Prabuddha Jivan 1977 Year 38 Ank 17 to 24

SR No.: 525962
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1977
Total Pages: 84
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 48

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૩-૭૭.
૨૦૮
ER.Re
અંશે પણ પૂરો કરી શકાય એ માટે મને થયું કે આવા ઐતિહાસિક અને વિરલ પ્રસંગની કઈકે કિમ ઉતારી હોય અને એ જોવાની તક મળે તે કેવું સારું! અને પ્રભુ કૃપાએ આવી તક મળી ગઈ. આ ફિલમ જોતાં કુંભમેળાનાં વિવિધ દશ્યોથી અંતર ઉપર જે ભાવ અને લાગણી કાયમને માટે અંકિત થયાં છે, તે શાબ્દિક વર્ણનથી પર છે, એમ જ લાગે છે; અને છતાં એનું અપ-સ્વ-૫ પણ વર્ણન કરવાના આવેગને રોકી શકતા નથી–જાણે એ અવિસ્મરણીય દ, ભલે પાંગળી ભાષામાં પણ કંઈક ને કંઈક લખવાની લાગણીને ઉશ્કેરી રહ્યાં છે, અને એ લાગણીને દાસ બનીને હું આ લખવા બેઠો છું–આ હું નથી લખતો પણ કોઈક મારી પાસે લખાવી રહ્યું છે.
* અમદાવાદના શ્રી વિનય વોરા એક સિદ્ધહસ્ત છબીકાર છે અને વહોરા ડિયાંના નામથી એ પિતાને ફોટોગ્રાફીને વ્યવસાય કરે છે અને વિશિષ્ટ પ્રસંગેની ફિલ્મ પણ ઉતારે છે. તેઓ જેમ પોતાના વિષયમાં નિપુણતા ધરાવે છે, તેમ સાહસી અને હિંમતબાજ પણ છે. તેથી જ તેઓ, જોખમ ખેડીને, બંગલા દેશના યુદ્ધની ફિલમ ઉતારી શકયા હતા. પ્રયાગમાં મળેલ પૂર્ણ કુંભમેળાની રંગીન ફિલમ પણ એમણે જ ઉતારી છે, અને એ ફિલમ જોવાનો મને સુયોગ મળ્યો હતો.
એક કલાકની આ ફિલમમાં એમણે મેળાનાં એટલા બધા દશ્ય હુબહુ મઢી લીધાં છે કે જે જોઈને ચિત્ત અહોભાવથી સ્તબ્ધ થઈ જાય છે અને એમાંના કયા દશ્યનું વર્ણન કરવું અને કયાનું ન કરવું એ બાબતમાં વાણી જાણે થંભી જતી હોય એમ લાગે છે.
મેળામાં એકઠાં થયેલાં લાખો માનવીઓનાં દર્શન કરીને મનમાં સર્વોપરી સવાલ એ થયો કે કયાં શ્રદ્ધાનું બળ અને કયા બુદ્ધિને ગજ? એ ગજ એ બળને કેવી રીતે માપી શકે?
એક જ સ્થાને અને એક દિવસે કરોડ–સવા કરોડ માનવીઓ કઈ સ્વાર્થ સાધવા માટે નહીં પણ, પવિત્ર સંગમ-સ્નાન કરીને પિતાનાં પાપનું વિમોચન કરીને પુણ્યને સંચય કરવાની એકમાત્ર ભાવનાથી પ્રેરાઈને એકત્ર થાય એ ઘટના કદાચ દુનિથામાં અભૂતપૂર્વ હશે. સવા કરોડ માનવી એટલે હિંદુસ્તાનની કુલ વસતિના બે ટકા જેટલો મોટો ભાગ જનતા-જનાર્દનનું આટલું વિરાટ દર્શન કરવાને લહાવો મળે તે જિદગી કેટલી ધન્ય બની જાય આવું દર્શન કરવાને લાખેણે અવસર વારે વારે
ડે જ ૨ાવે છે? આ મહામેળાનાં પ્રત્યક્ષ દર્શન કરવાની મારી ઉત્કટ ઝંખનાની પાછળના ભાવ આ જ હતે.
હું એક એક દશ્ય નિહાળતો જતો હતો અને મારી આંખેમાંથી અશ્રુપ્રવાહને વહાવ્યા કરતે હત-જાણે એમ કરીને હું મેળામાં એકત્ર થયેલ લાખ-લાખો ભાવિકજનની અવિચલ ધર્મશ્રદ્ધાને મારા આંસુને નમ્રાતિનમ્ર અભિષેક કરીને ધન્ય બનવા મથત હતા. '' આ બધું જોતાં જોતાં મનમાં સતત એ સવાલ ઊઠયા કરતો હતું કે એવી કઈ શકિતથી પ્રેરાઈને દેશના દૂર દૂરના પ્રદેશમાંથી પણ આટલાં બધાં માનવીએ અહીં એકત્ર થયાં હતાં? એ શકિતની પ્રેરણા સોવી તે કેવી પ્રબળ અને કામણગારી હતી કે જેથી વૃદ્ધજન પિતાના ઘડપણને, અપંગ માનવીએ પોતાની પંગુતાને અશકતો પિતાની અશકિતને, બીમારે પોતાની માંદગીને અને યુવાન પિતાના ઉન્માદને ભૂલીને મેળામાં પોતપોતાને અધ્યે આપવા આવી પહોંચ્યાં હતાં? એ બળ અને એ શકિત હતી ભારતની પ્રજાના જીવનમાં હજારો વર્ષથી સિચાતી રહેલી ધર્મ પ્રત્યેની સુદઢ આસ્થાની. - એ આસ્થાએ જાણે, મેળાના સમય પૂરત, ગરીબ-તવંગર વચ્ચેના ભેદને ભુલાવી દીધો હતે અથવા ગૌણ બનાવી મૂકયા હતે. માથે સામાનનું પોટલું અને કાંખમાં બાળક લઈને આધેડ બહેને પણ પૂરા ઉમંગથી મેળામાં જઈ પહોંચી હતી. પિતાના માથે સામાનને ભાર વહન કરીને ચાલતા ચાલતા મેળામાં જવામાં પુરુષે પણ કંઈક અનેરો આનંદ અનુભવતા હતા. આ દશ્ય જેટલું જીવંત હતું એટલું જ હૃદયસ્પર્શી હતું.
જયાં આટલો મોટો માનવ-મહેરામણ એકત્ર થવાનો છે, ત્યાં આપણા જેવા સાધનહીન અને ગરીબ માનવીને ખાવાનું, રહેવાનું - અને સુવાનું કયાં મળશે અને આટલા બધા માનવીઓની ભીડાભીડમાં આપણી કેવી દશા થશે અને આપણે કેવી કેવી અગવડ અને હાલાકી વેઠવી પડશે–એવી એવી કોઈ ચિંતા ન તો આ
મેળાના યાત્રિકોને સતાવી શકતી હતી કે ન તે એમની પુણ્યયાત્રામાં રૂકાવટ કરી શકતી હતી! બધાય જાણે ભગવાન ઉપરનો
ભરોસાના દિવ્ય બળે, બીજી બધી જળજથા અને ચિતા-વ્યાધિને વિસારીને અને નિશ્ચિત બનીને, યાત્રાધામે પહોંચી ગયા હતા.
બીજું બધું તો ઠીક, પણ માહ મહિનાની કડકડતી ટાઢ અને મેળાના કેટલાક દિવસે દરમિયાન પડેલ લોહીને થીજવી નાખે એવી આકરી ઠંડી પણ આ આસ્થાવાન માનવીઓની આસ્થાને ડગાવી શકી ન હતી. અરે, આમાં હજારો માનવીઓ તે એવાં હતાં કે જેમની પાસે પહેરવા માટે પણ પૂરતાં વસ્ત્ર ન હતાં, તો પછી અસહ્ય ટાઢને રોકી શકે એવી ઓઢવા-પાથરવાની સામગ્રીની તે વાત જ શી કરવી? અને છતાં, સંગમ-સ્નાન માટેની એમની શ્રદ્ધાભકિતમાં જરાય ઓટ આવવા પામી ન હતી!
અને આટલું ઓછું હોય એમ, આ મહામેળાના સર્વ શ્રેષ્ઠ મનાતા મૌની અમાવાસ્યાના મહાપર્વ દિને, પ્રયોગમાં, વાદળની ગર્જના અને વીજળીના ચમકારા સાથે ખૂબ વરસાદ પડયો અને આખું વાતાવરણ હિમાળા જેવું અસહ્ય અને ચોમેર કાદવ-કીચડ અને પાણીથી ભરેલું બની ગયું, છતાં મૌની અમાવાસ્યાના સંગમ-સ્નાનની ભાવના એવી ને એવી જ ટકી રહી અને આવા અતિ સંકટજનક વરસાદ તરફ અણગમે બતાવવાને બદલે એને વિશેષ મંગલના એંધાણ રૂપે અને ભગવાનની મોટી કૃપા રૂપે સૌએ વધાવી લીધે-જો આકાશી દવે, અમૃતકુંભના આ મહામેળા વખતે, આવાં અમીછાંટણાં ન કર્યા હતા તે આ ધર્મમહોત્સવની પવિત્રતામાં એટલી ઊણપ રહી જવા પામત. આ અણધાર્યા વરસાદને કારણે બધે ફેલાઈ ગયેલ કાદવ-કીચડમાં પણ યાત્રિકોને આનંદથી ડગ ભરતાં જેવાં અને તંબૂમાં ભરાઈ ગયેલા પાણીથી પણ નહીં કંટાળેલાં જેવાં એ એક અવિસ્મરણીય દશ્ય હતું, અને એ પણ આ ધર્મભાવનાશીલ જનમેદનીની હિમાલય સમી અડગ શ્રદ્ધાભકિતની સાક્ષી પૂરતું હતું.
પણ આ માટે જેટલું લખીએ એટલું ઓછું છે. આ પ્રસંગની માત્ર ફિલમ જ જોયા પછી પણ જો હૃદય આવું મિલા અને ભાવવિભોર બની જતું હોય છે જેમને એ મહામેળે નિરાંતે નજરોનજર નિરખવાને સેનેરી અવસર મળ્યો હોય એમન, આનંદનું તે પૂછવું જ શું? જો આ પ્રસંગનો મહિમા ટૂંકમાં વર્ણ વ હોય છે એમ કહેવું જોઈએ કે પ્રયાગના ગંગા, યમુના અને સરસ્વતીના ત્રિવેણી સંગમને આરે, આ મહામેળા પ્રસંગે માનવસમૂહના સાધના - પથને સદાય અજવાળતી રહેલી કોદ્ધાભકિત, સંતોષ અને હર્ષોલ્લાસની ત્રિવેણીને જે સર્વ મંગલકારી સંગમ જોવા મળ્યો તે સદા સ્મરણીય બની રહે એવો છે.
- રતિલાલ દીપચંદ દેસાઈ
1 શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહના
અમૃત મહોત્સવ મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના પ્રમુખ શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ શુક્રવાર તા. ૧૧મી માર્ચે ૭૫ વર્ષ પૂરાં કરી ૭૬મા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે એ નિમિત્તે અભિનંદન સમારોહ તથા એમના લેખોના પુસ્તક અવગાહનને પ્રકાશનવિધિ તેજ દિવસે સાંજે ૬-૩૦ વાગ્યે ભારતીય વિદ્યાભવનનાં સભાગૃહમાં યોજવામાં આવ્યો છે.
આ કાર્યક્રમનું પ્રમુખસ્થાન મુંબઈ હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ શ્રી જે. એમ. ગાંધી શોભાવશે.
અવગાહનને પ્રકાશનવિધિ આચાર્ય શ્રી અમૃતલાલ યાજ્ઞિકના શુભ હસ્તે થશે.
કાર્યક્રમની શરૂઆત સુપ્રસિદ્ધ સંગીતકાર શ્રી અનુપ જટાજીના ભકિતસંગીતથી થશે. આ પ્રસંગે પધારવાનું સૌને નિમંત્રણ છે.
ચીમનલાલ જે. શાહ - કે. પી. શાહ મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંધ.