Prabuddha Jivan 1977 Year 38 Ank 17 to 24

SR No.: 525962
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1977
Total Pages: 84
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 8 MB

Page 65

તા. ૧-૪-'૩૭
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૨૫
કે
ચૂંટણી પછી
&
તામાં વિશ્વાસ મૂકયો હતો તે સાર્થક થયો છે. અસ્થિરતા કે અરાજકતાને ભય, મુકત સમાજના અંતિમ દયેયમાંથી પ્રજાને વિચલિત કરી શકયો નથી. તેનું હૈયું સાબૂત છે, જોખમ ખેડવા તૈયાર છે. મત આપનારને આવી બધી વાતની સ્પષ્ટ સમજણ નહિ હોય; પણ તેનો અંતરાત્મા સાચે માર્ગે તેને દોરી ગયો. આ ૨૦ મહિને નાના અંધકારમાં પણ અંતરાત્માના અવાજને મુઠીભર લોકોએ જાગ્રત રાખ્યો હતો. કોડિયાએ જયોતને જલતી રાખી હતી. કોઈ જજ, કોઈ વર્તમાનપત્ર, કોઈ ધારાશાસ્ત્રી, કેટલાય સત્યાગ્રહીઓ, લેખકે, એક અથવા બીજી રીતે, તેમાં નિમિત્ત બન્યા.
ઈન્દિરા ગાંધીએ ૧૧ વર્ષમાં ઘણાં સારાં કામ કર્યા છે. તેમની શકિત અને દૃઢ નિશ્ચયબળ વિશે શંકા નથી. પણ તેમની સત્તાને પડકાર થયો ત્યારે કોઈ પણ ભોગે અને માર્ગે સત્તા ટકાવી રાખવાની લાલસા જાગી અને તેમાં સંજય ગાંધી અને તેના સાથીઓએ, બધી રીતે માઝા મૂકી, રસત્તાનું નગ્ન તાંડવ ખેલ્યું. ફરીથી આવું ન બને તેની પૂરી તકેદારી રાખવી પડશે.
આ ચૂંટણીનાં પરિણામમાં જનતા પક્ષના વિજય કરતાં કોંગ્રેસને ઘોર પરાજય વધારે કારણભૂત છે.
જનતા પક્ષના કોઇ આકર્ષક આર્થિક કાર્યક્રમ કરતાં ૨૦ મહિના દરમિયાન થયેલ અત્યાચાર અને જુલમેને કારણે કોંગ્રેસ પ્રત્યે ઊંડે ધિક્કાર પ્રજાના દીલમાં ભર્યો હતો. ઉત્તર ભારત અને દક્ષિણના પરિણામે આ હકીકત વધારે સ્પષ્ટ કરે છે.
જનતા પક્ષ સમા વિકટ સમસ્યાઓ પડી છે. એ પાને હજી સંગઠિત થવાનું બાકી છે. અત્યારે તે માત્ર એક સંસદીય પક્ષ છે. દેશમાં તેનું તંત્ર નથી, લોક સંપર્કના માર્ગો હજી ઊભા કરવાની છે. આર્થિક સમસ્યાઓ ગંભીર છે. ગરીબાઈ, બેકારી, મોંઘવારી, ફુગા, ભ્રષ્ટાચાર બધા પ્રશ્નો માં ફાડીને ઊભા છે. પ્રજાની આકાંકાએ મેટી છે. વિના વિલંબ રાહત માગશે. જગજીવનરામના પક્ષે જુદા રહેવાનું પસંદ કર્યું તે બહુ શુભ ચિહન નથી. કોંગ્રેસનું ભાવિ અનિશ્ચિત છે. એક રાજકીય પક્ષ તરીકે ટકી રહેશે કે તેનું વિસર્જન થશે તે જોવાનું રહે છે. ઈન્દિરા ગાંધી શું કરશે તે પણ જોવાનું રહે છે. રાજકીય વ્યકિતઓમાં રાતોરાત હૃદયપલટો થતો નથી. પરિસ્થિતિ કેટલોક સમય સારી પેઠે પ્રવાહિત રહેશે. મોરારજીભાઈને શીરે ૮૧ વર્ષની ઉંમરે મોટી જવાબદારી આવી છે. પ્રજાની સભાવના એમને માટે મેટું બળ છે. પ્રજાએ જનતા પક્ષ અને લોકશાહી કોંગ્રેસમાં જે વિશ્વાસ મૂકયો છે તેને પાત્ર થાય એવી આશા રાખીએ.
૨૩મી માર્ચે ચૂંટણીના બધા પરિણામે આવી ગયા ત્યારે જણાયું કે જનતા પક્ષને સ્પષ્ટ બહુમતી મળી છે અને રાજ્યધુરા સંભાળવા બીજા કોઈ પક્ષની મદદ લેવાની અનિવાર્ય જરૂર નહિ પડે. પરિણામે કોંગ્રેસની ગણતરી ઊંધી વળી એટલું જ નહિ પણ જગજીવનરામની ગણતરી પણ બેટી પડી. લોકશાહી કોંગ્રેસને ૩૦ ૩૫ થી વધારે બેઠક મળશે નહિ એ જાણીતું હતું, પણ એવી માન્યતા હતી કે પરિણામ એવું આવશે કે ત્રાજવાની દાંડી. જગજીવનરામના હાથમાં રહેશે અને નવી સરકારની રચનામાં તેમને ઉપર હાથ રહેશે. ચૂંટણી પછી લેકશાહી કોંગ્રેસ જનતા પક્ષમાં વિલીન થશે કે પિતાનું અસ્તિત્વ જાળવી રાખશે એ પ્રશ્ન ઈરાદાપૂર્વક લટકતે રાખ્યા અને પોતે તેને નિર્ણય કરવાની સત્તા લીધી હતી. એમ પણ કહ્યું હતું કે લેકસભામાં જનતા પક્ષ અને લોકશાહી કોંગ્રેસ એક પક્ષ તરીકે કામ કરશે પણ પાર્લામેન્ટ બહાર લોકશાહી કોંગ્રેસ અલગ પક્ષ રહેશે. ટૂંકમાં જગજીવનરામે પિતાને અનુકૂળ કોઈ પણ નિર્ણય કરવાનો અવકાશ રાખ્યા હતા.
રાવા સંજોગોમાં વડા પ્રધાન પદ માટે નેતાની વરણી કરવાના પ્રસંગ આવ્યો ત્યારે, સ્પષ્ટ સમજૂતી વિના, બન્ને પક્ષના સભ્યોએ સાથે મળી નેતા ચૂંટવાની તૈયારી કરી. નાટક જોરથી ચાલતું હતું. પહેલાં એમ નક્કી થયું કે, જયપ્રકાશ અને કૃપલાણી બધા સભ્યોને મળી દરેકને મત ખાનગી રીતે જાણી લેશે અને બહુમતી કોના તરફ છે તે નક્કી કરશે. તુરત પવન બદલાય અને દરેકને મળી મત જાણવાને બદલે, જયપ્રકાશ અને ક્રિપલાણીને યોગ્ય લાગે તે નિર્ણય લેવાને બન્ને પક્ષના સભ્યોએ સર્વાનુમતે નિર્ણય કર્યો. આ બેઠકમાં જગજીવનરામ હાજર હતા. પણ જયારે તેમણે જણયું કે, નિર્ણય મોરારજીભાઈની તરફેણમાં જય છે ત્યારે મિજાજ બદલાયે. ત્યાર પછીની પાની વિધિસરની બેઠકમાં હાજર ન રહ્યા. આ બેઠકમાં પણ બન્ને પક્ષના સભ્યો હાજર હતા અને નિર્ણય જાહેર કરતા પહેલાં ક્રિપલાણીએ ફરી સલોને પૂછી જોયું કે, તેમને નિર્ણય સૌને માન્ય છે ને? અને સૌએ સંમતિ આપી. ત્યાર બાદ મોરારજીભાઈનું નામ જાહેર થયું. થોડા કલાક બાદ વડા પ્રધાન તરીકે તેમના એકલાને રોગંદવિધિ થયો. તેમાં જગજીવનરામ અને બહુગુણા હાજર ન રહ્યા ત્યાર પછીના ત્રણ દિવસમાં શેતરંજના કાંઈક દાવ ખેલાયા. વિજયાલક્ષમી પંડિત ગુસ્સે થઈ લેકશાહી કોંગ્રેસમાંથી છૂટાં થયાં. (૨૪ કલાક પહેલાં જ જોડાયા હતા) મોરારજીભાઈ પ્રધાનમંડળની રચનામાં પડયા. જગજીવનરામ અને બહુગુણાને મનાવવાના સતત પ્રયત્ન ચાલુ રહ્યા. જયપ્રકાશની તબિયત બગડતાં મુંબઈ આવવું પડયું. ફર્નાન્ડીઝ અને રાજનારાયણ પણ છટકા. ચરણસિંહની કીંમત વધી પડી. બહુગુણા અને ચરણસિંહની જૂની હરીફાઈ અને ઈષ બહાર આવ્યાં. મોરારજીભાઈએ છેલે દાવ ફેંકો અને જગજીવનરામને મળવા ગયા. પડદા પાછળ કાંઈક રમત રમાતી રહી. મંત્રીમંડળની જાહેરાત થઈ તેમાં જગજીવનરામ, બહુગુણા વિગેરેનાં નામ જાહેર થયાં પણ સોગંદ લેવા ન ગયાં. બધાય કાવાદાવા ખેલાયા, કે સ્તબ્ધ થઈ જોઈ રહ્યા. છેવટે લેકે ત્રાસ્યા અને બાજી પોતાના હાથમાં લીધી. જગજીવનરામ અને કર્નાન્ડીઝને લેકએ પિતાને મિજાજ બતાવી દીધો. મુંબઈથી જયપ્રકાશે આગ્રહભરી અપીલ કરી છેવટે ૨૭ મી તારીખે બપોરે જગજીવનરામે હોદ્દા કે સ્થાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના શ્રી મોરારજીભાઈને બિનશરતી ટેકો જાહેર કર્યો. આ એકદમ હૃદયપલટો કેમ થયા? એક નંબર, બે નંબરની રમત કયાં ગઈ? જગજીવનરામે જોયું કે, હવે જો તાણશે તે તૂટી જશે અને સદંતર રહી જશે. તેમાં અન્ના ડી. એમ. કે. એ જનતા
લોકશાહીના આ મહાન વિજયને યશ લોકોને છે, પણ આગેવાનના માર્ગદર્શન વિના, લેકોને દિશા સ્પષ્ટપણે સૂઝતી નથી હતી. આવા માર્ગદર્શનને યશ કેઈ એક વ્યકિતને આપવું હોય તે શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણને આપવું જોઈએ. આ દેશના કલ્યાણ માટે ઈકવરે તેમને બચાવ્યા એમ કહીએ તો અતિશયોકિત નથી. તેમના દૃઢ સંકલ્પબળે, ભાંગેલા શરીરે, તેમણે જે કાર્ય કર્યું છે તેની તુલનામાં કોઈ આવે તેમ નથી. જયપ્રકાશ પટણા જવાના હતા તેને આગલે દિવસે જસલેકમાં હું તેમને મળ્યા ત્યારે ચૂંટણીના આવાં પરિણામ આવશે એવી કલપના ન હતી, છતાં જનતા પક્ષને દેશભરમાં જે ટેકે મળી રહ્યો હતો તે ઉપરથી મેં તેમને કહ્યું કે તમારું સ્વપ્ન સિદ્ધ થશે. તે ગળગળા થઈ ગયા. આપણે પ્રભુ પાસે પ્રાથીએ કે તેમનું માર્ગદર્શન લાંબે સમય દેશને મળતું રહે. ૨૫-૩-'૭૭
ચીમનલાલ ચકુભાઈ