI nizcita dizAne kAmanA karavAvALA asaMyamI manu khyAlamAM rAkhIne. ane svArpaNanI bhAvanAne AtmasAta karIne bamaNu pApa kare che. sahiyArI rIte kArya karatA rahIne rASTrIya aikaya tathA sumeLanI 11. vivekI puraSa jANe ajANe koI adharma kRtya karI bese te sthApanAne uttejana ApavuM. potAnA AtmAne zidha tenAthI haTAvI le che ane " aMgata rIte tathA jAhera jIvanamAM sAdagI ane pramANikatAnuM bIjI vakhata evuM kRja karato nathI. AcaraNa karavuM; 12. jayAre paNa potAnI jAtane, mana, vacana, kAyAthI duSkRtvamAM gAMdhIjInA AzIrvAda amArA kAryapatha ajavALI rahe ! 10.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 prabuddha jIvana tA. 1-4-77 D janatAne pheMsalo ja alahAbAda hAIkorTanA cukAdAe sarjelI sthitine janatAnA mAnavatA gaurava vecavA garIba mANasa paNa taiyAra nathI e pheMsalAe 20 mAsa pachI aMta ANyo che. banne eTalA ja aNa- siddha thayuM che. dhAryA hatA. ekanI avagaNanA karI, bIjAnI thaI na zakI. pote ane koMgresa hArI jaze evI kalpanA ke zaMkA paNa hota e ja rAyabarelI, e ja rAjanArAyaNa ane e ja IndirA te cUMTaNI na ja jAta. cUMTaNI daramiyAna paNa evI zaMkA AvI gAMdhI. lokasabhAnI A aitihAsika cUMTaNInA kalpanAtIta hota to game te pagalAM laI A pariNAma aTakAvata. cUMTaNImAM pariNAme deza ane duniyAne Azcaryacakita karyA che. 20 mAsanA golamAla karata athavA bIjAM pagalAM leta. Apakhuda sattAdhizenuM bhayaMkara du:svanane aMta Avyo che. cUMTaNI jAhera thaI tyAre prajA ' e mahA durbhAgya hoya che ke teo prajAthI sarvathA vimukha thaI bhayagrasta hatI. cUMTaNI mukata ane nirbhaya thavAnI gaMbhIra zaMkA jAya che. pote lokapriya che evA bhramamAM rahe che, athavA dhAkadhamakIthI hatI. dhIme dhIme bhaya ocho thato gayo. matadAna mATe bhAge prajAne sadA dabAvI zakAya che; ema mAne che. vartamAnapatranI nirbhayatAthI thayuM. pariNAmee parI bhayamukti arpe. A cUMTaNIne svataMtratA haNI, prajAmata jANavAnA dvAra baMdha kare che. temanI AsapAsa svAtaMtryanI bIjI laData gaNI che. zAMtimaya kAnti lekhI che. khuzAmatakhoronuM ToLuM jame che, je satya jANavA detA nathI; eTaluM videzI parAdhInatAmAMthI mukita meLavI, svadezI gulAmI mAthe AvI ja nahi paNa temane priya hoya evuM ja kahI temanuM ahama poSe paDavAne bhaya pedA thaye, temAMthI mukita meLavI. A cUMTaNImAM iMdirA che. pariNAme AvavA zarU thayAM ane A bhrama bhAMgyo tyAre gAMdhI ke koMgresa saphaLa thayAM hota te ApakhudInA ane gulAmInAM bIjA koI pagalAM levAnuM azakya banyuM hatuM. It was too late. mULa UMDA jAta. tene ukheDatAM varSo nIkaLI jAta, bhAre kiMmata cUkavavI je banyuM te mAtra janatA mejuM na hatuM. moTuM vAvAjhoDuM paData. e mULa UMDA jAya te pahelAM ja tene phagAvI devAnI prIne hatuM. dharatIkaMpa hato. uttarabhAratanA hindIbhASI cha rAjyo ane taka maLI. prajae te taka jhaDapI lIdhI eTaluM ja nahi paNa asaM- pazcima baMgAla tathA eriyAmAMthI koMgresa nAmazeSa thaI gaI. digdhapaNe pheMsalo Apyo ke prajA, ApakhudI koI saMjogomAM gujarAta-mahArASTramAM meTo phaTako paDayo. je duSTa mANase IndirA sahana nahi kare. A kharekhara bIjI krAnti che. sattA palaTa thayuM che. gAMdhI AsapAsa vIMTaLAyA hatA te badhA sApha thaI gayA. koI 30 varSanAM (18 mahinA bAda karatAM naheru kuTumbanA zAsanane barayuM nahi. IndirA gAMdhIe A cUMTaNI na jI hAta te thAta? aMta Avyo che. A zAsana vaMzaparaMparAgata thavAnI badhI taiyArIo prajA gulAmI svIkArI leta? atyAre vAvAjhoDAthI patyuM, pachI thaI rahI hatI te niSphaLe [gaI. eTaluM ja nahi, 30 varSanA javALAmukhI phATata. atyAre zAnitathI kAnita karI, pachI bhAre koMgresanA zAsanano aMta Avyo che. svataMtratA maLyA pachI kiMmata cUkavavI paData. A lokone vijaya che, koI AgevAna gAMdhIjIe koMgresanuM visarjana karavAnI salAha ApI hatI. dezane ke pakSane nahi, A mAtra rAjakIya pheraphAra nathI, A mahAna rAjakIya AjhAdI apAvavAnuM koMgresanuM dhyeya pUrNa thayuM hatuM. tenA naitika vijaya che. naitika mUlyone AdhAre ja prajAne AtmA bhavya bhUtakALane koI pakSa ke vyakita vaTAvI na jAya te jarUranuM jAgRta karI zakAya. gAMdhIjIe e ja karyuM. mAtra Arthika ke rAjakIya hatuM. have eka navo yuga zarU thAya che. prazna upara krAMti na thAya. ApaNuM parama sadbhAgya ke bahuM TUMka IndirA gAMdhIne upakAra mAnavo joIe ke temaNe cUMTaNI yojI. samayamAM ja AvI taka maLI. tethI ja zAMtimaya mArge thaI temanI game te murAda hoya, pariNAma zubha ane maMgaLamaya AvyuM che. zakaryuM. bhAratavarSe duniyAne pharI navo rAha batAve che. A mahAna prajAne AmAM mUchita thaze haoN; pharI jAgrata thayuM che. eTaluM ja nahi bhaviSya mATe badhAne gaMbhIra cetavaNI ApI che. ApaNA banAvanI samIkSA duniyAnA rAjakIya nirIkSako karatA raheze. dezane ja nahi paNa duniyAne bodhapATha maLyo che. ApaNane paNa tenuM mahattva pUruM samajatAM hajI samaya jaze. - This Historic election will reverberate for a long A dezanI bIjI vizeSatA te juo. IndirA gAMdhI paritime and in many lands who will take courage that NAmane pUrI rIte svIkAre che. navI sarakArane sahakArane kela Ape despotism can be fought by non-violent means if che, potAnI zubha kAmanAo Ape che. jagajIvanarAma, IndirAnuM people have the courage to do so. amerikA nikasanane apamAna thAya ke tenI lAgaNI dubhAya evuM kAMI na karavA prajane haThAvI zake che te bhArata paNa IndirA gAMdhIne haThAvI zake che. unnata mastake A deza gauravapUrNa sthAna duniyAmAM prApta kare che. vinaMtI kare che. saraLatAthI navI sarakAranI racanA thAya che. jANe vyApaka mAnyatA hatI ke IndirA gAMdhI koI saMjogomAM sattA kAMI asAdhAraNa banyuM nathI. A badhuM mAtra dekhAva ke ziSTAcAra nahi choDe. temanI sattAlAlasA jotAM, A mAnyatA pAyAvinAnI nathI. A dezanI saMskRtine vAraso che. A gAMdhIne deza che. na hatI. temaNe cUMTaNI kema ? pote athavA keMgresa hArI jaze duniyAnI kayA dezamAM Apakhuda sattA ke saramukhatyArane AvI sabhyaevI kalpanA svapna paNa temane na hatI, koIne na hatI. prajAnA tAthI dUra karI zakAya athavA chUTI zake ? aMtaramAM keTalI Aga saLagatI hatI tenuM mApa koIne na hatuM. A camatkAra kema bane? eka ja javAba che, prajAno AtmA ema lAgatuM hatuM ke A prajA kAyara che, nirvIrya che. gAMdhIe jAgrata che, baLavAna che. mAtra mUchita thayo hate. nasabaMdhInA julama, zIkhavela nirbhayatAnA pATho kSaNika hatA. IndirA gAMdhI ja nahi paNa garIbenA paDAe bulaDojharathI dharAzAyI karavAnA atyAcAra, meTA bhAganA loko ema mAnatA thayA hatA ke svataMtratA vigere cAre tarapha bhaya ane trAsa, A badhA banAvIe ane bhAvinI vAte theDA buddhivAdI ane zaherI lokone vANIvilAsa che, cintAe prajAne AghAta Apyo hato. tenI cetanA jAgI UThI. grAmajanone tenI paDI nathI. temane mAtra roTI sAthe ja saMbaMdha che. garIba, abhaNa, gAmaDiye kAMI samaje nahi evuM mAnavAvALA, The theory that democracy is important only to A prajAne eLakhI le. pukhta vaya matAdhikAra nakkI karyo tyAre intellectuals or middle class citizens has been belied. A vAtanI pUrI vicAraNA karI hatI. An impoverished people rejected the siren song of authoritarianism every where, that bread must be People understand their interests better than bought at the cost of freedom. roTI mATe svataMtratA ane political strategists. prajAnI sAdI samajaNamAM ane saMskAri
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-'37 prabuddha jIvana 225 ke cUMTaNI pachI & tAmAM vizvAsa mUkayo hato te sArthaka thayo che. asthiratA ke arAjakatAne bhaya, mukata samAjanA aMtima dayeyamAMthI prajAne vicalita karI zakayo nathI. tenuM haiyuM sAbUta che, jokhama kheDavA taiyAra che. mata ApanArane AvI badhI vAtanI spaSTa samajaNa nahi hoya; paNa teno aMtarAtmA sAce mArge tene dorI gayo. A 20 mahine nAnA aMdhakAramAM paNa aMtarAtmAnA avAjane muThIbhara lokoe jAgrata rAkhyo hato. koDiyAe jayotane jalatI rAkhI hatI. koI jaja, koI vartamAnapatra, koI dhArAzAstrI, keTalAya satyAgrahIo, lekhake, eka athavA bIjI rIte, temAM nimitta banyA. IndirA gAMdhIe 11 varSamAM ghaNAM sArAM kAma karyA che. temanI zakita ane dRDha nizcayabaLa vize zaMkA nathI. paNa temanI sattAne paDakAra thayo tyAre koI paNa bhoge ane mArge sattA TakAvI rAkhavAnI lAlasA jAgI ane temAM saMjaya gAMdhI ane tenA sAthIoe, badhI rIte mAjhA mUkI, rasattAnuM nagna tAMDava khelyuM. pharIthI AvuM na bane tenI pUrI takedArI rAkhavI paDaze. A cUMTaNInAM pariNAmamAM janatA pakSanA vijaya karatAM koMgresane ghora parAjaya vadhAre kAraNabhUta che. janatA pakSanA koi AkarSaka Arthika kAryakrama karatAM 20 mahinA daramiyAna thayela atyAcAra ane julamene kAraNe koMgresa pratye UMDe dhikkAra prajAnA dIlamAM bharyo hato. uttara bhArata ane dakSiNanA pariNAme A hakIkata vadhAre spaSTa kare che. janatA pakSa samA vikaTa samasyAo paDI che. e pAne hajI saMgaThita thavAnuM bAkI che. atyAre te mAtra eka saMsadIya pakSa che. dezamAM tenuM taMtra nathI, loka saMparkanA mArgo hajI UbhA karavAnI che. Arthika samasyAo gaMbhIra che. garIbAI, bekArI, moMghavArI, phugA, bhraSTAcAra badhA prazno mAM phADIne UbhA che. prajAnI AkAMkAe meTI che. vinA vilaMba rAhata mAgaze. jagajIvanarAmanA pakSe judA rahevAnuM pasaMda karyuM te bahu zubha cihana nathI. koMgresanuM bhAvi anizcita che. eka rAjakIya pakSa tarIke TakI raheze ke tenuM visarjana thaze te jovAnuM rahe che. IndirA gAMdhI zuM karaze te paNa jovAnuM rahe che. rAjakIya vyakitaomAM rAtorAta hRdayapalaTo thato nathI. paristhiti keTaloka samaya sArI peThe pravAhita raheze. morArajIbhAIne zIre 81 varSanI uMmare moTI javAbadArI AvI che. prajAnI sabhAvanA emane mATe meTuM baLa che. prajAe janatA pakSa ane lokazAhI koMgresamAM je vizvAsa mUkayo che tene pAtra thAya evI AzA rAkhIe. 23mI mArce cUMTaNInA badhA pariNAme AvI gayA tyAre jaNAyuM ke janatA pakSane spaSTa bahumatI maLI che ane rAjyadhurA saMbhALavA bIjA koI pakSanI madada levAnI anivArya jarUra nahi paDe. pariNAme koMgresanI gaNatarI UMdhI vaLI eTaluM ja nahi paNa jagajIvanarAmanI gaNatarI paNa beTI paDI. lokazAhI koMgresane 30 35 thI vadhAre beThaka maLaze nahi e jANItuM hatuM, paNa evI mAnyatA hatI ke pariNAma evuM Avaze ke trAjavAnI dAMDI. jagajIvanarAmanA hAthamAM raheze ane navI sarakAranI racanAmAM temane upara hAtha raheze. cUMTaNI pachI lekazAhI koMgresa janatA pakSamAM vilIna thaze ke pitAnuM astitva jALavI rAkhaze e prazna IrAdApUrvaka laTakate rAkhyA ane pote tene nirNaya karavAnI sattA lIdhI hatI. ema paNa kahyuM hatuM ke lekasabhAmAM janatA pakSa ane lokazAhI koMgresa eka pakSa tarIke kAma karaze paNa pArlAmenTa bahAra lokazAhI koMgresa alaga pakSa raheze. TUMkamAM jagajIvanarAme pitAne anukULa koI paNa nirNaya karavAno avakAza rAkhyA hatA. rAvA saMjogomAM vaDA pradhAna pada mATe netAnI varaNI karavAnA prasaMga Avyo tyAre, spaSTa samajUtI vinA, banne pakSanA sabhyoe sAthe maLI netA cUMTavAnI taiyArI karI. nATaka jorathI cAlatuM hatuM. pahelAM ema nakkI thayuM ke, jayaprakAza ane kRpalANI badhA sabhyone maLI darekane mata khAnagI rIte jANI leze ane bahumatI konA tarapha che te nakkI karaze. turata pavana badalAya ane darekane maLI mata jANavAne badale, jayaprakAza ane kripalANIne yogya lAge te nirNaya levAne banne pakSanA sabhyoe sarvAnumate nirNaya karyo. A beThakamAM jagajIvanarAma hAjara hatA. paNa jayAre temaNe jaNayuM ke, nirNaya morArajIbhAInI tarapheNamAM jaya che tyAre mijAja badalAye. tyAra pachInI pAnI vidhisaranI beThakamAM hAjara na rahyA. A beThakamAM paNa banne pakSanA sabhyo hAjara hatA ane nirNaya jAhera karatA pahelAM kripalANIe pharI salone pUchI joyuM ke, temane nirNaya saune mAnya che ne? ane saue saMmati ApI. tyAra bAda morArajIbhAInuM nAma jAhera thayuM. thoDA kalAka bAda vaDA pradhAna tarIke temanA ekalAne rogaMdavidhi thayo. temAM jagajIvanarAma ane bahuguNA hAjara na rahyA tyAra pachInA traNa divasamAM zetaraMjanA kAMIka dAva khelAyA. vijayAlakSamI paMDita gusse thaI lekazAhI koMgresamAMthI chUTAM thayAM. (24 kalAka pahelAM ja joDAyA hatA) morArajIbhAI pradhAnamaMDaLanI racanAmAM paDayA. jagajIvanarAma ane bahuguNAne manAvavAnA satata prayatna cAlu rahyA. jayaprakAzanI tabiyata bagaDatAM muMbaI AvavuM paDayuM. pharnAnDIjha ane rAjanArAyaNa paNa chaTakA. caraNasiMhanI kIMmata vadhI paDI. bahuguNA ane caraNasiMhanI jUnI harIphAI ane ISa bahAra AvyAM. morArajIbhAIe chele dAva pheMko ane jagajIvanarAmane maLavA gayA. paDadA pAchaLa kAMIka ramata ramAtI rahI. maMtrImaMDaLanI jAherAta thaI temAM jagajIvanarAma, bahuguNA vigerenAM nAma jAhera thayAM paNa sogaMda levA na gayAM. badhAya kAvAdAvA khelAyA, ke stabdha thaI joI rahyA. chevaTe leke trAsyA ane bAjI potAnA hAthamAM lIdhI. jagajIvanarAma ane karnAnDIjhane lekae pitAne mijAja batAvI dIdho. muMbaIthI jayaprakAze AgrahabharI apIla karI chevaTe 27 mI tArIkhe bapore jagajIvanarAme hoddA ke sthAnane dhyAnamAM lIdhA vinA zrI morArajIbhAIne binazaratI Teko jAhera karyo. A ekadama hRdayapalaTo kema thayA? eka naMbara, be naMbaranI ramata kayAM gaI? jagajIvanarAme joyuM ke, have jo tANaze te tUTI jaze ane sadaMtara rahI jaze. temAM annA DI. ema. ke. e janatA lokazAhInA A mahAna vijayane yaza lokone che, paNa AgevAnanA mArgadarzana vinA, lekone dizA spaSTapaNe sUjhatI nathI hatI. AvA mArgadarzanane yaza keI eka vyakitane ApavuM hoya te zrI jayaprakAza nArAyaNane ApavuM joIe. A dezanA kalyANa mATe Ikavare temane bacAvyA ema kahIe to atizayokita nathI. temanA dRDha saMkalpabaLe, bhAMgelA zarIre, temaNe je kArya karyuM che tenI tulanAmAM koI Ave tema nathI. jayaprakAza paTaNA javAnA hatA tene Agale divase jasalekamAM huM temane maLyA tyAre cUMTaNInA AvAM pariNAma Avaze evI kalapanA na hatI, chatAM janatA pakSane dezabharamAM je Teke maLI rahyo hato te uparathI meM temane kahyuM ke tamAruM svapna siddha thaze. te gaLagaLA thaI gayA. ApaNe prabhu pAse prAthIe ke temanuM mArgadarzana lAMbe samaya dezane maLatuM rahe. 25-3-'77 cImanalAla cakubhAI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 prabuddha jIvana tA. 1-4-77. prakIrNa noMdha pakSane binazaratI Teko jAhera karyo eTale lokazAhI koMgresanI badhI darakhAsta rajU karavAmAM ghaNI utAvaLa karI. rASTrapatinI cUMTaNIne kiMmata ghaTI gaI. savAla Ubhe che. janatA pakSa mATe A prazna muMjhavaNabharyo che. e spaSTa che ke A saMjogomAM merArajIbhAI sivAya bIjA rAjyanI ane pArlAmenTamAM hajI keMgresanI sArI saMkhyA che, pitAnA koIne vaDA pradhAna banAvI zakAya tema na hatuM. jagajIvanarAmane umedavArane saphaLa banAvavAnuM janatA pakSa mATe saheluM nathI, A nAyaba vaDA pradhAna sanAvI zakAya. paNa nirNaya karavAnA temanA daSTie jagajIvanarAme pitAne pakSa hAla judo ja rAkhe te sAruM vilaMbane kAraNe kokaDuM guMcavAI gayuM ane chevaTa binazarate temane che. keMgresamAMthI chUTA thavuM hoya temane mATe mArga mokaLo rahyo che. joDAvuM paDayuM. caraNasiMhe nAyaba vaDA pradhAnapadanI mAMgaNI karI tene pakSAMtara na gaNavuM joIe. hoya te geravyAjabI hatuM. janatA pakSe sArI zarUAta karI che. rASTrapatinA pravacanamAM A nATakane bodhapATha zuM che? e ke A badhA hatA tevA ja vyakitasvAtaMtrya ane vANIsvAtaMtrayane bAdhaka badhA kAyadA-suratamAM 'mATI 5gA mAnavI che. rogo ane prajAe temane meTA karyA che. rada karavAnuM vacana ApyuM che, te mATe baMdhAraNIya pheraphAro karavAnI e mahattAne pAtra thavAnuM hajI bAkI che. 30/40 varasathI A saune taiyArI batAvI che. hAla spaSTa betRtIyAMza bahumati nathI, khAsa karI ApaNe oLakhIe chIe, je che te che. prajAe satata jAgrata rahevuM. rAjya sabhAmAM eTale baMdhAraNIya sudhArA kevI rIte kare che te jovAnuM paDaze. ane morArajIbhAIe kahyuM che ke, amArI bhUla thAya te rahe che. keMgresa mATe paNa kaphoDI sthiti thai che. baMdhAraNIya sudhArAkAnanI bUTa pakaDaje, te barAbara karI batAvavuM paDaze. A bAbatamAM no virodha kare te vadhAre ughADA paDe ane Teke Ape te pote vartamAnapatroe ghaNo agatyano bhAga bhajavavAne rahe che. svataMtratA kheTuM karyuM hatuM te puravAra thAya. janatA pakSa keMgresane AvI kaphoDI pharI prApta thaI che te nIDaratAthI lekamata keLavavAnuM che, ane sthitimAM mUkavAnuM jokhama kheDaze, paNa have te me mahinAmAM e lekamatane paDagho pADI sarakArane cetavatA rahevAnuM che. vAta jAya che tyAM sudhImAM kAMIka pheraphAra thaI jaze. nirbhayatAnuM je banyuM che tethI nirAza thavAnuM kAraNa nathI. mANasanI tRSNA vAtAvaraNa thaI gayuM che eTale keMgrese mUkela niyaMtraNa mAtra ane sattAnI bhUkha che ja, kharI rIte bahu TUMka samayamAM ane sArI kAgaLa upara che. rIte patI gayuM. prajAne ane AgevAnone sAro bedhapATha maLyuM. janatA pakSane A badhA kAma mATe pUrI taka ApavI joIe ane prajAe dhIraja rAkhavI joIe. pAyAnA prazna Arthika che. kasoTI te have zarU thAya che. janatA pakSa hajI eka paNa nathI, meghavArI, phugAve, berojagArI temAM janatA pakSanI kharI kasoTI che. tenA cAre ghaTako potAnI jAtane judA mAne che. e dhoraNe pradhAna 29-3-77 maMDaLanI racanA karavI paDI che. e cAre ghaTakonuM saMpUrNa visarjana cImanalAla cakubhAI thaI, sAce eka paNa thaze tyAre eka rAge kAma thaze. atyAre agatyane prazna koMgresanA bhAvine che. temAM moTo jaine ane rASTrIya jIvana khaLabhaLATa che. keTaluM Takaze te jovAnuM che. saMsadIya pakSanA AgevAna saMkhyAnI daSTie jaine laghumatI koma gaNAya. paNa tarIke yazavaMtarAva cavhANanI pasaMdagI thaI tethI brahmAnaMda reDI pArasIe peThe jainee laghumatI koma tarIke koI vizeSa adhikAra svAbhAvika rIte nArAja che. candrajIta yAdavane tyAM keMgresanA 125 sabhyo ke rakSaNa koI divasa mAgyuM nathI. jaine rASTrIya jIvananA avibhAjya maLyA ane keMgresanI caMDALa cekaDI - baMsIlAla, vighAcaraNa zukala, aMge thaIne rahyA che. potAnI guNavattA ke yogyatAnA dhoraNe rASTraoma mahetA ane saMjyane keMgresamAMthI baratarapha karavAnI mAgaNI jIvananA badhA kSetromAM gauravabharyuM sthAna prApta karyuM che. bhagavAna thaI. IMdirA gAMdhInI paNa thoDI TIkA thaI. huM mAnuM chuM ke, keMgresanuM mahAvIranA 2500 mA nirvANa mahotsava prasaMge anubhava thayo saMpUrNa visarjana thavuM joIe. keMgresa nAma koI pakSo vAparavuM nahi. ke rAjya ane kendra sarakAramAM hoya ke zaikSaNika kSetre haya, vyApArI saMsthA keMgresa nahi, lokazAhI keMgresa nahi, zAsaka keMgresa nahi, kSetre te che ja, jaine ucca sthAne sArI saMkhyAmAM che. 15ramAM jema janatA pakSa nA rAjakIya pakSa thaye tema keMgresanA vartamAna huM lokasabhAmAM hatuM tyAre saheja tapAsa karI to mAlUma paDayuM ke, sabhya je Iche teNe na pakSa racave joIe. keMgresanuM nAma dezanA judA judA bhAgomAMthI 22 jene pArlAmenTanA sabhya hatA. koIne vaTAvavA na devAya. IndirA gAMdhI zuM kare che te jovAnuM ane traNa maMtrImaMDaLamAM hatAM. rahe che. keTalIka vakhata kadAca zAnta raheze. jo ke temane keMgresanA " A eTalA mATe lakhavuM prApta thAya che ke, tAjetaramAM lokapramukha banAvavAnI darakhAsta AvI che. huM mAnuM chuM rAjakIya jIvanamAM sabhAnI cUMTaNI thaI temAM muMbaI dakSiNa vibhAgamAMthI koMgresanA temanuM koI sthAne rahevuM na joIe. ane pharI praveza maLe evI umedavAra bhAI jaina hatA. huM temane sArI rIte oLakhuM chuM. ghaNA koI bArI rahevI na joIe. A kAraNe paNa keMgresanuM visarjana sevAbhAvI che ane temanI sAme janatAnA harIpha umedavAra karatAM jarUranuM che. temaNe navo pakSa racave hoya te race. je aMDALa cekaDInI jarAya UtaratA na hatA. chatAM jaina che mATe jenee temane ja mata sAme keMgresamAM paNa roSa bahAra AvyuM tenA mULamAM to IndirA ApavA evo vicAra karyo na hato. paNa keTalAka jaina bhAIoe gAMdhI che. 20 mahinAnA banAvee batAvyuM che ke, temanI sattana sAdhu-sAdhvIonA nAme vacce lAvI, koMgresanA A umedavArane lAlasA eTalI amaryAda che ke te mATe koI paNa hade javA te jaMnee mata ApavA evI jAhera khabara ApI ane bIjo pracAra taiyAra thAya. AvI vyakitathI sadA cetatA rahevuM paDe. dezane rAja karyo, eTaluM ja nahi paNa AvI apIla, bRhada muMbaI jaina samAja ane kIya takhto palaTAi rahyo che. janatA pakSa lokazAhI mUlyonuM rakSaNa akhila bhArata jaina yuvaka konpharansa-evA nAme karI. A nAmanI karavA kaTIbaddha che. tyAre lokazAhI mUlyone nimna karavA prayatna AvI koI saMsthA jANavAmAM nathI. samasta jaina samAjane nAme karyo hoya evI koI vyakita ke pakSane leza paNa uttejana AgevAnI levAnI A bhAIo, jemane koI oLakhatuM nathI temaNe maLavuM na joIe. AvI ceSTA karI. ghaNA jaina bhAIe gusse thayA ane mArI pAse ghaNAM prazna hajI ukelavAnA che. keTalAya rAjyamAM hajI keMgresa- AvyA. bIje ja divase keTaloka bhAIee AvA pracArane jAheranuM zAsana che. uttara pradeza, bihAra ane gujarAtamAM avizvAsanI khabarathI javAba Apyo. mane khAtarI che ke AvA avicArI praca
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-77 prabuddha jIvana 227. ane derAsaranA TrasTIone, mArI AgrahapUrvaka vinaMti che ke A rIte vArSika grAnTa kalyANa kendrane ApavAnuM nakkI kare, rUpiyA eka hajArathI dasa hajAra sudhI vArSika sahAya AvI rIte TrasTa ane bIjAo Ape te be lAkha rUpiyA vArSika meLavavA muzkela na hovuM joIe. A mAtra jene mATe ja nathI. koI paNa prakAranA kema, jAti ke dharmanA bheda vinA kalyANa kendra rAhata Ape che. dAnane InkamaTekSamAM karamukita che. koI subhaga paLe kalyANa kendranI sthApanA thaI che. dasa varSamAM ghaNuM suMdara kAma thayuM che ane bhagavAna mahAvIranA nAmane sArthaka karyuM che. zrI zreyAMsaprasAda jaina kendranA pramukha che. zrI pratApa bhegIlAla tathA zrI jagubhAI dezI upapramukha che. zI rIzabhadAsa rAMkA ane huM maMtrIe chIe ane zrI choTubhAI kAmadAra upa-maMtrI che. kalyANa kendranI ophisa marakanTAIla benka bilDiMgamAM sAtamA mALe che. - cImanalAla cakubhAI kasturI kuMDalamAM vase! rathI koMgresa umedavArane kAMI lAbha thavAne badale ceDA mata gumAvyA haze. koMgresa komavAdamAM mAnatI nathI, jene mAnatA nathI, koma, jAti ke dharmane rAjakAraNamAM lAvavA na joIe. paNa A lakhavAnuM mukhya kAraNa te e che ke game te mANase jaina samAjanA AgevAna hovAne dAvo karI jaina samAjane nAme AvuM kare temAM jaina samAjane nukasAna che. ane bhaviSyamAM tevuM na bane tenI takedArI jaina samAje rAkhavI paDaze. bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra 1967 nA bihAranA bhISaNa duSkALa samaye, mahAvIra jayantIne samAraMbha hato ane zrI jayaprakAza nArAyaNa mukhya atithi hatA. huM temane teDavA game tyAre rastAmAM mane kahyuM ke bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi, karmabhUmi ane nirvANabhUmi evA bihAranA A mahAna saMkTa samaye e kAMIka karavuM joIe. mane thayuM ke agAuthI kahyuM hota te ThIka taiyArI karI zakata, chatAM meM kahyuM banatuM karIza. sTeja upara thoDA AgevAna jaina bhAIe beThA hatA, temane vAta karI turata rUpiyA 25,00 nA vacana meLavyAM ane meM jAherAta karI. zrI koyAMsaprasAda jene kahyuM A rakama bahu ochI gaNAya ane bIjA bhAIone pUchIne meM rUA. 1,25,000 jAhera karyA. tyAra bAda thoDA divasamAM lagabhaga rUpiyA traNa lAkha ekaThA karyA, eTaluM ja nahi paNa keTalAka kasAyelA kAryakartAe bihAra gayA ane rAjagRhInI AsapAsanA 400 gAmaDAnuM kAma saMbhALI lIdhuM. A bhAInuM kAma eTaluM suMdara ane vyavasthita hatuM ke zrI jayaprakAza nArAyaNa bahu khuza thayA eTaluM ja nahi paNa temaNe sthApela bihAra rAhata samiti taraphathI A vibhAga mATe puSkaLa madada mokalI. A bhAIee pAMca mahinA A vibhAgamAM kAma karyuM, raseDAo calAvyA ane bIjI rAhata ApI. aMte temanI pAse rUpiyA be lAkha bacyA. teo muMbaI pAchA AvyA pachI vicAra karyo ke AvI kudaratI Aphato dezanA judA judA bhAgamAM vakhatevakhata Ave che ane eka kAyamI saMsthA hoya te sAruM. pariNAme "bhagavAna mahAvIra kalyANa kendranI sthApanA karI. A vAtane dasa varSa thaI gayAM. A dasa varSanI pravRttione ahevAla kalyANa kendra hAla bahAra pADayo che. A dasa varSamAM kalyANa kendra taraphathI bihAra rAjasthAna, erisA, pazcima baMgALa, Adhu, mahArASTra, gujarAta, vigere rAjyamAM dukALa, nadIonI rela, ativRSTi, dharatIkaMpa jevI kudaratI AphatomAM moTA pAyA upara rAhata kAryo thayAM che. AvA saMkaTa samaye tAtkAlika rAhata ApavA uparAMta, keTalAka sthaLoe makAne baMdhAvI ApyAM che. duSkALanA samayamAM moTA pramANamAM annarAhata ane pazurAhatanA kAryo thayAM che. kalyANa kendranA kAryakartAe jAte jaI sthAnika bhAIonA sahakArathI A badhA kAryo kare che. A dasa varSanA gALAmAM kalyANa kendra taraphathI lagabhaga rUpiyA cAlIsa lAkha rAhata kAryomAM vaparAyA che. dara vakhate sArA pramANamAM dAna maLI rahyAM che. kendra sarakAra ane rAjya sarakAramAM kalyANa kendranI sArI pratiSThA che ane lAkho rUpiyAnI vagara vyAjanI lona kendra ane rAjya sarakAra taraphathI maLI che je pUrI bharapAI karI dIdhI che. kalyANa kendrane vakhato vakhata AvA rAhata kAryo karavA paDe che. te mATe have kAyamI Avaka thAya te draSTie eka yojanA karI che. keTalAka TrasTo, kaMpanIo, peDhIo ane bhAIone vinaMti karavAnA chIe ke vArSika grAnTa, kalyANa kendrane Ape ane A rIte | dara varSe ochAmAM ochI be lAkha rUpiyAnI Avaka karavA dhArI che. * hAla turata pAMca varSa mATe A yojanAno amala thaze. badhA TrasTa, kaMpanIe, peDhIo ane bhAIone ane khAsa karI upAzraya "That goes with it! " parisanA pha TapAtha paranA restorAMmAM besI madharAte UMoNphI pIvAnI majA anerI hoya. temAM ye aiphila TAvaranI pelI koranA resTorAMmAM bese te jagatanA bhAtIgaLa leka jotA rahe ne ciMtana karyA karo. koI alagArI majA maLe. beTho to 1974 nA mAramAM tyAM. paNa orDara ApyuM, veITresane kaiphIne. pAse bhAtIgaLa loko hatA. badhAM ja eALakhyA vinA vAta karatA besI jAya. na nAma, ne ThAma, nAraMga, na deza jue "mANasa" che eTaluM pUratuM. vicAra Avyo : raMganAM, nAmanAM, dezanAM, "bIbAM koNe banAvyAM? kevI utkaTa ajANI "We-feeling" jene jiMdagImAM pahelI vAra joyAM. ne pachI jovAnAM nathI, te vAta kare, gIta gAya, ghaDI be ghaDI bese ne pachI alavidA? vicAruM chuM tyAM kaeNphI AvI. veITresa adhuM aMgrejI jANe. kaeNphI joDe keka ne vephara paNa hatAM. madharAte keka khAvAnI IcchA nahIM . meM kahyuM, 'mAtra kaeNphI joIe - keka na joIe.' A veITresa jotI rahI. kahe, 'But, that goes with it ! Cake always goes with cofee!' bhAre vAta kahI gaI. perisanAM bahena beThalAM. samajave mane ke ekalI kaeNphI pIvAthI alsara thAya. keka levAthI nukasAna na thAya. paeNrisamAM, are AkhA phrAnsamAM, yurepamAM sAmAnya rivAja kaiphIne orDara Ape eTale kaeNphI joDe kazuMka khAi ApavAne. - te rAta vicAra manamAM ghoLAyA. pravAsanI DAyarImAM noMdhAyuM: "That goes with it! hajI sudhI e vAkaya upaniSadanI syA jevuM lAge che. eka jaNe gulAba cUTatAM asaMtoSa vyakata karyo. 'A kevuM? ATaluM sAruM phUla ne te choDane kAMTA kema karyA?" te ko'ke phariyAda karI. 'nALiyera ATaluM sAruM phaLa paNa chotarAM kevAM kaThaNa?" te trIjAe 'karI ATaluM sAruM phaLa paNa unALe ja kema thAya?? * enA uttAra rUpe paDagho paDe. . . 1 - hthat goes with it!' ' , , * gulAbanI mulAyamatA kAMTA vaDe ja sacavAya ne samajya. kaThANa ,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 chetarAM vaDe ja kopara ne pANI nALiyeramAM sacavAya. unALAnI garamImAM ja kerInI mIThAza samaya. manuSyasvabhAva evo che ke ene nALiyera joIe paNa kaThaNa chetarAM vinA! ene gulAba joIe paNa kAMTA vinA! ene kerI joIe paNa unALA vinA khuba jIvana ApaNe vastune apanAvIe ke vyakitane apanAvIe tyAre adhUrapano AbhAsa ApaNane saMpUrNa svIkArathI AghAM Thele, udgAra AvA sAMbhaLuM chuM: 'mArAM patnI Ama khUba sArAM paNa enA svabhAva vAtoDiyo.' 'mArA pati Ama sArA, paNa svabhAve ochAbAlA.' eka ja yugalanA saMvAda! paNa vADiyAM patnInA patie ochAbAlA ja rahevuM joIene? adhUrapanuM jJAna ThIka che, paNa e zAna adhUrapanI 'kasaka' (du:kha) UbhI kare tyAre vyakita pUrNapaNe svIkArAtI nathI. AvI adhUrapanI phariyAda sAMbhaLuM chuM tyAre eka vAkaya manamAM manamAM tare. 'But, that goes with it!" DaoN. dolatabhAI desAI rAjyAsana kAnA puNye kaTokaTI cAlu hatI, tyAre nAgarika adhikAro ane svataMtratAonI vAta thatI, tenA eka javAba e apAtA : 'A dezanI moTA bhAganI prajA to garIbInI rekhA nIce jIve che teone paheravA vajra ke khAvA pUratuM anAja nathI. A prajAne zI ciMtA che ke nAgarika svataMtratAnI khevanA kare?' A dalIla tyAre lAjavAba lAgatI. 1977nI lAksabhAnI cUMTaNIoe teno javAba Apyo che. zaheromAM koMgresane parAjya maLyA che, paNa gAmaDAMmAM vadhu ghero parAjaya maLyo che. gAmaDAMnA abudha, garIbInI rekhA nIce jIvatA, nirakSara lokoe vadhu jAgRti darzAvI che. tA. 1-4-'77 loko pahoMce ane temane muddAo samajAve, athavA te prajAnuM damana thAya. 1 ApaNe tyAM AvelI jAgRti bIjA mArge AvelI che. uttara bhArate ane dakSiNa bhArate taddana vibhinna rIte matadAna karyuM emAM koI rAjakIya ivacAradhArAnA bheda nathI, dezanA A be bhAga bhaviSyamAM judA thaI jAya evA bhaya paNa A matadAnanI bhAtamAM nathI. kAraNa 25STa che. uttaramAM damana thayuM hatuM; dakSiNamAM damananuM pramaNa ochuM hatuM. A sivAya sthAnika kAraNo paNa hatAM; keraLamAM azruta menananI aMgata pratimA ane pratibhAe kAma karyuM hatuM; tAmilanADumAM karuNAnidhi chevaTa sudhI hiMmata ekaThI karI zakayA nahIM ane rAmacandranamAjuM pharI vaLyuM, eTaluM ja nahIM, dANanA netAomAM navI dilhInI te veLAnI gAdInI khuzAmata karanArA 'sAyakophanTasa'nI saMkhyA ochI hatI. prajAne to roTI--rojInI ja paDI che- svataMtratAnI nathI paDI, evI 'mizrA' kaTokaTI daramiyAna UbhI thaI hatI, te Ama cUMTaNImAM pariNAmeA dvArA tUTI paDI che. nahIMtara rAyabarelI ke ameThInA matadAra vibhAgomAM kayAM moTAM zahero hatAM? eTaluM ja nahIM, paNa eka aMdAja pramANe chellA eka dAyakAmAM gujarAtanA vikAsa mATe jeTalI rakama kharcAI che eTalI kula rakama eTalA ja gALAmA eka mAtra rAyabarelI matavistAramAM kendra tathA rAjyanI sarakAroe vikAsa kAryo dvArA khacI che. A kema banyuM ? AnA javAba saraLa che. zaheranA saMpanna mANasane ja svataMtratAnI jhAjhI khevanA hotI nathI. teo paisA mAtA ane paisA dvArA kAma kaDhAvatA zIkhI gayA hoya che. bhraSTa nokazAhI vadhu bhraSTa bane to tene jhAjhI asara pahoMcatI nathI. paNa gAmaDAMnA garIbA pAse eka mAtra saMpatti temanI svataMtratAnI hoya che. A svataMtratA para nAgarika adhikAro pUrNapaNe rakSita hoya tyAre paNa tarA| nathI paDatI evuM nahIM, paNa tyAre ene phariyAda karavA ThekANuM hoya che. enI pAse puSkaLa paisA nathI, ke e dvArA te bhraSTa nokarazAhIne julama karatI aTakAvI zake. enI pAse AvA prasaMge mAtra peAtAno avAja hoya che. sahana thAya tyAM sudhI te! e sahana kare che--paNa hadathI vadhAre thAya tyAre e avAja uThAve che. je darzAmAM gulAmInI prathA hatI, tyAM sazakata ane rAkSasI zakitavALA mANaso temanAthI vAmaNA ane azakata mAliko pAse garIbaDA thaIne rahetA, cAbUkanA mAra khAtA, paNa temanA baraDAmAM paDatA pratyeka cAbUka temanI mukitane pAse lAvatA hatA. AvuM pratyeka dAsatva vakhate bane che. tame jema dAsatva heThaLa prajAne ko tema tenI sahanazakitane te tUTI jAya evI hada sudhI maraDo che; jyAre A sahanazakita tUTe che, tyAre pratisAda paDe che. koI vyakita garIba hAya, nirakSara hoya eTalA khAtara ane buddhi nathI hotI ema mAnavuM khoTuM che. enAmAM jAgRti nathI hotI, e kharu, A jAgRti be rIte Ave che. kAM prajAnA A stara sudhI AcArya kRpAlAnI lokasabhAnI cUMTaNI jhuMbezamAM pravacano karatI vakhate be kathAo kahetA; tame piMjarAnA paMkhIne sArAmAM sAruM khAvAnuM Ape; zuddha pANI Ape, chatAM kadIka piMjarAnuM bAraNu khulluM rAkhazo to te e paMkhI UDI javAnuM. e pachI teo bIjI vAta A kahetA; ghaNA mANasone khAvA dhAna nathI maLatuM. jelAmAM ghaNA sudhArA thayA che. mANasa cArI karI eka varasa jelamAM jAya, to tene khAvA dhAna, paheravA kapaDAM--badhuM ja maLI rahe. tenI pAse majUrI paNa amuka hadathI vadhAre na karAvAya evo kAyado che; chatAM moTA bhAganA loko garIbImAM bhUkhe maravuM pasaMda kare che, paNa corI karI jelamAM javAnuM pasaMda karatA nathI. garIbone svataMtratAnI khevanA nathI hAtI, evI je lAgaNI keTalAka bauddhikoe ApaNA dezamAM phelAvI hatI, tenA A baMne udAharaNeAmAM to javAba che ja; paNa ApaNA deze je rIte matadAna karyuM emAM vadhu moTo javAba che. bauddhiko ghaNI vAra kAmacalAu lAbha mATe potAnI svataMtratAnuM sATuM kare che; paNa garIbAne evI tako hotI nathI, eTale svataMtratA mATenI enI khevanA vadhu prAmANika hoya che. eka bIjI dalIla e karAya che ke, 1971 mAM IMdirA - taraphI juvALa hato; 1977mAM idirA - virodhI juvALa hato. A thoDuM tathya che, paNa A juvALa ke oTa kaI rIte thAya che? ApaNe tyAM cUMTaNI laDAya che tyAre pakSa rASTrIya takhatA para vacano Ape che; umedavAra tenA matadAra vibhAgane vacana Ape che; ane umedavAranA pracArako eka eka gAmaDAMne vacana Ape che. A vacanAmAM saMgita hAya che kharI? rASTrIya kakSAe apAyelA vacanathI koI judI ja vAta umedavAra kahetA hoya che ane gama- kakSAye to rastA rIpera karavAthI mAMDIne, zALA baMdhAvI ApavAnAM, kUvA gaLAvI ApavAnAM ke AvA aneka vacano ApavAmAM Ave che. udAharaNa tarIke 1977nI cUMTaNImAM ja godharAnA nadIsara gAmanA lokoe hitendrabhAInA zrAdhdhe sAthI zaMbhulAla paTela mata ugharAvavA gayA tyAre temane kahI dIdhuM; "roDa nahIM to voTa nahIM.' amArA gAma sudhInA raste baMdhAvI Ape!! tarata ja gujarAta rAjyanA jAhera bAMdhakAma khAtAnA pradhAna goradhanabhAI sudhI saMdeze
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4- 7 prabuddha jIvana 229 vasaMta vyAkhyAnamALA ja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraye yojAtI vasaMta vyAkhyAnamALAne kAryakrama nIce pramANe yojavAmAM Avyo che. sthaLa: tAtA oDiToriyama, simaya : dararoja sAMje 6 vAgye Su ject: Verdict of the People; its causes & consequences viSaya : janatAne pheMsalo - tenA kAraNe ane bhAvi pariNAme. tA. 11-4-77 semavAra: zrI ema. sI. cAgalA (muMbaInA vaDA nyAyAlayanA bhUtapUrva vaDA nyAyamUrti) tA. 12-4-77 maMgaLavAra: rDoAlu dastura (muMbaI vidyApIThanA rAjakAraNa vibhAganA vaDA) tA. 13-4-77 budhavAra: zrI. pI. jI. mAvaLaMkara saMsada sabhya. 14che-77 gurUvAra: zrI. bI. jI. vargIsa (jANItA patrakAra) cImanalAla je. zAha * ke. pI. zAha - maMtrIo saMghanA AjIvana sabhyo pahoMcADAya ke je A gAmanA mata meLavavA hoya te raste bAMdha ja paDaze! rasto baMdhAya ke nahIM e te khabara nathI, paNa A cUMTaNI laDavA mATene mudo hato? nA, chatAM te muddo cUMTaNI para prabhAva pADI zake evo prabaLa hato. apAyelAM vacanethI jagADAtI je apekSAo juvALa ANe che, ane na paLAyelAM vacanothI pravartelI hatAzAthI oTa Ave che, ane AvAM asaMgitapUrNa vacane cUMTaNImAM baMne pakSo bharapUra Ape che. rASTrIya kakSAe apAyelAM vacanenAM pariNAme dUragAmI hoya che. sthAnika stare apAyelAM vacano nikaTavartI hoya che. 1969mAM zrImatI gAMdhI ema kahetAM hatAM ke mAre te A dezanI garIbI haTAvavI che, paNa amuka loko mArA mArganI vacce Ave che. A garIbI haTAvavAnA maMtra para 1971mAM prajAe temane bhAre bahumatI ApI. A pachI apAyelAM vacanone paripUrNa karavAnI ADe je vAjabI vijhana AvyA temAM eka te 1971nuM yuddha ane bIjuM 1973ne peTrolane bhAvavadhAre. paNa A vine evAM moTAM na hatAM ke tene atikramI na zakAya. paNa rAjayasattAne jyAre vacana pALavA ane sattAne suddaDha karavA vacce pasaMdagI Ave tyAre sattA jAya ne te bhAge paNa vacane pALavAnI kRtanizcayatA hovI joIe. IndirA gAMdhInA vacanee temanA taraphI juvALa ANyo hato. ane vacanapAlana tathA sattAnI jamAvaTa vacce temaNe bIjA vikalpane pasaMda karyo tyAre e AvI. vacana pALI zakAyo nathI, paNa pALavA mATe ame kRtanizcaya chIe" evuM kahI koI kaTokaTI lAdayA vinA 1976mAM cUMTaNIo sAmAnya kramamAM AvI hota to kadAca lokamata ATalo viruddha na jAta; paNa vacana na paLAyAnI hatAzAnI sAthe sattAnI jamAvaTa mATe svataMtratA para paDelI tarApe prajAnA mijajane pheravI dIdhe. | 'misAmAM pUrI daIza' evI dhamakI dete gAmaDAMne havAladAra je bele tenI dhAka lokomAM paDe ja. je dezanA sarvocca netAone koI vAMka-gunA vinA mahinAo sudhI aTakAyatamAM rakhAtA hoya te ApaNuM te zuM gajuM evI lAgaNI pravaryA vinA rahe nahIM. premAnaMda sudAmA caritramAM jyAre kRSaNa rAjA thaI sudAmAM jevA raMka brAhmaNanuM Atithya kare che, tyAre kRSNanI paTarANIone Azcarya thAya che. tyAre kRSNa kahe che. huM je bhegavuM rAjayAsana re e te e brAhmaNanuM puNya re A lAgaNI zAsakomAM matadAro mATe hovI joIe ane eTale ja matadArone apAtA vacanane haLavI rIte levAvA na joIe. vacana na pALI zakAya e mATe prajAne raSa eTale nathI bhabhUkate, nahIMtara te koMgresa sarakAra ekAda dAyakA pahelAM UthalI paDI hota. kAraNake cUMTaNI DhaMDherAmAM ke paMcavarSIya yojanAmAM apAyelAM vacanethI hamezAM rAjapuruSa pAchaLa ja rahyA che. paNa vacana visarI javA mATe prajA mApha nathI karI zakatI. prajA nirakSara hoya che, abUdha nathI hotI, ajJAna hoya che, ajAgRta hoya che, paNa jJAna maLe tyAre jAgRta thavAnI kSamatA gumAvI beThelI nathI hotI. A vAta 1977nI cUMTaNIoe puravAra karI ApI che ane A vAtanI nedha have hArI gayA che e pA karatAM sattA para Avyo che e pakSe levI joIe. te konA puNya rAjyasana bhogave che e hakIkata Asana para beThelAoe kayAreya bhUlavI na joIe. harIndra dave tA. 13-3-77 nA aMkamAM 935 sudhInA sabhyonA nAme pragaTa thayAM che. tyAra bAda thayelA sabhyonI yAdI nIce pragaTa karavAmAM Ave che. 936 zrI yaMtilAla harajIvanadAsa zAha 937 zrI zazikAnta mohanalAla bhAkhariyA 938 zrI ratanasI rAghavajI sAvalA 939 zrI mahendra dAmajI cheDA 940 thI gAMgajI kuMvarajI verA 941 zrI zazikAnta ThAkoralAla mahetA 942 zrI suzilAbahena Ara. mahetA 943 zrI hasamukha e. talasANIyA 944 zrI nAgajI premajI gAlA eka hajAranA lakSyAMkamAM have phakata 56 sabhya khUTe che. najIkanA bhaviSyamAM lakSyAMka pUro karavA mATe mitronI sahAya jarUrI che. * avagAhana - zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM pustaka 'avagAhana" saMghanA sa, AjIvana sabhyo temaja prabuddha jIvananA grAhakone rUA. 18 ne badale rU. 12 mAM maLI zake che. AnA mATe gatAMkamAM ceDAM vecANa kendronA nAme pragaTa karyA hatA. e uparAMta te rAjakoTamAMthI nIcenA saranAme maLI zaze: zrI manubhAI vorA : 'nirUpamA', sADI mArma, parA bajAra, rAjakoTa 360001. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 prabuddha jIvana tA. 1-4-77 - Asana se mata Dola.. bahu vakhata thaI gayo. "dakSiNA"nA eka aMkamAM zrI sundarama ne rahIne paNa mANasa potAnuM kAma saccAIpUrvaka 2cUpacApa karyo jAya e DolatAM Asana" nAmane nAne paNa khUba majA lekha Avela. moTI vAta che, paraMtu moTA banavAno moha saune pajave che. ema A lekha atyAranI rAjakIya kaTokaTI vakhate sau koIne khUba upagI gaNIe te rAvaNa ghaNA meTo hato, paraMtu rAvaNanI jhAjhI badhI vAte thaI paDe tevuM lAgavAthI teno sAra nIce mujaba ApuM chuM. karatAM zabarInA beranI ane viduranI bhAjInI ekAda vAta lekajagatanI A caMcaLa lIlAmAM aTavAyelA mAnavInI sthiti hRdaya para jIta meLavI le che. asatyano Azaro laI jhAjho pathAro joI kabIre gAyuM- "Asana se mata Dola re. karavo e karatAM satyane Agraha rAkhI 'mAre eka DagaluM basa thAya'ne vAta to ThIka kahI, paNa Asana pote ja DolatAM lAge to zuM pasaMdagI ApavI e dhyAnamAM rAkhavA jevI bAbata che. karavuM? raMga mahala meM dIpa jalata haM, Asana se mata Dola...? saccAIthI jIvana jIvavAnI have ApaNane saune jarUra lAgI che. nirmohI banavuM, anAsakita keLavavI, padapratiSThA pratye udAsIna duniyAnA raMge evA te sohAmaNA ne AkarSaka che ke mANasa rahI samarpaNa bhAvathI karmo karavA- A badhI koI navInavAInI tenI pAse nAcate thaI jAya che. meralInA nAde jema sA5 Dole vAto nathI. ApaNe e jANIe eTalA zikSita chIe; paraMtu tema. mahAzAnI kabIra kahe che, are, bhAI! Ama DolI jaIza, ApaNI bhItara beThelA kali pAse ApaNe lAcAra chIe. kali nacAve nAcate rahIza to tAruM thaze zuM? jarA dhIre paDa, mata Dola, mata ema ApaNe nAcIe chIe, DolIe chIe ne duniyAdArIne vaza thaI DAlI......kayAMka sthira thaIne besI jA, dhudhaTanA paDadA khelI nAMkha. jaIe chIe. AmAMthI bacavAne kevaLa eka ja upAya che. prabhunuM tAre priyatama tane maLaze. avalaMbana. A AdhAra vaDe ja ApaNAM kRtyone ApaNe zobhAvI jagatanI A rAMcaLa lIlAmAM A sAdhanA ArAdhavAnI che. zakIzuM. thoDI jhAjhI jiMdagIne ke nAnAM moTAM kAmone koI savAla bIjI bAju mAyAnA nAcanakharA evA te che ke saunAM Asano nathI. ApaNe satyane keTalA vaphAdAra rahIe chIe e ja mahattvanI DolatAM rahe che. pitAnuM kareluM je che te koIne choDavuM gamatuM nathI. - binA che: rastAmAM sadA eka jagyAe pAtharaNuM pAtharI besatA bhikhArIne paNa - --zAradAbena bAbubhAI zAha e sthAna sAthe kevI mAyA baMdhAya che. te pachI jagatanA moTA mANasenI te vAta ja zI karavI! zeTha zAhukAra, moTA rAjavIe, gheTAM nathI dhuraMdharo, netA, mAliko ke majUro, badhAM ja potapotAnuM sthAna UbhuM karavAM keTalI mahenata kare che! potAnuM kazuMka UbhuM karIne e sthAna ame gheTAM nathI re tArA gAmanAM, sAthe evA te cITakI jAya che ke eka tasu paNa halavuM gamatuM nathI. tane phAve tyAM dora ItihAsa kahe che ke pahelAM gAdI meLavavA mATe bhAI bhAInuM teya karatAM nA zera khUna karate, ke putra pitAnI hatyA karI nAkhate. Aje e yuga te nathI; paraMtu AjanA sattAdhIze to ethI ye vadhu bhayaMkara banyA che. , sadA gAtAM gANAM re tArA nAmanAM uparathI DokuM kApI nAkhavAnI vAta nathI, bhItarathI mULiyAM khAdI evAM gheTAM nathI re tArA gAmanAM. nAkhavAnI ja vAta che. "na rahegA bAMsa na bajegI bAMsurI" darekane teM te rUMdhyA ama zvAsa petAnI khurazInA pAyA daDha rAkhavA che. - tArI sattAne pAza paNa kudaratanI yojanA mANasanI IcchA pramANe cAlatI nathI. harI sudhabudha amArI tArA dhyAnamAM, mANasa je je yojanAo ghaDe che tenI nIce prabhue kaMI sahI karI bhalAM, gheTAM nathI re tArA gAmanAM. ene maMjUra rAkhI nathI. pitapatAne samaya Avye saune pitAnuM mAneluM Asana choDavuM paDe che. kudarata enA Asanane hacamacAvI te te AMjI ama AMkha kahe che, "baha, beThA bhAI, UTho have, jagyA khAlI karI Ape." karI rozanInI rAkha game ke na game, UThavuM ja paDe che. kudaratanI gati sAthe tAla meLavavuM ja mathI dhakelI devA aMdhAramAM, paDe che. ! have gheTAM nathI re tArA gAmanAM. - Asane DolI UThe che, kAraNa ke enI nIcenI khUda dharA DolavA teM to cUsyuM ama hIra lAgI che, vadhu ne vadhu DolavAnI che. rakhe pAka ko vIra A DolI UThelA jagatamAM TakI rahevAnuM mAtra eka ja daDha AlaMbana che-zeSa para zayana karatA viSNu. haNe krUratAnA kaMsane kAramA, khare gheTAM nathI re tArAM gAmanAM zrI sundarame kahelI A vAta rAjakAraNathI mAMDI nAnI javAbadArI saMbhALatI dareka vyakitane lAgu paDe che. eTale sudhI ke ApaNA chatAM mUMgI ema vAta auTumbika jIvanamAM paNa javAbadAra vyakita potAnuM sthAna jAgRtipUrvaka have gajave che rAta bhagave e jarUrI che. saccAInuM pIThabaLa jALavI rAkhavuM e muddAnI are jhelamahi janamyAMtAM kAnanA? vAta che. benI gheTAM nathI re tArA gAmanAM, ' meTA dhuraMdhara mANasenI moTI duniyA ane nAnA mANasonI nAnI *(kRSNa = janatAne anAja) duniyA hoya che. hakIkatamAM te mANasa potAnI AsapAsa kevaDI , ' --gItA parIkha duniyA 'khaDI kare che. e koI mahattvanI vAta nathI, nAnA vartuLamAM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-77 prabuddha jIvana 231 zrI DhebarabhAI zrI DhebarabhAInA jIvana vize lakhavAne A prasaMga nathI. sArI chApa paDI ema mAruM mAnavuM che. pariNAme 1948 nA navembaramAM huM AzA rAkhuM chuM temanA koI nikaTanA sAthI temanuM jIvana- eka divasa acAnaka huM mArI ophisamAM beTho hato ane DhebarabhAIne caritra vinAvilaMbe lakhaze. tene mATe puSkaLa sAmagrI che, khAsa rAjakoTathI Teliphona AvyuM ke mane baMdhAraNa sabhAmAM saurASTra dhArA karI temanuM patrasAhitya. cAlIsa varSanA dI jAhera jIvanamAM sabhAe cUMTavAnuM nakkI karyuM che. mAre mana A bahu moTuM mAna hatuM. dezanA badhA mahApuranA nikaTanA sahavAsamAM DhebarabhAI AvyA. mArA jAhera jIvananuM A eka moTuM pagathiyuM hatuM. A mATe huM 1937 mAM rAjakoTa satyAgrahathI zarU karI, 1972 mAM khAdI kami- DhebarabhAIne sadA RNI rahIza. 1952mAM prathama lokasabhAnI cUMTaNI zananA adhyakSapadethI nivRtta thayA tyAM sudhI temanuM jIvanakArya hatI. sAmAnyatayA, mAre suredranagara jillAmAMthI UbhA rahevuM samRddha rahyuM. AjhAdInI laDatamAM, ArajhI hakUmatamAM, saurASTranA joIe, paNa zrI rasikabhAIne tyAMthI UbhA rahevuM hatuM. eTale dhaDataramAM, keMgresa pramukha tarIke, racanAtmaka kAryakramomAM ane khAdI mane seraTha - gohilavADa vibhAgamAMthI UbhA rahevA kahyuM. A vistAra ane grAmodyoga kamizananA pramukha tarIke, temaNe mahattvano phALo mane sarvathA ajANyo hato eTale meM nA pADI. zrI ratilAla Apyo che. ahIM temanI sAthenA mArA keTalAka saMsmaraNe ja noMdhuM chuM. gAMdhI mATe keTalAka bhAIone Agraha hate. paNa DhebarabhAIne Agraha DhebarabhAIne prathama paricaya ane rAjakoTanI laData vakhate hato ke mAre ja UbhA rahevuM ane te pramANe nirNaya thayo. thayo. lIMbaDInI laDatamAM te paricaya vadhe. lIMbaDInA atyAcArothI amAre saMbaMdha uttarottara gADha thate gaye, mAtra rAjakIya trAsI cha hajAra mANase e hIjarata karI ane pAMca varSa vanavAsa veTha. bAbatamAM ja nahi. tattvajJAnane mAro abhyAsa ane DhebarabhAIne 1944 mAM lIMbaDImAM eDaminisTre zana AvyuM tyAre, eDaminisTre paNa tAttvika viSayanI carcAmAM UMDo rasa hate. mArI evI chApa che ke agatyanI bAbatamAM DhebarabhAI mArA abhiprAyane ThIka vajana Tara sAthe hijaratanuM meM samAdhAna karyuM. te vakhate DhebarabhAI, rasi ApatA. amArI vacce mukta carcA thatI. nava varSa bAdI kamizananA kabhAI vigere rAjakoTa jelamAM hatAM. samAdhAnanI zarate batAvavA ceramena rahyA te daramiyAna ame khUba najIka AdhyA. khAdI kamihuM rAjakoTa gaye. zaratenA guNadoSa vize DhebarabhAIe khAsa kAMI zanamAM bahu sAphAkI karavAnI hatI. tebarabhAIe athAka parizrama na karyuM paNa samAdhAnane amala ane pAlana karAvavAnI javAbadArI lIdho. ghaNI saMsthAo ane vyakitao sAme kaDaka pagalAM levA paDayAM. khAdI kamizananA kAyadAnA salAhakAra tarIke mArI nimaNUMka karI, mArI che e bhArapUrvaka kahyuM. meM A vAta vicArI na hatI saMkhyAbaMdha bAbatomAM bhAre dUSaNe hatA te dUra karavA prayatna karyo. paNa mArAthI nA paDAya tema na hatuM. pariNAme bhara unALAmAM temanI chellI mAMdagI gaMbhIra hatI. tenI mAnasika asara gherI de mahine mAre lIMbaDI rahevuM paDayuM. DhebarabhAInI A lAkSaNikatA hatI. temanA manane praphullita rAkhavA huM, gIdhubhAI koTaka, tulasIdAsahatI. 1947 mAM svataMtratA maLI ane dezI rAjyonA vilInIkaraNane bhAI, kAMI nahi te gappA mAravA lAMbA samaya besatA. DhebarabhAI prazna Avyo. pAkistAnamAM joDAI jUnAgaDha maTI samasyA UbhI gaMbhIra dekhAtA. ame e gaMbhIratAne TakavA netA detA. karI. te kAmamAM huM ne DhebarabhAI ghaNA najIka AvyA. kAyadAnA DhebarabhAInuM jIvana, samarpaNanI bhavya gAthA che. 32 varSanI praznanI ghaNI gUMcavaNa hatI. sadbhAgye, sukana saradAra sAhebanA yuvAna vaye, vakIlAta cheDI, gAMdhIjI ane saradAra sAhebane caraNe jIvana dharI dIdhuM. aMta sudhI pAchuM vALI joyuM nathI. kaTa banI hAthamAM hatuM. mAre ane DhebarabhAIne A kAma mATe vakhatovakhata leza paravA karI nathI. svecchAe A garIbAI vahorI lIdhI; aMta sudhI dilhI javuM paDatuM. dezanA bhAgalAthI utpanna thayela ati vikaTa evA rahyA ane te kAraNe sArI peThe sahana paNa karavuM paDayuM. DhebaraparisthitimAM saradAra sAheba gaLAbUDa DUbelA hatA. chatAM spaSTa bhAI lAgaNI pradhAna hatA paNa dekhAvA na de. ghaNI vakhata huM temane mArgadarzana maLatuM hatuM.AvA eka prasaMge huM ane DhebarabhAI dilhIthI kahete ke teo bhArelA agni jevA che. temanuM mana Ta TaLI na zakAya. dhAryuM karavA TevAyelA paNa khUba vivekathI, kunehathI kare. paMjAba melamAM muMbaI AvavA nIkaLyA. TrenanA DabbAmAM ame be jaNa temanAmAM maulikatA hatI. bIjA vicAratA hoya tenA karatAM kAMIka ja hatA dareka sTezane zaraNArthIonA ToLA bhamatA bhUta peThe Trenane juduM ja vicAre. svabhAva agraNI paNa sAmAne AghAta lAgavA gherI vaLatA miliTarI gArDa hatA. ame bane khUba viSAdamAM paDI gayA. na de. saMskAranI mUni hatA. temanI namratAmAM makkamatA samAyelI dazya joyuM jAya nahi ane banne vicAravamaLe caDayA ane jIva hatI. temanI kAma karavAnI rItathI sAthI keTalIka vakhata mUMjhAya. paNa temanA pratye Adara jarAya ema na thAya. garIbo pratye nanI samasyAo vize khUba vicAra vinimaya thaze. GDI hamadardI. temane lokasaMparka gADha hate. sAdAI ane sadAA eka prasaMgathI huM ane DhebarabhAI ekabIjAne sArI cAra temanA jIvananA mULamAM hatA. racanAtmaka kSaya, khAdI, grAmapeThe oLakhatA thayA. tyAra pachInA 30 varSamAM amAro saMbaMdha dhaNA. ghoga, harijana kalyANa AdivAsI ane anusUcita jAtionuM gADha thaze ane rahyo. DhebarabhAIne spaSTapaNe kahevAvALI theDI kAya, gausaMvardhana ane gepAlana, A badhAmAM tamane UMjhe rasa hato. chatAM rAjAraNanA jIva hatA. cAra varga keMgresanA pramukha rahyA. vyakitao haze temAM huM eka hate tema huM mAnuM chuM. tyAre javAharalAlajI jevA sAthe kuzaLatAthI kAma lIdhuM. There ArajhI hakUmatanA kAmamAM ame banne chevaTa sudhI junA- was something unpredictable truth m eil gaDhanI zaraNAgati thaI tyAM sudhI, sArI peThe saMkaLAyelA rahyA. sAthIomAM keTalIka vakhata gerasamajaNa thatI. mane keTalIka vakhata saurASTranA ekamanI racanA thaI ane DhebarabhAI mukhyamaMtrI ema rahetuM ke temano Adarza ghaNe ucca hate. tene pUrI rIte pahoMcI zakatA nahi tene asaMteSa temanA manane raheta. He was a thayA. saurASTranuM ekIkaraNa karavuM ati vikaTa kArya hatuM ane temAM complex personality gAMdhIjInA ghaNA guNa ane vilakSaNabane teTalI zakitazALI vyakitaone sAtha meLavavA DhebarabhAI I-te- tAo temanAmAM hatI. jAra hatA. maMtrImaMDaLamAM temane ghaNA kuzaLa sAthI maLyA. pahelA DhebarabhAInuM sauthI mahAna ane ciraMjIva kArya saurASTranA mane lIgala rImembansara (kAyadA saciva) tarIke joDAvA temaNe ghaDataranuM raheze. saurASTranI prajA sadAkALa temanA kaNI raheze. kahyuM. meM nA pADI. pachI mukhya saciva, (cIpha sekreTarI), tarIke, pachI saurASTra- sadbhAgya hatuM ke AvA vikaTa kArya mATe DhebarabhAI jevA kuzaLa sukanI maLyA. jAnanA jokhame temaNe A siddhi meLavI. hAIkorTanA jaja tarIke, chevaTa cIpha jasTIsa tarIke joDAvA kahyuM, aMta samaye lokoe temane abhUtapUrva mAna ApyuM te sarvathA meM badhI nA pADI kAraNa mAre sahakArI nekarI karavI na hatI. ucita hatuM. bIjI keTalIka kAmagIrI mane soMpI te karI ApI. DhebarabhAIne cImanalAla cakubhAI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-77 232 prabuddha jIvana, ka jema DhebarabhAI: rAjakAraNamAM anukaMpA ke zrI ucharaMgarAya na. DhebaranuM rAjakoTamAM mArca 11, 1977 nA joIe tene e jIvato divase 71 varSanI vaye avasAna thayuM. DhebarabhAI eka evA jAhera namUno hate. DhebarabhAI sAmAnya puruSa hatA jemanAmAM anukaMpA eka svayaMbhU vRtti hatI. A mANasanA pratinidhi tarIke daSTie teo gAMdhIvAdI rAjakAraNanA eka namUnedAra pratinidhi rAjya karatA hatA. temaNe hatA. sattAne temane aNagamo nahote, paNa temane mana sattA pitAne mATe athavA potAnA e te karoDe garIba strI - purUnA jIvananA pitamAM kazeka sArthaka kuTuMbane mATe koI vizeSa pheraphAra karavAnuM sAdhana hatuM. A karoDo garIba loko te ja temane sagavaDe meLavI nahotI. temanA svAbhAvika matadAravibhAga hate. saurASTranI rakhaDatI jAtio hoya eka putra prapha phlabhAI ke bhAratanA parvata - pradezanA Arthika rIte nirAdhAra nAgariko hoya, muMbaInA eka parAmAM madhyama DhebarabhAIne te sau mATe sahaja rIte lAgaNI thatI. DhebarabhAInA varganuM jIvana jIvatA hatA. zarIrane bhAMgI nAkhanAra gaMbhIra roge vaLagelA hovA chatAM chellAM DhebarabhAInA putra hovAne nAte sAta varSa daramiyAna garIbonA hita pratyenI A UMDI niSThAe ja emane jarA jeTalo ya lAbha temane jIvaMta rAkhyA hatI. maLyo nathI. DhebarabhAI khAdI ane grAmodyoga kamizananA rAjakoTamAM vakIlAtane vyavasAya karatA DhebarabhAI 1938mAM adhyakSa tarIke nivRtta thayA te rAjakoTa satyAgrahanA netA tarIke bhAratanA nakazA para camakayA. pachI prapha lubhAIne ghera eka varSa pahelAM gAMdhIjI ane saradAra paTelanA sUcanathI emaNe sva. DhebarabhAI temane maLavA javuM e vakIlAta choDIne jAhera jIvanamAM praveza karyo hato. rAjakoTa satyA- ApaNA cittA mATe pAvanakArI anubhava hatuM. e gharamAM emane graha daramyAna DhebarabhAInI vyavasthAzakitane pratApe aMtimavAdI DAberI maLo tyAre tamane khyAla paNa na Ave ke A mANasa ekavAra tathI mAMDIne jamaNerI to sudhInA badhA ghaTako ekatrita rahyA. saurASTranA mukhya maMtrI, kaoNMgresanA pramukha ane khAdI ane grAmodyoga kamizananA adhyA haze. * DhebarabhAInA jIvanane pAMca vibhAgamAM vaheMcI zakAya. DhebarabhAI sAthe kaMIka rIte saMkaLAyelA hoIe te hakIkata ja batrIsa varSanI vaya sudhI teo jAhera jIvanamAM nahotA. tetrIsa jAherajIvananI keLavaNI banI jAya, teo vaikuMThabhAI mahetA smAraka varSanI vaye e rAjakoTa satyAgrahanA netA thayA. 1948mAM TrasTanA adhyakSa hatA. A TrasTa vaikuMThabhAInA jIvanakArya samA te saurASTranA mukhyamaMtrI thayA. ATha varSa pachI DhebarabhAI keMgresanA vikendrita vikAsanI kAmagIrIne vareluM hatuM. mane tenA menejiMga TrasTI pramukha thayA. 1963 mAM teo khAdI ane grAmodyoga kami thavAnuM mAna prApta thayuM hatuM. meM A kAmagIrI eka varSa mATe ja svIkArI hatI paNa pachI huM jyAre jyAre rAjInAmuM ApavAnI vAta zananA adhyakSa banyA ane lagabhaga eka dAyakA sudhI temaNe e kADhe tyAre DhebarabhAI kahe: "mArI tabiyata juo, huM A bejo javAbadArI saMbhALI. A badhAmAM emanA uttama varSe to saurASTranA kevI rIte kheMcuM chuM?" eka divasa temane ghaNI nabaLAI hatI ane mukhyamaMtrIpada samayanAM varSo hatAM. A samaya daramiyAna temaNe TrasTanI beThakamAM hAjarI ApavA jatA hatA tyAre liphaTamAM lagabhaga bebhAna banI gayA. A saMsthAnA kAma pratye emanI AvI utkaTa 200 rajavADAMonA banelA sAmaMtazAhI pradezane artha janaka niSThA joI tyAre meM mane mana evo nizcaya karyo ke DhebarabhAI khaMta, dhIraja ane samajAvaTathI lokazAhI samAjamAM pheravI nAkhyo. jyAM sudhI A TrasTanA adhyakSa hoya tyAM sudhI mAre rAjInAmuM uttama sAhitya kRti vize vAjabI rIte ja ema kahevAya che. ApavAnI vAta na uravI. DhebarabhAInI sevAvRtti cepa lagADe ke mahattva tenA lakatuM nathI paNa kRtimAM rahelA saundaryAnubhavanA tevI hatI. UMDANanuM ane e anubhavanI saMkrAMtinI guNavattAnuM che. je sAhitya garIbanA du:khanI samajaNa DhebarabhAInA hADamAM UtarI gayelI hatI. saurASTramAM paDela eka duSkALa vakhate DhebarabhAI eka mATe sAruM che te jIvana mATe paNa sAcuM che. dezanA eka nAnA meTA adhikArI sAthe duSkALagrasta vistAromAM pharatA hatA. adhikArI kaDA khUNAmAM eka citta ane saMpUrNa niSThAthI sevA karIne eka eka rAjavI kadaMbanA nabIrA hatA. bane eka gAmane pAdarathI vyakita kevI rIte akhila bhAratIya vyakitatva prApta kare che tenuM pasAra thatA hatA. DhebarabhAIe nAnakaDAM gaMdA taLAvamAMthI ghaDAmAM pANI daSTA DhebarabhAInuM jIvana che. DhebarabhAIe ughama. sAdAI ane bharatI eka nAnI chokarIne joI. emaNe meTara thobhAvI ane chokarIne pUchayuM ke AvuM gaMdu pANI kema bhare che? chokarIe kahyuM ke pANIne daridranArAyaNa mATenI avirata cintAthI saurASTranI sevA karI. akhila . khaTAre ceDA divasathI Avyo ja nathI. bhAratIya pratiSThAnI jarAya paravA karyA sivAya nAnakaDA pradezanI DhebarabhAIe pelA adhikArI tarapha pharI pUchayuM : "pANIne je mANase sevA karI tenuM mUlya samasta deze svIkAryuM. DhebarabhAI khaTAre kema Avyo nathI ?" je rIte rASTrIya takhatA upara camakayA te saradAra vallabhabhAI paTela "sAheba, khaTArAmAM kaMIka kheTake thayuM haze." bAraDolI satyAgraha pachI bhAratabharamAM jhaLakyA tene maLatuM Ave DhebarabhAIe chokarIne bolAvI eka pyAlAmAM pANI kaDhAvyuM. che. bAraDolIe je bhAga saradAranA jIvanamAM bhajavyo te saurASTra DhebarabhAInA jIvanamAM bhajavyo. pachI pelA adhikArIne kahyuM : "A pIe." DhebarabhAI nAjuka ane bAMdhI daDInA hatA. teo khAdInuM adhikArIe kahyuM : "A kevI rIte pivAya?" dhotiyu jhabhbhA ane sapheda TepI paheratA. DoLadamamAthI sadaMtara mukita je tamArAthI na pivAya te loko kevI rIte pI zake ? evA A mANasane judA tAravI ApatuM eka mAtra cihana te khaTAre Ave tyAM sudhI tame ahIM rahe. A prazna ukelavA mATe temanI hiTalara jevI aDadhI mUcho, emanuM vyakitatva briTiza majUra mAre tamane ahIM ja rAkhavA paDaze." vaDA pradhAna eNTalIne ghaNA aMze maLatuM AvatuM hatuM, eNTalInI hAjarI ' ATaluM kahIne emaNe DrAIvarane gADI calAvavA kahyuM : e e khaMDamAM dAkhala thAya tyAre na varatAya paNa kAma karavA mAMDe moTA adhikArI e gAmamAM hAjara rahyA eTale be kalAkamAM ja khaTAro ke tarata varatAya. AvI pahoMcyA. lokonI sthiti sudhAravAnI A tAlAvelIne lIdhe DhebarabhAI saurASTranA mukhyamaMtrI hatA tyAre. eka ja ja DhebarabhAI prajAnI AMkhanI kIkI jevA banI gayA hatA.. oraDAmAM rahetA. sattA upara beThelA lokoe kevI rIte rahevuM muMbaI, mArca 26, 1977 vADIlAla DagalI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-77 prabuddha jIvana 233 vartamAna yuganI samasyAo ane ukela [2] vijJAnanA vartamAna yugamAM ApaNane bhautika sukha tarapha DhaLatA karI devAmAM AvyA che ane ethI sukhane badale sukhAbhAsane prApta karI vartamAna yuganI samasyAonA saMbaMdhamAM mArA A agAunA lekhamAM meM kahyuM hatuM, emAM e samasyAne ukela "garamAM rahele samaya Avye akaLAmaNa anubhavIe chIe. iMdriyajanya viSayache evo aNasAra paNa e lekhanA aMte meM karyo hato. prastuta sukha tarapha doTa mUkavAne ApaNe vega vadhI gayo che, kAraNake ApalekhamAM e vize vistRta vicAra karIe. Nane vijJAne ghaNA AlAbAlA ApyA che. ethI atRpti, asaMteSa, yogazcittavRtti nirodha:" evuM sUtra pataMjalie yogasUtramAM azAMti vadhyA che. jIvana taraphane ApaNo abhigama na pheravIe prarUpyuM che. vRttione samULe nirodha azakaya nahi to du:sAdhya tyAM sudhI Ama ja banavAnuM. mAnasika kaTokaTI ke tANa dareka anubhave che evuM mAnI haribhadra, hemacaMdrAcAryAdi AcAryone mokSane siddha che. bhale kahetuM na hoya koI paNa hakIkata Ama ja che. eTale mAnasika prApta karI ApanAra manovyApArane vega kahyo che. manamAM zUnyAvakAza samatulA na sacavAya te mANasa pokAra -pADo pADate mRtyune bheTe. sarjavA karatAM sadbhAvathI bharI devuM e vadhAre ISTa che, upakAraka A viSama paristhitimAMthI bacAvI levAvALuM koI zastra ke koI che ema jainAcAryoe mAnyuM che. samyaga jJAna, sammazraddhA ane samaga zAstra hoya te te yuga che. sAmAnya mAnavI yuga zabdathI gabharAI cAritrane mokSamArga gaNI ene apAvanAra vastune dharma kahI, dhArmika jaI vegaLe bhAgavA mAMDe che. paNa vastusthiti evI nathI. meM manovyApArathI cittane bharI devuM e prakriyAne "ga" zabdathI jaina AgaLa kahyuM tema yogano artha AtmAnusaMdhAna ja thAya che. A sthiti cAryoe vivAita karI che. samatAne gItAkAre yoga tarIke khapAvI eka vyakita prANAyAma ke yama, niyamanA AcaraNathI krame krame che. "manmanA bhava" kahIne badhI vRttione tyAga karI "huM ja meLavI zake to bIjI vyakita tattvanA sAcA jJAnathI paNa meLavI eka chuM mATe manyamaya bana" evI eka ja vRttine sahAro levA zake. sAvalIbhAva ke zaraNAgatine bhAva vyakita barAbara keLavI jANe pharamAvyuM che. Ama zAbdika bhinnatAnI bhItaramAM paNa beyanI te prANAyAma karavAnI agatya ja che evuM jarAya nathI. e kare te. samAnatA te svIkAravAmAM AvI ja che. cittane saMskArazuddha banAvatAM ene pratibaMdha paNa nathI. ema te haThAgrahIo lAMbA vakhata sudhI prANa banAvatAM citta upara Adhipatya sthapAnuM jAya ane chevaTe vicAra ' upara vijaya meLavI zake che. paNa pachI e hatA evAne evA thaI vihIna bane, nirodha thAka, zailezIkaraNa thAya- AvuM kahevAno Azaya che. jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke prANAyAma karaze tyAM sudhI vicAranI dareka prakriyAmAM ahI ne bheLavavAne cittane svabhAva mana sthira rahe (mana ane prANagati, A gati pUratA samAna dharmI thaI gayo che ane eTale ja rAga-dveSanI paraMparA zarU thaI jAya che. hovAne kAraNe) paNa pachI vAMdarAnI mAphaka kUdavA, nAcavA maMDI paDe. pachI te mAnasika tANa, kaleza, du:kha ItyAdi AvI paDe che. hiMdu mATe je sAcI sUjhathI jIvana, jagata, jIva, vagere taraphane daSTidharmagraMthamAM sAkSIbhAva, daSTAbhAva sthApavAnuM kahevAmAM AvyuM che Ni ja badalyo hoya to vyakita lAMbA kALa sudhI asaMga bhAva, e "samatA"nuM ja eka svarUpa che. AtmA kartA nathI ane eTale ja samatA bhAva, nirlepIpaNuM rAkhI zake, zaMkArAcArye vairAgya ane bhekatA paNa nathI; arthAta e svabhAve niraMjana, nirAkAra, nirlepa abhyAsa- A be prakriyA dvArA AtmaniSTha banavAnuM Adezya che. che ane je kAMI dazya jagatamAM banI rahyuM che e kevaLa pugala ahiMsA vairAgya zabdane abhAvAtmaka samajavAne nathI. sAmAnya -pariNamana che ema kahIne paNa "anAsakata rahevuM banavuM" evuM rIte vairAgya zabdane nirveda, glAni, aphasa ke raMja evA arthamAM uodhana ADakatarI rIte karavAmAM AvyuM che. Izvara, jIva ane vAparIe chIe. vastu tarapha ke viSaya tarapha apratimaye AkarSaNa jagata vizenI dareka dharmanI kalpanAomAM bhale visaMvAda hoya chatAM na thavA devuM e artha ja zaMkarAcAryane mAnya che. viSayethI bhAgatA anAsakata banavuM ke rahevuM, karma karatA, thakI samatA jokhamAvA na devI, pharavAnI salAha nathI ApI. bhAgeDu vRtti -( escapirt valaNa) e zabdathI vivakSita nathI. sahajabhAve svIkA, rAga na keLave cittane rAga-drupa vinAnuM banAvavuM, vRttione nirodha karave- A tema ja draya paNa nahi. A artha zaMkarAcAryasaMmata che. abhyAsa badhA eka ja satyanA dRSTikoNa che. eka ja satya je che te che AtmAnuM zabdano artha mahAvaro karavAne che. vairAgyano- rAga, drayarahitatAnesaMdhAna, yoga zabda paNa "yuja' dhAtumAMthI Avyo hoI ene joDavAne asaMgane-samatAne, vAraMvAra mahAvaro vyakita karyA kare-kartavya-kamane artha laIe to paNa cittane AtmA sAthe joDavuM e niSkarSa ja e pite nathI karato e dhyeyathI karyA kare self involvement raphate raphate ochuM karate jaya to samayanA vahevA sAthe AtmaniSThatA nIkaLe. paraMtu A vastu ekadama prApta nathI thaI zakatI ane - sArI mAtrAmAM meLavI zake kharo. eTale ja kramika vikAsanI pakSakArI jaina dharme karI che, zama, dama AgaLanA jamAnAmAM mAnava saMteSI hato. ene artha e vagere vaTasaMpattinuM zaMkarAcArye puraskaraNa karyuM temAM paNa emane nahi ke e ALasu hate. balade, sAcA sukhanI cAvI te eNe A hetu ja hovuM joIe. karma baMdha karI devAnuM azakya hoI karma meLavI hatI. vartamAna yuge ApaNane sukhanA sAdhane na pUcho eTalA karatAM karatAM paNa e asaMga bhAve karavA ema gItAkAre kahyuM. buddha ApyA che ane chatAM tRptinA eDakAra ene nathI AvatA maitrI, karUNAdi bhAvanAne piSavAnuM kahyuM temAM paNa manane ekadama enuM kAraNa zuM? A eka Paradox che. sAcuM sukha zodha ke nisaddha karavAnuM zakya nathI eTale bhAvanAthI bharavuM (Psitive AviSkArothI nahi maLe, paNa maLaze ene recI daSTithI apanAvazuM thoughts Ideals ) ema kahevAne ja emane Azaya che. te. bhagavAne "acchA parigraNe yu" kahyuM emAM emaNe skUla paNa yoganA adhikArI badhA ekadama banI zakatA nathI. e vastune parigraha nathI kahyo paNa skUla vastunI mUrchAne- mohane mATe prAthamika yogyatA hovI joIe. yogane mATe lAyaka koNa e parigraha kahyo che. ata: pharI pharIne kahevAnuM e ja mehane prApta che ke saMbaMdhamAM AcArya haribhadra kahyuM che ke je vyakita AtmA upara paDelA mUccha, meha, ajJAna, Asakita, kartutva bhAva vagere je rIte dUra mehanA prabhAvane ochA karI jANe che te paigane adhikArI che. ahIM karI zakAtA hoya e rIte karavA, pachI bhale e zaMkarAcAryo, haribhadrAjaina graMthAMtargata meha zabda vedAMta kathita ajJAnane. samAnArthaka cAryuM ke gItAe game teNe kahI hoya. zabda che. AtmAne kartA mAnava e ajJAna che, meha che. arthAta zuni caiva zvapAke ca paMDitA: samazina:" zvAna tarapha rAga-dveSanI pariNatine A rIte baMdha karI devAno mArga sUcavAya che. ane cAMDAla tarapha paMDite samadaSTi dharAvanArA hoya che. A sama jANe che te kita AtmA chee
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prabuddha jIvana tA. 1-4-'37 daSTi - samatA - jaina dharma kathita samabhAva e ja ga. - AcaraNa AvI avasthA prApta karavAmAM koI anya madadarUpa nathI thatuM. game te, game tyAre game te sthitimAM karI zake che. e mATe AtmA ja AtmAne uddhAra kare ane AtmA ja AtmAne pADe. pUraka kuMbhaka, reskanI anivArya AvazyakatA nathI, paraMtu sAcu mumu- caMcaLa manane sthira karavAM sauthI pahele vairAgya jarUrI che. supaNuM, zama-damAdi SaTsapariA jo hoya agara vikasAvavAmAM Ave vaiirAgyano artha AgaLa kahevAI gaNe che. chatAM ahIM bIjI vakhata te aura balihArI, vaLI yogane adhikArI saMnyAsI ja ho kahevuM hoya te kahI zakAya ke padArthomAM lapaTAyAM vinA saha joIe evuM jaina dharma te nathI kaheto. hemacaMdrAcAryuM che. zAstranuM bhAve anubhavela bhega. paNa enAthI dUra bhAgI javuM e nirmANa kumArapALa rAjAne anulakSIne ja karyuM hatuM. vairAgya nahi. saMsArane bhAMDavAthI zuM vakaze ? e dara jagata 'sadAcAra, sadbhAva ane sadavartana paNa ga ja che. e vivekanI rahevAnuM ja che. paraMtu mananA valaNane-laDhaNane badalavAnA che, alaAdhArazilA upara nimita thayeluM hovuM joIe. mAnavasamUdAya batta, vairAgyane upaja.ve ke paze tevA sAdhanathI kitae sajaja padArthonA bhogavaTAmAM mazagula banI gayo che. sAdhanane sAdhya thavAnuM rahe che; mahAvarAnI, abhyAsanI prekaTIsanI vAta te aAu mAnI laI tenI pAchaLa gAMDAnI mAphaka doDe che eTale padArthone e kahevAI ja gaI che. pakaDe ene badale padArthothI e pakaDAI jAya che. ahIM AgaLa mArA AgalA ane A lekhanI lazruti A che:sata ane asatane viveka karI vairAgya tarapha DhaLe to mahAvarAthI vartamAna yugamAM mUlyo upara-nIce thaI gayA che. vartamAna e yogI banI zake che. pachI, agninI hAjarImAM ghI egiLI jAya che. yuga vijJAnayuga che ane vijJAnayuga bhautikavAda che. bhautika padArthopaNa ahIM te ethI ulaTuM e padArtho vidyamAna hovA chatAM enA mohamAM e lapaTAtuM nathI. mehi ane ajJAna jaze eTale e sAcI mAMthI sAMpaDatuM sukha sAcuM sukha nathI. e sukha pAchaLanI doTamAMthI zAMtine pAmaze. purANaprasiddha janaka rAjAne dAkhale A vAtanI asaMtoSanI javALA prakaTe che ane ene koI aMta nathI. AtmAnI sAkSI pUre che. smRti kAyama rAkhavI paDaze. deha ja sarvasva nathI. Ama nahi karavAmAM - vivekayukata vairAgya yoganuM ja eka ghaTaka che. AgaLa A Ave te mAnasika tANa vadhI jaze ane emAMthI anekAneka lekhamAM ja kahyuM tema vairAgyane nirAzA ke nirvedanA arthamAM levAne Apattie saze. A tANamAMthI bacavA mANase ega keLavavo nathI. napharatamAMthI Avela vairAgya ane sAcI samajaNamAMthI Avela paDaze. yoga amuka ja AcarI zake e mAnyatA bhrAmaka che. koI paNa vairAgya A be vacce jamIna, AsamAnane pharaka che. parANe Avela koI samaye e AcarI zake che. paNa enAM mahAvarAnI jarUra che. vairAgya TakI zakato nathI. bhartuhari rANI piMgalA pAse bhIkha mAgavA asaMga bhAva, niSkAma karma, karmaphula toga, sadbhAvanAyukata jIvana, jAya che tyAre pigalAnI Arajune dhyAnamAM letA nathI ane UlaTuM samadaSTi, samatA-e badhAM aMtima phaLanI daSTie eka ja che. vairAgyamAM UMDA UtaratA jAya che, kAraNake emano vairAgya viveka badhAM kame kuzaLatApUrvaka karavA chatAM e karmano kartA pote che evI (sada ane asad vacceno bheda) upara sthApita hate. evI ja hebuddhino tAga kare e paNa yogane ja eka prakAra che. saMsArane rIte sthUlabhadra kozAne tyAM cemAsuM gALavA jAya che, chatAM pAtA ucheravAnI koI vAta ja nathI. palAyanavAda yuga nathI. vijJAnanA nathI paNa UlaTuM kozAne pratibaMdha pamADe che. sUradAsa AMkhe pheDI lAbha bhAgavatAM chatAM enI jherI asaramAMthI abhigama badalAze aMdha banyA e karatAM chatI AMkhe aMdha jevA banI rahyA hota to te ja bacI zakAze. A abhigama eTale samatA-samatA umadA vairAgyano dAkhalo pUro pADI zakayA hota. aMtaramAM ja hoya che eTale yoga, A yoga siddha karavA prANAyAmAdinI anivArya che tenuM ja bAhya jaMgatamAM pratibiMba paDe che. bAhya vastumAM sArA, AvazyakatA nahi- aMgrajI paribhASAmAM jene Relaxation kahe che. narasAnuM AropaNa karavuM e abhigama oNTo che ema vijJAna paNa evA ja arthanuM kAMIka yoga e yuganI mAga che. mANase prayatna ghaNA have kabUla rAkhe che. Ama jo na hoya te jhera kaTera gaTagaTAvI karyA paNa e phAvyo nahi, chevaTe yoge Azaro ApyA che. deza-paradezamAM janAra tarata ja marI ja joItA hatA. paNa ghaNA dAkhalAmAM aneka akhatarAe A saMbaMdhamAM thaI rahyA che. lesa ejelesa evuM na banyuM eTale vijJAAnane manamAM ja badhuM bharyuM paDayuM che ema te yoganagarI ja banI gayuM che. yoganI prakriyAnuM jJAna te game tyAMthI svIkAravuM, paDayuM jene svIkAra ApaNA dharmagraMthomAM pahelethI ja meLavI zakAya ema che eTale enI carcA ahiM prastuta che. thayo che. zivAjI mahArAja pAse eka suMdara strIne bhega mATe amaladAre A be lepamAM kahevAnuM je che te e che ke vartamAna yugamAM rajU karI tyAre emAM zivAjI mahArAje mAtAnA darzana karyA. ahiMyA ghaNI samazyAo sAcA sukhanI ADe UbhI thaI che ane e nivAravA jevI daSTi evI suSTine siddhAMta puravAra thAya che. vikAra ane ke ochI karavAnI hAmatA yugamAM che tathA e yoga koIthI paNa viveka-bannenuM astitva eka sAthe na hoI zake. mATe vikArane dAbavA koI sthaLe AcarI zakAya evA che. Ilama. amRtalAla gepANI mATe nahi paNa enA astitvane nahivata karI devA mATe vivekanA vikAsanI khAsa jarUra che: "viNayA nANuM nANAo desaNa daMsaNAe sva. paramAnaMdabhAInI puNyatithi nimitte caraNa cA caraNehita mokakhe mekaoM se kheM hirAbAha' A - ravivAra tA. 17 mI eprila 1977 nA roja savAranA 10 gAthAmAM vinayanI-vivekanI prANapratiSThA karavAmAM AvI che. thI 12 sva. paramAnaMdabhAInI pUNyatithi nimitte jANItA bhajanIka zAMti eTale gamAM, aNagamAthI mananI para avasthA. jyAM haribhakataparAyaNa zrI. mArUtibuA bAgaDenA bhajane kAryakrama sudhI rAgadveSa jIvatA haze tyAM sudhI himAlayamAM cAlyA jaIzuM saMghanA, paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM rAkhavAmAM Avyo che. te paNa zAMti maLavAnI nathI-rane maLaze sAcI samajamAMthI. jene A bhajane sAthe sAthe zrI jJAnezvarInA paricaya rUpe ghaDIka jaina dharI samyaga darzana kahe che. cittanI ekAgratAnA rUDha arthamAM pasaMda karelI 'LIe' (chaMda) ne paNa pATha thaze. yogane laIne gItA ethI paNa AgaLa jAya che. jIvananA sarvocca sau mitrone A bhakitayegamAM samayasara sahabhAgI thavA mUlyomAM sthira dhAraNAne paNa gItA yoga ja kahe che. ane jenazAstro nimaMtraNa che. sadbhAvanAnA siddhAMtane AgaLa dhare che te paNa e ja batAve che. cImanalAla je. zAha, * ke. pI. zAha- maMtrIo mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala sa, koTa, muMbaI 400001.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MA, By South 54 Licence No.: 37 ' *. karI na prabuddha jIvana harSa 39 : aMka: 24 :. G . A vArSi 6 eprila 1977, zanivAra zrI muMbaI rana yuvaka saMghanuM pAkSika mukhya lavAjama rU, 10, paradeza mATe ziliMga : 30. chUTaka nakala 7-10 pasA taMtrI cImanalAla cakubhAI zAha janatA sarakAranA pahelA vIsa divasa : [ 3 mAM lokasabhAnI cUMTaNInAM badhAM pariNAma AvI gayAM kaTokaTI daramyAna je atyAcAro TA che tenI tapAsa karavA, nAre ja thatA pakSane mAthe aNadhArI rIte sarakAra racavAnI javAbadArI tapAsa paMca nImavAnI jAherAta karI. thoDA divasomAM tapAsa paMcanA na vI DI. khUba jhaDapathI kAma levAnuM hatuM. netAnI cUMTaNI ane sabhyonAM nAme tathA tenuM kAryakSetra jAhera thaze ane khAtarI ApavAmAM | MDaLanI racanAnA vikaTa kAma hatAM, paNa pAMca divasamAM aneka AvI che ke talasparzI ane jhaDapI tapAsa thaze ane gunegAro - moone pAra karI 28 mArce A kArya pUruM thayuM. te divase sAme ghaTatAM pagalAM levAze. veravRtti ke adAvatathI kAMI nahi che. neTa beThaka zarU thaI ane navA maMtrImaMDaLe potAnA kAryanA thAya paNa nyAya jarUra karavAmAM Avaze. gaI gujarI bhUlI javAnI Neza mAMDayAM. maMtrImaMDaLamAM pIDha, anubhavI ane ksAyelA Age- vAta nathI. atyAcArI jene sahana karavA paDyA che teo nyAya ' ' che te keTalAka taddana navA che. nANAMpradhAna ane kAyadA- mAge che. sAbita thayela gunegArone mAphI ApavAnI hoya nahi, ;i pradhAna navA hovA chatAM anubhavI ane pitAnA kAryamAM kuzaLa che. muMbaI jaina yuvaka saMghanI vasaMta vyAkhyAna mALAmAM pahele divase bolatAM jika pharanAnDIjha, rAjanArAyaNa, ravindra varmA, kauzika vagere zrI cAgalAe kahyuM ke, je lokoe prajA sAme yuddha jAhera karyuM tadana navA ane binaanubhavI che. paNa pArlAmenTanI dasa hatuM temane yuddhagunegAro -War Criminals - gaNI sajA divasanI kAmagIrIe batAvI ApyuM ke A maMtrImaMDaLa ekaMdare thavI joIe. temAM Forgive and forget hoya nahi. jayaprakAza naherunuM prathama maMtrImaMDaLa bAda karatAM , bIjA koI karatAM UtaratuM nArAyaNa, kripalANI vigerenuM paNa A valaNa che. bIjA paNa keTalAka tapAsapaMca nImavAnI jAherAta thaI dasa divasamAM potAnA cUMTaNI DhaMDherAmAM Apela keTalAya che. baMsIlAlanAM duSkRtyo, mArutinuM kaubhAMDa tathA nagarAlA prakaraNa agatyanA vacananuM pAlana karI dIdhuM. mATe tapAsa paMca nImAze. zrI jayaprakAzanA mUtrAzayane kema IjA vartamAnapatromAM vAMdhAjanaka lakhANane nAme vartamAnapatronI thaI tenI paNa tapAsa thaze. ke, svataMtratA upara meTe kApa mUkate kAyado rada karyo. pArlAmeMTanI sAmAnya ane relave bajeTa rajU thayAM paNa te agAunI che kAIvAhI puSTa karatAM. koInI badanakSI thAya te sAme rakSaNa pitA sAre taiyAra karelAM hatAM. A sarakAranI Arthika ane sAmAjika - kAyado, rada karavAmAM Avyo hato te sajIvana karyo. sensara nItine anurUpa bajeTa me mahinAmAM pArlAmeMTanI beThaka thaze zipa te turata rada karI hatI. samAcAra saMsthAne atyAre tyAre rajU thaze. menopolI che, te kevI rIte dUra karavI ane svataMtra samAcAra saMsthA nyAyataMtranI svataMtratA puna: prasthApita karavAnI ghoSaNA A racavI, te bAbata tapAsa karI bhalAmaNa karavA kamiTI racavAnI thaI. je nyAyAdhizonI temanI marajI viruddha pherabadalI thaI che , jAherAta karI. bhayamukita te thaI ja che paNa vANIsvAtaMtramAM temane pharI svasthAne niyukata karavAmAM Avaze. kendra sarakAranA kAyadAnA avarodha hatA te badhA satvara dUra kya. A pagalAM ucca kakSAnA sarakArI vakIlAmAM pheraphAra karyA ane sarakArI nItine ja levAmAM koMgresa, je virodha pakAmAM che, teNe sAtha Apyo. eka anukULa hoya tevA navA vakIlanI nimaNUMka thaI. viTI phariyAda hatI ke AkAzavANI ane dUradarzana mAtra sarakArI - videza nItimAM binajoDANanI nItino custapaNe amala vAjiMtro banI gayAM che ane sarvathA ekapakSI samAcAro Ape thaze. pariNAme ApaNA dezanuM raziyA pakSI valaNa che evI chApa-- kI che. A sarakAra taraphathI khAtarI ApavAmAM AvI che ke pracAranAM ke hakIkata - dUra karavAmAM AvI. amerikA ane pazcimanA dezoe A banne mAdhyamo have pachI ' taTasthatAthI ane svataMtra rIte A ghoSaNAne AvakArI che. kAmagIrI bajAvaze. A banne mAdhyamone svataMtra saMsthA Statutory Corporation -banAvavA bAbata vicAraNamAM che. aLakhAmaNA 42mAM baMdhAraNIya pheraphAranI keTalIka atyaMta kharAba AMtarika kaTokaTI te cUMTaNInAM pariNAma AvatAM IndirA bAbate sudhArI levA 43mAM sudhArAne kharaDo lokasabhAmAM dAkhala, gAMdhInI sarakAre surata rada karI hatI: A sarakAre bA hya kaTokaTI thayo che, paNa temAM eka mahattvanI bAbata e AvI che ke lokasabhA ane hatI te paNa rada karI - kaTokaTIne kAraNe keTalAka mULabhUta adhikAra rAjya dhArAsabhAnI mudata cha varSanI karI che te ghaTADI pharI pAMca -samAnatA ane taMtratAnA - rita thAya che, te AthI sajIvana varSanI karavI. samajI zakAya evAM kAraNoe koMgrese A bAbatane thayA. pariNAme, hitaravAtaMtrya, sabhA, saraghasanA hakka vigere virodha karyo ane A kharaDe have AvatI beThaka upara mulatavI rahyo. amalI banyA. te daramyAna kadAca vadhAre vistRta pheraphAro karato baMdhAraNIya kharaDo rasa : TUMkamAM badhI nAgaraki svataMtratAo -Civil Lifeities taiyAra thaze ane AvatI beThakamAM rajU thaze. khAsa karI kaTokaTIne - je TAI gaI hatI te puna: prApta thaI. lagatI je kalamo hAla baMdhAraNamAM che tene bhayaMkara durUpaga thaye
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-77 bhUtakALa bhaMsAya che te pharIthI na thAya te mATe pAke prabaMdha karavAmAM Avaze. te sAthe karyuM ke baLajabarIthI nasabaMdhI karI hoya tevA darekane rUA. 5000 42mAM sudhArAnI ghaNI kalame jene kAraNe kArobArIne amaryAda ' vaLatara apAze. keTalI binajavAbadAra jAherAta che? kebineTane sattA maLI che tema ja nyAyataMtranI svataMtratA ane kAryakSetra upara pUchayuM hatuM? keTalI rakama joIe vicAryuM che? baLajabarIthI thayuM ke tamArI svecchAe koNa nakkI kare? relave haDatALamAM baratarapha thayela lagabhaga nI mATe kApa mukAyo che te badhAMnI punarvicAraNA thaze. 16898 karmacArIne pAchA levAze. temane aDhI karoDa rUpiyA che - TUMkamAM gumAlI svataMtratA ane lokazAhI dhoraNe puna: pagAranA cukavavA paDaze. cha lAkha relve karmacArIonI sarvIsa beka ke sthApita thaze eTaluM ja nahi paNa pharI baMdhAraNane Avo durUpayega - thayelI tene cAlu sarvIsa gaNavAthI bIjI karoDonI jamIdArI karI na thAya tenI pUrepUrI takedArI rAkhavAmAM Avaze. yuvaka saMghanI vadhaze. anyAya thayuM hoya tyAM tenuM nivAraNa thAya te yogya che, paNa zista upara ane Arthika zuM asara thAya che paNa vyAkhyAna mALAmAM zrI cAgalAe kahyuM ke (a constiational vicAravAnuM che. hamaNAM ja vartamAnapatronA karmacArIo - trakAro dictatorship is much worse than a naked dictatorship.) binapatrakAro - ne vacagALAnI rAhata tarIke dareka rUA. 50 6 mAMDI binapatrakAro : vacagALAnI rAhata tarIka * IndirA gAMdhI vakhatevakhata ema kahetAM ke temaNe badhuM baMdhAraNapUrvaka rU. 131 sudhIne vadhAre karI ApyuM - vartamAnapatro upa moTo bejo paDe che. je moTA bhAganA vartamAnapatro sahana karI temanA karyuM che. baMdhAraNanuM khokhuM jALavI rAkhI tene AtmA mArI nAkhe nathI. AvI rIte bIjA audyogika kSetre pagAravadhArA e viAmAM che ane baMdhAraNIya rIte saramukhatyArI sthApI. tevuM pharIthI na bane te Ave te phugAvAnuM viSacakra jorathI vadhe. IndirA gAMdhInI sarakAre mATe gaMbhIra vicAraNA ane pheraphAra thaze. huM gAve, meMghavArI aTakAvavA ane audyogika zAnti jALavI utpArAjakIya kSetre anizcitatA ane pravAhI sthiti cAlu che. dana vadhAravA keTalAMka kaDaka ane aLakhAmaNAM, paNa jarUra ane mukhyapaNe koMgresanuM bhAvi zuM thAya che te jovAnuM rahe che. A lakhAya anivArya pagalAM lIdhAM hatAM tene bhUMsI nAMkhIzuM te ati che tyAre koMgresa kArobArInI beThaka maLe che. koMgresa TakI raheze ke vaMToLa pedA thaze. bonasanI mAgaNI UbhI che ene keTaleka dUraja pUTI jaze, tenI puna: racanA thAya te kevI thaze, IndirA gAMdhI temAM saMtoSavAnI vAta saMbhaLAya che. janatA sarakAranuM kAma ghaNuM vikaTa zuM bhAga bhajavaze, koMgresa tUTI jAya te virodha pakSa kevuM haze vagere zarUAtamAM uhanA majAmAM taNAI jaI bhAvi jokhamAya di prazna UbhA che. rAjyamAM koMgresa sarakAre che tenuM bhAvi DAmAM- na thAya tenI pUrI takedArI rAkhavI paDaze. prajae dhIraja rAkhavI DaLa che. gujarAtamAM koMgrerA sarakAranuM patana thayuM ane janatA mera paDaze ane AgevAnoe paristhiti prajAne samajAvI makkamatAthI pharI sattA para Avyo. mahArASTramAM netAgIrI badalAya che, paNa koMgresa kAma levuM paDaze. prajAnI ane AgevAnI pUrI kasoTI che. A taMtra hAla raheze ema lAge che. uttara pradeza, bihAra, rAjasthAna, 12-4-77 cImanalAla caku bhAI madhya pradeza vagere rAjayamAM khaLabhaLATa che. jayaprakAze kahayuM ke rAjaya dhArAsabhAnuM visarjana karI navI cUMTaNI thavI joIe. A sUcanane virodha thayo che. kAyadAthI karavuM hoya to baMdhAraNamAM [ laMDananA sAptAhika IkonomisTanA 22mI mArcanA aMkamAM ja pheraphAra karI, cha varSanI mudata ghaTADI pAMcanI karavI paDe, je atyAre bhArata bhUtakALanAM cIMtharAM uDAve che? - evA zirSaka heThaLa tAjetaranI zakaya jaNAtuM nathI. rAjIbhAIe kahyuM che ke rAjya sarakAre teDa- cUMTaNInI enI samIkSA pragaTa thaI che, jene anuvAda atre vAmAM janatA pakSane rasa nathI, chatAM keTalIya tUTaze. koMgresamAMthI Apyo che. te lakhe che: bhAratanI cUMTaNIoe 30 varSanA koMgresI chUTA thavAne pravAha cAlu che. koI janatAmAM joDAya che, koI jaga zAsanane ane lokazAhIne sthagita karavAnA pitAnA nirNayane kyAreya jIvanarAmanA pakSamAM jAya che, te kaI hAla apakSa rahe che. gula vAjabI nahi karAvI zakanAra eka saMbhavita saramukhatyArane pheMkI dIdhAM jhArIlAla naMdA ane azoka sena jevA koMgresamAMthI chUTA thayA. che. have saMmizra vijetAoe zubdha bhAratanuM zAsana karavAnuM che], koMgresanA naitika pAyAne meTo lUNo lAgyo che. tenuM sarvathA visarjana eka vikAsa pAmatA dezane lekazAhI anukULa nathI athavA thAya te ja 5 thaze. jagajIvanarAme pitAne pakSa judo rAkhe nirdhana ane bhUkhyAMjanone potAnA adhikAronuM mUlya nathI evo tene hetu hajI pUro samajAtuM nathI. keMgresamAMthI chUTA thanArAne dAvo have pharI koI karI zakaze nahi. AvA sUphiyANA khyAlane ? anukULatA karI ApavAnuM hoya athavA petAnA pakSanI sArI saMkhyA bhArate A aThavADiye (mAra - 21) cheda uDAvI dIdho che. zrImatI karI sedAbAjI karavI hoya! hAla te khAtarI Ape che ke janatA indirA gAMdhI ane koMgresa pakSane eNe sattAbhraSTa karyA che. keMgresanA pahAne sabaLa karavA pagaluM lIdhuM che. rASTrapatinI cUMTaNInA prazna trIsa varSanA zAsanane - ane zrImatI gAMdhInI 'kaTokaTI' heThaLanA . . Ubhe che. hAla, janatA pakSa potAnA umedavArane saphaLa banAvI zake ekavIsa mahinAnA damanane - aMta lAvanAra cUMTaNIo vAstavamAM, evI zakayatA jaNAtI nathI. evuM sUcana thayuM che ke harIphAI na karatAM, te svAtaMtrya mATenA lekamatamAM palaTAI gaI hatI. hA, bhAratIya sarvamAnya umedavAranI zedha karavI. A sUcana vicAravA jevuM che. matadAroe javAba Apyo, ke rAjakIya svAtaMtra ane vyakitagata madrAsamAM DI. ema. ke. nA pramukha ane maMtrIe rAjInAmAM ApyAM adhikAronuM emane mana mahattva che ja ane ene paga nIce ane turata pAchA kheMcI lIdhA. A pakSa have Takaze nahi. krAnita thaI che. kacaDanAra rArAre javuM ja joIe, ane maMgaLavAre (mArca 22) paristhiti thALe paDatAM samaya lAgaze. chatAM zAntimaya mArge deza thoDAka gaurava sAthe e sarakAra gaI, jyAre zrImatI gAMdhIe jhaDapathI AgaLa vadhI rahyo che. janatA pakSa satvara vadhAre paDatI sattA pitAnuM rAjInAmuM ApyuM ane jAhera karyuM ke "janatAnA sAmUhika meLavavAnA lebhamAM na paDatAM, taMdurasta paraMparAo pADe te jarUranuM che. zANapaNane mAna ApavuM ja joIe.' be divasa bAda navI janatA Arthika kSetre, mAmale vadhAre vikaTa che. cIjavastuonA bhAve sarakArane zapathavidhi thaze. jagatanA A sauthI moTA lekazAhI jhaDapathI vadhatA jAya che. majUro adhIrA thayA che. haDatALe tathA mora- dezanuM zAsana calAvavAnuM jarA ya saheluM nathI. e sAthe navI cAo zarU thayA che. keTaleka sthaLe hiMsaka banAvo banyA che. majara sarakAra samakSa mukhya samasyA enI potAnI pAMkhI ekatAne TakAvI saMghe ane AgevAne dhIraja nahi rAkhe to paristhiti vaNasaze. rAkhavAnI che. sarakAre makkama pagalAM levAM paDaze. navI sarakAra, khAsa karI janatA , janatAnuM zANapaNa ATalI nirNAyaka rIte vyakata thayuM e A sarakAra kahevAya. tene mATe kaDaka pagalAM levAM saheluM nathI. sastI loka- aitihAsika cUMTaNIonI eka noMdhapAtra vizeSatA che. cheka uttarapriyatA meLavavAnA mehamAM, navAjeze karyo jAya. rAjanArAyaNe jAhera pUrvanA AsAmane bAda kramAM bAvIsa rAjya paikI mAtra be ja-
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-477 Andhra pradeza ane karNATaka (mahisUra) keMgrarA pakSane lagabhaga pUrI rIte vaphAdAra rahyAM. koMgresa pakSe jyAM pramANamAM sAro dekhAva karelA te bIjA pAMca rAjyo sAthe dakSiNanAM A be rAjyomAM koI samAna tattva hoya teA te e ke bAkInA deze kaTokaTI heThaLa je sahana karyuM hatuM tenA karatAM ochA kaSTadAyaka anubhava temane thayo hatA. sAmUhika dharapakaDo, baLapUrvakanA vaMdhyIkaraNa ane polIsanA pAzavI atyAthAro rAhita kaTekaTInA sauthI bhAre kara jyAM vanyuM te koMgresanA eka veLAnA gaDha uttaranA hindIbhASI paTTAmAM koMgresa pakSanA eka rAjakIya baLa tarIke asarakAraka rIte cheda UDI gayo. zrImatI gAMdhI, temanA putra saMjya ane temanA moTA bhAganA pradhAnoe eka samaye temanA ajeya gaNAtA A vistAramAM ja potAnI beThako gumAvI ane te paNa thoDAM saptAha pUrve bhAgye ja koIe dhAryuM haze evA matonA bhAre taphAvata sAthe, cAddha jIvana navA koMgresa-virodhI uttara (AsAma sivAya) ane dakSiNa tathA madhya bhArata Ama rAjakIya rIte bhinna mArge phaMTAyAM che e hakIkata koMgresa tathA navA cUMTAyelA janatA pakSa ubhayane mahadaMze prAdezika saMgaThanA banAvI de che. asarakAraka rIte kAma karavA mATe bannee A maryAdAne pAra karavAnI raheze. matadAnanI A tarAha bhale game tevA vibhAjananI preraka banatI hoya, paNa zrImatI gAMdhInA kaTrokaTInA zAsana sAmenA lokajuvALamAM grAmajano ane zaherIjana vaccenI ekatAnuM je ghaDatara thayuM teNe, A khoTane sArI rIte geMga vALI dIdhA che. bhAratanA kisAna e lokazAhI jagatanI prasaMzA meLavI che paNa ethI ya vadhu mahattvanI vAta e che ke madhmaya varganA temanA dezajanAnI mAnanI lAgaNI temane prApta thaI che. kAraNa A madhyama varganA dezajane ja mukhyatve evI mAnyatAnA pravartaka rahyA hatA ke khArAkI cIjonA bhAvAnI ciMtA sivAya garIba lokone bIjI koI rAjakIya bAbatonI ka'I paDI hotI nathI. bhAratanA grAmINa matadAroe, Aja sudhI temanA jIvanamAM rUDha banI gayelI, zAtivAdane dheAraNe ja matadAna karavAnI Tevane cheDI daIne ja nahi, koMgresa pakSa dvArA temane je anunaya thayA, temanI je aDhaLaka khuzAmata thaI tene pratikAra karIne paNa, A mAnyatAne khoTI TharAvI che. A cUMTaNIomAM pahelI ja vAra nANAMnI tAkAtanA koI khAsa prabhAva paDayA nahi. sADIe ane khetaojAronI temane bheTo maLI, mIThAM vacano paNa khUba apAyAM ane aMtakALanAM dAnAnI jema karaverAnI rAhatA ane bIjI chUTachATonI jAherAta thaI--paNa e koInI khAsa asara thaI nahi, navI sarakArane mAthe UlaTAnA A kararAhatathI 30 karoDa DaoNlara (Azare traNa baMja rUpiyA) jeTalA bAjo paDe che. matadAroe bheTo svIkArI kharI, paNa bheTa ApanArAone jAkAro dIdhA, 237 ==== ane Telivijhanane bI, bI.sI.nI Dhabe svAyatta Ararporezana hastaka rAkhavAnA niradhAra karyo che. matadAroe, ajJAna matadAroe paNa eka bIjI rIte peAtAnI sUkSma rAjakIya samajadArI batAvI ApI. ane te sarakAranAM lagabhaga IjArA jevAM pracAranA sAdhanonI asarathI bhALavAvAnA karelA InakAra, zaherI matadArone te akhabAro vAMcavA maLatAM ane akhabAro paNa sensarazipa UThAvI levAyA pachI divase divase vadhu hiMmata batAvatAM hatAM, paNa gAmaDAMmAM te samAcAro meLavavAnuM ekamAtra gharelu sAdhana hatuM ela InDiyA reDiyA bIjI rIte je ela. indirA reDiyA kahevAtA hatA, jene sarakAra taraphI ughADA jhAka cUMTaNInAM pariNAmeAnI jAherAta karavAmAM paNa cAlu rahyA hatA. janatA pakSanA AraMbhanA vijayone dabAvI rakhAyA hatA, pachI vijayAnA je dharakhama pravAha vahyA tyAre e rIte dabAvI rAkhavAnuM muzkela banyuM hatuM. AkAzavANI vize dezabharamAM vyApaka rIte azrAnA pragaTI hatI. tene pariNAme bI. bI. sI.nA hindI prasAraNane ati vizALa saMkhyAmAM loko sAMbhaLatA thayA ane tethI ja navI sarakAre paNa AkAzavANI bhAratanI cUMTaNIoe eka bIjI vAta paNa sAbita karI. zAsako ane zAsita vacce saMvAdanI kaDI tUTI jAya che tyAre nAgarikAne thAya che te karatAM vadhu nuksAna aMte sarakArane ja thAya che. sensarazipathI tema ja nIcalA staranA pakSIya kAryakaro ane sthAnika adhikArIonI dhAkadhamakIthI saMdezavyavahAranI AvI kaDI rudhAI jya che. kAryakaro ane adhikArIoe kharekhara to lokonI phariyAdonA vahananI nIko tarIke sevA ApavI joIe. zrImatI gAMdhInI bAbatamAM banyuM che evuM ke temanAM mAhitInAM sAdhane sUkAI gayAM tyAre temanuM mukhya rAjakIya buddhikauzala kaTAI gayuM. A buddhikauzala eTale matadAronA mijAjane pArakhavAnI zakita. e zakti tee beI beThAM. eTale ja kaTokaTInA peAtAnA zAsana sAmenA dezanA pratyA ghAtone samajavAmAM tene jabaradasta thApa khAI gayAM ane pariNAme cUMTaNImAM dhabaDakA thayA. janatA pakSanI saphaLatA e kharekhara to zrImatI gAMdhInI niSphaLatAnuM pratibimbsa che. kaTekTI sAmenA sAmUhika arAMtoSane pArakhI jaIne, tene saMgaThita karIne e juvALa para savAra thaIne janatA pakSa sattA para Avyo che. alabatta, teNe vyApaka svarUpanI mULabhUta rIte binavivAdI evI Arthika -sAmAjika nItinI rUparekhA Apata cUMTaNITa Dhero pragaTa karyo che, paNa lokazAhInI rAbetA mujabanI prakriyAonI puna: sthApanA karavAnI tenI pratijJA e mAtra eka muddA paranI A cUMTaNIomAM ene vijayI banAvyo che. lokazAhInAM mULa ropyAM aMgrejoe ane najIvI vAta para carcAbAjI ane dalIkSemAM UtarI paDavAno zokha dharAvatA dareka bhAratIya jananI vAcALa prakRtithI e poSAyAM che. * mULiyAM baLakaTa rIte jIvaMta TakI rahyAM che. vidAya letI sarakAre somavAre (mArca 21) kaTekaTInI ghoSaNA pAchI kheMkheMcI letAM kaTokaTInuM mALakhuM ukheLavAnI prakriyA rItasara Ara bhAI. kedIone mukata karAyA. sensarazipa nAbUda thaI. paNa hajI ochA saraLa praznomAM vijetA mizrA sarakAranI mAM saptAheAmAM kasoTI thavAnI che.eka vAta e ke sarakAranI sattA vistAravA mATenAM TrAImatI gAMdhInAM keTalAMka pagalAM baMdhAraNamAM sudhArA dvArA pratiSThita karAyAM che. temane sUlaTAvA baMdhAraNamAM puna: sudhArA karavA paDe ane baMdhAraNamAM sudhArA karavA mATe rAMsadanA banne gRhAmAM be tRtiyAMza bahumatI jarUrI che tema ja rAjyonAM vidhAnagRhonI saMmati paNa joIe - rAjyomAM koMgresa pakSa hajI majabUta sthitimAM che. navI sarakAre guruvAre (mArca 24) tenA pahelA avarodha pAra karyA, jyAre janatA pakSanA adhyakSA 81nI vayanA zrI mArArajI desAIne teNe netApade sthApyA. vaDA pradhAnanA pada mATenA temanA dAve nirvivAdapaNe spaSTa hato, paNa bhAratanA achUtonA netA zrI jaga'jIvanarAme temanI sAme gaMbhIra paDakAra pheMkyA hatA. cUMTaNInI herAta pachI taratamAM teo zrImatI gAMdhInA pakSathI chUTA paDayA hatA. have navI sarakAra mATe bIjI kaMsoTI aMdAjapatra vakhate haze. navA pakSamAM tadna DAberIthI mAMDI rUDhicusta jamaNerI sudhInAM ghaTako bhegAM thayAM che. cUMTaNInI tAkIda heThaLa jhaDapI taDajoDa jevA DhaMDherA taiyAra thayA, paNa temAM ghaNI adhyAhAra bAbato hajI spaSTa karavAnI raheze tathA dekhItA virodhAbhAsonuM nirAkaraNa sAdhavAnuM raheze, ane eTalAmAM to eka baMdha'tUTe ane jaLanAM pUra dhase evA vegathI audyogika kAmadAronA asaMtoSa* anivArya rIte pragaTa thaze. TolTInA ekavIsa mahinA sudhI temaNe ruMdhAmaNa anubhavI che. kAraNa bonasa, bhaththAvadhAro ane haDatALa pADavAnA adhikArathI temane vaMcita rakhAyA che. kaTokaTa pachInAM gALAmAM utsAhanI juvALa hajI jyAre TakelA che tyAre A prakAranA paDakArane paheAMcI vaLavA sarakAra zaktimAna hovI joIe. paNa kaTokaTInI pahelAMnI Dhabe te jo udAra hAthe jANe dAnA ApavAnI sthitimAM potAnI jatane mUkAvA deze to sau prathama tenuM gaurava khaMDita thaze ane pachI patana dUra nahi hoya. anu. hiMmatalAla mahetA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-'37 janatAno cUkAdo : tenAM kAraNe ane pariNAme . (vasaMta vyAkhyAnamALAnA AThamA varSe 1977mAM "janatAne sukAdo: tenAM kAraNe ane pariNAme" e viSaya upara cAra vakatAoe je preraka pravacana ApyAM hatAM emAMthI zrI ema. sI. cAgalA ane De. A dasturanAM pravacanono sAra ahIM Apyo che. zrI puruSottama mAvalaMkara ane zrI vargIjhanAM pravacanene sAra AvatA aMkamAM pragaTa thaze.] [1] ' janatAne cukAdo ApaNe je kAraNe joyAM ane tenAM pariNAma zuM che te paNa joIe. sauthI mahattvanuM pariNAma e AvyuM ke 30 D zrI ema. sI. cAgalA varSamAM virodhapakSa kadI saMgaThita nahoto thatA te thayo che. jelamAM ja [muMbaInA bhUtapUrva cIpha jasTIsa) kretAonI A ekatA sthapAI che ane have huM prajAtAMtrika rAta khUba rAMdhArI hoya che tyAra pachInA paroDhano prakAza kaoNMgresanA netA zrI. jagajIvanarAmane anurodha karuM chuM ke teo janatApaNa eTale ja tejomaya hoya che. bhAratane e prakAzana tejapuMja pAmAM joDAI jAya. bIjuM pariNAma e AvyuM ke satata sattA para pAcho maLyo che. dezamAM lokazAhI pAchI pharI che. janatAe cUMTaNImAM cITakelI keMgresa eka virodha pakSa banI gaI. e paNa sAruM che. bhAratanA pracaMDa avAjathI spaSTa, asaMdigdha ane acUka zukrado ApI zAsaka pakSane sabaLa ane kAma laI zakAya te eka virodha pakSa maLe che. dIdhA che. janatAramAM koI eka vyakitamAM nahi ke pakSamAM nahi paNa janatA sarakAre TUMka samayamAM abhuta pariNAme ApyAM che. lekazAhImAM pUro vizvAsa pragaTa karyo che. jUnA samayamAM bhAratanA vartamAnapatrone sensarazipanI jaMjIramAMthI mukata karyA che. kaTokaTI nakazAne judA judA raMgathI raMgavAmAM AvatuM hatuM. rajavADAne vakhate je chApAM vAcatAM hatAM te ja chApAM have AvuM lakhI zake che te pILA raMga ane briTizaronA pradezane lAla raMgathI raMgavAmAM AvatA joIne tamane navAI lAgatI haze. indirA ane tenA pATavIputranA / hatA. have bhAratanA nakazAmAM jo koI raMga pUrAya te uttara bhAratamAM guNagAna gAnArAM chApAM have te sarakAranA durAcAranI vAta na janatAne raMga ane dakSiNamAM keMgresane raMga pUra paDe te ghATa bedhaDaka chApe che! tamAma rAjakIya aTakAyatIo mukata thayA che. ghaDAyo che ! janatAnA pUramAM meTA moTA mAMdhAtA taNAI gayA che. temAM pahelAM te koI paNa nAgarIkane UMcakIne misA heThaLa jelamAM mUkI zrImatI IndirA gAMdhIne minAre paNa DhaLI cUkI che. te devAtA hatA. mulaka kAraNa mATe aTakAyata thatI hatI. koI rAjya sakhata zikastanuM kAraNa zuM? kAraNo bahu dekhAtAM pradhAnane tamArA nAkane AkAra ne game te paNa jelamAM dhakelI devAya che. sattAnuM kendrIkaraNa dilhImAM thaI gayuM. badhA ja nirNaya dilahImAM tevo dATa banatA hatA. huM pradhAna hatA tyAre paNa meM kaheluM ke aTakAyata levAtA hatA. bhAratanuM baMdhAraNa samavAyI (pheDarala) kAnuM nahi aMgene kAnUna keMgresa sarakAra upara kaLA dhAbA jevuM che. 21TakAardha samavayI (semI pheDarala) kAnuM che. chatAM rAjyonA pradhAne thata pachI hebiyasa kepesa heThaLa aTakAyatIonuM korTamAM sama calAdareka nirNaya mATe vimAna dvArA dilahI doDatA hatA. e prakriyAmAM vavuM ja joIe. A hakka janatA sarakAre pAchA Apyo che. kaTokaTI inDiyana era lAInsanI kamANI vadhI gaI hoya te koI navAI ' daramiyAna baMdhAraNanA mULabhUta hakko jhUMTavAyA ane jANe bhAratanA nathI. lokonI lAgaNIone dAbI devAmAM AvI hatI. vartamAna nAgarikane koI paNa samaye aTakamAM javAne mULabhUta hakka hoya patra upara sensarazipa ladAI. briTiza zAsana heThaLa ATalI kaDaka tevI naTAI koMgresa sarakAre karI hatI. nyAyataMtrane pAMgaLuM banAvI - sensarazipa nahotI. virodha pakSanA koI paNa netA bole tene devAyuM hatuM. koMgresa sarakArane na game te kAdA je nyAyadhIzo vartamAnapatro ke reDiyo upara sthAna nahotuM. zrImatI gAMdhIe eka Ape temanI pherabadalI thavA mAMDI. bhAratanA kAyadApradhAne ghaNA nave aspRzya varga Ubho karyo jethI AvA aspRzya vargane Telivijhana, varSa pahelAM kola Apela ke nyAyAdhIzanI marajI viruddha badalI reDiyo ke vartamAnapatramAM kayAMya sthAna na rahyuM. gAMdhIjIe "bhArata nahIM thAya. te pavitra kolano paNa bhaMga thayo. have janatA sarakAra badalI choDe " nI caLavaLa zarU karI tyAre paNa ATalI johukamI nahotI. thayelA nyAyAdhIzane yathAsthAne sthApI rahI che. AvI sthitimAM paNa loko cUpa rahyA. te cupakIdI ane IndirAnI sarakAre sauthI kharAba kRtya karyuM hoya to te uparachalI Arthika "pragati" ane sArA comAsAthI protsAhita baMdhAraNane mArI macaDIne tenuM svarUpa badalavAnuM kahyuM che. IndirAjI thaIne zrImatI gAMdhIe cUMTaNI yojavAnI jAherAta karI. romAM ane tenI TeLakIe baMdhAraNanI otha laIne saramukhatyArazAhI temanI tamAma gaNatarIo khoTI hatI. vartamAnapatra upara sensara- lAdI che. e prakAranI baMdhAraNanI ratha karatAM nagna kakSAnI sarasukhazipa hatI eTale dezamAM zuM banI rahyuM che tenI jANa zrImatI gAMdhIne tyArazAhI vadhu sArI che. kAraNake tevA ughADI saramukhatyArazAhInAM ne thaI ane jevI kaTokaTI haLavI karAI te lokone roSa bhabhUkI baMdhAraNa rabAtala karAya che, korTe vikherI nakhAya che 2Ane tamAma UThaze. virATa jANe ALasa maraDIne Ubhe thaye. jelamAMthI chUTA hakko chInavI levAya che. paNa baMdhAraNane lagaDuM banAvIne pachI tenI karAyelA netA pAse saMgaThana nahotuM, paisA nahotA ane keMgresa sarakAra DhAla rAkhIne je saramukhatyArazAhI Ave che temAM lokone tenI jevuM taMtra nahotuM. sAmI bAjue zrImatI gAMdhI pAse lAkhe nagnatAne khyAla Avato nathI. hiTalare paNa AvI rIte saramukhakaroDo rUpiyA hatA. AkhuM sarakArI taMtra khaDe page hAjara hatuM. tyArInI nagnatAne baMdhAraNarUpI DhAlathI DhAMkI hatI. vaLI bhAratamAM ane dekhItI rItanI Arthika AbAdInI bhramaNA hatI. A badhuM kaTokaTI ladAI te paNa gerabaMdhAraNIya hatI, te have ApaNane mAlUma chatAMya jagatanI lekazAhImAM na banyuM hoya tevuM banyuM. IMglAMDamAM paDe che. rASTrapatinI sahI lIdhA pachI kaTokTI aMgeno nirNaya pradhAnapaNa zAsaka pakSa cUMTaNImAM hAryo che. paNa bhAratamAM kaoNMgresanI je maMDaLa samakSa rakhAyA hatA. vale thaI tevI valenA jagatamAM kayAMya joTo jaDato nathI. AmAM AvAM badhAM pApa IndirAjI ane TeLakIe karyA che koI pakSa ke vyaktinI hAra nathI paNa saramukhatyArazAhInI hAra ane have ApaNane kahevAmAM Ave che ke " pharageTa enDa pharagIva"! che, eka paddhatinI hAra che ane jIvana pratyenA eka khoTA AvA abhigamane huM sakhata virodha karuM chuM. huM kema bhUlI zakuM? abhigamanI hAra che. ApaNe lekazAhIne jItADI tethI bhAratIya lokonI karUNa dazA karAI, keTalAka jelamAM marI gayA, keTalAkanA tarIke ApaNuM mastaka unnata rahe che. evAja rUMdhI naMkhAyA ane ghaNAne zArIrika ane mAnasika trAsa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-'77 apAyo--A badhuM loko kema bhUlI zake. huM te kahuM chuM ke tAjetaranI cUMTaNI, e to lokazAhI ane indirAjInI saramukhatyArI vaccenuM yuddha hatuM. yuddhamAM hArelAone yuddhakedI banAvIne ane yuddhanA gunegAro tarIke kAma calAvAya che. te rIte 20 mahinAnI kaTokaTI mATe javAbadAra hoya temanA upara kAma calAvavuM joIe. garIba leAko nAnA sarakhA Arthika gunA kare tene mAphI bakSI zakAya paNa je mAMdhAtAoe jaNIjoIne AkhA dezanI janatA sAme tAnAzAhInuM yuddha AdaryuM hoya tene kema mApha karI zakAya? ahIM mane ema thAya che ke jo cUMTaNImAM janatA hArI hota to ApaNI zI dazA thAta. A kalpanAthI ja huM tharatharuM chuM. ApaNe vera levuM nathI ke jene tene pakaDIne herAna karavA nathI, paNa jarmanInA nyurembarganA khaTalA thayele tevo khaTalA jarUra thavA joIe ane je sattAdhArIo baMdhAraNa sAme thayA hoya tene sajA thavI joIe. briTiza sarakAra sAme laDavAnuM to saheluM hatuM, paNa zrImatI gAMdhI jemaNe tamAma naitikatAne ane siddhAMtAne neve mUkelA tenI sAthe kAma levuM kaparuM hatuM. briTizarAmAM te koI paNa naitikatAnA aMza hato, IndirAmAM te ene chAMTo paNa nathI. je vyakitae A cUMTaNIo yojavAnI IndirAne salAha ApI tenA kharekhara AbhAra mAnavA joIe. nahitara saramukhatyArI heThaLanI sAMsada lAMbA gALA sudhI cAlyA karata. mArI daSTie ApaNane A bIjI vakhatanI AjhAdI maLI che. prabuddha jIvana " samAcAra" nAmanI samAcAra saMsthAnI mAnepAlI toDIne agAunI mAphaka yu.ena.AI. ane pI.TI.AI ema be spardhAtmaka samAcAra saMsthAo UbhI karavI joIe, reDiyo ane Telivijhanane bI.bI.sI.nI mAphaka svAyatta saMsthAo banAvavI joIze. e bIjI vakhatanI AjhAdI meLavIne ApaNe janatA sarakAra sthApI che tenuM kAma ghaNuM kaparuM che. temanA pratye mArI tamAma ahIM mAre kaTokaTI daramiyAna vartamAnapatrae lIdhelA valA sahAnubhUti che. zrImatI i dirA gAMdhIe pahelI cUMTaNImAM garIbI haTAvavAnuM sUtra uccAryuM, pachI A vakhatanI cUMTaNImAM jANe garIbI aMge paNa kaMIka kahevuM che. briTizaronA vakhatamAM presa upara kaDakAI haTI gaI hoya tema sthiratA ane samRddhinAM sUtro AvyAM. paNa AvelI tyAre tenA virodha karIne phrI-presa jarnalavALA zrI. sadAnaMde garIbI haTI nathI, udyoge evA hovA joIze jemAM rojagArInI presa upara sIla marAya tyAM sudhI jaeNkhama vAryuM hatuM. A vakhate taka vadhu hoya. ahIM gAMdhIjIne yAda karavA joIe, gAMdhIjI kahetA bhAratanA " mAre dareka garIbanI AMkhanAM AMsu lUchavAM che." A vartamAnapatrAe pANI dekhADayuM nahIM. InDiyana hatA ke, AMsu lUchavAnuM kAma janatA sarakAre karavAnuM che. ekaspresa ane dilhInA sTeTsamenane bAda karatAM bAkInA vartamAnapatrae kaTokaTInA tApamAM potAnI kalameAnI zAhIne sUkavI nAkhI ane jayAre cUMTaNI jAhera thaI tyAre moMnA tALA toDayAM. amuka muMbaInA aMgrejI chApAoe te 21mI mArca sudhI rAha joI. jayAre janatAno juvALa barobara pArakhyo pachI ja Dara cheDayA hatA. ahIM mane pUchavAmAM Ave che ke pakSAtaranI upara pratibaMdha mUkavo joIe ke nahi? A prazna bahu ja gaMbhIra che ane bhArata jevA garIba ane vizALa dezamAM pAMtara karanArane pharIthI cUMTaNI laDavAnuM kahevuM te avyavahAru che. siddhAMtanI dRSTie barAbara haze. bIjI paNa eka vAta che. koMgresa pakSavALA nANAM, dhAka ane dhamakIthI rUpAMtara karAvatA hatA tyAre janatA pakSamAM AvanArA koMgresanI tAnAzAhIthI trAsIne AvatA hAya che. eTale pakSAtara zuM kAma thAya chete paNa jovuM joIe. carcila jevA vicakSaNa rAjapuruSe paNa traNa vakhata pakSapalaTo karyo hato. aMtamAM mAre kharekhara A dezanA kharIba kheDUto ane gAmaDAnA abhaNa lokone abhinaMdana ApavAM joIe A loko rAjakAraNamAM samajatA nathI tevA AkSepa ApaNe karIe chIe. paNa A vakhatanI cUMTaNImAM jJAti, dharma ke prAMtanA bheda samajyA vagara A garIba kisAnoe rAjakAraNanI raga pArakhI che, zoSaNa ane lokazAhI vacceno pharaka pArakhyo che. temane mArI hArdika vadhAI ApuM chuM. [2] 7. misa Apyu dastura (nAgarikazAstra ane rAjazAstranA prophesara, muMbaI yunivarsiTI ) cUMTaNImAM janatAe koMgresane rokaDa parakhAvI dIdhuM che ke amane mAtra roTI ja nahIM paNa svAtaMtrya paNa khape che. koMgrese 'breDa era fIDama"nA vikalpa janatA sAme mUkayA hatA tyAre janatA pakSe roTI ane sAthe svAtaMtrya evuM sUtra ApyuM hatuM ane janatAe janatA pakSanuM e sUtra haiye lagAvyuM che. 41( 239 huM bahu UMDI UtaravA mAgatI nathI; paraMtu cUMTaNI yojAI tyAre keTalAka juThANA vahetA karAyA te bAbatane huM spaSTa karI devA mAguM chuM. sau prathama te IMdirAjInA TekedAro dAvA karatA hatA ke seLa mahinA vahelI cUMTaNI yojAI che. hakIkatamAM tA I"dirAjInI ToLakIe maLIne lAkasabhAnI mudata laMbAvelI. kaTokaTIne kAraNe saMsadanI mudata laMbAvAI na hota te 16mI mArcane badale tenAthI 16 mahinA pahelAM ja cUMTaNI yojAI hota. bIjuM juThANuM e hatuM ke zrImatI gAMdhIne leAkazAhI vahAlI hatI, eTale temaNe cUMTaNI yojI. A sadaMtara jUTha che. temaNe lAdelI kaTokaTInI dezamAM ane deza bahAra TIkA thatI hatI. jo ke AphrikA ane madhyapUrvanA deze! jemane saramukhatyArazAhI priya hatI tee bhAratanI kaTokaTI heThaLa thayelI kahe. vAtI Arthika pragati ane zistanA guNagAna gAtA hatA; paraMtu pazcimanA vartamAnapatra tema ja netAe indirA gAMdhInI sakhata TIkA karatA hatA. te TIkAthI zrImatI gAMdhI bhaDakatA hatAM. e lokone cUpa karavA ane te lIdhelA gerakAyade pagalAMne vAjabI TharAvavA ane peAtAnI saramukhatyArazAhIne kAyadesaranI dekhADavA ja temaNe cUMTaNI yojI- nahIM ke temane leAkazAhI pratye koI prema phATI nIkaLyo hato. sarakAre kaTokaTI lAdI tyAre traNa saptAhanI aMdara ja ame virodha vyakta karyo hatA, janatA gheADI dabAI gayelI, paNa cUMTaNI jAhera thaI ke dabAyelA javALAmukhI phATayA hate. cUMTaNIdrArA janatAe ApelA cukAdA ane temAM thayelI koMgresanI hAranA kAraNomAM cUMTaNIe je camatkArika pariNAma ApyuM ane janatA sarakAra sattA upara AvI che tenA pariNAmeA paNa tapAsavA jevA che. koMgrese chellA 30 varSathI janatAne tenI sattAnI svAda khADayo che. paNa have janatApakSanI sarakAranI sattAnA svAda ApaNe cAkhavAne che. atyAre koMgresa tenI hAranAM kAraNeA tapAsI rahI che tyAre ema kahevAnuM mana thAya che ke janatA pakSa zuM kAma jItyuM. tenAM kAraNA paNa tapAsavA joIe. eka rIte huM koMgresa ane janatA pakSamAM jAjo pharaka jotI nathI. baMne pakSa aneka bhASIonA ane judA judA taDanA banelA che. janatA pakSane IMdirAjIe khIcaDI pA kahelA paNa koMgresa e paNa eka khIcaDI ja che. koMgresamAM zuM ke janatA pakSamAM zuM- bannemAM lAIka mAInDeDa arthAta sarakhI vicArazreNIvALA mANase nathI. cUMTaNI daramiyAna ane cUMTaNI pachI janatA pakSanA keTalA netA kema vartyA te ApaNe jANIe chIe. janatA pakSanA ghaTako vacce keTaluM asAmya che te juo. agAunA janasaMghanA cUMTaNI DhaMDherAmAM akhaMDa bhArata, aNuboMbanI taiyArI ane IjharAyala pratyenI sahAnubhUti dekhAya che tyAre have janasaMghI videzapradhAna zrI. vAjapeyI rAherAta ArabA pratye sahAnubhUti darzAve che. zrI morArajIne adbAMba khapato nathI. mArArajIbhAI hindIpremI che, khAdIdhArI che ane dArUbaMdhInA prakhara himAyatI che. samAjavAdIonI mekaLe mane ane svacchaMdathI vartavAnI Teva ApaNe kema bhUlI zakIe. saMsadamAM jene avAranavAra mArzaladgArA bahAra laI javAtA hatA te zrI. lAhIAnA anuyAyI zrI. rAjanArAyaNa janatA pakSamAM che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 A prakarAnI janatAM pakSanI khIcaDI alaga che tyAM sudhI sAruM che. e khIcaDI raMdhAI jaze pachI dALa cokhA chUTA pADI zakAze nahIM. kalpanA karo ke A janatA sarakAra bhAMgI paDaze to ApaNe deza karyAM jaze? prajA jIvana bAkI rahelA sAmyavAdI pakSanA be taDane joie te e banne pakSo binasAmyavAdI dhoraNe ja kAma karI rahyA hovAnuM jovA maLyuM che. mAskA tarapha sAmyavAdIoneA cUMTaNImAM karUNa zaMkAsa thayo che. e pakSanA ghoDA cAre dizAmAM haNahaNatA hatA, ane tethI kayAMya jaI zakayA nahi. cUMTaNImAM tene mAtra sAta ja beThako maLI che. mArksavAdIoe pazcima baMgALamAM janatA pakSane potAnA khabhA ApavAnuM kAma karyuM. jo ke teNe eka sAruM kAma karyuM che. janatAnA leAkazAhI hakkonI ciMtA karIne teNe sarakAramAM nahIM joDAvAnuM pahelethI ja kahI dIdhuM che. Ama A cUMTaNIo bhAratanA tamAma pakSAnA mukhaDAM khullAM karI dIdhA che. A cUMTaNInuM bIjuM pariNAma e AvyuM ke uttara ane dakSiNa bhAratamAM spaSTa prakAranA be vibhinna tAraNA jovA maLyAM. temAM eka sukhada ane AzcaryakAraka vAta jANavA maLI ke keraLamAM lokoe sthiratAne mata ApyA. svataMtratA pachI tyAM DajhanabaMdha sarakAro paDI paNa acyutamenananI netAgIrI heThaLanI kaoNMgresa ane sAmyavAdIonI saMyukata sarakAre sthiratA ApI. A sthiratAne janatAe navAjI. tAmilanADumAM DI.ema.ke.nA karUNa rakAsa thayo. ema.jI. rAmacaMdrana jevA philmI abhinetAne kAraNe DI.ema.ke.e sahana karavuM paDayuM--uparAMta DI.ema.ke.nI bhUtapUrva sarakAra uparanA bhraSTAcAranA AkSepAe paNa tenuM kAma karyuM. A cUMTaNInI je mahattvanI asara che te e che ke teNe jagatane eka aitihAsika satya pUruM pADayuM che. nAnA matadAra game tevI jumAM sarakArane mata vaDe pADI zake che. bhArate jagatanA svAtaMtryaItihAsamAM briTizaro sAme caLavaLa calAvIne dezane AjhAda karyo, svAtaMtrya mATenI A laDate bIjA gulAma dezone preraNA ApI. tAjetaranI cUMTaNIo have jagatanA kacaDAyelA rASTro mATe pharIthI dIvAdAMDIrUpa banaze. eziyA ke AphrikAnA je dezoe videzI dhUMsarI sAme nahaM. paNa potAnA ja netAnI saramukhatyArI sAme laDavAnuM che. temane mATe bhAratanI kazAhI eka dIvAdAMDIrUpa bane tema che. A mATe ApaNe bhAratanA nAnakaDA matadArone kharekhara salAma bharavI joIe. bhAratane svataMtra karavA briTizaro sAme mahAtmA gAMdhIjInI netAgIrI bhAratane maLI te rIte A bIjI vakhatanI saramukhatyArazAhImAMthI AjhAdI meLavavA ApaNane jayaprakAzajI jevA netA maLyA che. e banne samayamAM eka dRSTie ghaNuM sAmya jovA maLyuM. bhAratamAM jyAre 15mI ogasTanA divasanI AjhAdI ujavAtI hatI ane javAharalAla vagere sattA dhAraNa karatA hatA tyAre temane sattA sthAne ArUDha karanArA gAMdhIjI nAkhalInA koI palaMgamAM paDayA hatA. tyAre paNa ema thayuM che. janatAnI sarakAra saugaMdavidhi karatI hatI tyAre sAthI alipta rahIne jayaprakAzajI muMbainI eka hospiTalamAM paDayA hatA. atyAre ApaNane eTalI AzA rahe che ke jayaprakAzajInA AziSa meLavelI janatA sarakAra kaMika sAruM karI batAvaze ja. saMkalana : kAnti bhaTTa pariSada tA. 16-4-77 AvI hatI ane enuM mukhya saMcAlana madrAsa yunivarsiTInA philAsophInA praoNphesara DaoN. mahAdevanane soMpavAmAM AvyuM hatuM. madrAsa yunivarsiTImAM DaoN. rAdhAkRSNananA nAmathI cera sthApavAmAM AvI che ane enA praoNphesara te DaeN, mahAdevana che. madurAmAM vizvadharma AMtararASTrIya avarajavara sulabha thavAne kAraNe AMtararASTrIya dhAraNe vividha viSayonAM saMmelanA yejavAnuM have saraLa thavA lAgyuM che. bhAratamAM Arthika, rAjadrArI ke vaijJAnika viSayonI jema sAhitya ane dharmanA viSaye paNa vizvapariSado yojAvA lAgI che. vizrva tAmila pariSada, vizva hiMdI pariSada, vizva hiMdu parariSada jevI pariSadonI jema hamaNAM madurAmAM vizvadharma pariSada yojAI gaI. chaeka mahinA pahelAM A pariSada viSe chApAomAM theADI jAherAta AvI hatI. paraMtu dakSiNanAM chApAMomAM enA kAryakramanI jeTalI jAherAta thaI hatI teTalI uttaranAM chApAomAM thaI nathI. pariNAme AvI meATI pariSada bharAI hovA chatAM te viSayanA ghaNA mANase enAthI ajANa che. dakSiNamAM kAMcI kAmakoTi pIThanA zaMkarAcArya zrI jayendra sarasvatInI preraNAthI ane emanA AzrAye A pariSada yojavAmAM tA. 30mI mArcathI 6ThThI eprila sudhI A pariSada yejavAmAM AvI. emAM judA judA maLI eMsI jeTalA pratinidhioe bhAga lIdhA hatA ane judA judA dharma ane dhArmika viSayo para aMgrejImAM pravacana thayAM hatAM athavA paeNparo vaMcAyA hatA. briTana, phrAnsa, amerikA, AphrikA, osTreliyA vagere dezomAMthI pratinidhie AvyA hatA. alabatta, e pratinidhionI saMkhyA bahu moTI hatI ema na kahI zakAya. bIjI bAju dakSiNanI judI judI yunivarsiTIonA prAdhyApako ane Itara kSetranA pratinidhionI saMkhyA ghaNI meATI hatI. aMgrejI uparAMta tAmila bhASAmAM paNa badalavAnI chUTa ApavAmAM AvI hatI eTale paNa dakSiNanA pratinidhionI saMkhyA ThIka ThIka rahe e svAbhAvika che. vizvadharma pariSadanuM udghATana nepAlanA mahArAjAe karyuM hatuM. tee pAtAnI sAthe nepAlanA prakAMDa paMDitAne paNa lAvyA hatA. nepAlanA mukhya paMDite hiMdu dharma vize ane khAsa karIne Agha zaMkarAcArye nepAlamAM karelA kArya tathA pazupatinAthanA maMdira viSe saMskRtamAM pravacana karyuM hatuM. madrAsa yunivarsiTInA saMskRta viSayanA nivRtta prAdhyApaka suvikhyAta vidvAna DaoN. rAghavane emanA pravacananA aMgrejImAM tarajumA karI saMbhaLAvyo hato. gAMdhIjI sAthe sevAgrAmamAM jemaNe kAma karyuM hatuM te revaranDa kaithAne yahUdI dharma vize pravacana karyuM hatuM. zrI premaAcArya zAstrIe vedadharma vize vyAkhyAna ApyuM hatuM. praoN. allAdIne kurAna vize pepara vAMcyA hatA. phrAnsanA zrImatI tArA mAIkale hiMdu maMdironA kriyAkAMDanI vigata ane enA prayojana tathA rahasya vize sarasa pepara vAMcyA hatA. eka ATrikana pratinidhie nAIjiriyAnA AdivAsIenA prAcIna dharma 'jharubA' vize suMdara samajaNa ApI hatI, tathA emanI prArthanA gAI saMbhaLAvI hatI. judA judA dharmanA mukhya siddhAMto, keTalAka dhArmika viSayo, zrI araviMda, vivekAnaMda, ramaNa maharSi, vagere mahApuruSonI philasUphI vize paNa vidratApUrNa peparo vaMcAyA hatA. pa. pU. zaMkarAcAryajI vakhata vakhata tAmilamAM judA judA viSaya para pravacana ApatA ane roja savAre prArthanA karAvatA. pariSadamAM sthAnika lokonI hAjarI paNa sArI rahetI, kAraNa ke dareka beThakamAM pa. pU. zaMkarAcAryajI pote hAjara rahetA. madurAnA gAMdhI myujhiyamanA kaMpAunDamAM opana-era-thiyeTaramAM A pariSada yojavAmAM AvI hatI. emAM vidrAnA hatA ane svAmIjIe, pAdarIo, mullAM ane paMDita paNa hatA. thiyosophikala seAsAyaTInA pramukha zrI jhAna koTsa paNa hatA ane zrImatI rukamiNIdevI paNa hatAM. pa. pU. zaMkarAcAryanI hAjarIthI vAtAvaraNa atyaMta prasanna ane preraka rahetuM. A vizvadharmapariSadamAM jaina dharma vize aMgrejImAM bAlanAra vyakita meLavI ApavAnI javAbadArI madrAsanA jaina AgevAna bApAlAla enDa kuAM. vALA zrI surendrabhAI mahetAne soMpavAmAM AvI hatI. emaNe muMbaImAM mu. zrI cImanalAla cakubhAIne e kAma soMpyuM ane mu. zrI cImanabhAIe javAbadArI mane soMpI. mArA sadbhAgye, tA. 2jI eprile bhagavAna mahAvIranI janmajayaMtI hatI eTale e divase bapAranI beThakamAM bhagavAna mahAvIra ane jainadharma vize beAlavAnuM nakkI thayuM. pariSadanA mukhya saMcAlaka ane pa.pU. zaMkarAcAryajI baMnenI IcchA evI hatI ke pariSadanA sAte divasamAM dhArmika tahevAra phakata 'mahAvIra jyaMtI'nA ja AvatA hatA, eTale e divase ja bhagavAna mahAvIra ane jaina dharma vize vyAkhyAna goThavAya. Ama, mane anAyAse lAbha maLyA ane mArA vyAkhyAnathI pa. pU. zaMkarAcAryajIne je prasannatA thaI tenA paNa lAbha maLyo, madurAnI vizvadharma pariSadamAM upasthita rahevAne ane temAM sakriya bhAga levAnA je avismaraNIya anubhava mane thayA te mATe to zrI cImanabhAIne tathA zrI surendrabhAI mahetAnA huM AbhArI chuM. ramaNalAla cI. zAha
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-77 prabhudhdha jIvana eka abhinava prayAga lagabhaga 73 varSa pahelAM muMbaImAM jhAlAvADI sthAnakavAsI jaina sabhAnI sthApanA thaI. te samaye moTA bhAganAM jhAlAvADI sthAnakavAsI kuTuMba bhIMDI bajAra ane AsapAsanAM vistAramAM rahetAM. sAMghabhAvanA ane jJAtibhAvanA prabaLa hatAM. prAraMbhamAM judA judA ghare paryuSaNa parva daramyAna pratikramaNa mATe sau maLatAM ne lahANuM thatuM.parva pUrAM thaye svAmI vAtsalyanuM jamaNa thatuM. zikSaNa mATe leAna, svadharmI sahAya vi. pravRtti nAnA pramaNamAM thatI. tapasyA jene tyAM hoya tyAM zAtA pUchavAM jatA ne sAkara ne thALa bheTa ApatA. Aje paNa te prathA cAlu che. dhIme dhIme pravRtti e ja rahI paNa pramANa moTuM thayuM. jhAlAvADanagara racAyuM. aneka jJAtione preraNArUpa vasatipatrako prasiddha thayAM. tabIbI rAhata apAya che. pANI parA baMdhAya che. sADA traNa varSa pahelAM pleTinama jyubilInI ujavaNI thaI. traNa divasa sudhI cAra cAra hajAra bhAIbahenoe e utsavane mANyo. e noMdhavA jevuM che ke jhAlAvADa sabhAnuM sabhyapada vyakitanuM nahIM, kuTuMbanuM gaNAya. je kuTuMbanA vaDo sabhya hoya tenuM AkhuM kuTuMba sabhya gaNAya che. jo ke matAdhikAra to jenAM nAme sabhyapada hoya tene ja maLe che. pleTinama jyubilI daramyAna eka navI vicArasaraNIe AkAra lIdhA. sabhAnI ATalI ne AvI vizALa `ane vistRta pravRtti chatA samAjanA buddhizALI ucca zikSaNa pAmelA varga temAM rasa leto na hato. Ama chatAM samAjanI A 'jUnavANI'paddhatio ane kAryavAhIo pratye temane AkarSaNa na hatuM. eTale A vargane rasa letA kevI rIte karI zakAya tenI vicAraNA thaI. vasatipatrakanuM pustaka joyuM to jaNAyuM ke samAjamAM lagabhaga 1200-1500 snAtako che, jyAre 700 jeTalAM Dabala grejyueTa uccatama zaikSaNika padavI dharAvanArA hatA. temAM vIlA, dAkataro, enjiniyaro, prophesaro, patrakAro, cArTarDa ekAunTanTo, bijhanesa ekijhakayuTive hatA. samAjanA A moTo buddhizALI varga-Ceram tene jo koI pravRtti batAvI zakAya te teo jarUra rasa le ema lAgyuM. emAMthI 'prophezanala phorama"nA janma thayo. pleTInama jyubilI vakhate AvA 250 buddhizALIonI miTiMga maLI ne prophezanala phorama racavAnA vicArane anumatI maLI. te pachI vikhyAta cesTa speziyAlisTa DaoN je Ara. zAhanA pramukhapade vesTa enDa hoTelanAM TeresamAM prophezanala phoramanI vidhisaranI racanA thaI. A phoramamAM mAtra snAtakone sabhyo banAvyA nathI. Dabala grejyueTa athavA tabIbA, Ijanero, cArTarDa ekAunTanTo, ucca DigrI. dhArI prophesarone ja sabhya banAvyA che. temAMnI bhAratanI vidyApIThanI esa. DI. nI DigrI dharAvanArA uparAMta IMglenDa - ameriAnI DigrI dharAvanArA paNa che. te pachavADe vicArasaraNI e che ke jema Ministry of best talents hoya tema samAjane uccatama buddhizALI vargane eka saMgaThanamAM nathI temane paDakAra apAyo ke tamane 'jUnavANI' paddhatiomAM rasa nathI to have tame tamArA zrAma, buddhi ne AvaData samAjanAM koya mATe vAparo. phorama tamane e taka Ape che. cAra tabIba maLe te kalAko sudhI vAta ne carcA karI zake tevI ja rIte Ijanero, ekAunTanTo, prophesaro, vakIlelA potapotAnA dAMdhAbaMdhuo sAthe kalAko vitAvI zake, paNa eka Ijanera, eka vakIla, eka dAkatara, eka cArTarDa ekAunTanTa, eka prophesara sAthe - bese te zuM vAta kare ? zenI carcA kare? kadAca mauna lAMbA samaya cAle. paNa temane mATe vAto ne carcA karavAnA eka zreSTha viSaya 241 che ne te che samAja ane samAjanA mAnavI. te sau samAjanAM sabhyo che, temanuM kuTuMba samAja sAthe otaprota che ne te kuTuMba 'jUnavANI' rItarasamAmAM rasa le che te jANe che paNa temane samAja mATe, samAjanAM rItarivAjo mATe potAnAM vicAro haze ne potAnI viziSTa tAlIma ne tejasvI buddhine kAraNe samAjanAM prazno viSe peAtAnAM vicAro haze. teo A carcI zake ne potAnI dhaMdhAkIya AvaData ne dakSatAno lAbha samAjane ApI zake e bhUmikAe A vastunI rajUAta thaI ne prophezanela phoramamAM sau joDAyA hAMzathI, utsAhathI ne samAja sevAnI bhAvanAthI. AvA vividha ne eka bIjAthI bhinna evA prophezanalanI saMsthA kArya kevI rIte karI zake ? te mATe eka saraLa mArga zodhAyo. dareka phekalTInA 'prophezanalanI penalA racavAmAM AvI che. dAkataronI eka penala che. tenA traNa vibhAga pADayA : pUrvanAM parAM, pazcimanAM parAM ne muMbaI vakIlonI penala racAI. IjaneronI penala, zaikSaNika penala, cArTarDa ekAnTanTonI penalo racavAmAM AvI. dareka penala mATe peAtAnI AgavI zakitane AvaDatathI samAjane kevI rIte upayoga thaI zake tene vicAra kare. vakIlAnI penale judA judA kAnUnonA niSNAta vakIlA petAnAM viSayanI maphata kAnUnI salAha Apaze ema TharAvyuM che. zaikSaNika penale parIkSAomAM be mahinA daramiyAna judA judA vistAromAM zikSaNa vargo calAvavavAnuM, moTI vayanIbahene mATe akSara jJAnanA vargo calAvavAnuM, zikSaNa viSe lekho lakhavAnuM ne zikSaNanI paddhatinA navA pheraphArothI mAbApone mAhitagAra rAkhavAnuM vicAryuM che. te uparAMta kumAro tathA kumArikAone rasa paDe tevA kAryakramo geAThavavAnuM nakkI karyuM che. Ijanero ne ekAunTanTonI penala maLaze ne potAnA kAryakrama ghaDaze. paraMtu prophezanala phoramanI tabIbI penale samAjane tatkALa upakAraka thaI paDe tevI pravRtti zarU karI che. prathama rakatadAna zibira bArIvalImAM karIne 80 bATalA lohI kUpara hospiTalane bheTa ApyuM. te pachI borIvalImAM eka bALacikitsA zibira karavAmAM AvI. A sabhAmAM jogezvarIthI virAra sudhI vasatA sabhyonAM 12 varSanI ummara sudhInAM bALakonI zArIrika tapAsanI eka zibira bArIvalImAM jaina kilanikanA sahakArathI tenA sarvodaya holamAM yojavAmAM AvI. te pahelAM A vistAramAM dareka sabhyane A zibiranI mAhitI ApI bALakonAM nAme noMdhAvavA jaNAvyuM. tatkAla 323 bALako AvyAM. bArIvalImAM A vistAranAM lagabhaga paMdara tabIbA tathA 4 bALaniSNAte savAranA 9 thI 4 sudhI hAjara rahyAM neM A bALakonI zArIrika tapAsa karI. sauthI prathama,bALakanA nAma,saranAmA ne bIjI vigato sAthenuM phorma bharavAmAM AvyuM. pachI bALakanuM vajana, tenI UMcAInI mAhitI te pachI dAMta AMkha, kAna vi. nI tapAsa thatI te badhAnI phormamAM noMdha thatI, te pachI janarala prekaTizanarsa bALakanI saMpUrNa zArIrika tapAsa karatAM. te pachI tene bALaniSNAta tapAsatA. badhI tapAsa pUrI thayAM pachI bALakane tenI tapAsanuM pariNAma jaNAvatI likhitanI noMdha apAI temAM bALaka kyA rogathI pIDAya che athavA kaI kaI khAmI che te lakhIne apAyuM. sAthe cauda dAkatarInAM nAma saranAmAMnI yAdI ApavAmAM AvI ne bALaka vadhu sAravAra mATe A koI paNa dAkatarane tyAM jaI zake ne te tenI maphata sAravAra karaze tema jaNAvAyuM. A zibiramAM keTalAM keTalAM bALako kyA kayA rogathI pIDAtAM hatAM tenuM vistRta vargIkaraNa paNa karavAmAM AvyuM.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 prabuddha jIvana tA. 16-477 moTA bhAganA bALakone hAya roga, kRmi roga, cAmaDIne goLIbAra aMge satya hakIkata meLavavA mATe emaNe TUMka, Teliphona, roga jaNAya, gaMbhIra roganAM kissA theDA hatA. tAra vigerene keTale jhaDapI upayoga karyo hato, te jANavA maLyuM. borIvalI pachI tA. 27-3-77 nA roja ghAparanAM hindu eka paNa asatya aMdara ghUsI na jAya tenI takedArI rakhAtI. sabhAnA holamAM bIjI zibira thaI. ghATakoparathI kalyANa sudhInAM ' ' dilhImAM mAnanAM ToLeToLAM UtaryA hatAM. dareka rAjyamAMthI sabhAnA sabhyonAM 12 varSa sudhInAM bALakone tapAsavAmAM AvyAM. loko AvyA hatA. mujhaphapurathI khAsuM evuM ToLuM AveluM, emaNe lagabhaga 238 bALake AvyAM. borIvalInA anubhavane AdhAre emanA umedavAranuM moTuM paNa joyuM na hatuM-e te DAInemAITa ghATyaparamAM thoDo sudhAro karavAmAM Avyo. judA judA parAMnAM bALakone kesamAM jelamAM hatA-emanI badhI vinaMtIo amAnya karAI hatI. judA judA samaye bolAvyAM. phormamAM bALaka vize vadhu mAhitI lakhAI, jyorja pharnAnDIsane joyA vagara ene mATe rAtadivasa kAma karatapAsa mATe khAsa vela ne kapaDAMnI khAsa rUme bAMdhI hatI te uparAMta je - nArAo AvyA hatA. bApanI sAthe dilhI javA pAchaLa paDelA bALakanAM pezAba ke lehInI tapAsa jarUrI lAge te tapAsavA mATe 7-8 varasanA chokarAMo paNa AvyAM hatAM. emAM, AvI cUMTaNIhiMdusabhAnI hospiTalamAM goThavaNa rAkhI hatI te tapAsane riporTa jhuMbeza pachI zaramAtI evI mugdhA strIo paNa hatI. pharnAnDIse turata ja maLe evI vyavasthA hatI. lagabhaga 12 tabIbA ja bALa eka eka jaNanI oLakhANa karI. e saune AbhAra mAnya. niSNAta hatA. te uparAMta jhAlAvADa sabhA mahilA maMDaLanAM ghATapara eNe kahyuM ke huM be-pAMca hajArane ke bahu bahu to daseka hajArane kendranAM 1 thI 16 bahenoe svayaMsevikA tarIke sevA ApI oLakhato hoIza. paNa traNa lAkha ne cha hajara voTa! kharekhara zibiranuM kAmakAja 10 thI 4 vAgyA sudhI cAlyuM. ahIM paNa lokoe prema Apyo che, lADa laDAvyA che. koI luhAra strIe borIvalInI mAphaka bALakane tenI tapAsanuM pariNAma jaNAvatI noMdha ApelI "cAra AnI cUMTaNI kAryakare jelamAM pharnAnDIsane maklI tathA vadhu sAravAranI sUcanA apAI. have pachI bIjA kendromAM hatI. evI noMdha sAthe ke e strInI evI IcchA che ke pharnAzibiro uparAMta vRddhane mATI ummaranI vyakitanI zArIrika tapAsanuM nDIsa ekavAra e cAra AnI" ne sparze pachI ja ene cUMTaNImAM - Ayojana vicAryuM che. upayoga levAnI che. lokone A anahada prema emane gadgadra A prophezanala phoramane mu. zrI. cImanabhAInI satata preraNA banAvI dete. maLatI rahI che. phoramanAM pramukha tarIke bhAratabharanA vikhyAta ne A AnaMda, ullAsa avarNanIya hato, paNa enI sAthe sAthe nAmAMkita reDiyolojisTa De. ke. ena. kAmadAra che, ne teo khUba ja tIkhAza hatI. emanuM mana pUchatuM hatuM ke cUMTaNImAM emane hAra utsAhathI pheramanI pravRttine vega ApI rahyA che. sabhAmAM tabIba ApI eTalI ja sajA zuM paryApta hatI? e gunegAro sAmAnya dAkaTaro phoramanI pravRtimAM khUba ja dhagaza ane utsAha dAkhavI na hatA. emanA gunA sAmAnya na hatA. emanA pArAvAra julamone rahyA che. prophezanala phorama e sAmAjika saMsthAone anusaravA jevuM javAba zuM teo pUrNarUpe ApI cUkyA hatA? mane "janmabhUminA eka abhinava prayoga che. agralekhanuM mathALuM yAda AvI gayuM. "matadAro kadI koIne mApha - kezavalAla zAha nathI karatA" emanI pAse keTalAMya julamanI kathA hatI. gAmaDA emAM, jillAomAM kasbAomAM, gAmamAM, zaheramAM thayelA julamanI tyAre huM hAjara hato paraMparA sAMbhaLavA maLatI. 'emane vyAsapITha para lAve ne javAba cAlI jIva, dilhInuM AkAza joIe, kevuMka palaTAyuM che te mAgo', "tapAsa samiti nIma ne javAba mAge," "korTamAM DhasaDe ne AvatI kAla jaoNIe, bhAvine Preview joIe, javAba mAMge,' 'nyAyAlayamAM emano kesa mUkI yogya sajA karo.' tyAMne mAnava joIe, ene roSa joIe, prema joIe, paNa koIe--koI nAnA adanA kAryakare paNa ema nathI kahyuM ke rAga joIe. anurAga joIe, puNya ane prakopa jaoNIe. korTamAM laI gayA vagara emane goLIthI uDAvI de! A paNa dezanI ne ame dilahI pahoMcyA (tA. 23-3-77). sIdhA viThThalabhAI eka tAsIra che. koI eka gALa bole te hAtha ugAmIne mAravApaTela hAusa upara. tyAM lokasabhAnA sabhyonA nivAsasthAna che. dhaDe evA A juvAne gALInI vAta nathI karatA. tapAsa samitinI garIba pArTInI ophisa koIka sabhyanA nivAsasthAnamAM ja korTa mAraphata sajAnI vAta kare che. AvelI che. janatA pArTInA sekreTarI surendra mehana koIka leka- koI pradhAna thaze ne koI nahi, enI koIne paDI nathI, sabhAnA sabhyanI sAthe ja rahe che. surendra mehana sAva pAtaLA te chatAM koNa netA thaze te jANavA sau utsuka che. jANe badhAnA dubaLA, khakhaDI gayelA zarIravALA paNa ekadama sajAga, kuzAgra manamAM eka netA nakkI thaI cUkelA che. koI kahe ke harijana buddhimattAvALA juvAna che. emaNe cUMTaNI daramiyAna bahAra pADelAM netA cUMTavA joIe te loko enI tarapha durlakSa kare che. emanA satarka, joradAra, vigatabharapu2, koMgresI karatUkone buddhigamya rIte manamAM je netAnI tasavIra banI cUkI che enI sAthe koI harikhullA pADatA nivedanathI ame khUba prabhAvita hatA. emaNe janane meLa nathI besate. gAMdhIjInA nAmane koI havAle ApavA amArA abhinaMdana svIkAratAM namratAthI kahyuM ke e AkhuM kArya jaya to e ekAMgI vicAra che samagra rIte vicAra karIe te e emanuM ekalAnuM na hatuM. e AkhuMya "TImavarka' ne lIdhe ja zakya barAbara nathI ema belI UThe che. hatuM. dareka vastune vigatavAra paNa tvarita rIte jovI, tapAsavI guruvAra tA. 24-3-77 ane sAcI lAge to ja ene nivedanomAM sthAna ApavuM, e savAranA 7-00 vAge rAjaghATa para zapathavidhi - lekanAyaka pArAzIzI rAkhI hatI. cAra pAMca jaNAnI samiti hatI. eka jyaprakAzajIne hAthebIjAne atyaMta saMpUrNatAthI samajatI A samiti kAma karyo rAzi rAzi phUlonA bhAra nIcethI jatI, eka jaNe lakheluM hoya te paNa ema lAge ke emAMnuM koI samAdhi saLavaLI UThI. paNa AvuM ja lakhe. surendra mohana kahe ke e AkhI samiti abhi kAraNa Aja pha_lone badale naMdananI adhikArI che. saMjyanI upara thayelA kahevAtA" nATakIya zapathanI aMjali apAI rahI che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 prabuddha jIvana tA. 16-4-'37 na : -- - - virATakAyadhArI mahAmAnava A ja janma laI cUkayo che, enI godamAM beTho che. A mAnava maherAmaNanA eka biMdu jeva, adane AdamI. enA AnaMdane Aja kaI avadhi nathI, enA gauravane Aja koI sImA nathI. netAgaNanAM abhinaMdana jhIle che. emanAM praNAma svIkAre che. hAtha UMce karI mukata AkAzane aDI le che, 19 saLiyAnA pIMjaramAMthI chUTelA paMkhInI pAMkha upara besIne UDayA ja karavAnuM ene mana che! hamaNAM thoDIvAra ene bolAvatA nA, rekaze nA, UDavA do, Aja AkAza bharIne mAtra gAyA ja karavAnuM ene mana che! polIsanI baMdUka jatI rahI che, nahi te vyavasthita rahevAnI vinaMtI karavA mATe, be hAtha joDI zI rIte zake ? vidhi patyA pachI lekanAyaka bahAra javA jAya che. lokone dUra rAkhI zakAtA nathI, lakonI bhIDa thAya che. polIsa che paNa pAse AvI zakatI nathI. AvatI nathI. janatA pote ja svayaMsevaka kAma kare che. lAge che ke janatA pote ja premathI bhIMsI nAkhaze. bhAI, saMbhALajo, rakhe ne emane zvAsa premabhInA phalethI rUMdhAI na jAya! emanI vidAya bAda game tevA meTA netAne paNa koI pUchatuM nathI, jotuM nathI. bolAvatuM nathI. philmI hIronI ahIM koI visAta nathI. e ya Ajano divasa sAmAnya mAnavInI jema lekanAyakanAM darzana karavA doDe che. ne e pachI lokono hiro to eka sAmAnya mAnavI banI gayo che. eNe saMjaya gAMdhIne cUMTaNImAM hAra ApI che. moTI moTI mUcho ne moTuM moTuM zarIra ! leka ene UMcake che, khabhA para besADe che ane lADa kare che, biradAve che, enI ya belAve che, ene bheTe che, enA hastAkSara levA paDApaDI kare che. rAjanArAyaNane moTI meTI sabhAomAM lADa maLe che. e Ave ne lokonA AnaMdanI bharatI caDe. lekanAyaka pachI Aje to rAjanArAyaNa (IndirA vijetA) ane pratApasiha (saMjaya-vijetA) nI mAna che. senTrala holamAM janatA pakSanI netAnI cUMTaNI mATe sabhA eka pachI eka M.P, aMdara jAya. bahAra UbhelA lokone karmacArIo hAtha joDI vyavasthita rahevA kahe che. emane paNa khUba utsAha che. lokone AghA rahevA kahe che; paraMtu teo ja emanI oLakhANa lokone ApatA hoya che. hamaNAM netAnuM nAma jAhera thaze. khUba urojanA che. A amArA muMbaInA subrahmamaNyama svAmI, A bihAranA madhu limaye, A yu. pI. . nA A rAjagArAyaNa, A baMgALanA, A pharnAnDIsa, A sikaMdara bakhad-dareka jaNane hAtha joDI AvakAra ApavAmAM Ave. aMdara javAnI muzkelI! tyAM merArajIbhAInI sucanA AvI "bhale, badhA aMdara Ave.' karmacArIo khuza, leko khuza, merArajIbhAI netA tarIke jAhera thayA AnaMdanI laharI UThI. loko nAcI UThayA " A to badhuM amArA manamAM che te ja kare che, tema ja thAya che. jANe pote ja netAne cUMTatA na hoya ! jagajIvanarAma ne bahuguNA hAjara nathI rahyA tethI roSanI lAgaNI UThe che. jyaprakAzanA vakatavyamAM mAMdagI ne mRtyuno ullekha thAya che ne badhAnI AMkhamAM AMsu UbharAya che. emanI rAjazakita ane lokazakitanA samanvayanI vAta tyAM ne tyAM ja e ja vakhate morArajIbhAIe svIkArI tethI jayaprakAzane DUme bharAI Avyo. saunA hRdaya raDatAM hatAM. A te badhA rAjakAraNIo ke eka parivAranA kAcA tAMtaNe baMdhAyelA sabhyo? mArA tamArA jevA ja have sAMjanI rAmalIlA medAnanI sabhA tarapha lakSya ! paNa e pahelAM kaMI ArAma zeDo ja che. dilhImAM ja rahetA eka baMgALI yuvaka maLya-nAma gAMgulI ! ekadama juvAna ! julamanI vAta kare che ne sAMbhaLe che, sabhAmAM hAjara na rahenAra para khUba khUba phiTakAra varasAve che. kAvAdAvA baMdha karo! badhuM thayuM. ne bhavAnIne A javAna avatArasiMga. baMsIlAlanI kathanI saMbhaLAvavAmAMthI ja Uce nathI Avato! - sAMjanI sabhAmAM enI vizALatA uparAMta merajIbhAInI namratA najare caDe. "ame bhUla karIe te kAna pakaDajo, tame UMghatA raheze to ame pramAdI banI jaIzuM - tame jAgatA rahejo." A bhArata! A lekazAhI! 82 varasane A netA prajAne jAgrata rahevA, nirbhaya rahevA AjIjI kare che. uttejita kare che. chellA 19 mahinAnI bhayanI AtyaMtikatAnI sAme nirbhayatAne nAda bulaMda kare che. rAjanArANa bhASaNa nathI karatA-ko sAthe vAta kare che. dasa paMdara lAkha loko sAthe vAta kare che! zukravAra tA. 25-3-77 Aje sabhyone gaMdavidhi, pArlAmenTamAM javAnuM - jevA mana! eka kalAka aMdara beThA te daramiyAna gujarAtanA sabhyone segaMdavidhi! pelI je saurASTranI eka sITa koMgresane gaI tenI * hamaNAM hamaNAM khabara paDI. eka apakSa umedavAranuM cihana mAtra haLa hatuM ane tene 20,000 mata maLyA. sAcuM khoTuM koNa jANe! paNa saurASTra AvI vAta karatuM hatuM. pradhAnamaMDaLanI jAherAta ne dhaDAko - jagajIvanarAma, bahuguNA, rAjanArAyaNa ane pharnAnDIse joDAvAnI nA pADI. lokomAM roSanI lAgaNI! sAMjanA maracAo, Agale divase hAra paherAvanArA sAMjane paththara laIne hAjara thaI gayA. pharnAnDIse vacce AvIne jAhera karyuM ke morArajIbhAI amArA netA che. emanI sarakArane tUTavA nahi devAya. e sarakAranA Aje je duzamana che te mArA | duzamana che. sarakAramAM joDAvA karatAM bahAra, mAre mATe ghaNuM kAma che. , paNa lokone AmAM matabheda dekhAyA. manabhedanAM darzana thayAM. AvuM kaMI paNa na karavAno jANe jAnatAe Adeza Apyo ne bIje divase rAjanArAyaNa ane pharnAnDIsa joDAI gayA, pachI AvI prakAzanI apIla ane jagubAbu ne bahu guNA pradhAnamaMDaLamAM. hajaya kAnamAM gUMje che, "jAgatA raheje, nahi te ame pramAdI banI jaIzuM, khATuM karIe to mana pakaDajo." ' lokazAhInI sthApanA thaI cUkI hatI! ItihAsanI sarajatanA A divasomAM huM hAjara hato ene mane khuba khuba AnaMda hato. -zAMti zAha,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana', tA. 16-4-7 - madhukara rAMderiyA : | koI paNa viziSTa vyakitanuM jyAre jAhera sanmAna thAya che tyAre ke rAvaNa vize lakhe, e badhAM ja pAtronA bhItarane phaMphosI phaphosIne huM AnaMda anubhavuM chuM. keTalAka deza-dekhAone A sanmAna konuM thAya emanI lAgaNIne emaNe "ekokitao"mAM vAcA ApI che. che, koNa kare che, zA mATe kare che e patiyo rasa hoya che. huM daDhapaNe be-cAra mahinA pahelAM mAre mahAbhArata ane gujarAtI sAhitya ema mAnuM chuM ke jayAre vyakitanuM sanmAna thAya che tyAre eka ja e viSaya para pravacana ApavAnuM hatuM tyAre meM kahyuM hatuM ke gujarAtI vAta vAtAvaraNamAM gUMjyA kare che ke ApaNI prajA naguNI nathI. sAhityamAM madhukara rAMderiyAe je 'ekokitao" lakhI che ene je madhukarabhAIe ApaNane maulika nATako ApyAM. nATakonA u9lekha na karIe to emAM kayAMka ApaNI samajaNanI ja khAmI anuvAda ApyA, kAvyo ApyAM, nibaMdho ApyA hoya ane jemaNe Ama gaNAze. , pitAnA bhAvajagatane, manojagatane ane kalapanAnA vizvane pAradarzaka duryodhananA pAtranI bhItara madhukara mazAla laIne ghUmI vaLyA che. paricaya karAvyo hoya. tathA jemaNe aneka nATako bhajavI batAvyAM hoya umAzaMkare kahyuM che ke kAyado sAcava ane adharma Acaro e ane abhinayanI bhASAne paNa ciraMtana svarUpa ApyuM hoya evI vyakita kaLAmAM duryodhana pAvaradho hato. madhukare duryodhananI ekokita dvArA pratye ApaNe ApaNI lAgaNI saveLA pragaTa na karIe te emAM ApaNI pharI pharIne kahyuM ke koI paNa mANasa kevaLa duSTa nathI ke kevaLa maDhAI ane khaMdhAI ja kAraNabhUta hoya. saMta nathI. duryodhana sAme paDakAra pheMke che ke mAre pakSe adharma hato te pAMDavone paho zuM kevaLa dharma hato? mane madhukara priya che. priya zA mATe che enA kAraNe na ApavAM evuM dharmarAja juka, belyA te dharma? jyadrathane mAryo te dharma? paNa zANA kavioe kahyuM che, chatAM huM kAraNa ApuM chuM. emano sapheda mArA priya karNanA rathanuM paiDuM pRthvI gaLatI hatI tyAre ja arjune paheraveza, emanI khullI vANI, jarA paNa sastA thayA vinA badhA sAthe bANa choDayAM te dharma? huM te have vidAya laIza. eka saMtoSa haLIbhaLI javAnI emanI AvaData, prophesarsa sAthe moTe bhAge saMkaLAyelA sAthe vidAya laIza. huM to hato tevo ja jIvanabhara dekhAyo chuM. vediyApaNAne taddana abhAva, maLe tyAre koI sava-phariyAda, gamo-aNagame. meM mAruM paherIne koIne chetaryA nathI. mahoruM paherIne cahero DhAMkake thAkanI vAta nahIM, ApaNI khUba ja sAthe hoya chatAM paNa pitAthI vAno DhoMga to pAMDee karyo che. duniyA A rIte joze te the kadiye vikhUTA na paDe e kalAkArane ekAMtapriya svabhAva-A badhuM ja 412 HELA GYO.' One can bear the insults but mane sparze che. e bele che kharA, paNa bola bola karatA nathI. sAmA mANasanA akAMtanI Ijajata kare che. e sAMbhaLe che kharA, paNa zuM sAMbhaLavuM not artificial smiles. e kAvyapaMkitanA arthane jANe ke madhukare duryodhananA pAtra dvArA ughADa thAya che. ane zuM na sAMbhaLavuM ane viveka jALave che ane pitAnA ekAMtanI madhukara ghaNuM badhuM thaI zakayA hota, paNa DAka verAI Ijajata kare che. gayelA che. eka bAju prophesara ane bIjI bAju abhinetA. vyakita madhukara ane sAhityakAra madhukara e baMnene tame haMmeza eka bAju sAhityane prema ane bIjI bAju benka. kadAca pitAnA alaga nahIM tAravI zako. emanI gajhalamAM AdimatAne ADaMbara nAmanA ane sArthaka karavAnI javAbadArI emane jaNAI haze. e vinAno svAbhAvika udgAra che. ATalA ane vaheMcAyelA na hota te gujarAtane ene pu. la. AkAzI vAdaLane nAme A vAta tamane kahI dauM chuM: dezapAMDe madhukara rAMderiyAmAM maLata. kAM varasI lo, kAM vikhara, A amathAM gALe zA mATe? A badhuM sAMbhaLIne madhukara mAtra mane mana eTaluM ja kaheze daphanAI javA do gauravathI e jayAM janme che tyAM ne tyAM, I am I plus my circumstances. AMsu ne nisAsAnI koI hebatane janAje zA mATe ? madhukara aMtaramukhI che. eTale ja kaheze ke nA, kevaLa pari sthitine doSa kADhe e mATIne huM mANasa nathI. e pharI pharIne A dilane tamAre mATe te bacapaNathI anAmata rAkhyuM che, A heja umaramAM Avyo ke A roja takAje zA mATe? pitAne jhINI najare jue che ane potAnI prazastio karanArAone kahe che. A vAta nathI chAnI chapanI, carcAya che jAheramAM saghaLe, mArI pITha thAbaDavA AvyA cho? mArI stuti karavA zaramALa kusumane kahI de ke madhukarane malAjo zA mATe? bhegA maLyA che ? huM gujarAtane ToSTha evA yazane mugaTa mAre mAthe paherAvavA AvyA cho? ne saMpUrNatAnA chellA pagathiyA UMDe che bhaDakA UThe agananA ne bhasma sI thaI javuM, para huM pahoMcI gayo chuM evI vAta mArA kAnamAM kahevA ahIM sudhI AvavAnI tasdI lIdhI che ? haiyAmAM ja ghaTe sadA chupAvavI haiyA taNI vedanA. nA, gaI kAla sudhI e bhramamAM aTavAyelo rahyo hato bhale. loko kahe ke madhukara ekasTrovarTa che. huM kahuM chuM ke madhukara kalAkAra -Aje emAMthI mukata thaI gayo chuM... jANe che, UMDe UMDe che ane koI paNa kalAkAra aMtaramukhI thayA vinA zabdanI ke abhinayanI tamannA to e prajaLatI hatI-ke e eka kaLaza ghaDI zakuM kalA kadiye pAmI ja na zake. tuM alyA koNa?" e ekapAtrI nATakamAM jene khuda naTarAja pitAnA devAlayanI Toca para mUkavAnI jikara, madhukare ApaNane potAne ja ekSa-re Akhe che. pharI pharIne emaNe kare ! pitAnI jAtane tapAsI che ane cakAsI che. madhukara sAhityakAra " e ra3nuM svapna rahI gayuM che kadAca Aja sudhI tame tarIke paNa pitAne eka pAtra tarIke ja jue che. "ghara dIvaDA" mAM mane biradAvatI vANI ja bolyA cho eTale. koNa gunegAra ? narasiMhathI mAMDIne ramaNalAla desAI ane rAjendra zAha sudhInA sAhityakArenuM paNa jANe ke pAtranirUpaNa karatA hoya e rIte AvI pitAnI paLe paLe jaDatI lenAra vyakitao virala Alekhana karyuM che. emAM ItihAsa che, paNa zuSkatA vinAno. emane maLe che ane eTale ja madhukarane praNAma karI ahIM viramuM chuM. AlekhanamAM nATayAtmakatA che paNa nATakIyavaDA nathI, ane e karNa vize lakhe ke duryodhana vize lakhe, hanumAna vize lakhe -sureza dalAla mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana 2thaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 04. Te. naM. 350296. mRkaNarathAna: dhI raTeTasa pIpala pesa, koTa, muMbaI 40081, 6nI ke abhina pitAnI ane potAne ja alyA koNa