________________
૧૬૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૧-૭૩
તેથી બન્ને સાચા હોઇ શકે છે. બીજો ગુણ છે મૌન. કદાચ એવું બની શકે છે કે કાર્યક્ષેત્રે બન્નેનાં વિચારોમાં મતભેદ પડે અને વિરોધ ઊભો થાય તે મનુષ્ય મૌન રહેવું જોઇએ. આને કારણે ખે મતભેદ અટકશે, વિરોધ શમશે અને મૌનને કારણે સમય જતાં જેની ભૂલ હશે તેને સમજાશે.
ત્રીજો ગુણ છે પ્રાર્થના કરવાની શકિત. જગતમાં બધા જ મનુષ્યો આપણાં વિચારનાં કે સંસ્કારના નથી પણ હતાં. જેમ આપણામાં ગુણ અવગુણ હોય છે તેમ દરેકમાં હોય છે. જેમ આપણા સ્વભાવમાં નબળાઇઓ હોય છે તેમ બધામાં હોય છે. આવે વખતે પ્રભુને પ્રાર્થના એ ઉત્તમ ઉપાય છે. જે આપણે નથી કરી શકતા તે પ્રભુ સરળતાથી કરી શકે છે અને આપણે એક મોટા સંઘર્ષમાંથી બચી જઈએ છીએ.
ચોથે ગુણ છે શાંતિ. મનુષ્ય બને ત્યાં સુધી પોતાની અંદર એક શાંતિમય વાતાવરણ સર્જવું જોઇએ અને જીવનને બધો વ્યવહાર એમાંથી કરવો જોઇએ. જે મનુષ્ય હંમેશાં પોતાની અંદર નંગ વાતાવરણ (tensions )માં રહે છે તે વખત જતાં ક્રોધી બની જાય છે અને વિસંવાદિતા તરફ ઢળતા જાય છે. શાંતિમય અવસ્થામાં રહેનાર મનુષ્ય પોતાની આજુબાજુ એક અદ્ભુત વાતાવરણ સર્જતો રહે છે. એની પાસે આવનારને પણ અણજાણપણે શાંતિ મળે છે. ઉદ્વેગ શમે છે અને સ્વાભાવિક રીતે જ સંવાદિતા રચાય છે.
સંવાદિતાને પાયે પ્રેમ, કલ્યાણ અને નમ્રતા છે. ઉપરનાં ગુણો જો આ પાયા પર રચાય તે ઘરમાં, કુટુંબમાં, સમાજમાં, દેશમાં અને પૃથ્વી પર પછી ભલે કાર્યક્ષેત્ર ગમે તે હોય સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રભુનું ધામ રચાય છે.
દામિની જરીવાલા * ત્રણ પત્ર .
સમજવા પ્રમાણે ભગવાન શ્રી રાગદ્વેષથી પર છે અને આપને તથા બીજા મિત્રોને તેમના ભગવાન શ્રી મહાવીર ઉપરના પુસ્તક ઉપર વાંચીને વિચારશો :
૧. મહાવીર મેરી દષ્ટિ મેં ૨, મહાવીરવાણી ભાગ ૧-૨-૩ ૩. જીવસૂત્ર ભાગ ૧-૨
અને આ યુગના જે બે મહાપુરુષ છે. શ્રી જે કૃષણમૂર્તિ અને ભગવાન શ્રી રજનીશ (જેમના પ્રત્યે આપના વિચારોથી દુ:ખ થયું છે. તે આશા રાખું છું કે આપને યોગ્ય વિવેક ઉપલબ્ધ થાય.)
સ્વામી આનંદ ભારતીના
જ્ય રજનીશ
[૩] વહાલા મુરબ્બી સાહેબ,
આપને જવાબ, આચાર્ય રજનીશજીની માન્યતા “અહિંસા ” બાબતનો પ્રબુદ્ધ જીવન તા. ૧૬-૧૨.૭૬ ને વાંચીને નીચે બાબતો બાબત તેમના ભાષણ શ્રી ગાંધીજીની ભૂલો બાબતમાં તેમણે કોસ મેદાન મુંબઈમાં આપેલા અને જે મેં બરાબર સાંભળેલ તેને સારાંશ આમાં લખું છું.
(૧) તેમણે તેમના ભાષણમાં કહેલ કે દક્ષિણ આફ્રિકામાં પૂજ્ય ગાંધીજીએ તેમના ઘરે બીજા જે સુતા અને પેશાબ માટે જે ટબ લાવતાં તે કસ્તુરબાને ઉઠાવવા ગાંધીજી ફરજ પડતા તે ગાંધીજીની ભૂલ હતી.
(૨) પૂજ્ય ગાંધીજીએ અહિંસક અસહકાર કરી હજારો લાખા મનુષ્ય ઉપર લાઠી, ગેાળી ગેસ, પકડાપકડી. વિગેરે કરાવી અને તેથી લાખના જાનમાં ગયા તે કરતાં જ હથિયારથી લડત કરી સ્વરાજ મેળવતાં વધારેમાં વધારે દસ લાખને ભેગ થાત, જ્યારે આ અહિંસક લડતમાં લાખો મરાણા, ઘાયલ થયાં, જેલ ગયા, વિગેરે, તે પૂજ્ય ગાંધીજીની મોટી ભૂલ હતી. તે અહિંસક લડાઈ કહી શકાય નહીં, વિગેરે.
(૩) પૂજ્ય ગાંધીજીએ ખાદી ૧૯૧૬ થી શરૂ કરાવી તેના કરતાં દેશી મીલોને ઉત્તેજન આપી દેશી મીલેને જ આગ્રહ કર્યો હોત તે ચરખાની ખાદી જેમાં કરોડો રૂપિયાની ખાટ લાગી અને સફળ ન થઈ તે પણ તેમની ભૂલ હતી.
અમ ન જર પણ વ્યાખ્યાનમાં આચાર્ય રજનીશજીને ભાષણમાં જે બીજા કોઈ પણ નેતા આજસુધી બેલ્યા તેથી તે તેમની દ્રષ્ટિએ પૂજ્ય ગાંધીજીની ભૂલ કાઢી તેથી ત્યારપછો તેમના ભાષણમાં જવું કે સાંભળવા મેં બંધ કર્યા. તથા છાપામાં મુંબઈ સમાચાર કે બીજા છાપામાં તેમના અનુયાયીએ ભગવાન રજનીશજીના વ્યાખ્યાને બાબત જે લખે છે તે પણ બરાબર નથી. ભગવાન શબ્દ કોને માટે વાપરી શકાય તે માટે પ્રશ્ન છે.
વળી ૧૪ વરસ સુધીના છોકરાને આગ ઉપર કપડું કાંઈ ને પહેરે તે બાદ નથી તેમ તેઓ ખુલ્લાં કહે છે.
આ બધી ચર્ચા કરવી ઠીક નથી. લોકોમાં સાધારણ એવી માન્યતા છે કે તેઓ બધાને “મેસરીઝમ” થી ભાષામાં વશ કરે છે, વિગેરે.
આપે તા. ૧૬ ૧૨૭૬ ના પ્રબુદ્ધ જીવનમાં આટલું “ :અહિંસા" બાબતે લખે તેથી જે ભાષણે મેં તથા હજારો માણસે તેમની મુખેથી જ સાંભળેલા, પૂજ્ય ગાંધીજી બાબત તે લખું છું. તે આપનં. યોગ્ય લાગે અને વાંચકોના હીતમાં હોય તો પ્રબુદ્ધ જીવનના પાન ઉપર લખશે. જે તદન સાચું સાંભળ્યું તેજ સારાંશ લખેલ છે.
- પ્રબુદ્ધ જીવનને વાચક
૨૦-૧૨-'૭૬ મુરબ્બી શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
તા. ૧૬-૧૨-૭૬ના 'પ્રબુદ્ધ જીવનમાં આપને શ્રી રજનીશ પરને લેખ વાંચ્યો. તેમાંથી મને ઘણું જાણવા મળ્યું છે. આપે પરોક્ષ રીતે જે મને માર્ગદર્શન આપ્યું છે તે બદલ હું આપનો ઘણા જ ઋણી છું અને આપને આભાર માનું છે. લગભગ ૨-૩ વર્ષથી શ્રી રજનીશની અમુક જાતની છાપ મારા માનસ પર પડતી જતી હતી હું તેના પ્રવાહમાં ખેંચાઈ રહ્યો હતો. મને સમજાતું નહોતું કે આ સાચું થાય છે કે ખાટું. મને એક સાચા વડીલના માર્ગદર્શનની જરૂર હતી. કદાચ નિયતિએજ એ માટે આપણે સંયોગ કરાવ્યો હશે. આપના માર્ગદર્શન માટે જેટલો આભાર માનું એટલે ઓછો છે.
ચન્દ્રકાન્ત પંડયા [૨]
તા૦ ૨૧-૧૨-૧૯૭૬ માનનીય મંત્રીશ્રી ચીમનભાઈ,
આપને લેખ “વિકૃતિને નમૂન” તા. ૧૬–૧૨–૭૬ના “પ્રબુદ્ધજીવનમાં વાંચીને ઘણા અફસોસ થશે. આપ પણ ભગવાન શ્રી રજનીશ પ્રત્યે પૂર્વગ્રહ ધરાવો છોતેથી ઉપનિષદની વાત સાચી પાડો છો, કે અજ્ઞાની તે અંધકારમાં છે પણ જ્ઞાનીઓ મહાઅંધકારમાં ભટકે છે. ભગવાન શ્રી રજનીશને હજી પણ આ૫ પૂર્વગ્રહ વીના જરૂર સાંભળે અથવા વાંચશે તે શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધના પાક્ષિક મુખપત્રની વધારે સારી સેવા કરી શકશે. આ૫ . લખે છે કે ગાંધીજી પ્રત્યે રજનીશને દ્વેષ જાણીતો છે. મારા