Book Title: Paribhashik Shabdakosh Part 01
Author(s): Vishvanath Maganlal Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020540/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAribhASika zabdakoza - pUrvArdha pR. 1 thI 11ra - A - L kartA, vizvanAtha maganalAla bhaTTa The success and enduring influence of any systematic construction of trath, be it secular or sacred, depend as much upon an exact terminology, as upon close aud deep thinking itself. Indeed, unless the results to which the human mind arrives are plainly stated, and firmly fixed in an exact phraseology, its thinking is to very little purpose in the end. -Trench: On The Study of Words chapAvI prasiddha karanAra, gujarAta varnAkyulara sosAyaTI taraphathI hIrAlAla trAvanadAsa pArekha, bI. e., Asi. sekreTarI-amadAvAda AvRtti 1 lI sana 1930 prata 2000 saMvata 1986 kimata eka rUpiyo For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tamArA jevAmAM paNa thoDAghaNuM gujarAtI graMtha AvyA che, tethI gujarAtI vAkepha che te paNa jAre gadyamAM saMsAranIti bhakita yuddha sivAe bIjI bAba ane e ja prakaraNamAM ane bIjAmAM zAstrIya rIte lakhIye che; athavA prauDha ti aMgrejI uparathI yathAsthita (bhAvArtha nahiM) bhASAntara karI che, te veLA gujarAtI bhASAnA zabdanI daridratAne nAme raDiye che. tene anubhava hamArA vargI vana bIjAne kema AvavAne? kahevA karatAM karavuM agharuM che. aMgrejI kavionA vicArane saMskRta kavienA vicAra jevA jevA zabdomAM yogya saMpUrNa rahelA che, tevA zabdo gujarAtImAM maLavA muzkela che. -narmadAzaMkara aMgrejI vidyAnA pratApe ApaNA dezamAM hajAro navA vicArane tathA navI lAgaNI ene janma Apyo che. temane samAveza sAMkaDI gujarAtImAM thaI zakatuM nathI, tethI te nirUpAya thaI saMskRta ane phArasI bhASAnA aNahada medAnamAM jaI vizrAmaThAmanI yAcanA kare che.......jema jema dezamAM navA vicAro khala thatA javAnA tema tema navA zabdo bhASAmAM praveza karatA javAnA. -navalarAma jIvananA sAmAnya udezane gujarAtI bhASA saMtoSI zake ema che, paraMtu gujarAtI prajAnuM jIvana jema jema ucca thatuM jAya che tema tema gujarAtI bhASA evo ucca saMtoSa ApavAne asamartha jaNAya che, ane tattvajJAna, vijJAna, itihAsa, rAjanIti, arthazAAdi navIna UgelI ane dinapratidina vRddhi pAmatI vidyAone tRpta karavAne e tadana azakta nIvaDI che. -kezavalAla dhruva For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upayAga kara saka. nivedana lekhake kaho paNa na hoya evo AvakAra koI koI vAra enA prayAsane maLI jAya che. A kezanI pAchaLa rahelo ItihAsa e vAtanI sAkSI pUre ema che. pAMceka varSa upara AmAMnA thoDAka zabdo 'vasanta'mAM prakaTa thavA mATe mokalelA te vakhate keIne vicitra lAge evA e saMgrahane temAM sthAna maLaze ke kema e vize ja zaMkA hatI, eTale e ja prakAranA zabdo avataraNe Adi sAthe bhaviSyamAM pustakAkAre prasiddha karavAne avasara Avaze e te svane paNa khyAla kayAMthI hoya? paNa subhAgye, je daSTie e nAnakaDe saMgraha taiyAra karyo hato te ja daSTie ene avalokanArA vidvAne maLI AvyA. "vasantanA guNavADI tanvIjIe ene svIkAra ja nahi paNa saMkSipta chatAM sUcaka noMdha lakhI puraskAra karyo, ne evA zabdo vistRta kezanA rUpamAM prakaTa karavAnI AvazyakatA jaNAvI. bIjA eka vidvAna patrakAre pitAnA mitAkSara manana vaDe vAcavarganuM e zabdo pratye vizeSa lakSa kheMcyuM. ne chevaTe rA. AnandazaMkarabhAInI sUcanA jhIlI laIne ApaNI jANItI sAhitya saMsthA gujarAta varnAkyulara sosAITIe A kezanI racanA karavAnuM kAma soMpyuM. A rIte Aje je keza prakaTa karavAno yoga sAMpaDe che te 'vasanta'vALA saMcayane maLelA saMskAranA phaLarUpa che, ne tethI, e upayogI nIvaDe te upakAra e sau satkAra karanAra vidvAno ne saMsthAne mAnavAno che, sau samaje che tema tulanA e vastunI iyattA jANavAnuM kiMmatI sAdhana che. ApaNuM prAntamAM navI keLavaNIno prAraMbha thatAM gujarAtIne aMgrejI bhASA sAthe AvI tulanAno prasaMga prApta thayo che, ne pariNAme enI iyattA jaNAtAM keTalIka bAbatomAM enI maryAdAo sAthI pahelI ja vAra lakSamAM AvI che. eTale rojanA kAmakAja mATe atyAra sudhI paryApta jaNAyelI bhASA zAstrIya vyavahAra mATe keTaleka aMze aparyApta mAluma paDI che, ne aMgrejIdvArA pAzcAtya sAhitya saMskRtinA saMsargamAM AvatAM je aneka vastuo, rItabhAta, saMsthAo, bhAvanAo Adi navIna padArthono paricaya thayo che tene mATe yathArtha pado te gujarAtImAM zodhyAM paNa jaDatAM nathI. AthI mAtRbhASA paratve te ApaNe moTA bhAganA zikSitavarganI dazA mUMgAne svama thayuM hoya evI lAcAra banI gaI che. ne temAM je nAno bhAga A paristhitithI para thaIne bhASAntara, sAralekhana ke svata- carcA vATe pazcimanuM jJAna ApaNI bhASAmAM utAravA mathe che temanA mArgamAM AvA pAribhASika zabdo pade pade moTI muzkelI UbhI kare che. eTale koI vyakti aMgrejI mAraphate amuka viSayane pAra pAmela hoya, ne gujarAtImAM pitAnuM e rIte meLaveluM jJAna ThAlavavAnI icchA paNa hoya, chatAM kevaLa AvA pAribhASika zabdonI muzkelIne kAraNe hAtha jeDI besI rahevuM paDe evA prasaMgo paNa ApaNe dezanI vidvattAnA itihAsamAM virala nathI. tethI paribhASAviSayanI A mUMjhavaNa TALavA mATe A prakAranA saghaLA aMgrejI For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdo ekaThA karI te darekane mATe arthavAhaka paryAya gujarAtImAM yojI eka saMgraha prakaTa karavAnI lAMbA vakhatathI agatya jaNAI che. A agatyane pUrI pADavAno A keza e eka yatakicita yatna che. AmAM evA saMgraha karatAM bhinnatA eTalI che ke AmAMnA pratizabdo keI eka ja vyaktie yojelA nathI tema ekI sapATe paNa yojelA nathI, paraMtu AkhA gujarAtanA chellAM paNaso varasa jeTalA gALAnA judA judA pratiSThita lekhakoe potapotAnAM lakhANamAM jarUra paDatAM je je paryAya prasaMgopAtta yojelA te saghaLA temanI kRtiomAMthI tAravI AMhIM ekaThA karavA yatna karyo che. A yojanAmAM be lAbha rahyA che. eka to e ke eka ja vyakita, maMDaLa, ke saMsthAnA ghaDataramAM je manasvitA, avividhatA, jaDatA ke taraMgIpaNuM AvI javAno bhaya rahe che tene mATe AmAM avakAza nathI, ne bIjuM e ke eka karatAM vadhu lekhakanA paryAyo sAthosAtha mUkelA hovAthI vivekapUrvaka pasaMdagI karavAnuM bahoLuM kSetra khulluM rahe che. eTale eka rIte A keza gujarAtI paryAyono saMgraha tema itihAsa ubhaya che, ne tethI paribhASArasikone te bevaDI rIte upayogI thaI paDaze evI AzA che. vaijJAnika paribhASAnA kaza eka karatAM vadhAre gujarAtImAM kayAranA bahAra paDI gayA che tethI, tathA bhautika vijJAnanA pAribhASika zabdo badhA mULa pramANe aMgrejI ja rAkhavA ke te badhAnA gujarAtI paryAyo yojavA ke e banne matonuM mizraNa karI kayAMka mULa ne kayAMka bhASAntara evI yojanA rAkhavI e vize khuda vijJAnavidomAM ja haju vivAda cAlI rahyo che tethI A kozamAM e bhautika vijJAnanA zabdo choDI dIdhA che ne meTe bhAge philasUphI jevAM amUrta vijJAna tathA samAjaviSayane lagatAM mUrti vijJAnanI ja paribhASAne AmAM samAveza karyo che. eTale nyAyazAstra (logic), mAnasazAstra (psychology), paramArthazAstra (metaphysics), arthazAstra (Economics) sAhitya, kaLA Adi viSayane lagatA pAribhASika zabdo ja mukhyatve A kezamAMthI maLI zakaze. kezanI sAmagrInI vyavasthA kaMIka AvI rAkhI che. prathama mULa aMgrejI zabdo kakkAvArI kramamAM mUkyo che. pachI jo jarUra hoya to ardhacaMdra kasamAM je zAstra ke viSayane lagato eno artha thato hoya tenuM nAma iTAlika bIbAMmAM ApyuM che. (jemake Abasia, (Psycho-analysis); Distribution, (Logic ); Landlordism, (Economics)) bahudhA te je gujarAtI pustakamAMthI paryAyanuM AdhArabhUta avataraNa ApeluM che te ja kyA viSayane uddezIne e paryAya yojAyo che eno nirdeza karI de che, eTale sarvatra kaMsamAM viSayanirdeza karavAnI jarUra joI nathI. phakata je paryAyo navA yojAI ne AvyA che, athavA jenAM avataraNo nathI maLyAM, tenA saMbaMdhamAM ja AvA kesa ApyA che. koMsa pachI gujarAtI paryAya atihAsika krama pramANe goThavIne mUkavAnuM dhoraNa rAkhyuM che. mULa zabdanA jyAM eka karatAM vadhu arthabheda thatA hoya ne e saghaLA arthabhedone mATe gujarAtI paryAyo maLI zakyA hoya, tyAM prathama arthabhedadarzaka kramAMka kALA bIbAmAM chApI pachI paryAyadarzaka kramAMka sAdA bIbAmAM mUkela che. (udAharaNa tarIke For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aristocracy, Autocracy, Cabinet, Idealism, Humanity vagere zabdo juo.) paryAya avataraNa AdinI sAmagrImAM dabAI na jatAM zodhanAranI AMkhe vagara prayAse paDe eTalA mATe jADAM kALAM bIbAMmAM chApyA che. paryAya pachI tenA yojakanA AdyAkSara keNukAra kesamAM mUkyA che. te pachI jakanA je graMtha ke lekhamAMthI e paryAya levAyo hoya teno nirdeza saMkSepamAM pUcha sAthe karAvyo che. yojako ne temanI kRtionA A AdyAkSaranA khulAsA tarIke kezanA prAraMbhabhAgamAM eka saMjJAsUcI ApI che. temAM A badhA kakkAvArI kramamAM goThavI darekanA AkhA nAmano khulAso karyo che, eTale zaMkA prasaMge spaSTIkaraNa sahelAIthI thaI zakaze. kRtinideza pachI pramANa tarIke paryAyanA prabhavarUpa AkhuM avataraNa nAnAM bIbAMmAM ApavAmAM AvyuM che. eTale A uparathI joI zakAze ke AkhI mudraNavyavasthA evI rAkhI che ke jethI vAcakane je kramamAM jijJAsA thAya te kramamAM te piSAtI jAya. je vAcakane kevaLa paryAyanI ja jarUra hoya te paryAya pachIno badho bhAga choDI daI zakaze. paryAya jANyA pachI jene tene yAjaka kaNa e jANavAnI IcchA hoya te joDenA keNAkAra kauMsamAMthI e mAhitI meLavI zakaze. ne A uparAMta jene mULa pramANanI paNa apekSA hoya tene zeSa bhAgamAMthI e maLI raheze. A pramANe saghaLA paryA avataraNo Adi sAthe AvI gayA pachI mULa aMgrejI zabdamAMthI je samAso ke zabdasamUho UpajatA hoya tene lagatI mAhitI paNa te zabdonA paTAmAM nAnAM kALAM bIbAMmAM chApI upara darzAvelA kramamAM ApI che. jemake Absentminded! U2Hi Absentmindedness, Capitalismal 221Hi Capitalist, Imaginational Hi Cognitive imagination, Constructive imagination, vagere.) Baloon, Band, Bicycle, Librarian, Railway Adi keTalAka aMgrejI zabdo enA asala svarUpamAM ja ApaNI bhASAmAM lagabhaga rUDha thaI gayo che, athavA thavAnI taiyArImAM che. AvA zabdo mATe paNa je kaI paryAya jAyA maLI AvyA che, te te kozamAM ApyA che kharA, paNa tene varga judo pADI samagra deza pUro thayA pachI aMtabhAgamAM ApavAnuM rAkhyuM che, eTale evA keTalAka rUTaka95 aMgrejI zabdo bIjA bhAgane aMte apAyelA mAlUma paDaze. AMhIM svIkArelA paryAyonA saMbaMdhamAM eka vAta khAsa lakSamAM rAkhavAnI che ke e saghaLAno svIkAra guNadaSTie nahi paNa ItihAsadRSTie ja thayo che. AthI ja Honor. ary mATe "mAnada' zabda rA. narasiMharAve darzAvyuM che te pramANe kaI rIte na ja cAlI zake evo chatAM evo paNa eka zabda eka pratiSThita lekhakane hAthe yojAyo hato eTalo itihAsa noMdhavA pUratuM ene AmAM sthAna ApyuM che. ne "mAnada' zabdanuM te ahIM kevaLa udAharaNa ja ApyuM che, paNa evA bIjA aneka zabda AmAMthI maLaze. eTale A uparathI samajI zakAze ke amuka paryAya A kAzamAM amuka zabda mATe Apo che mATe te yathArtha ja che ema mAnI levAnI bhUla koIe karavAnI nathI. UlaTuM kozano upayoga karanAre paryAnI pasaMdagI vakhate khUba sAvadhAnatA rAkhavAnI che, ne kezamAM Apelo che eTalA mATe nahi paNa uddiSTa arthane pUrNa vAcaka che ke nahi tenI tapAsa For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karIne ja AmAMne paryAya svIkAravAno che. A badhA paryAnA guNadoSAdi vize tema paribhASAnA prazna vize sAmAnya vivecana kezanA bI-: bhAganA prAraMbhamAM bane to upadUghAtarUpe karavA dhAraNA che. tethI atyAre te saMkSepamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke je badhA paryAya ahIM ApyA che temane moTo bhAga te kAmacalAu ke parIkSyamANa dazAno ja samajavAnuM che, emAMnA keTalAka dekhItA ja dUSita, apUrNa ke asvIkArya gaNAya evA che. keTalAka zaMkAspada che, ne keTalAkane mATe khuda yojaka pote ja asaMtuSTa che. eTale AmAMnA keI paNa paryAya mATe aMtimatAne dAvo bejakano ke saMgrAhakano koino che ja nahi. AmAMnA keTalA sarvathA yathArtha che, keTalA bhASA apanAvI zake ema che eno nirNaya te vidvAnoe ane tethI paNa vizeSa to kAlabhagavAne haju karavAno che. paryAyanA kartutvano nirNaya bane teTalI cokasAIthI karavA zrama lIdhe che. pariNAme kAI paNa abhyAsaka joI zakaze ke ghaNakharA paryAya enA Adi yAjakane nAme ja mUkI zakAya che. chatAM ekeeka paryAyanA saMbaMdhamAM ema thaI zakayuM che evo dAvo karI zakAya ema nathI. vastutaH saghaLA paryAyenA saMbaMdhamAM e cokkasa nirNaya zakaya paNa jaNAto nathI. kemake e nirNayanA sAdhanarUpa prAraMbhakALanuM keTaluMka pAmaya sadAne mATe lupta thayuM che. eTale evA zabdo mATe to ema ja lAge che ke bahu bahu to enA vize eTalo ja kartavanirNaya karI zakAze ke te amuka yugamAM amuka dasakAnI AsapAsa yojAyelA. chatAM A kesamAM keTalAka paryAya te avazya evA nIkaLaze ke jenI yojanA ahIM darzAvela lekhaka pUrve paNa anya koIe karI hovAnuM koI vidvAna ke abhyAsakane pitAnI viziSTa mAhitIne aMge jaNAI Ave. AvA sarva prasaMgomAM te vidvAna je pitAnI mAhitInI jANa jAhera ke khAnagI game te rIte mane karI zakaze, to kezano hastalekha taiyAra karatI vakhate koI kAraNe rahI gayA hoya evA zabdone mATe bIjA bhAgane aMte eka pUti ApavAnI che temAM, agara nahi te chevaTa bIjI AvRttino avasara Avaze te temAM e mAhitIne lAbha acUka levAmAM Avaze. avataraNo ApavAno Azaya dividha che: (1) nirdiSTa paryAya nirdiSTa lekhake yojyo ja che ane purAve temAMthI maLI Ave, eTale keAIne paNa zaMkAnuM kAraNa na rahe. (2) prastuta paryAya kevA arthamAM kevA saMdarbhamAM vAparI zakAya eno spaSTa khyAla vAcakane thaI zake. te saMdarbhane spaSTa khyAla AvI zake eTalA mATe ja avataraNa vistArapUrvaka ApyAM che. vaLI vistArapUrvaka ApavAnuM bIjuM kAraNa e paNa che ke lekhaka amuka viSayanI carcA karatA hoya tyAre keTalIka vAra tene e viSayane lagatI eka karatAM vadhu vastuo, chAyA, bAjuo ke aMzane ekI sAthe vicAra karavo paDe che. udAharaNa tarIke AbstractnI carcA karatAM ene Concrete vize paNa paDachArUpe kaMIka kahevuM paDe che. eTale bane che evuM ke Abstract ne lagatA avataraNamAM Concretene lagatuM avataraNa paNa samAvI levuM paDe che. te ja lekhakanuM vakatavya yathAtatha samajAya che, ne te ja avataraNano uddeza saphaLa thAya che. eTale AvA sarva prasaMgamAM paryAyanA mULabhUta eka ja vAkaya na letAM jarUra paDe tyAM enI AjUbAjUnAM vAkayono For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Akho samuha paNa lIdhI che. paNa AthI ekaMdare jagA vizeSa rokAI hoya ema mAnavAnuM kAraNa nathI. kemake evA saMjogomAM pachI Abstract jevA zabdanA avataraNamAM ja Concrete jevA zabda avataraNa AvI gayuM hoya che eTale Concrete jevA zabda mATe pachI pharIthI avataraNa ApavAnI jarUra paDI nathI, ne kevaLa AgaLa AvI gayelA avataraNanA ullekhamAtrathI cAlI zakyuM che. A vakhate mULa sthaLe ApeluM avataraNa koIne zodhavuM hoya to saraLa paDe eTalA mATe mULa avataraNamAM bhaviSyanA je je paryAyo mATe avataraNa AvI jatAM hoya te te paryAyo jADAM kALAM bIbAMmAM chApyAM che ke jethI sahelAIthI najare paDe. ghaNe ThekANe yAjake asala lakhANamAM mULa aMgrejI zabda kausamAM Apyo hoya che te ahIM avataraNa letI vakhate jagA bacAvavA mATe A na ApatAM teno prathamAkSara ja Ape che. vaLI keTaleka ThekANe ja avataraNabhAga vize pAnA nIce TIpa lakhIne khulAso karyo hoya che te khulAso kezamAM TIpanA AdhArabhUta zabdanI bAjUmAM keMsamAM levAnuM ghoraNa rAkhyuM che. (udAharaNa tarIke Caricatures upahAsavikRti, Creative artist=kalpaka e zabdo juo.) avataraNanI joDaNI sarvatra mULa lekhakanI ja rAkhI che. kevaLa gujarAtI vidvAnonA ja paryAya levAno nirNaya thayela hovAthI je aMgrejI zabdo mATe koI paNa gujarAtI vidvAnane paryAya javAno prasaMga nahi Ave tevA zabdo A kozamAM AvI zakyA nathI. daSTAMta tarIke Contraposition, Declannation, Endogamy, Foreshortening, Jingo Adi jevAM pado mATe svataMtra gujarAtI paryAyo nizcita nathI, eTale AvA kozamAM tevA zabdono samAveza tha joIne hatA. paraMtu koI paNa gujarAtI lekhake tenA paryAyo ApelA nahi hovAthI e aMgrejI zabdo AmAM dAkhala karI zakAyA nathI. A rIte dezamAM je apUrNatA rahI gaI che te dUra karavA mATe ne tene sarvagrAhI karavA mATe, sosAITIe jyAre e kAma sepyuM tyAre ApaNuM mukhya mukhya sAkSarone potAne atyAra sudhImAM je zabdo mATe paryAya yojavAne prasaMga na Avyo hoya tevA zabdonA paryAya khAsa A koza mATe navA yojI mokalavAnI vinaMti khAnagI patradvArA karelI. paNa sau potapotAnA vyavasAyamAM DUbelA hovAthI traNa cAra jaNa sivAya koinA taraphathI kazI madada maLelI nahi. A traNa cAra jaNamAM mukhya be te rA. narasiMharAva ane rA kAlelakara. rA. narasiMharAve potAnAM tema anya lekhakonAM lakhANomAMthI tAravIne temAM thoDA navA yojIne ema Azare so jeTalA zabdo mokalelA. rA. kAlelakare to potAne phALe moTI saMkhyAmAM Apelo. emane lagabhaga AThasothI hajAra jeTalA aMgrejI zabdonI yAdI taiyAra karIne ApavAmAM AvelI temAMthI cha jeTalAnA paryAya emaNe bharI mokalelA. A rIte A banne vidvAnoe kezane khAtara mamatvapUrvaka je zrama lIdhelo te badala keza temane sadAno RNI raheze ne temano A mITho samabhAvabharyo sahakAra kadI bhulAze nahi. For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 8 A uparAMta sva. maNizaMkara ratnajI bhaTTa, dI. ba. kezavalAla dhruva Adi jevA khIjA paNa keTalAka vidvAneAnA paryAyeA gujarAta samakSa sAthI pahelI vAra mUkavAnuM saddabhAgya A kAzane maLyuM che e hunI vAta che. sva. maNizaMkara bhaTTanAM nyAyazAstra (Logic)ne arthazAstra viSenAM be aprakaTa pustakA rA. munikumAra bhaTTa ne rA. rAmanArAyaNa pAThakanA saddabhAvathI maLI zakelAM, temAMthI keTalAka paryAyeA AmAM prakaTa karyAM che. dI. ba, kezavalAla dhruve keTalAMka varSa para mAnasazAstranA pAribhASika zabda Azare cArasA jeTalA yeAjIne adhyApaka malavatarAya hAkArane mAkalelA te nedhapethI rA. hAkAre tasdI lai mokalelI tenA AMhI upayoga karyA che. e sivAya rA. viThThaladAsa koThArIe gujarAta vidyApITha mATe saMpattizAstra (Economics)nI paribhASA taiyAra karelI tene hastalekha emaNe ApatAM tene paNa AmAM lAbha lIdhA che. ane mAnasapRthakaraNazAstra (psycho-analysis)nA Azare khaseA jeTalA zabdo A kAzamAM AvyA che te paNa bhAvanagara mahilAvidyAlayavALA rA. bhUpatarAya mahetA ne rA. cunIlAla zAhanI saMyukta mahenatanuM phaLa che. A sA vidvAnonA emanA sahakAra badala ahezAnamaMda chuM. janmASTamI 1986 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir antamAM A prakAranI sevA karavAnI taka ApavA badala sAsATInA kAryavAhaka maMDaLanA tema tenA upamaMtrI rA. hIrAlAla pArekhane upakAra mAnavAnI kruja samajuM chuM. } vizvanAtha maganalAla bhaTTa For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMjJAsUcI a. ka..atisukhazaMkara kamaLAzaMkara trivedI ni. vi....... nivRttivinoda nI. zA...nItizAstra a. pha... ..aradezara pharAmajI khabaradAra ka... kalikA ma. kA. malabArInAM kAvyaratno vi ...vilAsikA aM. bA... aMbAlAla bAlakRSNa purANI pU. yo....pUrNa yoga e. sA......aMbAlAla sAkaralAla desAI bhA. le......bhASaNa ane lekhe A. bA.....AnandazaMkara bApubhAi dhruva A, dha..ApaNe dharma dha. va...dharmavarNana nI. zi.... nItizikSaNa va. ......vasanta su, ga...sudarzanagadyAvali-pravezaka lekha sma. saM...smaraNasaMhitA-upaddaghAta hiM. dha... hiMdu (veda) dharma che, ka...iMdulAla kanaiyAlAla yAjJika u. ke .uttamalAla kezavalAla trivedI Ti. gI......TiLakagItA-bALa gaMgAdhara TiLakakRta zrI bhagavadgItA- rahasya athavA karmayogazAstra-enuM bhASAntara bri. A. I.....briTiza hiMdano Arthika itihAsa ka. pra..kamaLAzaMkara prANazaMkara trivedI bu. vyA......bRhad vyAkaraNa ma. vyA... madhya vyAkaraNa ka. mA...kanaiyAlAla mANekalAla munazI ke. le.....keTalAka lekha mA. ka .mArI kamaLA ane bIjI vAto veva....veranI vasUlAta For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA. mA......kAvya mAdhurya kAM. che.....kAMtilAla chaganalAla paMDayA zrI. ge....... zrIyuta govardhanarAma ka. mA.......kAMtamAlA ki. gha-...kizoralAla ghanazyAma mazarUvALA ke. pA. ..keLavaNInA pAyA che. zo...jIvanaze dhana che. kRSNarAva bhoLAnAtha diveTiyA bhe. jI.....bhoLAnAtha sArAbhAInuM jIvanacaritra ku. me kRSNalAla mehanalAla jhaverI ke. .....kezavalAla harSadarAya dhruva a. ne.......aprakaTa nedha (mAnasazAstranI paribhASAnI) a. za......amaruzataka e. 6.....eziyAI daNa kA. pU .kAdaMbarI (bhAlaNakta) pUrva bhAga 5. pra...parAkramanI prasAdI ma. nA... madhyama nATaka me. mu..meLanI mudrikA sA. sva....sAcuM svapa ko...........kaumudI ga. a...gaNapatarAma anuparIma travADI da. ke. vA.....dariyApAranA dezonI vAte ga, go -gaNapatarAva gopALarAva barve gA. vA. pAgAyana vAdana pAThamALA ga. la... gaganavihArI lallubhAI mahetA ga. vi...gajAnana vizvanAtha pAThaka gu......... gujarAta gu. zA...gujarAta zALApatra - vi ... gujarAta vidyApITha vivijJApaka (gUjarAta vidyApIThanuM For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 ge. mA.....govardhanarAma mAdhavarAma tripAThI da. A.... dayArAmane akSaradeha na. jI....navalajIvana (navalagraMthAvali bhA. 2 nI sa. 1971 nI AvRttimAM ApelA jIvanacaritra pramANe pRSAMka) lI. lIlAvatI jIvanakalA sa. caM......sarasvatIcaMdra sa. jI......sakSarajIvana ne. .....snehamudrA caM. na... caMdrazaMkara narmadAzaMkara paMDayA gu. jI .gurudatta vidyAthInuM jIvanacaritra sa ......... samAcaka che. bA...choTAlAla bAlakRSNa purANI je. e .je. e. saMjANuM jJA. bA...jJAnabAla va...... vasatA jJA. su....jJAnasudhA jha kA......jhaveracaMda kAlidAsa meghANI 2. rA .raDhiyALI rAta ta. ma..tanasukharAma manaHsukharAma tripAThI da. bA...dattAtreya bAlakRSNa kAlelakara kA. le......kAlelakaranA lekhe da. ........dakSiNAmUrti du. ke....durgAzaMkara kevaLarAma zAstrI na de. narmadAzaMkara devazaMkara mahetA hi ta. I. pU. hiMda tattvajJAnane itihAsa-pUrvArdha ,, u.... , uttarArdha na. dvAnarahari dvArakAdAsa parIkha ge. vyA....gokhalenAM vyAkhyAne na bhe -narasiMharAva bhoLAnAtha dIveTiyA ku. mA.....kusumamALA na. $......nUpurajhaMkAra bha, nI...bhakti ane nIti ma. mu... manomukura For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 12 sma. mu......smaraNamukura sma. sa'......smaraNusahitA huM. vI......hRdayavINA na la......navalarAma lakSmIrAma paMDita IM I.....IMgreja lekane sakSipta itihAsa ( pRSThAMka bIjI AvRtti pramANe ) na, gre... ...navalagraMthAvali ( bhA. 1 le. saM. 1977 nI AvRtti, bhA. 2 jo, sa. 1971 nI AvRtti. ) na. lA... narmadAzakara lAlazAMkara dave . na. ga......jUnuM narmagadya ..........na kavitA dha. vi.........dha vicAra na. na. sa,.....navajIvana ane satya sa. na. ga......sarakArI narmagadya ( mahIpatarAmasaMpAdita ) nA. he......nArAyaNa hemacaMdra . ......nhAnAlAla dalapatarAma kavi IM........IMdukumAra u. jha.....utkrAMtinAM jharaNAM ci. ......citradarzInA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. H... .zakuMtalAnuM saMbhAraNuM sA. mA~......sAhityamaMthana peA. gA......pApaTalAla goviMdalAla zAha vi. vi.......vijJAnavicAra .............prasthAna prA. vi.prANajIvana vizvanAtha pAThaka pre, bha.....premabhakita ma ......balavaMtarAya kalyANarAya ThAkAra ......................aMbAlAlabhAi I. di......itihAsadigda na na u. jI......ugatI juvAnI ka. zi... kavitAzikSaNa ............darzani pa. ... ...pariSapravRtti @...... @[31? bhA, le......bhASA ane lekhA-abAlAla sAkaralAlanAM-enA pravezaka For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 yu. e.....yunAITeDa sTeTasa sa. ka...sarasvatIcaMdramAM vastunI kulaguMthaNI sA. jI......sAkSarajIvana-pravezaka ane TippaNa bu. pra..... buddhiprakAza bhU. ....bhUpatarAya gopALajI mahetA ma. che....... maNilAla chArAma bhaTTa ja...maMjulAla jamanArAma dave ma. na. ...maNilAla nabhubhAI dvivedI ce. zA.....cetana zAstra nA. pra...nArI pratiSThA nyA. zA..nyAyazAstra su. ga... sudarzanagadyAvali mana. rava....... manasukhalAla ravajIbhAI mahetA ku. ca. kRSNacaritra (ka. mo. jhaverI anuvAdita)mAMnuM gaveSaNa mana. hari......manahararAma harihararAma mahetA ma. 2 . maNizaMkara ratnajI bhaTTa a. a...... aprakaTa artha zAstra a. nyA.....aprakaTa nyAyazAstra I..............Ijipta e. nI..... erisToTalane nItizAstra bri. hiM. vi....briTiza ane hiMdI vikrama liM. ca.....presiDenTa liMkananuM jIvanacaritra zi. I..... zikSaNane itihAsa si. a.....siddhAMtasAranuM avalokana ma. rU.....mahIpatarAma rUparAma nIlakaMTha I mu.....aDanI musApharI ce. dra. ca......cemabarakRta kArNatika caritranirUpaNa . .. ... manaHsukharAma sUryarAma tripAThI a............. a daya go. jhA....suna gokuLajI jhAlA ane vedAMta ge, o.... gaurIzaMkara udayazaMkara ojhAnuM jIvanacaritra phA. ca .....phArbasacaritra (pRSThaka rAsamALA bhA. 1 ne chellI AvRtti mAM AvyA pramANe) vi. sA...vicArasAgara ha. bA... harivallabhadAsa bALagoviMdadAsanuM jIvanacaritra For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma. ha......mahAdeva haribhAI desAI sa. ma...satyAgrahanI maryAdA mA, pI....mAnazaMkara pItAMbaradAsa mahetA mo. ka..mohanadAsa karamacaMda gAMdhI A. ka..... satyanA prayogo athavA AtmakathA gAM. vi.....gAMdhIjInI vicArasRSTi sa. .....kSiNa AphrikAnA satyAgrahano itihAsa yu ..yugadharma 2. u......raNachoDabhAI udayarAma nA. pra......nAyuprakAza 2. ka.....ramaNalAla kanaiyAlAla yAjJika 2. ma...ramaNabhAI mahIpatarAma nIlakaMTha ka. sA....kavitA ane sAhitya (jyAM bhAgono nirdeza na karyo hoya tyAM pahelI AvRtti) hA. maM.... hAsyamaMdira 2. ha...raMjitalAla harilAla paMDyA 2. vA. raNajitarAma vAvAbhAI mahetA ni......nibaMdha 2. ku .raNajitakRtisaMgraha rA vi...rAmanArAyaNa vizvanAtha pAThaka pra......prathAna pra. pra......pramANuzAstrapravezikA va. ... vasanta oNphisa va..... vasanta vi. ka. ..vijayarAya kalyANarAya vaidya ka....kaumudI. vi. ke.....viThThaladAsa koThArI sa. pa...saMpattizAstranI paribhASA (aprakaTa) vi. yu.... vijayalAla kanaiyAlAla dhruva va....vasanta vi. ma........ .vizvanAtha maganalAla bhaTTa ka.......kamudI va....vasanta vi. 2....viSNuprasAda raNachoDalAla trivedI ka..mudI w For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1...vasanta ye, ja......vyAmezacaMdra janAIna pAkajI sa......samAlAyaka sa. .......samukhalAla jhaveralAla paMDayA sA....sAhitya su...... . suvarNamALA (mAsika) 15 ha. hrA...haragovidadAsa dvArakAdAsa kAMTAvALA huM. prA......harihara prANazaMkara bhaTTa ke. zA. ka......keLavaNInuM zAstra ane tenI kaLA ga. 5.......gaNitakI paribhASA ha. mA......rilAla mAdhavajI bhaTTa hi. rA......hiMdanuM rAjyabaMdhAraNa huM, ...... harasiddhabhAi vajubhAI dIkriyA mA. zA...mAnasazAstra hi. ga...hiMmatalAla gaNezajI aMjAriyA kA, mA......kAvyamA saM. ma'......saMgItama'jarI hi. hi..hiMdahitaciMtaka va......vasanta hI. tri..... hIrAlAla tribhuvanadAsa pArekha hI. ......hIrAlAla vajrabhUkhaNudAsa trAk sa. mI. ....satyamImAMsA 1dj.......Adjective Al.......Adverb Ar......Architecture Econo......Economics .... Metaphysics lletaph...... Philos......Philosophy Pol, eco ...Political Economy Psycho-ana...... Psycho-analysis Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahattvanA mudraNadoSo pRSTha kaeNlama 11 2 11 2 14 1 29 2 pati 3 ne 14 25 chellethI 10 azuddha Analitic va. 2, 164 anubhava ajanya koI jenArAne pakSa Classisim harakata zuddha Analytic va. 27, 164 anubhavajanya hAI jonArAne lakSa Classicism ` chelethI 10 9 35 * hastaka ` my mr b` b` keeness vi. 41 20 ` ` ba ` 48 para 54 61 2 2 1 1 2 10 chellethI 6 14 chelethI 14 na. lA. ecclectic Contradition ba, ke. sukhya racanAkAra zikhAmaNIA jene e da. bA. dUra deza zagAragAtra determind taiyAyika keenness vi. . na. la. eclectic Contradiction ba. ka. suramya racanAkAra zikhAmaNIuM jene nimitte e ba. ka. dUraaMdeza gAragAtra determined naiyAyika doSa tvaSTreva zarIra Implicit Adhidevata (2) 4, 20: kusuma 66 2 chellI 1 74 96 99 tvaSTrava 2 2 1 2 1 1 23 15 13 chellethI 6 , 8 8 jarIra Implisit adhidevata (2) kusuma 103 104 For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAribhASika zabdakoza Abasia, (Psycho I ) gatibraza Absentminded,1.zunyamanaskana bho.] bhU.go.] rama. mu. 201: hemanI a. m. nyaAbbess, vihArapAlinI mi. 2. | | manaska Tevano eka bIjo dAkhalo: eka zi. I. 188: porTa royala e pArisathI vAra hUnALAnI RtumAM mahArA pitA vagere ATheka mAIlane aMtare eka manohara cInAbAgamAM utarelA; lAMbI mudata rahetAM; khINamAM rahele vihAra ( baddha saMpra- eka vAra bare bapore zAla nAkhIne vIradAyavALAo maThane "vihAra' evI saMjJA caMda zeTha AvyA. mahArI bahena kahe "A Ape che, ane Adhunika bIja saMpradAyanA unALAmAM zAla ! - kAM sAla hoDI che ? sAdhAraNa thaI paDelA maThathI viziSTa artha e uttara maLyA. sUcita karavAne maTha karatAM hetumAM vihAra zabda 2. anyamanaska | da, bI.] vadhAre sAro lAgyA mATe te ja svIkAryo che.) . Absentmindedness, anavadhAnatA hatA. temAM vihArapAlinI tarIke AnI putrInI nImaNuMka karavAmAM AvelI. [ ma. na.] ca. zA. 71: cetananA Abbey, vihAra [ma. ra.] vyApArarUpa avadhAnane mAnyuM che tethI ulaTI avyApArarUpa zi. I. 188: juo Abbers. rithati te anavadhAnatAnI che. emAM koI vAta Abbreviation, saMkSepAkSara [ ga. ma.] upara avadhAnane ekatra karavAne vyApAra ja Abiogenesis, ajIvAtajIvavAda | hoto nathI. ene vikIrNa cetana athavA [ prA. vi. ] vikIrNa pratIti e nAma ApI zakAya. vANA, 1928, 49: jaDa drasthAmAMthI Avana 2. bebhAnapaNuM [ 2. ma.] navanI utpatti koI paNa rIte saMbhave ke hA. me, 27: Ama badhA hAyaprasaMgemA nahi e mane havanarAstriIonA be pakSamAM bebhAnapaNe (a.) raheluM hoya che. bhAga karI nAMkhyA che (Biogenesis: jIvanajIvavAda, A. ajavAta chavavAda ) che. anavadhAnadazA [ va. .] Ablaut, svarasaMkrama [ ke. ha.), 1. 16, 1: vasantanuM navuM varSa jarA amArI kA. pu. 16 . vinam uparathI avadhAnadarA (a.) mAM AvI gayuM. svara kama (.) nA bhAraNa pramANa prA. 4. anyamanaskatA [. bA.] vidda rUpa thayuM .. | Absolute. 1. nirapekSa [ma. na.] Abnormal, (Ph) * . ) vikRta . zA. 624: sApekSa vAcatA karatA [ bhU. ge. ] nirapekSa citAne pAritoSika ApavAthI ghaNI Abreaction,( phsho win.) ane thArI asara thAya che. nubhUtAnubhava, ananubhUta UrmimekSa 5. nirvikalpa na. bha.] bhU.go.] 2. 20, 2; A AkhA brahmAMDamAM kazI Absenteeism, anivAsitva | vi. ke. paNa varatu . nirvikalpa nathI: relative che. 5. savikalpa che. For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Absolutism Abstract karavuM. Absolute idealism, ajAtivAda | cittavikAra manecyApI (A) thaI javAthI te [ a. na. ] vize vicAra na karyo. ce. zA. 193. A badhA praznono nizcaya 2. vilAyaka [ ma. na.] karavAnuM kAma cetana zAstramAM darzanano je ce. zA. 68: tyAM vizvAvaka ane artha karavAmAM Ave che te artha jotAM ! vizAla maryAdAvALI anukaMmpA jaNAya che, A zAstranuM nathI; paNa paramArthazAstranuM che. tyAM umiyAgratA vidyamAna hoya che. bAhyartha che, bAhyartha kevaLa cetanavyApAranuM Absorption, 1. ceSaNa [ na. la. ] ja mAnavApaNu-adhyAsa che, e Adi je gu.zA. 25, 27: tvacAcarmanAM zarIramAM bAlArthavijJAnavAda, ajAtivAda, ane kevala cAra kartavya che: 1. paridanarUpe lehIbAhyArthavAda, te e zAstranA aMgamAM mAMthI bagaDI gaelA padArthane utsarga samAya che. ( Exhalation) eTale zarIramAMthI tene Absolute government-monar bahAra kADhI nAkhavo. 2. zarIranA uSNutAchy, azeSa-amaryAdita-sattA. di.bA. mAnanuM samatolana karavuM. 3. bahAranA padArthonuM The Absolute, samasta vastutattva ceSaNa (a.) eTale cUsIne zarIramAM grahaNa [ hI. 2. sa. mI. 198] Absolutism, 1. samastavijJAnasattA. | Abstinence, aAga (caM. na.] vAda, paramArtha sattAvAda, samaSTisattA- sa. 19, 273: strInati ane puruSa vAda, advaitavAda [ hI. 2.] vanatinA saMbandhanA zAstrIya abhyAsIo e sa. mI. (1) prastAvanA, 3H mULa graMthakAra prazna pUche che ke kAmavRttine atiyAga (excess) je pAparUpa hAya te hene athAga (a.) satya"nuM lakSaNa, vastutattvanuM jJAna te " satya ? A pramANe bAMdhyuM che; AthI e paNa zuM pAparUpa nathI? " svAbhAvika rIte AmAM traNa padArthonI mukhya Abstract, 1. agocara [na. la.] carcA prApta thAya che. eka vastutattvaviSayaka, - na. graM, 6, 181: pahale pagathIe avalokanabIjI jJAnaviSayaka, ane trIjI satyanA svarUpa zaktine, bIje telana tathA kalpanAzaktine ane ane prAmAviSayaka. AmAMthI prathama carcAne trIje agocara tathA sAmAnyakaraNa zakitane aMge sarvAstitvavAda (IRealism), bAdhA (Abstraction and generalization ) ulfedale (Objective Realism ), anusaratA prazno vizeSe karIne pUchavA. ane nAnArthavAda (Pluralism), vijJAnavAda 2. amUrta [2. ma.] (Idealism), samastavijJAnasanAvAda (A.) ka. sA. 15: kavitAmAM amUrta (a.) vasattAka ( Nonmenal) jJAnasattAka vicAronuM sthAna nathI, paNa kavitAmAM mUrti manta (Subjective), 341101711$(Agnostic), (Concrete) rUpanI racanA hAvI daie ItyAdi viSayaka vAdacarcA jovAmAM Avaze.(2) ema kahevAnuM tAtparya udAharothI vadhAre 38: A samaSTi vA pAramArthika sattAvAda vA spaSTa thaze. samatavijJAnavAda eka ati paeNTa ane sUkSma 3. saMvita [ ma. 2. } prakriyAmaya vAda che. zi. I. 173: saMvikatanA pahelAM rAhata Absolutist, paramArthasattAvAdI, sama- batAvavuM viSamanI pahelAM sarala; ane ptavijJAnavAdI, advaitavAdI rahI. vra. sa. AdhananI pahelAM pAsenuM. mI. 168. 8, tArkika | ba. ka. | Absorbing, 1, manovyApI go, mo. 5. 1, 28. mATe ja navuM ane zuddha sa, ca, 1 248; paNa sarvavyApAradhI che. prArabdha mAdhavuM darekane zakaya che, te e For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Abstract Academic-al yuga hato. tArkika (a.) zakayatA potAnA jIvanamAM sAcI ( abstract thinking ) bhAvanAdhigama paDe e mATe mathavAnI dareka manuSyanI pharaja [ma. na. e. zA. ] paNa che. (1926 ne gujarAtIne dIvALI aMka, 3. amUrta vicAraNA [2. vA. ] che. 14 5Na juo.). sa. 22, 121H bhAvanA vikAsa uparathI te 5. kevala [ vi. dhru. ] prajAnI avadhAraNAzakti, aMtardaSTi, kalpanA, bu. pra. 71, 136H tamAma vijJAnanAM amUrtavicAraNA (A.) sAmAnyavicAraNuM zAstro manuSyanA jIvananA nityakramanA anu- ( (Generalisation ) vagere keTalAM khIlyAM bhavonA samata ( concrete ) jJAnamAMthI che te jaNAya che. udabhavelAM che ane tenI kevala ( A. ) | Abstractionist anAkArabhAvi.ka.] 9i5nAo parathI manuSya jIvanamAM aneka sukha- ka. 2, 2, 6H e A ja paMDitayuga sAdhanonI zodha thai rahe che, eTale anAkArabhakato "enTrakazanIsTasane 6. ekadezI-lakSmI [ prA. vi.] vINa, 1927, (1) 179: dareke dareka Abstraction, khaMDagraha [ A. bA. ] vijJAna ekalacI (s.) hoya che. (2) 18 pahelI pariSadu, joDaNI, " 14H kharI cittazAstranuM dRSTibiMdu ApaNA anubhavanuM vAta evI che ke bhASA e nirjIva padArtha ja che, ane e rIta e zAstra sarvadezI nathI ane tethI aneka zaktionI asara che, jyAre bIjAM badhAM zAstro bAhyadaSTie taLe eno deha baMdhAtuM jAya che, ane e potAnA viSayanuM nirUpaNa karatAM hoIne eka sarva zaktione mAnavAthI ja yathArtha varagrahaNa dezI (a.) che. thAya che. emAMthI eka ja aMgIkAra karavo, vA sarvatra ekane ja pradhAnasthAne thApavI, e che. nirvizeSa [A. bA.] tatvajJAnanI paribhASAmAM jene "a'. (aMgraha) va. ra6, 87 nivizeSa sAmAnya (a) | vizeSa (concrete) nI apekSAe daridra che. Abstractness.ekadezIyatva prA.vi.1. Absurd, acuta [2. ma. 1. vINe, 1927, 1814 pachI ApaNe jema hA. naM. 11: ke. baga sananA A jema upara jaIe tema tema vijJAna ApaNuM vivecanane sAra e che ke hAsyarasamAM anubhava pAse AvatuM jAya che. enuM eka dezI varNavelo asaMbhava prathama dRSTie ayukta (a.) (a) ghaTatuM jAya che ane vyakita tarapha eTale lAge to te bhUla che. ke ApaNA jIvanta anubhava tarapha DhaLe che. 2. duSTa [ ba. ka.] Abstract knowledge, bhAvanAjJAna ka. zi. 33. upalA bane tarka dRSTa | ma. na. e. zA. ] ( a ) agara dUrASTa ( far--fetched ) Abstract notion,vastuzanya vikalpa ane pheMkI devAnA, evI sAmI dalIla paNa [ rA. vi.] thaI zake che. pra. 1; 81: samAja e vastu che. rUDhi e Absurdity, ayuktatA [ 2. ma.] vicAranI sagavaDa mATe karela " vastuzUnya hA. naM. 30: IsapanIti, paMcataMtra, amuka vika95" a n. che. svabhAvanAM mANasonI ke amuka jAtanA rIvAAbstraction, 1. ( representation ) jenI mukhaI citaranAra vArtAo, amuka bhAvanA [ ma. na. prakAranA vilakSaNa prasaMgenuM pRthakakaraNa karI ce. zA. 321: kalapanAnI maryAdA pAra teonI ayutatA (a.) sUcavanAra varNana: paNa sAmAnya jAya che ema je kahyuM tenuM e sahumAM "hyumara'no pradeza hoya che. udAharaNa moTA parimANavALA padArtho ane te Academicial,1.vidyAviSayaka[manAra.] parimANanI bhAvanA bAMdhavAmAMthI maLI Ave che. ka. 2. gaSaNa, 11: baMkima bAbue For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Academy Accident zrIkRSNanuM aitihAsika jIvanacaritra zodhavAmAM che. 21, 121: hAlamAM e bane prAntamAM vidyAviSayaka (d. ) hetu zivAya anya hetu che. hindI ane urdU bhASAnA vikAsa arthe e yAnamAM rAkhelo ke hiMdanI Adhunika 'hindustAnI ekeDami' yAne hindI ane rAtA ( modern nationalism ) ubhApAnI saMsada sthApavAmAM AvI che. utpanna karavAmAM bahu aMze upayogI thAya 6, vidyAdhAma, gurUkuLa [ da. bI.] evAM to, zrI kRSNanA jIvana ane zikSaNamAM che ema batAvI ApavuM. Accent, svaroccAra, svarabhAra vi. ma.] 2. siddhAntalakSI [ ga. la.] (1) ka. sA. ra8: gujarAtI bhASAmAM aMgrejI jevA svareccAra (a*o nathI; (2) ka. 1, 1, 155H A prazna lAge che evo nirarthaka ke kevaLa siddhAntalakSI (ekeDemIka ) chaThThI pariSada, bhASaNa, 15 gujarAtI bhASAnA nathI. uccAramAM svarabhAra (a*) na hovAthI aMgrejI Academy, 1 saMgama [prAcIna-vi. ka. ] ! bhASAnA heroic metro (vIrarasocita chaMda nI anukULatA gujarAtI bhASAmAM nathI. ka. 3. 3. 3: dakSiNamAM Arya saMskArano saMdeza vahanAra RSivara agatya jenA 2. prayatna [ke. ha. ] Adya saMsthApaka hatA, evI te ekeDemIo bIjI pariSada, padya racanAnA prakAra, ( "saMgama " zabda tene mATe vAparatA, 82: vedavANI hAla Aroha avarehAmaka je saMgha uparathI A hevAnI eka prayana (pitch (a.) vALI che. ka95nA che;) pitAnA yuropI anugAmInI 3. svaritatva [ a. pha.] mAphaka ja, zabdaka ne vyAkaraNo racAvI bhASAnI ma. kA. upadyAta, 111: aMgrejI zuddhi ane susthatA jALavavAnuM potAnuM prathama bhASAnI padyaracanAmAM A vANInuM Dolana kartavya bajAvatI. rhythm-lAvavA mATe dareka zabdanI eka 2. paMDitenI abhyAsazALA zALA eka varNamRti (syllable)nA svaritatva (a.) [ na. lA. ] upara AdhAra rAkhavo paDe che. sa. na. ga. (1) 803: e khaTapaTanI sAthe teNe AkeDemI-paMDitanI abhyAsa 4. rUpasUcaka AghAta [ mana.hari.] va. 16, 112: AriraTITala tyAre aMgrejImAM te zALA sthApI; ( 2 ) ra48: bhASAnA viziSTa baMdhAraNAnusAra zabdAMga para sattara varSanI vaye teTanI AkeDemI-zALAmAM paDatA upasUcaka AghAta (a* ) pramANe dAkhala thaze. zabdAMganuM laghugurUva nakakI karavAmAM Ave che; 3. vidvabhaMDaLI [ na. bho.] ane te eTale sudhI ke keTalAka ekAMgI pAMcamI pariSadu, bhASaNa, 8: hAla RUEL ( monosyllables ) alay 10! baMgALAmAM baMgapariSada che te saMsthAnuM svarUpa hoya te ladhu paNa gaNAya che ane gurU gaNavA kAMIka judA prakAranuM che; kAyamanAM sthAna, hoya to gurU paNa gaNAya che. salyavarga, adhikArI varga ityAdithI banelI 5. bhAra [6. bA.]. pAzcAtya A. vidvabhaMDaLInA dhoraNe e paripadda racAyelI jaNAya che. Accidence, padavicAra [ ka prA. bA. vyA. 4. sAhitya-vijJAna-sabhA mi. ha] prastAvanA, 9] sa. ma. 85: sana 1774 mAM praziyAnI | Accident, 1. upAdhi [ ma. na.] akeDemI (sAhitya vijJAna-sabhA) e pitAnA nyA. zA. 39: je dharma paNa na hoya ane vArSika inAmI nibaMdha mATe nIce viSaya asAdhAraNa dharma paNa na hoya, zabadanI jAhera karyo hate... jAtizaktimAM paNa na hoya tema te uparathI 5. saMsa6 [ A bA, ] upajatA paNa na hoya te upAdhi. For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Accident Active - na - 2. Akasmika dharma [ rA. vi. ] Separable Accident , aniyata 5. pra. 13; senAne pILo raMga, upAdhi [ ma. na.] ApaNe svAbhAvika mAnyo ane kaI gAyane 2. anitya Akasmika dhama [rA.vi.] raba pILo hoya to tene ApaNe Akasmika che. a5kAlika anAvazayaka guNa kahIzuM tenuM kAraNa e che ke rasAyanika padArthonAM nAno raMga kaI jagAe pharI gayA hoya Accidental, pAdhika [ ma. na. } evuM ApaNe joyuM nathI tethI tevA padArthonA e. zA: 18 : avalokanathI bhegAM karelAM ragane buddhi Avazyaka dharma tarIke grahaNa kare dAnatane paNa bALaka vadhAre lakSI tapAse che, che paNa prANIonA raMgo vAraMvAra pharatA joyA ane kharA vistagata sAdhabhyane mAtra pAdhika che mATe buddhi tene Avazyaka tarIke grahaNa : sAdharyathI juduM pADavA yatna kare che. karatI nathI. mATe kALo raMga e kAgaDAno Akasmika dharma che, che Accuracy, 1. surekhatA [ ma. na.] 3. anAvazyaka guNa [ ma. 2. ] 2. zA. 208: paNa kalpana thai zake a. nyA: je gaNo vagara varaMtune cAle te pUrve sarakAramAM amuka prakAranI spaSTatA ema ApaNane lAge tene ApaNe anA- ! ane surekhatA joIe. vazyaka guNa kahIe chIe. evA yugomAM keTalA 2. anazuddhi eka sarvakAlika ane keTalAeka alpakAlika trIjI pariSa6, 145: zAstrIya anazuddhi hoya che, kuNatA e kAgaDAono sarvakAlika ane cokasAI (scientific accuracy and paNuM anAvazyaka guNa che, vaLelAM zIMgaDAM precision) te zuM ene jeone khayAla che, te A prakaraNomAMnI bhUlothI cakita be gAyone apakAlika guNa che. thaze nahIM. 4. nimitta [ da. bI.] Inseparable accident, 1. niyata Acoustics, nAdazAstra [ ma. na.]. upAdhi [ ma. na. su. ga. 179: nAdazAstra (a.) ne je arvAcIna zodha che tene udabhava paNa eka nyA. zA. 40: suvarNa kAlIphornIAmAM ! camacA jevA dhAtunA padArthane raNakArAnA maLe che. e aniyata upAdhinuM vidhAna adayayanamAMthI thayo che. thayuM; dama kAlInIMAne badale game tyAM suvarNa maLe tethI suvarNanA suvarNavamAM ! Acquired, prApta [ a. . ] kAMI phera paDavAne nathI niyata upAdhinAM udA- va. 12, 181H sahaja (inherited ) haraNamAM keTalAMka janAvaronA raMga je kadApi guNo saMtatimAM saMkrAnta thAya che, tema ja prApta kahI paNa judA nathI ema dhAravAmAM Ave che (a.) guNo paNa thAya che. tenuM vidhAna batAvavAmAM Ave che; haMsa ALA 2. saMpAdita [ na. bho.] che, kAgaDA kALA che, ItyAdi. va. 23, 66: alabatta jema kAphI, koko, 2 nitya Akasmika dharma [ rA. vi.] vagere padArthane Acquired taste saMpAdita pra. ka. 4: Akasmika dharmonA nitya rasazakitanI apekSA che, tema A prakAranI ane anitya evA be bhAge che. je camakAjanAne mATe paNa saMpAdita rasazakti dharma Akasmika hovA chatAM padanA svabhAvadharmo joize kharI. sAthe nitya taDAelo mAluma paDe te nitya Actability, takhtAlAyakI [ ba. ka.] ane koIka ja vAra joDAele mAluma paDe ne ! u. ja. 181: temAM vizeSamAM takhtAanitya. lAyakI (a.)no aphalAtUnI guNa paNa ANavA 3. sarvakAlika anAvazyaka guNa : ma chuM kharo. ma. 2. juo Accident 9.] | Active, 1. caMcala [ ma. na. | For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Activity AEsthetics : nA. pra. 3: reSaka zakti sthira (Passin dezakALanA lokane kadI paNa dhArelo rasa ApI che ne upAdakazakti caMcala (A.) che. zakaze nahi. 2. kAryasAdhaka, saMbala, zavyApAra 2. rUpAMtara [ge. mA. ] [ ma. na. ] na. jI. 44: bhASAMtara kare, athavA bhaTanA ce. zA. (1) pa4: ATale sudhI te bhepALA jevuM rUpAMtara (a.) kare, te sarvemAM mULa ApaNe IchAnA mULabhUta svarUpane vicAra lekhono AtmA Ava jeIe. karyo. ApaNe have tenuM paripUrNa svarUpa 3. pratikRti [ 2. ma. ] jovAnuM che. IrachADyApAra eTale ke IrachA- 1. 9, 190: ene pariNAme aMgrejI navalapUrvaka kAryasAdhaka pravRtti te tenuM paripUrNa kathAonAM gujarAtImAM bhASAntara thayAM pratisvarUpa che. (2) 540H prabala UrmivibhanI kRtio ( 4.) thai... gyatA e. sabala caMcalatAnuM pUrvarUpa che; 4. anuvAda [ 2. vA.] (3) pa3 : ichA vyApAra karatI vakhate mana ti. 11: keTalIka vakhata be traNa vAtono savyApAra pratAnanA pAme che. khIcaDo karI navI vAta ubhI karAya che, ane 5. saceSTa na. bho. zivalinI, puraska. bhASAntara ke anuvAda (a.) karyuM hoya te chatAM raNa, 39. ] te na kabula karavAnI gujarAtanA lekhane kuTeva paDI gayela hovAthI e badhI vArtAo svataMtra 4. sAmuM [ ba. ka.] kRtio ja lekhAya. su. 1983, mAgasara, 95: atyAre te muslIma TeLuM sAma (a. ekiTava) julma 5. saM jana. [ caM. na.] kare che, to hiMdu ToLuM beTho (passive 6. anukRti, bhAvAnuvAda [ dabA.] pesiva) julama karI rahyuM che. pra. 2, 160: bhAvAnuvAda (a.) no savAla 5. vidhAyaka, tatpara [ ke. ha. a. na. ] jarA aTapaTo che. Active vigour sabala caMcalatA Address, 1. maMgaLAcaraNa [ 2. ma. ] [ma. na. juo Active. ] hA. naM. 9 : sane 1812 mAM lanDanamAM Activity, kriyAzakti [ma. na.] rIlena thIeTara" nAme nATakagRhanuM vAstu ze. zA. 22: keda nAnuM bALaka koI karavAnuM hatuM tyAre e saMsthAnA vyavasthApake e UrminA AvezamAM ramatuM hoya, koI naherakhabara chapAvI hatI ke e prasaMge vAMcavA bALaka zAntapaNe vicAra karatuM hoya, ane koI mATe sahuthI sAruM eDresa (maMgaLAcaraNa) amuka rIte potAnI kriyAzaktine upaga lakhI mokalanArane inAma ApavAmAM Avaze. karatuM hoya, e traNenAM kArya spaSTa rIte | Esthetics, 1. sendiryazAstra, saMndarya. judAM ja che. carcA [ ma. na. ce. zA. 17 juo Adaptation, 1. rasAnusArI-dezakA- Legislation. ) lAnusArI-bhASAntara [ na. la.] 2. rasazAstra [ 2. ma. idI pariSa6, na. graM. 2, 292: bhASAMtara traNa prakAranAM bhASaNa, 12 ] che:-zabdAnusArI, arthAnusArI, ane rasA 3. AnandamImAMsA [.vi.vi.104] nusArI. rasAnusArI bhASAMtaramAM zrotAnA dezakAlane anusaravAnI prathama jarUra che, kemake 4. sindarya vijJAna [ ma. che. juo. nahi te rasane sthaLe virasa ke urasa thaI Psychology. ) jAya. rasAnusArI na kahevuM hoya to ene deza 5. kalAzA [ na. de.] kAlAnusArI (A.) kaho, paNa ema karyA ri- hi. ta. I. pU. 148: tyArathI te baddhadarzana vAya eka dezanuM ke eka kAlanuM kAvya bIja ' vijJAnamAM ja aTakI na rahyuM, paraMtu nItizAstra For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AEsthetics Affirmative (Ethics) kalArazAstra (A.)ane nyAya(Logic) | philasuphImAM kalASTi (ispeTika rIjhana A. e pradezo upara prakAza nAkhavA lAgyuM. R. ) ane lakSyadaSTi (prekiTakala rIjhana 6. kalAphilasuphI [ ba. ka.] Practical Reason) gaNavAmAM Ave che. sarastIcaMdramAM strIratno": cUrapIca kalA- ! AEsthetic sentiment, 2. 7215124 philasuphI ( IkveTikasa ) mAM vAstavika vRtti . [ke. ha. a. naM. 3 kRtio tarapha pakSapAta che. 2. sandaryAbhiruci [ marAThI,vA.go. 7. suci zAstra [ ba. ka.] ATe ] nAgAnandane praveza: kintu nATayazAstra sindarya ane lalitakaLA. 48: saundaryAbhiniSiddha gaNeluM ane ApaNane jarA vicAra ruci A. S.. e eka svataMtra vRtti che. karatAM ja samajhAya ke jotAmAM citarI heDe evuM Affect, Jeho-inn.)urmi anubhUti dRzya garuDanI cAMca vaDe ghavAyelo, lehI [mR. . luvANa, maraNatela, nAyaka, je raMgabhUmi upara ja marI jAya che ane pAcho garInA camatkAra Affiliated, mAnya [ gU. vi. ] vaDe sajIvana thAya che. evuM drazya koI paNa vi. 1: mAnya eTale vidyApIThe svIkAreluM. suruci zAstra (a.) ne abhimata ke sahyuM ke Affiliating, saMbadhaka [ vi. ka.] aniMdya hoya ja nahi. che. 2, 3, 235: mahArASTra yunIvarsITI (saMbaMdhaka ane parIkSaka) punAmAM marAThI 8. sebhAgya-lAlitya-mImAMsA mAdhyama sAthe kADhavAne DarAva nAzIkamAM jAhera [ da. bA. ] sabhAe karyo. Asthetic, 1. kalApakAraka ( ma. na. 3 ce. zA. 500: kalopakAraka vegane vividha 2. saMyojaka, aneka saMsagI [ ja.bha. prakAranA kAryapi pariNamAvAmAMthI judI jIdI sAhityakalAone udabhava ane thoDAMka chuTAM kula 9H be prakAranI vidyApIThavikAsa thayelo che, mAMthI kevA prakAranI vidyApITha ApaNe joie 2. rasalakSI ni. bha. aneka zaheranI kolejone sAMdhatI, saMrakSatI, ne va. 18 : jIvananI bhAvanAomAM mukhya tenI samIkSA karatI saMyojaka (ephiliyeTIMga) be hemaNe batAvI: (1 ) culture saMskAra aneka saMsagI yunivarsiTI ke eka kendramAM ane Social efficiency sAmAjika baMdhAi tene ja saMpUrNatAe vikasAvI tyAM ja kartavyamAM sAmarthya. prathama bhAvanAnA traNa virAjatI ekasthAnI (yuniTarI) yunivarsiTI ? vibhAga aoe pADayA. (a) Intellectual | Affirmative. 1. vidhirUpa [ ma. na.] buddhilakSiNa bhAvanA, () A. rasalakSiNI ce. zA. 595H AgrahanA vidhirUpanuM (H1441! Did (c) Moral and Religious ( amuka karavuM) ApaNe avalokana karyuM te ja dharma lakSiNI bhAvanA. prakAre tenA nidhirUpanuM ( amuka na karavuM) Asthetic ideal,rasalakSiNI bhAvanA paNa avalokana karIe. [ na. bha. sadara ]. Esthetic motor, vedanAka [ ke. 2. bhAvadarzaka [ ha. va.] ha. a. .] mA. zA. 96H A uparathI jaNAze ke AEsthetic reason, beet (41.5.] koI paNa viSayamAM arthasUcananI pratIti sA. jI. pravezaka, 34: lAkSaNika kSaNa bhAvadarzaka (* nahi paraMtu abhAvadaSTi te DikiTava ke DAyAlekiTakala rIjhana | darzaka (negative) che arthAta te viSayanI (deductinc or dialectical Reason ) . kiraNamALAnA vicAro vacce virodhane abhAva e upara kahevAi gayuM che, A uparAMta pAzcAtya te ja te patItinuM kAraNa che. For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Agenda Agnostic Affirmative proposition, 2. 2. samAsAlmikA, saMgAtmika vidhimukha nirdeza, vidhiniza [ ma. na. [ ka. prA. ] nyA. zA. 154] ba. vyA. 12: juo Inflectional, 2. vidhivAkya [ ka. prA. ] Aggressiveness, abhiyAga vi..] gu. zA. 44, 5: sayAjaka sAthe nakAra va. 1. 216: pariNAma e Ave che joDAyelo hoya ke na joDAyelo hoya, ne cheDAyelo ! ke manuSya pazupakSInA mAMsanuM bhakSaNa kara hoya te vAkaya niSedhavAkaya ane na joDAya ! che eTaluM ja nahi paNa eka bIjAne potAnA hoya te vidhivAkaya kahevAya che. sukha ane bhAganuM sAdhana kare che. Ane pazcima3. bhAvAtmaka-atirUpa asti nI bhASAmAM rAjakIya ane Arthika spivAcI-vAkya [ rA. vi. ] Tizana-hariphAi, abhiyAga (a.)kahe che. pra. pra. 93: jemAM bhAvarUpa kathana hAya Agitation, lavikSiAbha ma. na.] te bhAvAtmaka ane abhAvarUpa kathana hoya 2. zA. 365: hArmiobhathI kalpanAcitrA te abhAvAtmaka. A vAkAne ApaNe ghaNAM tAdaza thAya che. ane te vikSobhanA astirUpa ane nAstipa athavA asti pramANamAM kalpanAcitronA kamanuM nirmANa thAya che, vAcI ane nAstivAcA paNa kahI zakIe. 2. pratAbhaNa vi. o.] 4. ativAya [ ba.ka. ] va. 6, 51: baMgabhaMga rahAma bagAlIyu. Asa. 190,41: eka ne eka viSaya e karelA prAbhaNa (a.)nI prazaMsA karI. astivAkaye (affirmation) tema nAstivAka . saMcalana na. bho. ] (negation ) uccArI zakAya che. trIjI pariSada 1 1: A bemAMthI eka 5. astitvavAcaka nirdeza ma. 2. udeza A navIna calanano saMbhavI zake che. a. nyA. ] 4. caLavaLa [ ajJAta ] Affirmation, 1. vidhi ! ma. na. . 5. uttejanA, hIlacAla | da.bA. 2. zA. 161: niSedha pUrve vidhi hevA Agitator, caLavaLIe . ka. sa. joIe. "varasAda AvavAno nathI " ema da. 2, 16keTalAka caLavaLIo ( e . kahevAthI evuM nIkaLe che ke ethI ulaTuM vacana TaTara ) garIba hindIone dura che, ane 6 varasAda AvavAne che ' koI e kahevuM che garIba lokomAM temanuM dhara haze te te athavA koI rIte manamAM AveluM che, khuvAra thaze. 2. pratijJA [ ma. ra. a. nyA. juo ! | Agnostic, 1. ayavAdI | ajJAta | Negation. ] 2. ajJAtasattAka [ hI. 2. ! 3. vidhAna (da. bA. ] sa. mI. juo Absolution. Agenda, kAryakrama ajJAta ] Agnosticism, 1, ayavAda!ma. na. | 2 kAryasUci, kAryAnukrama [ da. bI.] su. ga. 1 : 08DavAdAnusArI pariNAmaAgglutinative (Language), 216- vAdavALA hAva ane jJAnane khulAsA karavA gnAvasthAviziSTa [na. bho. mATe vaLI aMka tattvadarzana paNa svIkAravA ma. mu. 1. 510: bhASAone cAra prakAranA lAgyA. ane ApaNI pAThazALAmAMthI tAjevikAsakama rA. ba. ramaNabhAI bInsanA pusta- vAta bahAra AvelA juvAna jenA nAmathI kane AdhAre gaNA5 che, hemAMnA prathamanA be mAha pAme che te harbaTa pensa uDAvelA Syntactical ( anvathAdhAra ) ane i. navanA temaNe svIkAra karavA mAMDelA che. je | saMlagnAvarathAviziSTa)-ApaNe sadati[ - vAtano khulAso thato nathI ne ajJAta pAnA nathI ne choDI daize.. ... ke " areca evuM nAma ApI, ne 'ya' For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Agoraphobia ne Izvara tulya mAnI,sRSTinuM nidAna mAnI peAtAnA ajJAnanI pUnna karavI e ja e tattvajJAnanA sAra che...peAtAnA vAdane ajJeyavAda' evu nAma Ape che. 2. ajJAnavAnlR [ na. bheA. ] ma. mu. 1, 352, ane ma. mu. 153: hemanA dhArmika vikAsaneAkramaH ajJAnavAda [agnostic ] nI samIpa, pachI sahasA theistic ( ekezvaravAda ), pachI svIDanamega'nA siddhAntA dvArA krizcana dharma, pachI vaLI A samAja... 3. ajJeyatA--ajJAtatAvAda [hI.tra. sa. mI. 168 ] Agoraphobia, (psycho-ant.) apAvaraNabhIti [ bru. gA. ] Aided, Azrita [ A. bA. ] 1. 5, 29: ghaNe bhAge khAnagI vyavasthAvALI saMsthAe ' Azrita (a.) tarIke oLakhAya che. Air-tight, 1 vAtAgamya [ ma. rU. ] ce. drA. ca. 112: dAMDAne vAtAgamya karavA mATe pahelAM pANI lagADatA hatA, tene badale hamaNAM tene lIsu karavAne eNe mINa ane carakhI lagADI. Album, citrAthI [ma. na. ] ce. zA. 197: navAM navAM ramakaDAM rUpe ke navI citrAthIe rUpe bALakane ghaNIka sArI vastuo ApI zakAya ema che. 2. citrasaMgraha [ ga. vi. ] pra, 1, 267: AvI jAtane citrasa Mgraha * meADana rinyu ' vALAe bahAra pADe che. All All-engrossing, sarvagrAhI [ma. na. ce. zA. ] All-subduing- sarvekaza [ ma. na. ] ce. zA. 601: bALakanI vRtti peddhata ane svakALe sarvakA hoya che. Allegory, 1. dRSTAMtarUpaka [ na. lA. ] na. ka. 894: aMgrejImAM dRSTAMtarUpakane (A.) keTalAka graMthakAra ( extended metaphor) 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Altruism rUpakamAM mUke che ne keTalAka ene jude ja alakAra gaNe che. 2. rUpakagraMthi, mahArUpaka [ na. la. ] na. graM. 2,340; rUpakagraMthi athavA mahArUpa e zabda ja amArI ta'nA navA che. 3. rUpakamaya dRSTAMta [ 2. ma. ] 5. sA. 482H IndranAM sahasra cakSunI kalpanA, rAvaNanAM dasa mukhanI kalpanA, phirastAnI pAMkhanI kalpanA, A sa`mAM rUpakamaya dRSTAMta (A.)thI amuka bhAva darzAvavAnI je paddhati che te kRtrimatAbharelI che. 4. rUpaka [ 2. ma. ] 1. 8, 181: samasta nATaka nItikhAdhaka ane tattvanI mUrtirUpa pAtrAvALuM rUpaka (a.) che. 5. anyAkti [ na. bhA. ] sma, mu. 76: ' vanacaranA vivAha ' nAmanA lekhamAM vAnarava mAM lagna vizenuM vRttAnta vana karanArI A. (anyAkita ) vALA ramUjI lekhamAM hAsyakaTAkSamaya rasavRtti UbharAvanArA navalarAmanI chamI atyAre pratyakSa jouM chuM. 6. rUpamAlA [ a. ke. ] li. 133: e eThAM, e TUMkA dRSTAMta ( parable perekhal ) ane lAMkhI rUpa mAlAe ( . eligarI ) vaDe ja vatavya vadI zakAya ema che. Alma Mater, 1.vidyAsthAna [A khA.] 1. 18, 456: vaLI zakarAcAryAdikanu janmasthAna balke aDadhu vidyAsthAna ( a. m. ) kadAca draviDadeza, paNa emanuM parIkSAsthAna (Examination Hall) nA kAzImAM ja. 2. sAvitrI mAtA ( manusmRti ), jJAnamAtA [ 6. khA. ] Altruism, 1. sarva bhAva [ ma. na. ] ce. zA. pa99: svArtha ane svac, a huM bhAva, ane sarvabhAva, emanA virodhamAMthI ja svasa'camanI kaLAnA rahasyopadeza adhigata thAya che. 2. paropakAravRtti [ . ke, ] 1, 4, 184: philziyana sudhArAmAM je pa For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Amateur Anachronism pakAravRtti (a.) kiDane ogaNIse varSathI | Ambivalence, ( psycho-ana jagatamAM sAmrAjya bhagavatI jaNAya che te virUddhomiyatA, dvirbhAva bhU.go.] . ApaNane to bahu ja jUja jaNAya che. | Amnesia, (polycho-and) 1. sma3. zuddha parArtha [ ba. ka. ] tibhraMza [ bhU. ga ]. I. di. 44: Ane zuddha parArtha (a.) kahe ke dUraaMdeza svArtha ( enlightened | | Amphi-theatre, 1. ramatazALA [ ka, egoism) kahe, baMnenI saravALe ekatA che. mA. ]. 4. parAthasvasukhanirabhilASa gu.1983, caitra, 86: tyAMthI ame emphIthI[ da. bA. ] eTara (ramatazALA) jevA gayA. Altruistic, svaparabhAvarUpa [ ma. na.] Ampliative, vistRta (vAya) [ka.prA. ce. zA. 456: mi. pensaranA vacanathI gu.zA. 44, 83: chellA be prakAranAM vidheyamAM bolIe te A ( stutipriyatAnI vRtti uddezya karatAM vidheyathI juduM jJAna maLe che, parabhAvarUpa che; ethakI bALakano para uddezya ane vidheya paryAya zabda nathI. jemake - sAthe saMbaMdha thAya che; ane zuddha paramArtha eka trikoNanI bAjue traNa phUTa lAMbI vRttine bIjApa thAya che. che" e vAkyamAM vidheya udezyano paryAya nathI, paNa vizeSa artha vAcaka che. AvAM vAkya viAmateur, 1. jJAnakakI [ na de. ] tRta vAkaya (a). kahevAya che. va, 10, 118: brahmAtmAbhedanI jijJAsA | jemanAmAM tIvra vegathI udaya thai che temane ja Anachronism, 1.kALabukama na.la.] na. jI, 75: sarakArI madada mAgazo te zrI zaMkare brahmavidyAnA uttaramAdhikArI mAnyA che, ane temane ja mumukSu saMjJA ApI che, bIjA lokano mATe samudAya sAmo thaze ane one teo mAtra jJAnatakI (a.)ja mAne che. keTalAkane to evI madada kALathukama (a.)jevI ja lAgaze. kAraNa e svataMtra svarAjyanA 2. rasika puraSa [ma. pA. ] samayamAM khAnagI kuTuMbamAM ja e svataMtratAmAM va. 16, 253: e prastAvanAnA AraMbhamAM sarakArane hAtha ghAlavAnuM kahiye to potAnA ja rasika purUSa (a), tatvaciMtaka (philosopher) | paga upara kahevADA mAravAnuM thaze. ane vivecaka (critic) e traNane bheda graMthakAre darzAve che. 2. kALadApa [ na. la.] 3. zekhina, zekhaprerita (vyakti) | na.graM.2.160:Avo guNa hovAne lIdhe ja ame [ ba. ka. ]; emAM kALadeSa thaI gaye che te samajAvavAne gAMDiva,divALI 1982,16:hAIskulamAM ane mATe upara kAMi mahenata lIdhI che . kolejomAM ane anya sneha saMmelanamAM nATaka 3. kALavirodha [ na. bho. ] bhajavAvA lAgyAM che. A nATake zakhaprerita pra.nA.4w: e kharuM che ke saMvaraNanA samayanA (A.) kizora ane yuvAno bhajave che. vRttAntamAM mahArASTrane vize mArA kane bolAve Amateur actors, vayanabAburAva che. te kALavirodha (a.) che. gaNapatarAma ThAkora]. 4. itihAsavirodhacaM. na.] pra. 2. 349: e traNa saMsthAo ravacaM sa.19: julAI:rA. bahAnAlAle karelI kALanI - naTo (a. a.s. ) nI madadathI khAsa navA pasaMdagI hemane itihAsavirodhanA aparAdhI lakhAyalAM nATako bhajavatI. banAve che. Ambiguity, kayarthava [ ma. na. ] pa. anetihAsiktAdeSa [ba. ka. ] ce.zA.389: parAmarzamAM je ghaNA deSa saMbhave kA. mA. 27: A kAvya huM koI kALe paNa che temane mukhya te zabdonA drayarthavamAMthI ! pUruM karI zakIza, to e vastunuM je nirvahaNa ja UpajI Ave che. emAM Avaze, te kaI kaze paNa nahIM evA For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Anaesthesia 11 Anatomy moTA anaitihAsikatA doSavALuM ja, mahane bhaya che ane pratyayanI garaja saravA navIna, sAhAcarahe che ke, Avaze. kAraka zabda vAparavA paDe che. A sthitine 6. kAlaviparyAsa [ da. bA. ] pratyayalamAM ke vibhAgAmikA kahI zakAya. Anaesthesia, (psycho--ana ) Analitic judjment Casey GLERI saMvedanAbhAva, saMvedanAzakti, saMve. | [ ma. na.] ce. zA. 357: udezapadamAM keI navo dharma dinAkSamatA [ bhU. ga.] umeranArA ane udezapadane svagatadharma spaSTa Analogy 1. sadazya [ ma. na.]. karI batAvanArA, evA nirdeza vacce naiyAyiko ce.zA. 377: nigamana sarvathI peluM manamAM bheda mAne che. prathama prakAranA nirdezane saMphare che, ane avayava athavA kAraNa pachavADethI, kAnideza athavA vastunirdeza kahevAeTale ke navA ane jUnA prasaMganA sAdRzyanA mAM Ave che, bIjA prakAranA nidezAne vika95baLe karIne karI Ave che. nideza athavA zabdanideza kahevAmAM 2. upamAna[ rA. vi. ] Ave che. pra.pra. 234:sAhacaryavyAptiomAM eka bIjA Analitic proposition QueGERI prakAranI vyAptione samAveza thAya che, tene [ma. na. nyA zA. 3ra.]. ApaNe upamAnavyApti kahIzuM. A vyAptimAM Anarchy 1. zAsana saMhAra [ma. 2.] aneka dAkhalA levAnA hotA nathI paNa zii.para:grIsanA sophiTenA jevo eka le* eka jJAta padArthamAM je amuka amuka dharmo che kAnucara(demagogue) varga hAla utpanna thaye te bIja ajJAta eTale adhUrA jANelA che, jene udeza mAtra lokone prasanna karavAne, ane padArthomAM che mATe jJAta padArthanA bAkInA dharmo temane ruce tevA vicAre prasiddha ane prasUta ajJAta padArthamAM che evuM nirUpaNa karavAnuM hoya karavAno che. sAmAnyasvAmitva, zAsana saMhAra che. upamAnanuM lakSaNa evuM apAya che ke vagere badhA prakAranI moTI je khamadArInI sAdhananA sAdharyAthI sAMdhyanuM sAdhamya halacAle e ja vargamAMthI utpanna thAya che. sthApavuM te. 2 arAjakatA [ 2. ma. ] Analogical, sAdaNyAtmaka [ ba. ka.] . 2, 164: "rAja jema ochuM te sAruM " bha.30: tema IgrejI blenka varsa uparathI je evA arAjakatA (a.) nA lakSya tarapha prajAnuM sAdazyAmaka (a, enelojikala) dalIla upara citta ghasaDAya che. karI che, temAM prayatnanA tavane sparza paNa 3. zAsanAbhAva [da. bI.] karyo nathI. Ananchism svaravAda [vi.ko. saM. pa.] 2. sAdRzyasaMpanna [ da. bI.] Ananchist 1. arAjaka [ da. bA. ] Analytical 1. vyAkRta kA. le. 1, 94: sarakAre le. tilakane ke. ha. bu. pra. ! baMgALanI arAjaka hIlacAla sAthe sahAnubhUti 1892: gasTa ] batAvavAnA Aropasara cha varasanI sajA karI 2. vyasta [ke. ha. ] brahmadezamAM ekalI dIdhA. bIjI pariSada,3: jene analytical stage 2. AinadrohI [ ba. ka. ] eTale vyasta dazA kahe che temAM sAmrA vINA, 1927, 32-1: e samaya daramibhASAne praveza karatI ApaNe joIe chIye. yAna je niraMkuza AinadrohI (a. enArkisTa) 3. pratyayaluptA, vibhAgAmikA pAyA hatA, jemaNe nirdonAM khUna paNa [ ka. mA. ] karyA hatAM, te daurAnya upajAvavAno piTale ba, vyA.13: bhASAnA vikAsakramamAM nipAto A copaDIne mAthe Ave re pratyayo tarIke oLakhAtA paNa nathI.AthI zabda Anatomy, 1. zarIravidyA [ na. la.] prathama kramamAM hoya che tema pratyayarahita dekhAya na. graM. 3, 195: e mATe te mAbApe For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Antecedent Antiquated tathA mahetAjIoe zarIravidyA (A.) tathA 6. manuSyazAzvaA.bA.juo poltics]: aMgavijJAna (physiology) nAM keTalAMka 7. mAnavavijJAna [ ke. ha. ane.] mULatano dAktaranI yathArthatAnI sAthe nahi 8. nRvaMzavidyA [ da. bA. ] to paNa sAmAnyapaNe abhyAsa ja karavo joIe. Anthropometry,1.mAnavAMgaparimiti 2. zArIra [ du. ke. ] [mA.pI.] gu. 179, 179: vaidyomAMthI jenI paraMparA chaThThI pariSadu, "nAgaretpatti" 73; paraMtu ghaNuM kALathI nIkaLI gaI che evA zArIra (a) pheMca paMDita TopInADe mAnavAgapAramiti (a) nA ane zastracikitsAnA zabdo tathA vAkyo mAM je kAMI apUrNatA hatI, te sudhArIne hajAra varSa pahelAMnA TIkAkArane e samajAyAM vizvasanIya pariNAma Ape evA niyamo nahotAM to Aje to kayAMthI samajAya? sthApyA. Antecedent, 1. pUrvagAmI, pUrvaga | Anthropomorphism, 1. mAnavama. na. ] guNApaNuM [na. bho.] ce.zA.81: koI paNa protsAhanathI je parivartana banI Ave tenuM pramANa tapUrvagAmI protsA va. 13, 14H A darzanamAM . ( mAnava guNApaNu)nI chAyA kAMika mahane te jaNAya che. hana sAthe tenI tulanA karavAthI ja nahIM paNa bhUtakALamAM thaI gaelA aneka saMskAra sAthe 2. puruSabhAvAropa [ da. bA.]. tulanA karavAthI paNa thaI zake. Anthropomorphist, mAnava, 2. pUrvacara [ rA. vi.] dharmapaka ni. bha.] va. 13, 16: mAnavanA dayAkSamAdika pra. pra.168: "sarpadaMzathI mota nIpaje che" ! guNo paramAtmAmAMthI prApta thayela che eTale e vyAptimAM sarpadaMza e pUrvacara che. e guNe paramAtmAmAM mAnava ArepI Anthropology 1. mAnuSazAstra a ( mAnavadharmApaka ) thato nathI, paNa [ ma. na. ] paramAtmAmAMthI e gugo laI pote 2. mAnavazAstra [2. vA. ] Deomorphic (IzvaraguNadhArI) thAya che. ni. 11: tenI aMdara samAyalA mAnavazAstra (a.), nRvaMzavidyA (ethnology),mAnasazAstra Antipathy, virodha,virUddhabhAva di.bI.] (psychology)nItitattvaciMtana (ethics) Antiquarian, 1. purAvi6 [ke. ha. ] te tatvaciMtana ( philosophy ) saMbaMdhI me. mu. kavi ane kAvya, 21:prAcIna kALamAM judA judA dRSTibiMduthI abhyAsa karAvavA. ahIM etihAsika sAdhano kevA khaMtathI saMgharI 3. mAnavavaMzazAstra [ da. bA.] rAkhavAmAM AvatAM hatAM, te isavI sAtamA kA. le. 1,200H hAlamAM yuropamAM enTrApolojI zatakanA hanI tavArikha purAvidda ( jUnI (A.) athavA mAnavavaMzazAstra tarapha saMkArI vAtanI zodha khoLa karanAra) mithe je ApI lokenuM lakSa vadhAre che. che te uparathI samajAya che. 4. manuSyavidyA [ kA. che. ] 2. purAtatvavidda [dabA.] va. 25, 333: vibhAga " eca " prAcIna kA. le. 1,527: yuropamAM IjipaTolejisTa manuSyavidyA (enthApajI)ne che. athavA InDolojisTa nAme oLakhAtA keTalAka 5. mAnatattvavidyA [ mA. pI.] purAtatvavida hoya che. teo bharatabhUmi athavA chaThThI pariSadu, "nA relpatti" 2: mAnava- misara dezanI prAcIna saMskRtinA avazeSa tattvavidyA (A.)nusAra zArIrika (somotic) etihAsika adhyayana mATe surakSita rAkhavAne ane Avayavika (morphological) guNo prayatna kare che. uparathI nAgare zaka ane drAviDa jAtionI Antiquated. 1. kAlAtIta [A. bI.] saMkara jAtinA che. va. 13, 127: A pAzcAtya tatva For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Antiquity 13 Application atyAre ja 'a." yAne kAlAtIta gaNAya che | Apotheosis, devapratiSThA [ go. mA.] temanI pharI bUjha thavAne vAre Ave e pA- | sA.jI.214: jyAre koI mahApuruSa gujarI cAtya tattavamatanI pharatA taDakA-chAMyaDAnI rIta jAya tyAre te devapitRlokamAM bhaLe evI jatAM azakya nathI. bhAvanA utpanna karavA tenI pratimAnI deva2. kAlagrasta, gatakAlika [dabA.]. pratiSThA (A, deification) karavAnI paddhati 3. jUnuM khakha, atijIrNa [ba. ka. remamAM hatI. khAnagI patra, tA. 30-7-25,] 2. devIkaraNa (cunIlAla puruSottama Antiquity, 1. purAtana zAstra ci.na.] | bAroTa, purAtattva 4, 419]. Appearance, 1 atatva [A.bA.] teo eka anurAgI hatA. A.dha.266:5ramAtmA jIvAtmAnA ataramAM 2. purAtatva. [ muni jinavijaya] rahelo che ema tavAdIo kahe che. paNa atre AryavidyAvyAkhyAnamALA. 1H " purA "anta' zabdano zo artha saMbhave che e viSe tasva" e eka saMskRta zabda che. sAmAnya rIte vicAra karatA nathI; tyAM advaitavAdI eTaluM ja IgrejImAM jene "enTIkavITIjha' (a). kahe che kahe che ke je vicAra karazo to jaNAze ke atre te arthamAM A zabda yojavAmAM AvyuM che. atIzabdanA artha mAM tAdAo ja AvavuM ghaTe Antithesis, 1. virodha [a. ka.] che, eka caitanya bIjA cetanyanA antaramAM zI trIjI pariSada, bhASAzailI, . 14: mekolenAM rIte rahI zake? "antara evo zabda jaDa lakhANomAM tulanA, virodha (Balance & A.) ane sAvacava padArtha paratve ja enA vAca ne suMdara zabdathI vAkayo evAM madhura lAge che ke arthamAM vAparI zakAya. caitanya paratve jyAM tenI sabaLa asara thAya che. "anta" ane "bahira zabda vaparAya che tyAM e 2. virodhasaMvidhAna [na. bho]. zabdano artha tana (Reality) ane atatva va. 20, 365: prathamanA udAharaNa-vicA- (dekhAva A.) thato ApaNe joIe chIe. ranI paraspara tulanAne anurUpa zabdayojanA, 2. dRzya, AbhAsa [ hI. 2.] a. arthAt virodhasaMvidhAna, ItyAdine baLe sa.mI. 19 satyanA svarUpane je khAsa viziSTa impassioned prose bhAvamayagadya pragaTa vAda che tene viSaya dazyathI AbhAsathI bhinna thayuM che. e dRzyAtIta tattva che, je mAtra zrata jJAnathI ja . pratiniveza, pakSavipakSasamanvaya prApta thAya che. [da. bA], Apperceptual mass--silstall Anxietyneurosis, (psycho-ana.) | saMskAra [ prA. vi. ] cintAjanya cittabhrama [bhU.go.] | Applicable, pra jya. [ go. mA. ] Apathy, audAsI, tATastha da.bA.]. sA.ja.82: e zaktine uddezI lakhelAM vAkaya Aphonia, (psycho-ana.) 41016421 A jIvanane paNa A svadharmatAne lIdhe prayojaya-dche. (bhU.go] Application, 1. AviSkAraNa [ma. na.] Aposteriori science, vyavahArAdhi ce. zA. 38 : AviSkaraNa ane samarthana gamazAca [ma. na. nyA. zA. 155]. parAmarzavyApAra bemAMthI eka rIte AraMbhAya. Apostle, mahAtmA [ ka. mA. ] . ApaNane ekAda siddhAnta ApavAmAM Ave ke.le. 1, 72: lhere ema kahevuM manAya che. ane te uparathI kei nigamana UpajAvavAnuM ke "bAra mahAtmAoe (a.s) khIstI dharma hoya, AnuM nAma siddhAntano AviSkAra karI, yuropamAM Aye, ekalo tene kADhI mukIza." tene lAgu karI navAM dRSTAMta zodhavAM kahevAya. For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Applied Architect 2. upanayana [ ma. sa.] ad, rUpatA, svarUpata: (da. bI.] ha. bA. jI. 36H nyAya (syllosism)nA A priori science, sahajapalabdhiprapaca avayava cheH (1) pratijJA ( The dhAnazAstra, I ma. na.] proposition); (2) hetu (The reason nyA. zA. 7: nyAyane sahajepalabdhipradhAna given); (3) udAharaNa ('The example or zAstra gaNavAmAM Ave che. illustration) (4) upanayana (The a.) tathA, Apriori paddhati, sAdhyasvIkAranI (5) nigamana (The consfusion). paddhati. [ na. . ] 3, viniyoga, piga, prayAga (ha. trIjI pariSad che. nA. 14: hAvI prA. ga. 5. 2 ] parIkSAmAM a. p. paddhati ( sAMsvIkAranI Applied, 1. vyAvahArika [ ma.na. juo paddhati) vAjabI nahiM gaNAya. udAharaNa-A Mathematics. 7 nATakamAM bhASA hAlanA jevI kema che? uttara2. kApAgI, [ ka. prA. ] premAnandanA vakhatamAM hevI ja bhASA hatI-kemake gu. zA. 45, 315: teo kAryo pAgI ! A nATakamAM e bhASA che tethI ja sAbIta thAya (a.) vidyAmAM paNa ghaNuM ja bAhoza che. | che, kemake e nATaka premAnandanAM che ! Applied music, viniyukta saMgIta, Aptitude, 1. AnuguNya, yogyatA [ke. [ . . ] ha, a.na. ] va. 6. 566: saMgItanAM A pariNAma 2. khAsiyata [ke. ha. a. naM.] uparathI tenA be vibhAga thai sake che eka Archeology, prAcIna vastu Pure music ( zuddha saMgIta ) ane bIjo [ A. bA. ] a. . (viniyukta saMgIta). va. 24, 429: ArkiolojI yAne prAcInaApplied science, Carolyse fastert vastuzAdha khAtAne madada ApavA mATe pacAsa [po. go. ]; lAkhanI thApaNa bAju para mUkI. 2, vyavahArazAsa [ kA. i. sa. 3, 482 ]. 2. purANuvastuzAstra [da. bA.] kI. le. 1, 126 purANavastuzAstramAM Apprehension, grahaNa [ ma. na.] mAthuM na mAratAM (ItihAsanA pustakamA) thI - ce. zA. 41: darzanathI jenuM grahaNa thAya che patya varNavI zakAya. tenuM manamAM eka kalpita citra paDe che tene Archeologist, 1. pirAtanika saMka9pa kahIye chIe. A priori, ad). 1. sahajapalabdha 2. prAcIna vastuzAstrI [A. bA. ] sahajapalabdhajanya, [ma. na. nyA. zA. va.5.197: thoDAka divasa para ApaNuM eka suvidita vidvAna rA.rA. ratirAma durgArAma A 2. svataH siddha, anubhavajanya kaI leka choDI gayA. gujarAtane eka sArA prAcInaanubhavajanaka [ hI. . ] vastuzAstrInI kheTa paDI che. sa. mI. 32: tAtparya e che ke e svataHsiddha 3. purAivanodhaka, purAvidda [ da. ghaTaka aMze vA saMketa mAnyA sivAya koI paNa bA, ] prakAranA anubhavane vA koI paNa prakAranA jJAnane Archaic, 1. prAcIna, arUDha [na. bho.]; saMbhava ja nathI, arthAt e paNa svIkAravuM joie ke e daTaka aMzo anubhava ajanya hAi ane 2. A di. bA.] nubhavajanaka che, tethI e sadA anubhavajanaka Architect, zilpazAstrI mi. sa. ] hovA chatAM anubhavAtIta vA dRSTiagocara ja pha. . 13: e samaye enI vRtti zi2hevAnA. 95zAstrI (A.) thavAnI thaI hatI. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Architrave 15 Art Architicture, sthapatya [ma.na.ce.zA. ! gu. zA. 47, 34: kALakrame ghaNAMkharAM ogohl Art] zaheromAMthI rAjapadavI kADhI nAkhavAmAM AvI 2, sthApatya [ ajJAta ] ane prathama kulInasattAka rAjyatatva sthapAyuM. 3. vAstuvidyA [ jinavijaya]. 3. amIrasattA, [ se. zAradA mahetA, AryavidyA vyAkhyAnamALA: rara: phargyusana [ bu. pra. ] sAhebe purAtanavAstuvidyA (a.) nuM jJAna prApta - 64, 348, A. (amIrasattA)nI bhAvanA eka karavAmAM ghaNI mahenata lIdhI hatI. vAra naSTa thaI ke vyakitatva khIlI nIkaLyA Architrave, (Arch) pharatI kinArI vagara raheze nahi. [ ga. vi. ] 2. 1. udAttavarga, gi. mA.] Argument, sa. caM. 4,para: rAjA ane sAmAnya prajAnI Argument in a circle,cakakama.na.] vacce sUkSma prasaMgoe kAma lAgavA ane e nyA. zA. 146: cakra, e nAmanA ubhaya pakSanI vacce madhyastha thavA dravyavAna deSane paNa AmAM ja samAsa thAya che. jyAre ane sattAvAna eka udAtta varga eTale sva. nI eka vAtanuM kAraNa eka mAnIe ane tenuM amAre jarUra che. kAraNa evI vAtane mAnIe ke je punaH prathama 2. ziSTasamUha-varga [da. bI.] vAtanuM paNa kAraNa hoya tyAre A deSa thAya che. Arris, (Arch) kera [ga. vi.] Argnmentum, Art, Argumentum ad hominum Fine art 1. sAhityakalA, mi. na.] japa [rA. vi. ]. ce. zA. 500: kalopakAraka vegane vividha pra.pra. 313: ja95mAM mAtra pratipakSanA naM. prakAranA kAryarUpe pariNAvavAmAMthI judI judI DanathI potAnA matanI sthApanA karavAmAM Ave sAhityakalAone uddabhava ane vikAsa thayelo che. ghaNIvAra pakSakAre ekabIjAnuM khaMDana che. enA sarvatra prasiddha prakAra pAMca che; sthApatya, karavAne badale ekabIjA para aMgata TIkA ke zi95, citra, saMgIta, kAvya. e pAMcane AkSepo kare che te paNa ja5 ja che. vividha prakAre varNavI zakAya. enA be vibhAga Aristocracy, 1. 1. ziSTa zAsana [ma..] karI zakAya; (1) dazyakalAe (jemake citra, zi. i. 40H zikSaNamAM paNa spArTI zi95, sthApatya; (2) cakalAo (jemake prAcIna saMpradAya ane ziSTazAsana tarapha raheluM; saMgIta ane kAvya). athavA bIjI rIte paNa ethensa dhIme dhIme navIna saMpradAya ane vibhAga karI zakAya, jemake (1) anukaraNa bahuzAsana tarapha vaLeluM. kalA eTale ke je kalAo vizvalIlAnuM anukaraNa 2. amIrazAsana, abahuzAsana kare che ane cothArtha sAdhavA upara dRSTi rAkhe [ ba. ka. ] * che (citra zilpa kAvya) ane (2) ananukaraNa yu.sTe.78: keTaleka aMze repharmezananA agraNI- kalA eTale ke je prathama varga karatAM vadhAre nA badhathI ne keTaleka aMze vicAranA potAnA svataMtra hAI kAMIka sujI zake che. (saMgIta ane niraMkuza vistArathI rAjya saMsthA vize dhIme sthApatya). dhIme evuM mata baMdhAtuM gayuM, ke zAsananAM 2 lalitakalA, [ajJAta] eka zAsana vA rAjAzAsana (Monarchy 3. rasikakalA, ( mo. pA. ] mAnakI ) abahuzAsana vA amIrazAsana (A. erisTokasI ), bahuzAsana vA prajA zAsana va. 7,196: kavitAne keTalAka rasikakalA ( Democracy DimAsI) vagere rUpamAMthI (f. a. ) gaNe che. prajA zAsana ja uttama che. Auditory Art thavyakalA [ma.na.ce. 3. kulInasattAka rAjyatatva, ki.grA.] | zA. jue Fine art ] For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Asceticism Association Imitative art anukaraNukalA [ma. na. sadara] Non-imitative art, wilgs 20kalA [ma. na. sadara ] Visual art, dazyakalA, [ ma. na. sadara ] Asceticism, 1. virAgya [na. bha.] bha.nI. 21; saMkaTa vagere prasaMgothI kaMTALIne virakita pAmIne mAtra mara ja kariye, jagatathI dUra rahIne bhajanamAM rata thaiye, te Action, kRti, jIvanamAM dharmakRtino anAdara thavAne ane aniSTa vairAgya (A). mAM pariNAma thavAne. - 2. tapasvitA [u. ke.] va.6, 223H arvAcIna pazcimanI peThe Apa| a, tapasvitA (A) ne dhikkAratA nathI. 3. saMyamavRtti (da. bA.] kA. le. 1,416: dharmamAMthI zikSaNamAMthI ane tene ja pariNAme jIvanamAMthI saMcamavRtti (A)ne hamezane mATe rajA maLI. 4. tyAgaparAyaNatA [ da. bA] Aspiration, prANuvidhAna [ke. ha.] vA. vyA. 20H A vivecana uparathI ghoSa. vidhAna prANavighAna ane nAsikayavidhAnathI uccAranI adhikAdhika sthiratA kevI siddha thAya che te samajavAmAM Avaze. Asset, pUMjI [vi. ka.] saM. pa mANasanI sthAvara jaMgama milaktanI eka dara je kiMmata thAya te tenI pUjI" agara NuM" kahevAya. AmAMthI je tarata vaTAvI zakAya evuM hoya ane hAtha upara je silaka hoya tene "hAjara dhana" (liquid assets) gaNI zakAya. liquid asset, hAjara dhana [vikAsadara]. Assigned, upacayakRta, sipacayika [ ke. ha. a. nai. ]. Assimilation, 1. sAdhayegraha [ma.na.] ce. zA.480H vaidhamyagrahamAMthI sAdhamyagraha thaI Ave che, tema AzcaryanA AnaMdajanaka AvegamAMthI jJAnAdhigamane AnaMda thaI Ave che. 2. sAdhamya parIkSA [ma. na.] ce.zA. 29: vyakti vyakitamAM rahelA sAmAnyane zodhI kADhavuM, ghaNIka vyakitane eka sAmAnyamAM lAvavI, enuM nAma sAdhamya parIkSA kahevAya. 3. ekIkaraNa priA. vi.]. Assimilation and differentiation-samanvaya kiMvA anvaye ane vyatireka [ke. ha. a. .] Associated, sahAdhyAsI [ge mA.] sa. caM. 1, 15H unhAnI zI nArane nAke re matI' e varNananA sahAdhyAsI saMskAra tenAmAM mUrti mAna thatA hatA. Association, 1.sAhacarya [ma.na.] ce. zA. 51: uSNatAnI icchAthI agni pAse javAno vyApAra thAya che, tenuM kAraNa e ja che ke ApaNA anubhavathI ApaNA manamAM e vyApAra ane uSNatAlAbha e benI vacce sAhacarca baMdhAI gayuM che. 2. saMskAra, [ go mA. juo. Impression.] 3. vaLagaNa [e. sA.] " sva. dI. ba. aMbAlAlabhAi gujarAtI zabdone pasaMda karatA eTaluM ja nahIM, paNa tevA zabdonI lakSaNAzaktine potAnA upayogamAM levAne mATe vadhAre sthitisthApaka banAvatA; jemake aMgrejI " esosIezana" zabda che, teno artha e thAya che ke amuka padArtha ke banAvanI AsapAsa vIMTaLAyelA saMskAre, agara vicAre, agara paristhiti. A samajAvavA mATe temaNe saMskRtane potAnI vahAre bolAvI nahIM, paraMtu gujarAtI zabda vaLagaNane kAmamAM lIdho, kharekhara, "vaLagaNa" zabdathI "esosIezanane artha kharekhara thaI jAya che" sAhitya, 7, 408. Association of ideas--. vicArasaM gati [ ma. sU.] a. 117: e Adi aneka dRSTAnta vicAra saMgati (Association of thoughts)thI ave ApaNane sUjhI Avaze. 2. pratibhAsanI saMgati [ke. ha. a. na. ] For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Association Attention Association by contiguity Associational, anuSaMgI [prA.vi ] sAmI vyanibaMdhana sAhacarya [ma.na.] Assumption, svecchAsvIkAra nibho.] ce.zA.213:badhAM sAhacaryomAM suvijJAta evuM va. 4,301: pro. ANaMdazaMkara kahe che:mukhya sAhacarya sAme nibaMdhana sAhacarya " "Avya" "khya" ema cakAra lakhate aDacaNa eTale samIgranA kAraNathI thayeluM sAhacarya che. Ave che e vastusthiti che. jo ke "A " Association of contiguity khyuM temAM koIne nathI AvatI." A vAkayamAM sAhacaryasaMgati [ke. ha. a. na.] vecchA svIkAra (a.) uparAMta vizeSa huM joI Association of contrast sakato nathI. virodhanibaMdhana sAhacarya [ma. na. Astasia, (psycho-ana.) usthAnabhraMza, ce. zA. 26: virodhanibaMdhana sAhacarca. 1 sthiti, sthityazakti [bhU. go.] sAdazya uparAMta eka vaidha, paisAda athavA virodhane niyama paNa sAhacaryajanaka Astragle, (or Bead) (urch.) se manAya che, enuM tAtparya ema che ke keI paNa [ ga. vi. ] anubhava potAnAthI virUddha evA anubhavAdinI Astrolabe, akSamApaka [ ba. ka.] bhAvanA pedA karI zake che. yu. sTe. 16 : " hekAyaMtra ne akSamApaka Association of similarity (a.) nI zodha thaI hatI. sAdazyarasaMgati [ ke. ha. a. na. ] Atheism, 1. anIzvaravAda [ hI. vra. Free association (Psycho-ana.) sa. mI. 168]; atatra sAhacarya [bhU. go.] 2. nirIzvaravAda [da. bI.] Law of association, 1. sAha- | Atrophy, gAtra-zeSaNa- Na-bhaga carcA-niyama [ ma. na. e. zA. 602 [ da. bA. ] 2. dha [ na de. ] Attention, 1. avadhAna [ma. na.] hiM. ta. I. pU. 246: Indriyo ane ce. zA. 580: vyApAramAtramAM te vyApAraarthanA " sparza " vaDe ' vedanA " thAya nA avyavahita phaLa upara avadhAna rAkhavuM ane te IndriyavijJAna ( Sensations ) vaDe spaSTa saMjJA (Ideas) thAya ane te 2. dhyAna [ ha. ThA. ] saMskAra (Impressions) ane teno skaMdha (L. ke. zA. ka. 1,116, bAdavine dhyAnanI 0. A. of ideas) ghaDAya, ane chevaTe vijJAna gaNanA buddhinI zaktiomAM karI nathI. (consciousness) prakaTa thAya A vivekamAM 3. samAdhi [ prA. vi. ] mAnasazAstrane pAme che, ane tenA upara yu. 1981, 41: samAdhi ke lakSa e citta vijJAnavAdI zraddhAnI ImArata che. ane eno viSaya e be vacceno saMbaMdha che. 3. sAhacayadharma (da. bA.] 4. lakSa [ ke. ha. a. .]: Obstructive Association Expectant attention, .-- pratirodhasAhacarya [ ma. na.] parvasiddha avadhAna mi. na.] ce. zA. ra46: ekAda kAvya bolavAmAM ke ce.zA.84: prathamathI ja avadhAna kavacita thaI koI rAganI cIja gAvAmAM ghaNIvAra koI Ave che, avadhAnane AkarSanAra saMskAra pUrve paNa ADA ja zabdo bhaLI jAya che tenuM kAraNa e avadhAnano anugraha saMpUrNa thaI rahe che. AvA ja che ke e kAvya athavA cIjanA zabdone avadhAnane pUrvasiddha (E -preadjusted) anekAneka anya paraMparA sAthe sAhacarca che. avadhAna kahevuM joIe. sAhacaryanA A svarUpane pratirodhasAhacarya 2. sekaMThalakSa, ulTekSaka-uprekSI-lakSa kahevAya che. [ ke. ha. a. na.] For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Augment Passive attention-udAsInalakSa, zUnyavat lakSa [ ke. huM. a. nAM. ]. Augment, abhyAsabhRta [ ke. ha. ] vA. vyA. pa-6: mUlaprakRtirUpakaDacasvara ane vikRtirUpa tAlavya tathA ecasvaramAMthI kAra srokAra anukrame udbhave che. e pratyekanA prAkaTacamAM parabhAgastha vikRtisvarUpanuM prAdhAnya che. abhyAsabhUta ( A. ) ka Dhacasvara pradhAnabhUta tAlavya ne eSTaya svaronI apekSAe guNIbhUta che. gANu abhyAsanA umeraNane lIdhe A navA vyApArane guNavidhAna nAma Apiye yei. tAlaca ne eya svaramAM eka Dacasvara ekavAra abhyasta (Augmented) thavA uparAMta bIjIvAra abhyasta thayAthI bIjI joDakuM kAra gokAranuM pragaTe che. enA AvirbhAvamAM kaDacasvaranA abhyAsarUpe pharI vadhArA thAya te kAraNathI vAgyApAra vRddhividhAna sajJAne pAtra thAya che. Augmented, abhyasta [ke. huM. vA. vyA. jue. Augment.] Aurora borealis, 1. aNuprakAza [ naM. la. gu. zA. 1876. jAnyuArInA aMkanuM sAMkaLiyuM]. Authority, 1. guruSata [ma. na.] ce. zA. 401: nirde zAktinI keLavaNImAM, svamatanuM svAtaMtrya ane gurumatanA anurAdha e be vaccenA pramANanA niyama karavo e bahu kaThina kAma che. 2. zabda [ rA. vi. ] pra. pra. 63: rAkhvajJAnanuM sAdhana eTale ke pramANabhUta mANasanuM vAkaya tene zabda kahe che. 3. zabdapramANa [ pAntha. ] va. 1, 135: zabdapramANa (A.) AMtara preraNA ( Intuition ) ane upayogIpaNuM (Utility) e traNamAMthI ekanA dheAraNe dareka arthapUrNa nItizAsranI paddhatie racAyalI hAya che. 18 4. zAsrapramANa [ ma. huM. ] sa. ma. 3: zAstrapramANanA aparimita bhayathI nakhAi svataMtra buddhi vAparavAne ane Autocracy rUDhinA anta anurodha vinA ApaNA jIvanakrama ghaDavAne ApaNane haka che. 5. pramANa, rAkhtaprAmANya [da. khA.] Authority complex, (Psycho ana., aMkuzagraMntha [bhU. geA.] Autobiography, [ na. la. ] 1. svajIvana na. zra. 1,261: lakhANamAM AvelI hakIkatAnA lagabhaga badhA AdhAra kavie peAte ja " mArI hakIkata '" e nAme svajIvana (A. 1.) lakhIne chapAvI khAnagI rAkhI mUkayuM hatuM te upara rAkhavAmAM Avyo che. 3. Atmacaritra [ajJAta]. 3. AtmakathA [ mA. ka. ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A. ka. 1, 1: cAra athavA pAMca varSa pUrve nikaTanA sAthInA AgrahathI me AtmakathA lakhavAne vicAra karyA hatA. Autocracy,i.adhirAja [bandhusamAja va. 6, 185: gevardhanarAmanuM dRSTibindu game te hoya paNa vhemanA lekhanuM pariNAma Benevolent Autocraey--upakAraka adhirAjasva che, pratinidhitva nathI. 2. 1. ApakhatyAra, rI [na. la.] IM. I. 248: rAntanA ApaakhatyAra rAkavA jatAM A te| ApaNe kevaLa ApakhudIbharelA lazkaranA ja hAthamAM phasAi paDayA. enA karatAM tA cArlsa jevAnI ApaakhatyArI paNa sArI ema ghaNAne lAgavA mAMDyuM. 2. johukamI, ahaM sattAvAda [6. ekacakasattAdhArI, khA. ] Autocrat, [ nhA. ] 1. For Private and Personal Use Only ci. 6. 4: mahArAja sayAjIrAva gAyakavADanA jIvananeA nikaTathI abhyAsa karanAra santa nihAlasiMha mahArAjane vaDodarAnA A. ekacakrasattAdhArI ane Dietutor--sarvasattAdhIza kahe che. ra. sulatAna ahusattAvAdI [ 6. . ] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Auto-erotism Back-ground Auto-erotism, (psycho-una.) 24-1 pachI e vicArane bhinna bhinna dRSTiothI joI deha-kAmuktA-AkarSaNa [ bhU. go.] ene lokazAsana ( Democracy ) kaho ke Automatic1. 1. Atmavego [hi. ThA. prajAkIya zAsana" (National governke. zA. ka. 1]; ment) kaho ke "AtmazAsana (A)" kaho. 2. svayaMcAlaka [na. bho.] 3. svayaMzAsana [ da. bA. ]. ma. mu. 1,231; pApathI ativRpti, kaMTA- | Auto-suggestion, (psycho-ana.) ane pachI sAyadarzana thaI pazcAttApAdika | svayaMsUcana (bhU. ge.] dvArA vizuddhi ane puSyamAM saMcAra A krama | Axiom, 1. pratyakSa pramANa [ ma. na. IzvaranI ejanAmAM svata:siddha hoIne e ce. zA. ] yojanA Dha. (svayaMcAlaka) bane che. 3, svata:pravRttimAna [mA. pI.] 2. svIkRta pakSa mi. na.] va. 17,102: bApacaMga savAze svata:pravR su. ga. 417H ame eTaluM ja sUcavavA ttimAna va. heya che. IcchIe chIe ke vizvaracanA ane sukha te be 4. AtmaniyAmaka [ ki. gha. ] bAbatane amuka siddhAnta mAnyA vinA bIjI ke. pA. 246H jema yaMtra vadhAre Atma kazI bAbata vicAra ApI zakAto nathI, ne niyAmaka (a.) tema yaMtrakalAnI draSTie e tethI ja amAre vAta karatI vakhate keTalAka vadhAre vikasita. siddhAnto svIkRta pakSa (a.) tarIke AgaLa 2. pravAha-svabhAva-prApta di. bA.. karavA paDe che. Automatism, svayaMcaryA, svayaMcAra 3. svatasiddha satya [A. bA] [ke. ha.]. va. 2, 365: je badhAM zAstra amuka svata:Autonomy, 1. svarAjya [ u. ke. | siddha (a. s.) yA jene siddhavat mAnavAnI jarUra paDe che tevAM ( postulates) satya sa. 20,494: dRDha ane vegabharI halacAla karIne "a." (svarAjya) meLavavAno ApaNA pUrvaka cAle che ema mAnatA ho te nIti zAstranuM A eka siddhavata mAnI lIdheluM satya dezane nizcaya vadhatuM jora pakaDate jAya che. che ema samajajo. 2. AtmazAsana [ caM. na.]. va. 17,119: pratyeka prajA potAnA hitane 4. maMtra ha. prA. ga. pra. 2.] nirNaya pote ja karavAno haka dharAve che e 5. svayaMsiddha vastu, spaSTarUpa vicAra lokazAsananI kalpanAne AtmA che, tche. ] Background, 9. 4*911 ma. mu.1,232: e ja kAvyamAM ArambhanA vIja lokanuM pu jana vacamAM karyuM che, henuM svarUpa paNa A prakAranI bhAvachAyAnuM dRSTAnta bane che. "je pApa ! tu tujane rahyuM adrahAse" ema kavi athavA koi adazya vANI vidhavAne cetave che, ane tarata e saMvAda uparathI ane vidhavAnI uparathI daSTi khazeDI, | AsapAsanI sRSTinI sthiti upara dhyAna khe cIne kavi varNave che: taNe svare tamatama tamarAM asaMkhya, UDA vane ghughavatAM ghuvaDo azaka, ne dare virala karkazanAda gAya, ne kUphavATa karI ghora samIra vAya." te jema mukhya citranA Alambana tarIke pazcAdabhUmi tarIke kAma kare che, tema ja pA For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Balanced Barometer panA aTTahAsanuM Indriyagamya rUpa ja kharuM ! ThekANe sArA che, paNa keTaleka ThekANe . (anakaravAnuM kArya sAre che. laMkRta) che. " 2. pazcAdubhU bi. ka] Bald-style, phesabukazelI, kerIzelI, da. nivedana 7: nAyaka nAyikAnuM eka ja beDuM alaMkRti, nIrasarelI [da bA. ] mukhyatve citare, pazcAdbhUmAM AjubAjue | Ballad, 1. lAvaNI [2. ma.] ane taLe upara bIjA pAtro hoya che vaLI pahelI pariSada, 8: gujarAta varnAkayulara sAme mAMe agara daSTinA kaI eka khUNAthI serAiTIne peTana thatI vakhate lorDa ree lokaThIka citaryo hoya, paNa AkhuM citra eka hoya, priya lAvaNIo (popular-ballads) ne ekayaguNAvita hoya, ane tenA madhyamAM, saMgraha karavAnI sucanA karelI tene paNa A ja prakAzakendramAM, siMhAsane eka nAcaka nAyikA hetu hato. vA eka ja yugala hoya te navala. 2. cAraNakAvya [6. bA.] 3. dharatI. di. bA. kA. le. 1,505: lokavArtA jema itihAsa, Balanced 1. samatulita (u. ke.] purANa, ane navalakathA ityAdi abhijAta va. 6. 229: jIvananAM lakSya vividha chatAM | sAhityano ugama che tema lokagIta, khaMDasamatulita ( . ) ane a nyasaMglaSTa kAvya ane mahAkAvya, vaNAkAvya ane ( harmonions), dRDhavrata, saMcamI...AvuM cAraNakAvya, nATaka ane capU dareka rasAtmaka kAMika vadhanabhAInA aMtarAtmAnuM citra nI katinuM mULa che. kaLe che. 2. pramANayukta, samabhAva, saMya 3. kathAgIta [.. pha.] sAtama pariSada. 29: ApaNA sAhityamAM mayukata, nyAyamaMbhIra [da. bA] e sarvamAMthI suMdara kathAgIta-baleDa-thai zake Balance Balance of power, 1. maLatulA ema che. [ na. la. ] che. lekagIta. [mI julAla raNachoDadAsa i. i. 328: baLatulA (B. P.) no siddhAnta majamuMdAra.] A same to viliyamanA ja samajavAmAM hatA. stavanamaMjarI, paricaya, 10: lokagIta A siddhAntanuM lakSya e hatuM ke jUdAM judAM rAja (3.) ne maLatI racanA AmAM che. saMdhiomAM e pramANe goThavAi rahe ke temanI 5. gItakathA [jha, kA.]. zaktionuM sAmasAmuM samatolana thatAM kaI 2. rA. 7, 7; B. eTale gItakathA a tale ekanI tathI bIjane dahezata rahe nahi. telling itself in verse: il 12 n a 2. balasAkhya ni. bha]. varNavatI kai lokakathA. navo-balatulAmAM rAmalatAne artha, je ! 6. rasa [rA. vi.] balance of power Hi vaatama! te, nathI Avato. tulA--e artha mAM balance pra. 1983: Azvina, papa: sAhityanuM zabda ahiM nathI; equi-balance kahevAnuM tema ja kRtya ane saMgItanuM mULa bIja che. tAtparya che, mATe-balasAmya zabda huM sUcavuM chuM. eTale rAsa che ema pazcimanA zodhakoe 3. pakSasAgya di. bI.] nakkI karyuM. Balance of trade; 21112&tud Baluster (Anch.)garAda (subaIrana-pradAya) gu. vi. vi. 113.] [ ga vi. ] Bald, 1. alaMkRta [ba. ka.] Barometer, 1. vAyumApaka yaMtra [na. kAM. mA. 319: kavitA saMbaMdhI tamArI TIkA lI. na. ka. 143.] kharI hatI. expressions (zabda) be cAra 2. vAyumApadarzaka yaMtra [na. lA.] For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Basement Floor Belles-lettres hato. rAi sa. na. ga. 408: TorIselA bAramITara- 1 Begging the quetiosn, AtmAvAyumApadazaka yaMtra-banAvanAre e nAmAMkti zraya [rA. vi.] pra. pra. ra3: AtmAzrayamAM sAdhyane pakSano 3. pAradayaMtra ni. la.] ja Azraya ApavAmAM Ave che. jemake " A ni. graM. 1, 413; AjakAla je AkhA | - mANasa lucco che kAraNa ke te harAmakhora che bharatakhaMDamAM sarva ThekANe jhamAnAnI jhoka dharma- AmAM lucce ane harAmakhera eka ja arthanA saMrakSaNa tarapha dekhAya che tenI asara paNa zabda che. arthAta AnAM sAdhana ja nathI. gujarAta khAte pahelavahelI nAjuka pAradayaMtranI Behaviour, (pyschology ) en (B) peThe narmadAzaMkaranA ja aMtaHkaraNa upara [ prA. vi.]. thaI. 4 bhejamApaka yaMtra [gu. vi. vi.85.] | Belles-lettres, 1. mohana jAtinuM pa, vAtasthitimApaka [ da. bI.] pustaka, mohana graMthinuM pustaka 'ni.la.] Basement Floor-( Arch. ) na. graM, 2 (1) 75: yojanA karavAmAM be bAMyaruM [ ga. vi.] vAta upara lakSa ApavuM paDe che-vastu ane Bathos, 1. adhaHpAta [na. bho.]. saMkaLanA, vastu e graMthano sUkSma deha che. je nAnI TuMkI vAta, je rasa, je bedhane mATe e ma. mu. 1, 149 "bharyA Anae anupama graMtha banavAnuM che tenuM nAma vastu. zakuMtalA sukha rahe jahi jaDyAM' ema zikhariNInuM nATakanI vastu zakuMtalA AkhyAna ane saMpUrNa gambhIra rasika Andolana pUruM thatAM ekadama lAlitya. vipralaMbha zRMgAra ane sRSTisaMdarya tyAM jaI rajata vAlumAM virAmI" e kevala e uttararAmacaritanI prAdhAnya vastu che, ane gadyaracanAmAM kAvyakalA lathaDI nIce paDe che tethI rAmakathA e vastunuM pAtra che. mehana jAtinAM aMgrejImAM jene . (adha:pAta) kahe che hevuM pustakanuM dRSTAMta ApyuM mATe ema nahi samapariNAma thAya che. javuM ke e vargamAM ja vastu ane saMkalanA hoya 2. vyAghamUSaka-paddhati---nyAya, 1. A paribhASA sauthI pahelI koNa che ? avarehapaddhati, avarehAlaMkAradAbA.] 1869 nA jAnyuArInA buddhivardhakagraMthamAM khAnagI kAgaLa, tA. 21-10-27: paNa kAI lekhake-kadAca manaHsukharAma sUryarAme "RSie lADakA uMdarane krame krame bilADI -Ama lakhyuM cheH "jagatamAM Aja sudhI lakhAkutara, vAgha banAvyuM. paNa e te RSine ja calAM sarva lakhANane saMgraha karI tenA varga khAvA taiyAra thayo. tyAre RSie ene pharI karIe te traNa varga thAya-zodhana, bedhana ane mUSaka banAvyo. muSaka caDhate caDhatA vyAvra mohana."navalarAmanuM zravaNAkhyAnanuM avalokana, banyA pachI utarIne vyAghane mUSaka bane te jemAMthI kezamAMnuM avataraNa ApeluM che te, uparathI vyAdhramUSaka nyAya gaNAya che" kayAM ane kayAre prakaTa thayeluM te nakkI thaI zakatuM Beau-ideal, manorathapriyatama pratimA nathI. gujarAta zALApatramAM to te nathI ja. mi. sU] e patramAM navalarAme zravaNAkhyAna vize I.sa. ge. e. uddaghATana, 4: manoratha priyatama 1870 mAM lakheluM kharuM, paNa te lekha AnAthI (15. I.) pratimAo je purANa-itihAsAdio- jude che.te TUMka ane saMpUrNa che A kaMIka lAMbo mAM jaTita grathita che, teo uparathI potAnA paNa apUrNa che. vardhanarAma navalajIvanamAM cAritrane-vicAra-uccAra-AcAro--AkAra (pR. 25) A lekha vize DI noMdha kare che karavA pRve A dezamAM prayatna thatA. (a, pR. tyAM " 1869-1970 mAM " lakhAyela ema 10pa paNa juo.) jaNAve che, paNa ekkasa mAsa jANyA vinA Bed joints (Arch.) thara [ga. vi.] | upalA praznanuM nirAkaraNa thai zakatuM nathI. For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Belles-lettres che, paNa temAM e sa MpUrNa sthitimAM hAvAne lIdhe jhaTa oLakhAi Ave che. bAkI saghaLAmAM pachI te meAhana, bAdhana ke zeAdhana varganAM hA- yojanA tathA kRti hovI joie. (2) 156: nATaka, kAvya, vagere mAhana graMthinAM pustakAnI tulanA karavAmAM traNa vAtane! vicAra rahelA che; --vastusaMkaLanA, pAtrabheda, ane rasa. 2. sarpahatya [ba. ka.] 1. 1, 198: ' vAdnamaMca zabdane keTalAka lekhakA sAhityanA ja a`mA vApare che, paNa kAvya ane kAvya jevI rasAla kArAdi vANI ane kalApradhAna ziSTakRtione mATe ja sAhitya rAkhyuM vAparavAnuM rAkhI, bhASAmAMnA tamAma graMthasamU hune mATe 'vAya' zabdanA prayoga karavA vadhAre cAgya jaNAya che, 3. nirapekSa--kevaLa-sAhitya [aa. mA.] pahelI pariSa,va.4,203: dharmAM viSaya, rasaviSaya, saMsArasudhArAneA viSaya, ityAdi sarva viSayAnI carcA sAkSaravargamAM samudramanthana jevuM manthana pAme che. ane devadAnA jevA hRdayabheda utpanna kare che. A aelA viSayA eka rIte sAhityanA viSayA che ne bIjI rIte nathI. rAjakIya sAhitya, dharmaviSaya sAhitya, ItyAdi nAme joie te viSaya mAtra sAhityagamya che. AvA bAhya viSayeAnI apekSA rAkhanAra sAhityane bAda karI tenA zIvAyanA sAhityane ja sAhitya kahIye te! ukta viSA sAhitya nathI. Amane sAhitya kahevuM ke na kahevuM e carcAmAM na paDatAM AvA bAhya viSayAnI apekSA rAkhanAra sAhityane ApaNe sApekSa sAhitya kahIzuM | ane te vinAnA zuddha kevaLa sAhityane nirapekSa sAhitya kahIzuM. A sabhAnAM kAryanI cAdI zvetAM zAstrasAhitya ane kAvyAdika kevaLa sAhitya evA be bheda svIkAratAM ghaNI anukULatA thaze. ATalA cAra zabdonI paribhASA zu ja cheema huM kaheteA nathI. mAtra mane A prasage te sphurI Ave che ane e tamArAthI samanvaya evA zabdo che ema gaNIne anukU. LatAnA vicAra karI e zabdo huM vAparuM chuM, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Bimetallism ATalA mhAro Azaya dhyAnamAM rAkhaze tene mhArI sAthe tAlabaMganI vAsanA nahI thAya. 4. zuddhasAhitya [na. bhA.] pAMcamA pariSa6,1.14,290HsAhityanA vibhAgA aMgrejI ityAdimAM karIzuM te tattvajJAna, itihAsa, vijJAna, nIti, tattvazAstra, ityAdi aneka vibhAgamAM sakhyAnya pustakA jaDaze, aneka vijJAne te te viSayanA khAsa abhyAsakA banI kanyamAM pravRtta thayelA taiizuM; zuddha sAhityamAM kavitA, vArtA, nATaka, khAlasAhitya, leAkagIta, ityAdi, ItyAdi,aneka zAkhAomAM te ja pramANe samRddha avasthA najare paDaze. 5. lalita vADmaya [vi. ka.] ka. 1982, khAsa sAhitya aka, 7: 'sAhityanAM je guNa lakSaNA samajAvavAnA pracAsa upara karyAM che te lalita vADmayamAM ja Apane jaDe chaeN, kAI paNa zAstra ke kathanamAMpAMDityanA ke bAdhananA vAGamayamAM-nathI jaDatAM. Bias, pakSapAta [ma. na.] ce. zA. 365: jIe Prejudice. Bibliography, 1. sadarbhagrantha [na.de] hi". ta. i. pU. prastAvanA, 18: uttarA nI avadhie saMdarbhagrantha ( B.) te te prakaraNeAne lagate ApavAmAM Avaze; jethI adhika abhyAsakane svataMtra adhyayananAM dvAra ughADAM thaze. 2. graMthasUcI [vi. 3] yu. 1981, 459: jijJAsue alakhata A upalekhamALAne cheDe apAyalI graMthasUcI yAgamAM laine e ane khIta rasabhara muddAo vIze vadhu jANI leze. 3. tadmathasUci [da. bA.] Bimetallism, dhAtuvAda, dvidhAtumata [ ma. 2. ] a. a: dvidhAtumata samAya tyAra pahelAM nANAMnI kharI kalpanA hAvI oie, nANu e dravyanuM kAraNa hAvAne badale pariNAma hoya te dridhAtuvAda samajI zakAya tema nathI. nANuM e mAla hoya ane tenuM mUlya utpAdanazramathI nirNIta thatuM hAya tA dvidhAnuvAda tu che paNa nANuM jo jarUranuM vAhaka DrAya tA te ekadama siddha thai jAya che. For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Binocular movement Book-illustration Bimetallist-dvidhAtuvAdI [ma. 2.] | racanA nahIM, paNa ageya athavA to atisvA a. a. puSkaLa nANAne mahattva ApavAthI tatya-viziSTa chandaracanA evo hovo joIe didhAtuvAdIo moTI bhUla kare che. e spaSTa che. Binocular movement, netranI 5. akhaMDa padya (a. pha.] saMbhUya-joDiyAgati [ke. ha. a. naM. ] sAtamI pariSa6, 32H aMgrejI "bleka vasa" Biogenesis, jIvAtavavAda [prA. vi.] eTale akhaMDa padya jevuM gujarAtI padyaracajuo Abiogenesis. nAmAM paNa lAvavA ghaNuM kavioe ane rasiBird's-eyeview,1khecaradaSTi ni, la] koe judI judI rIte prayatna kIdho che. na. caM. 2, 227: have A pratyeka bhAgamAM Board-drawing, (Arch.) panel zuM che te ApaNe uparauparathI kAMI khecara [ga. vi.] daSTie joI laIe. Bodily development or bodily 2. vihaMgadaSTi nihA. da.] resonance, (psychology ) visantotsavamAM bhASaNa, 1982, 26: Adhe aMgavikAra, anubhAva [ke ha.ane.] nahIM muMbaIthI mAMDI gujarAta upara ja vihaga- | Bolshevism, 1. majArazAhI [da.bI.] dRSTi nAMkhI vaLiye. kA. le. 1, 4ra6H je lazkara majUre sAme 3. vihaMgAvalokana [da. bA] laDavAnI nA pADIne majUre sAthe maLI jAya Bisexual, (psycho-ana. ) 9. - te dezamAM majUrazAhI athavA bazevijhama jAtIya (bhU. go.] dAkhala thAya. 2 kikAmaka bhU. ge.]. 2. 1. raMkavAda [da.bA.] Blank verse, 1. prAsarahita vRtta kA. le. 1, 281: sAmrAjyavAda pachI raMka vAda (bovijhama) AvI paho.dharma kaheto, racanA [2. ma.] ka. sA. 3rapa: ghaNAM upavA ane lAMbA jyAM sudhI eka bhAine peTapUrato roTalo maLato vAkayone uccaya na hoya tyAM paNa vIrarasanI na hoya tyAM sudhI ApaNAthI roTalI ke purI ane Epic kavitAmAM prAsAhita vRttaracanA kema khavAya ? paNa raMkavAde dalIla zarU karI che ke jyAM sudhI mane Akho roTalo khAvAne na (B. V.) vizeSa anukRta thAya che. maLe tyAM sudhI bIjAne huM zAnI keTalI ke purI 2. niranuprAsa kavitA khAvA dauM? sa.3, 10: te uparAMta teonuM evuM paNa kahevuM che ke niranuprAsa (B.) kavitA rasa ANavAne ! 2. dhanamatsara [ da. bAna] mATe sArI che. Bonafide, ad) 1. kharekharUM [ gu. zA. 3. prAsamukta padya [mana. hari.] 47, 26:]. va. 16, 112: AvA caraNAMga aMgrejI- adv. 1. pratijJApUrvaka mAM ghaNuM che paNa prAsamukta padyamAM vize trIjI pariSa6, 185: mokalelo nibaMdha karI traNa AvatA hovAthI ApaNe teno vicAra pratijJApUrvaka (1) pitAno ja racele che evuM karIzuM eTale ke AyaMba ( iamb ), TakI khAtrIpatra (declaration) mokalavuM joIe. (trochee) ane enApIsTa (anapeast). | Boudir, (Arch.) jeDa [ga. vi.] AyaMbamAM be zadAMga (syllable) eTale | Bookillustration, pothIcitra [ga. pahelo vadhu ane bIje guru.... vi. ] 4. zuddha (ageya) padya [ba, ka.] pra. 1, ra67H emanI sauthI pahelI umeda bha. 19H "bleka varsa ane ApaNo khare te moTAM tela cinI manaHkalpita kRtio paryAya achAndasa racanA nahIM, aprAsa chandu- loka samakSa dharIne lekaci keLavavAnI hatI. For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Boss Cabinet paNa gujarAta tevAM citronI kadara karavA taiyAra | Broach, (Anch.) zikhara [ga. vi.] nahi jaNAvAthI temaNe nAnAM nAnAM citro- | Buffoonery 1. ThaThThAbAjI [2. ma.] piothIcitro-"bUka IlasTezansa"--karavAnuM zarU hA. saM. 19: halakI ThaThThAbAjI (.) thI paNa hAsyarasa jAmate nathI. Boss, (Arc.) DraTa [ga. vi.] 2. vidUSakavRtta [da. bA. Bounty, anugraha mi. pu. gAMdhI] | Bureau, 1. maMDaLa [A. bI.] hindanA karanuM Adhunika arthazAstra, 2. daphatarI Tebala, khAtuM. daphatara 138: anugraha (bAunTijha Ara sabasiDIjha) di. bA.] , ApavAthI udyogone uttejana maLavAno saMbhava che. Bureaucracy,vibhAga zAsana [2.vA.] Bowler, daDAbAja [ba. ka.] sa. 22, 203: dareka vibhAga spaSTa rIte u. bu. 37: kolejanI krikeTa camUno tema pArasI jimakhAnAnI uttama camana daDAbAja nAMkhe paDI jAya che ane caDhatA utarI darajajAnA vibhAgovALe vahIvaTa thAya che tyAre tene vibhA(bolara). gazAsana (b.) kahe che. Box gutter, ( Arch. ) Labatt [ga. vi.] 2. adhikArI maMDaLa ci. na.] sa. 26, 209: jeo hindanI sthiti Boyscout, bAlasainika [u. ke.] barAbara samaje che teo aMgreja adhikArIva. 15, 195: zALAomAM ja bAlasainika maMDaLa-byurokasI-svacchedathI, niraMkuzatAthI, (B. s. s.) tarIkenI tAlIma ApI amuka vacce be traNa varSa lazkarI jIvanane khyAla ApakhudIthI, bIna-javAbadArIthI vate che tethI ApavAnI sagavaDa karavI joie. navAI pAmatA nathI. Brassage, TaMkaNumUlya [vike.saM5.] 3. adhikArItaMtra-nokarazAhI[caMna] Breadlabour, utpAdakazrama [ki. gha.] | sa, 27, 124: hindanuM briTIza rAjya e maryAdita rAjyataMtrano paNa viziSTa prayoga ke.pA. 1959mArI taka zakti game teTalI jhINI hAI adhikArItaMtra-nokarazAhI-kahevAya che. hoya, paNa mane je zrImaMtAImAM ja atizaya zraddhA hoya to mArAthI TolsToyanuM utpAdaka | Bust, 1. adhamUrti si. jha.] prama (b. 1.)thI ja jIvavAnuM zAstra nahi svI sa. 27, 683: eka pAsanA saMgrahamAM kArI zakAya. jayuliyisa sIjharanI bhavyamUrti ane bIjA Brick-nogged, (Arch.) avADhapATa- rAjavaMzIonI adhamUrti e-B. s- che. lIvALI [ga. vi.] 2. aNacitra, aruNamUti (da.bhA.) Cabinet, 1. ceka huM di. bA ] 2. 1. ziSTAdhikArI maMDaLa gi. mA.) | sa. caM. 1, 293: buddhidhane navA "kebine" nI (ziSTAdhikArImaMDalanI) sa ghaTanA karavAno AraMbha karyo. 2. pradhAnamaMDala [ba. ka.] yu. 1980, 34; game tevA virodhamAM ya ' te rASTrasaMgha (state), tenA amaladAre ane kAyadAo ane kAyadA bAMdhanAra pratinidhimaMDaLa (representetive assembly) ane pradhAnamaMDaLa () dvArA, madhyasthapaNuM kare che, cukAdA Ape che, ane te beya kane paLAve che. 3. maMtrImaMDaLa, masalatamaMDaLa, aMtaraMgasabhA di. bA. ] For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cadence Cartoon Cadence, 1. svarAvareha [2. ma.] rastI gRhasukha ke Arthika zreyanI darakAra karyA ka. sA. ra83: miTananA je svarAvareha vagara teonI pAsethI gulAma jevuM kAma le che (e. s) ne e lakhanAra atimanohara (ex tyAM pariNAme e dhanika vargane ja khamavuM paDe che. quisite) kahe che te zuM kai paNa niyAnI 2. mUDIvAna [ba. ka.] canA vagara AvyAM che, te zuM chaMdavinA kadi su. 1982, kArtika 101: udyogomAM jyAre jovAmAM AvyA che ? ne tyAre haDatALa pADavI ane mUDIvAnone 2. raNakAra di. bhA.) herAna herAna karI nAkhavA evI evI temanI Calender, as university Calender ! yuddhanIti che. vijJApaka [gu. vi. vi.. Cardinal, mULabhUta, svAbhAvika Cannibal, 1. kuvvAda [da. bA.. AdhArabhUta (as Cardinal virtues) Cannibalism, mAnavAhAra [ba.ka.] | di. bA.] yu. 1980, upa: mAnavahAra ( c. ) ane | caricature, 1. atikathA, aticitra, AvA saMskAra baMdha paDyA, te pachI paNa atirekhAvaNana, heMgaseMga [2. ma.] naralanI kiyA dharmakriyA lekhe ke vAmamArga ane alaukika zakti meLavavA mATe maMtrajaMtranI hA. ma. 86: A upaprakArane IMgrejImAM c. guptakriyA tarIke saikAo sudhI cAlI che. kahe che. ApaNI bhASAmAM tene mATe yathArtha zabda ja kaThaNa che. kadAca "atikathA', Capital, (Arch.) zarU [ga. vi.] aticitra", "atirekha varNana" ke e koI Capitalism, 1. mUDIvAda nhA. da.] zabda khAsa lakSaNuM karIne kejI zakAya. 8 DhoMgau. jha. 13: pariNAme dhArmika baLavA pachI sega' zabda AvI navI lakSaNAthI vAparo vahI hatI tema, mUDIvAda ( C. ),udyogapUna e vadhAre ghaTatuM lAge che, ane, emAM zabdArtha (Industrialism), dhanavaja (Plutocra- nathI. vyAkaraNano anAdara thato hoya to bIjo cy), ane khetavAdIo (Physiocrats) e koI sUcaka zabda nakkI karavo joIe ke saMdhamAlikIvAdIo ( Kommunists ), jethI arthano prakAza sAra thAya. dhanasamAnatAvAdIe (Sociolists), chellA 2. upahAsavikRti, bhupahAsaba. ka. be vAdanA saMmizraNarUpa saMghamAlikI-dhana li. 118: varNanamAM atizayokti che tenI samAnatAvAdIo (Soviets) emanI vacce nA nahIM, paNa te upahAsane AbAda piSe che, dhanavahecaNIne kAja mahAyuddho maDANAM, yurepamAM vAraMvAra zeNitasaritAo vahI rahI, ane navajuvAnI tathA vAkaya vaccenA sthAyI ne hajI ye vahe che. virodhanuM nirUpaNa, keTalIkavAra te, AvA u52. dhAnakataMtra (sau. sonI mahetA). savikRta (upahAsa mATe vikRta- C =upahAsagu. 1880, 24: sAmAnya manuSya vartana ! vikRti, vyapahAsaWiI zake.AvAM mAna samayamAM adhogatimAM ane gulAmagIrIma mahisaka nirdoSa heya, teja mAdaka gaNavA ja che. ane AvI sthitinuM muLa kAraNuM dhanikataMtra ( (C. ) ne nAme oLakhAtI, zAMcaT.ma. rAkSasI saMsthA, jeNe mANasanuM sarva uMcuM . 2, 1, 222: nATakamAM hAsyarasa che khamIra cusI lai tene jaMgalI pazu je karI ja nahIM. kavi, vakIla, DokaTaranAM ThaThThAcitro mukayo che, te ja che. (c. s.) paNa saphaLa nathI. 3. vaizyaupa da. bI.] 4. vakRticitra [da. bI.] Capitalist, dhanAdhipa [A. bI.] va, 12, 398: jyAM dhanAdhipa (u. 3 - Cartoon 1. ThaThThAcitra [gu ? nATaya, kArakhAnAnA mAliko) majUranI ta6- 2. ramUjIcitra [ga. la.] che.-Dara = :* For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Casting vote 26 su. 1982, Azvina, 19: paMca'mAM eka ramUjI citra (C.) ne bhAga thaI eNe kIrti meLavI. 3. varUpa bi [6. A.] Casting vote, 1. jyAdAmata [gU.vi.] 1983nI niyAmaka sabhAnI pahelI eTakanA ahevAla, karaH 11 mA sthAna mATe zrI bAburAva ga. DhAkAra ane zrI pa. la. majamuddAra ane zrI ka. 2. desAIne sarakhA mata maLatA hAvAthI zrI pramukhe peAtAnA jayAdAmata DhAkArane ApyA hatA. ra. bhedaka mata, tATasthyanAzaka mata [da. khA.] Casuistry, 1, dhaniNa ya [da. khA.] dha vicikitsA, 2. mithyAvAda [. ma] hA. ma, 86: rAmana kaeNtheAlika pathamAM jesyuiTa maDaLe asadAcAranA bacAva karanArA mithyAvAda (e.) bahu phelAvyAthI ane te upara leAkeAnI zraddhA beThelI hAvAthI pAkale preAvi nthilaleTasa' lakhI e mithyAvAdanA kalpita namunA racI kaTAkSakathananI paddhatie e vAdane upahAsa karyA hatA. Catastrophe, 1. 1. nivahuNa ba.ka.] kAM. ma. 327: jue Anachronism. 2. 1. utpAta, maheAtpAta [na.bho.] 2. mahuta saMkaTa, sarvanAza [6.khA.] Categorematic, niranvaya [ma. na] nue Syncategorenatic. Categorical proposition, 1. niranvaya nirdeza [ma. na. nyA. zA. 51] 2. nirapekSavAkaya [rA. vi.] pra. pra. 96: nirapekSa vAkayeAmAM je harkIkata nirdeza karI che tene anta karAAnI apekSA nathI, e hakIkata peAtAnI meLe ja ema che, paNa sApekSa vAkayAnI hakIkata ema hAvI ke na hAvI ne bIjI koi hakIkatanI apekSA che. 3. zuddhavidhAna [6. bA. Category, 1. padArtha [ma. na] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Causation nyA. zA. 36: jema ApaNA nyAyazAstranA AraMbha padA gaNanAthI thAya che, tema zrIka nyAyapaddhatimAM paNa amuka padArtha ( jene keTegarI kahetA ) nI gaNanAthI erisTATale AraMbha karelA che. 2. nAmarUpa [a. ke.] 1. 10, 141: vedAnta sAthe sarakhAvatAM ahIM ema mAlUma paDaro ke jema vedAntamAM jagane avidyA athavA mAyAnuM AvaraNa che tema A tattvajJAnamAM nAmarUpAnuM (c. s) AvaraNa darzAvavAmAM AvyuM che. Cathedral, mahAmandira [ma. 2.] bri hiM. vi. 1, 146: teramI sadImAM banAveluM e bhavya kethIDrala athavA mahAmadira tenA prakhyAta minArA sahita lagabhaga pUrepUruM nAza pAmyuM. Catholic, sadezIya [ca. na. sa. 31, 579 ] Catholicity, sarvagrAhIpaNuM [ma. na.] ce. zA. 499H sarva pAsathI vicAra karI tetAM sarvAMnA dheAraNarUpe mAnI zakAya tevI svataMtra bhAvamaya rasikatAmAM sAdA sAdhAraNa (jevA ke bhavya prakAza, bhabhakatA raMga ityAdi) AnandanuM, vadhAre buddhigamya ane jhINA ( jevA ke rAga-tAla, yAgya chAyA, ityAdri) Anande sAthe ceAgya mizraNa hAvuM joie. khIjI rIte kahIe te| evA dheAraNamAM amuka maryAdA sAthe sarvAMgrAhIpaNuM ane jhINavaTa--sa MskAra-sAthe cAcyAyAca gRhavAnI zakti, e sanuM mizraNa hAvuM oie. Causation, kAryakAraNabhAva, kAraNatA [ma. na.] For Private and Personal Use Only nyA. zA. 138: vyavahAra ane anubhavathI ja mANasane amuka vicAra! prApta thAya che ane amuka pratijJA amuka a jaNAve evA e atha vaccenA sabaMdha kalpavAnI je kArya kAraNanI bhAvanA te paNa anubhavathI ja utpanna thAya che. kA kAraNa athavA kAraNatAne je niyama che te paNa anubhava vinA utpanna thate nathI; ane kAraNatA upara ja svata:sidhdha lAgatAM evAM satyAne paNa AdhAra che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cement mortar 27 Certificate Cement mortar, (Arch.) caNatarane 4. kedrApagAmI [hA. da.] masAle [ga. vi.] uSA, 137; brahmAMDamAM be vidhanAM mahAbaLo Censor, 1. chApakhAnAnA nirIkSaka che. kendragAmI ane kendrAparAmI. ni. la.] 5. kendrAtidUrasArI [a. ka.] IM. I. 336: A vakhate IglAMDamAM evo va. 25, 384: prayatnone kendrAtidUrasArI dhAre hato ke koI kAMI paNa pustaka banAve karavA eTale niSphaLatAne AvAhana karavA teNe eka sarakArI amaladAra jene chApakhAnAne barAbara che; jyAre prayatnane kendrAbhimukhasArI nirIkSaka karIne kahetA tene batAvavuM, ane te karavA eTale saphaLatAnI mukhya cAvI hAthamAM je rajA Ape te ja te chapAya. lIdhA barAbara che. 2. sarakArI granthaparIkSaka ni..] 6. kedrotsagI" [ da. bA. ] che. nA. 46: karnala lekavuDe ema zakkA Centripetal, 1. madhyAkaSi(baLa)[na.bho.] utpanna karI haze ke vArtAnA grantha upara e sUryamAlAo" nAme prArthanAsamAjamAM (sarakArI granthaparIkSaka) no adhikAra nathI, 1891 mAM ApeluM vyAkhyAna, pAkSika jJAnate pachI nATaka upara zA mATe joIe ? sudhAmAM chapAyeluM. 2. ( Psycho-ana. ) niyAmaka 2. kendragAmI [nyA. da. uSA 137.] [bhU. go.] 3, kenadrAbhimukhasArI kendrAbhisArI Centenary, 1. zatasaMvatsarI [ma. 2.] . [a. ka. va. 15, 384:]. zi. I. 265: tenA mRtyunI dvitIca zata 4. kendrAnupAtI [da. bA.] saMvatsarIne prasaMge AkhA 125 ane ame avataraNe mATe juo Centrifugal. rikAmAM utsava paLAya che. Cerebellum, 1. adharAza [ma. na.] 2. zatavarSa [vi. ka.]. . zA. 54: magajanA judA judA vibhAgaka. 1, 2, 24-34 ane 1924 nA hamaNAM nA athavA avayanA vikAsamAM eka bIje ja purA thayelA varasa daramIAna I laMDe paNa krama jaNAya che, je vadhAre utkRSTa vibhAga potAnA eka mahAkavi bAyarananA avasAnanuM che, jene magajane uttamAMza kahevAmAM Ave paheluM zatavarSa ujavyuM. che, te je adharAMza che tenA karatAM vahelo vikAsa Centrifugal, 1. ma tsAri (baLa) | pAmato jaNAya che. ni. bho.. Cerebrum, 1. uttamAMza [ma. na.] ce. zA. 51: juo Cerebellum. "sUryamALAo" nAme 289 mAM ApeluM vyAkhyAna. 2. zIrSaya hi. ThA.] ke. zA. ka. 98: cetanArAyathI uparane bhAga 2. dUrapAka [ma. sa.] je parInI bakhelathI cheka bhavAMnI saphAI a. 177: jenI pAse koI paNa guNanA sudhI Avela che tene ziSaya athavA kharUM aMze nathI hotA te te e asta dayanA cakra magaja kahe che kemake mana A bhAgamAM vase che. AgaLa AvI caDatAM ja tenA durapAtuka (c.) vegathI dUra uthalI paDe che. Certificate, 1. AbarUpatra [ma. rU.] 3. kendrotsArI (ka. prA.] ce, drA. ca. 145: traNa cAra umedavAromAM gu. zA. 46, 295: nyujhIlAMDanA TApu hAla phAlanAzanA khetarane kALA cAkara sipAInA che tyAM AgaLanuM pRthvInuM paDa pRthvInA pharavAthI ! jevo Dagalo paherIne tyAM AvyA. e joine kendrotsArI ("seniTayugala ") baLanI vRddhi sabhA to Azcarya pAmI; paNa tenI pAse thavAthI upasavA mAMDayuM tema tema sAmI bAjunuM AkharUpa hatAM te vAMcavAnI tathA tenI parIkSA paDa phATavA mAMDayuM. levAnI tethI nA kahevAI nahIM. For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Chivalry - nAma Chaos 2. upAdhipatra (AryaprakAza 12, 10: pUrNa abhyAsa karIne AvI rIte vartAnAM je pachI uttama madhyama nI kaLe tene uttama madhyama rIte parIkSA-pUrvaka prasiddhimAM upAdhipatra (sarTiphikeTe) ApavAM. 3. guNamAnapatra [ma. sU] gI. e. uddaghATana, 14: sahakArI mi. pasivila e saMbaMdhamAM lakhe che ke:-"rAjakArya nimitta ApanA ane mArA saMcAgAdithI vicagAvadhi koI divasa koI kArya mAM ApaNe matabheda thA nathI, tethI Apane viSe mane pUro santoSa thaye che." e guNamAnapatra ra. rA. girIzaMkaranI rAjyanItijJatAnA sUcipatra samAna che. 4. pramANapatra caM. na. gu. jI. 47: ekaSTA esaTaMTanI mAnanIya padavI meLavanAra eka prakhyAta grejyueTane paMDita gudattanI pAse saMskRta abhyAsa karavA mATe traNa mahinAnI raja levAnuM mana thAya e hakIkata paMDitajInI zaktine mATe tathA varganI uttamattA mATe hAnuM sUnuM pramANapatra nathI. 5. guNapatra [hA. da.] gujarAtI tA. 1-5-ra7, 689: AjathI eka mAsa pUrve Ape mArI pAse rikeTaguNapatra-jevA mAgyuM hota to ekAdu che bhAge nikaLata. Chaos 1. abhAva, abhAvedadhi [ba.ka.] sA. jI. TipaNa, 254: khare ja te pala devadatta che, jemAM jhaMjhAkSubdha Amedadhi upara zabda thAya che, jevo utpatti kSaNamAM a-rUpa avarya abhAvadhi (c.) upara zabda thayA hato;.....ane vyartha aMdha abhAva (c.) nI jagAe khIlatI, phalapa, gaganavekhita pRthvI upase che. 2 duvyavasthA, Adhya [ hI, 2. sa. mI. 171] Chaotic, avyavasthita, duvyavastha [hI. vra. sadara] Character, 1. manuSyalakSaNa [2. ma.] ! va. 6,280: manuSyalakSaNa (c.) ja mANasonA vyavahAra para kAbu calAve che. bharavADa upara gheTAM kAba calAve e jema zakaya nathI tama manuSyalakSaNane A kAbu naSTa thAya ane duniyAmAMnAM kAryomAM manuSyalakSaNa pralobhanone vaza thAya e paNa zakya nathI. 2 cAritra mi. na. cAritra.] 2. zIla [A. bA.] Characteristic, and).1. lAkSaNika [ge. mA.] eziyA, yurepa vagere khaMDAmAMthI mahA prajAomAM janasvabhAvanA dAkSaNika daSTAnta. 2. lakSaNasUcaka (na. bho. na -"lakSaNasUcaka-zabda dehane game che; 'lAkSaNika' zabda kAvyazAstramAM kahelI 'lakSaNa thI pratipAdita artha te lAkSaNika e paricayathI bhrama utpanna kare che." moni, 1. vizeSa lakSaNa [ma. sU.] a. 63: ApaNe rAjyakartAonI unnatinuM mukhya vizeSa lakSaNa ((.-asAdhAraNa kAraNa, agADI paDato guNa) vyApAra dhanado ja che. 2. bhUtaprakRti [da. bA.. chivalry, 1. ghoDesavArapaNuM [na. lA.] sa. na. ga. 354 zivalI-DesavArapaNuM. 2. premazauryabhakita [na. la.] i. I. 18: A veLA bhUropamAM premazaurya-. bhakti (zivalI-ha.) e nAmanI je sughaDa rAjapUtAI cAlu thaI hatI temAM narmana saithI AgaLa paDatA hatA. 3. dANigya, strIbahumAna [ga. mA.] sa. caM. 2, (1) 32 : ApaNA vidyAnikapa samAje ApaNA juvAnIyAonA hAthamAM gArAdithI bharelAM pustako mukelAM che tenuM phaLa eka e thAya che ke temAM eka jAtanuM kRtrima dAkSiNya upanna thAya che. A dAkSiNya nhAnapaNathI sahacAriNuM banelI upara svAbhAvika rIte DhoLAya che. (2) 70: strI-bahumAna (ha.) puruSanA cittamAM udaya pAme te puruSa ane strI ubhaya vizuddhi svAbhAvika rIte vajalepa thavA pAme ane strI nirbhaya thAya. For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Chorus www.kobatirth.org 4. vIratti [ra. ma.] vRttAnta ka. sA. 193: delI ane ajameranA rajapUtarAno pRthurAja cahuAnuM hindustAnanA itihAsamAM suprasiddha che. tenA adbhuta zaiA`thI mAhita thaIne itihAsakArya tene 'The flower of Rajput livalry' 'rajapUta vIravRttinuM puSpa' e upapada ApyuMche. pa. vIratA [ra. ma.] hA. ma. 38: kadi khATI bAbatanI magarUrInA AvezathI taNAI jai manuSyA kalpanAvihIna banI je hasavA sarakhI mUrkhAi kare che te DaeNAna kivoTanuM caritra darzAve che. kalpanAnI azaktithI te asthAne ' zivalarI ' (vIratA) darzAvavA Aya che, ane temAM gaMbhIratA mAnI le che, tethI, tenA taraga| hAsyajanaka thAya che. 6. nArIpUjA [. bA] 1, 13, 85: huM nathI dhAratA ke 'U.' yAne nArIpUrjAnI bhAvanA pazcimamAM paNa AthI vadhIne hAya. 7. zrIdAkSiNya [6. bA.] kA. le. 2, 169: ajJAna strIne tyAga karanAra vIra antyaja-sevaka e pharI paraNe nahi ane srIdAkSiNya khatAvI srIyAnI seAkhata rodhe nahi te huM mAnuM ke hA, ene Apabhega sAcA hatA; (kA. le. 1 mAM paNa kAIka sthaLe che, ane te vadhAre sArA arthamAM, paNa tu zeAdhavAne avakAza maLyA nathI.) 8. premasevA [ra. ka.] yu. 1979, 335: e madhyakAlIna yugamAM premasevA (.) nA Adarza pravatA hatA. 9. lalanAsamAna [na. bheA.] 1. 26, 43: puruSanI sAthe srIjana vAdamAM Utare to pachI. lalanAsaMmAna)ne haka te strIjananA rahetA nathI; paNa sarva mAnavane samAna hevA ourtesy (sabhyatA) nA vartananI tA apekSA rAkhavI e adhika mAgaNI no he gaNAya. Chorus, 1. 1. gAyakagaNa {na. lA.] sa. naM. ga. 500: madhyadeva AnIziasa ane akarAno bhAga ApavAmAM AvatA te prasaMge pUjaka loka nAcatA, gAtA, vedInI pradakSiNA karatA-eka gAtA ne bInna saMdhaLA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Church jhIlatA; pachavADethI eka jaNa verA letA thayA, e pramANe nATakanI utpatti kahevAya che. e skIlase be jaNane veza letA kIdhA, gAyakagaNanuM kAma gheADAmAM AvyuM ne eka madhyasthane vadhAre ke je nATakanA saghaLA rasa peAtAnA anubhAve dekhADate ne sAjonArAnA pakSa tenA ja upara karatA. 2. gAyakapAtragaNuM [ ke. huM.] 2. 1. saMgIti [ ke. huM. ] 2. vRda-gAyana [6, bA madhapUDA, 135: kAka vakhate jANe pahelethI nakkI karyuM heAya tema traNa cAra ntatanAM pakSIe eka ja jhADapara besIne eka sAmaTAM gAyana zarU kare che, A vRMda-gAyanamAM tAlanuM nAma na maLe, chatAM eka jAtanuM saMgIta ane mA jAme che kharU. 3. bRdasa'gIta [6. khA, navA] 4. sahugAna [dezaLajI paramAra] ko. 6, 2, 40: kAlIsImamanA mahA cAka vacce Aja t sAMje eka hunnarathI vadhu khALakAnuM sahagAna sAMbhaLIne AvuM chuM. 3. dhruvapada [sau, lavagikA mahetA] grIka sAhityanAM karuNArasapradhAna nATakonI kathAo, upAdhdhAta, 8 : have, grIka aMtaramAM gavAtuM " kArasa athavA dhruvapada, ane nATakaneA vArtAlApa e ane praveza pAmI cUkayAM hatAM. Chronological order, 1. AnupUrvI [ ke. ha. pahelI pariSada, vAjhyApAra. ] 2. kAlakrama [na. bhA.] Church, 1. dharma saMgha, dha kAya [A.khA.] dha. va. 218: prabhuneA avatAra je jIsasa krAisTa, tathA enI AjJAne anusarIne je ca' kahetAM dhasadha' yAne dharmAMkAca' te sthApavAmAM AvyeA che enA Azraya karavAthI manuSya prabhunI kRpA meLavI zake che tathA pApamAMthI tarI zake che. 2. dharma saMsthA [ma, ha.] sa. ma. 3pa: A DhacupacupaNuM, pariNAmanA bhayane lIdhe nizcayanI sAthe ghaDamathala, atIva mahattvanA viSayAmAM apramANikatA, sarakArI carca (dharma sasthA) ne kAraNe ghADI thatI jAya che. ne For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Cipher code Cipher code, kUlipa [6. khA.] Civics, 1. prajAtantrazikSaNa [ka. prA. gu. zA. 49, 21: A badhA viSayAnA samAveza prajAtantrazikSaNa (c.) nI keLavaNImAM thAya che. 3. dhAdharma vi. A.] va. 16, 24: te uparAMta ItihAsa, bhUgALa, ane pAradha` (c.) e viSayanuM jJAna ApavAmAM Ave che. 30 2. pArazAsra [pA. gA. vi. vi. 102: manuSyanI sAmAjika ane mAnasika pravRttinA abhyAsane mATe samAjazAstra, rAjyazAstra, pArazAstra (a.) bhRkulavidyA, azAsra vagere viniyukta zAstrA phalita thAya che. Civil, 1. paiAra [ma. 2.] zi.i.73: 'pleTo peAtAnA dharmAdhyakSAne rAjyataMtranA pAra ane sAMgrAmika niyeAgene anubhava meLavavA mAkale che. 2. mulakI [ajJAta] Civil war, 1. Atmavizraha, Antara vigraha, dezavigraha,prajAvigraha [na. la. iM. I. (1) 48; phrAnsanA rAjA pAse A takarAra gai, ane teNe ekasapharDanA dhArA' rada karyAM. A TharAva amIrAe mAnya karyA nahi, ane dezamAM Atmavigraha cAlu thayA; (2) kalera Dane videzamAM vasI peAtAnuM uttaravaya eka sArA kAmamAM gAjyuM. eNe tyAM rahIne meTA AMtaravigrahano itahAsa' e nAmanuM pustaka lakhyuM; (3) 89: gulAkhanI laDAinuM pariNAma henrIne badhAe khuzIthI AvakAra ApyA, tenuM kAraNa eka e paNa hatuM ke pAchalA dezavigrahathI | leAkA kAyara kAyara thai rahyA hatA. (4) 192: havethI prAkApa TaLIne te prAvigraha eTale prajAmAM parasparanA vigraha thai rahyo; rAjA ane prajA vaccene ja have jhadhaDe na rahetAM eka pakSanI khIA pakSa sAthe laDAI cAlI. ra. antaHstha yuddha [ ma. sa. ] hu. mA. jI. 23: e sadhimAM amerikAnA antaHstha yuddhane lIdhe muMbaimAM rUnuM rUpu' thavAnA samaya AvyA hatA. 3. Antara yuddha [u, ke.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Classic,-sical tri. A. I. 2, 322: briTiza prajA A DAhyA Arthika nirNaya upara TharIne besatI hatI tevAmAM amerikAnA AMtara yuddhe amerikAnA rUnA jaththA rUMdhI rAkhyA. 4, yAdavAsthaLI [6. khA.] Civilization, 1. sudhAro [ajJAta] 2. saMskRti, janasaMskRti [A.bA.] 1. 14, 149: pUrvamAM, jIvananuM tANa (tension) hamezAM gheADu rahyuM che, ane tethI manuSyanI cAnAtmaka ane kriyAtmaka zakti vacce samatA vadhAre jaLavAi che. e samatAmAM huM janasaMskRti (e.) nuM tattva jeuM chuM. 4, sabhyatA [ajJAta-hindI aMgALImAMthI kAie ANela. ] Clairvoyance, 1 vindhadraSTi [ma. na.] * ce. zA. 92: vartamAna samayamAM sAI kAmeTrI--AtmaparIkSA; kaleravAyansa-vizvadRSTi; e Adi prayAga siddha thatA cAle che. te uparathI te ema lAge che ke vRttinirodhathI-icchA sahita avadhAnanI gADha ekAgratAthI-padA - gata dhamAtra, tenI bhUta ane bhAvi dazA, ityAdi paNa spaSTa karI zakAya che. Class, Class-teaching, samUhazikSaNa [na.la.] na. graM, 3, 93: jyAre nizALiyAnA va bAMdhI te badhAne eka ja pATha levA rAkhyA hoya tyAre te samRzikSaNa kahevAya che. Classes--ziSTajana, zreSTha [da khA.] Classic, 1. Adarza pustaka [ma.ra.] zi. i. 431: gujarAtImAM Adarza pustaka kayAMthI kahAvuM? samatha ane svataMtra lekhaka jovA jaie teA eka ja che; paNa tenI bhASA sArI kahI zakAya tevI nathI. (vyAkaraNanA keTalAeka daSe sudhAryA pachI bhASAmA te 'karaNagheleA' ja sarvottama che, ema hajI keTalAeka varSa sudhI kahevuM paDaze. ) Classic,-sical, 1. 1ziSTa [ajJAta 2. saskArI [ha. dvA.] For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Classic,-sical 31 Classicim sA. 1, para: yuropanI saghaLI bolIo | (dialect) bhASAo jemane saMskArI (c.) kahe. vAmAM Ave che, temanI paNa e bhASA mAtA che. 3. abhijAta, ziSTamAnya [da.bA.] 2. 1. rUSapradhAna a. pha.] ma. kA. upodaghAta, 124: kavio ane kalAvidhAyakonI je be mukhya zALAo kahevAya che te rUpapradhAna(C.) ane raMgapradhAna(BRomantic, che. rUpapradhAna lekha ane kaLAmAM vastunI rekhA spaSTa zabdomAM ane spaSTa AkRtiomAM sIdhI ane sAdI rIte kahevAya che, tyAre raMgapradhAna lekha ane kaLAmAM citromAMnA raMga upara vizeSa dhyAna apAyeluM hoya che. 2. saMskArazebhana nihA. da.]. sA. saM. 185: sarva lalita kaLAomAM saMskArobhana , ane jIvanapallavita Romantic zailIonI praNAlikAo, ne emanI kaMI athaDAmaNa, dIrdhakALathI cAlI ja Ave che. 3. svastha, rUpadazI [vi. ka.]. ka. 1, 1, 160: prAcIna kavionI mahera chApa pAmIne sanmAnita ne punita thaelAM kAvyarUpo ane vicArasaraNIne aDaga bhakitabhAve pujanAra tathA eTalA ekaThAmAM ja viharIne Atmasiddhi sAdhanAra kavinI zailI te kalAsikala'-rUpapradhAna athavA svastha zalI; ane te saraNInAM e baMdhana jene asahya jaNAya, je adabhutatAno Azaka hoya, nitya navA rasaraMgano pipAsu hoya, anargala sarvadezI svAtaMtryamAM pratibhAno sAkSAtkAra vA che, meLave ane mANe tevA kavinI zailI te romenTIka-raMgapradhAna athavA masta zailI (... "sva" tathA masta' zabda sara sIDanI kolhInanA A matane AdhAre svIkAryA cheH " romenTIka lekhaka Avezamaya, tophAnI svabhAvane hoya che, ane kalAsIkala lekhaka svastha prakRtine hoya che." geIna TrejharI sIrIjhamAMnA leDaranA kRti saMgrahanI prastAvanA. rUpadRSTi ane raMgadaSTi tathA te parathI udbhavatAM pado paNa prasaMgopAtta vAparavAM paDaze. (2) 162 yuganA rUpadazI kavio have bAkI rahyA te ekekathI sarvathA judA evA traNa dolatarAma ramaNabhAI, ane "sehenI'. ' 4. saMyamI [A. bA. va. 25, 166H navA yuganuM vAtAvaraNa C. nahi paNa Romantic hatuM, saMyamI nahi paNa ulAsI hatuM. 5. ziSTAcArI (ka. mA.] rasAsvAdane adhikAra, 7H repamAM kayAM sudhI ziSTAcArI (c.) saMpradAye AnaMdalakSI ( romantic ) saMpradAyanA keTalAye lekhakone DAbhI nAkhyA. 6. vizadarekha [ba. ka.] gujarAtIne divALI aMka, 1926, 14: paddhati vAstavika (realistic) ho ke kA5nika (idealistic), citra vizadarekha (9) ho ke raMgabhegI (romantic), tapaTa sAMkaDe he ke vizALa, gati eka ja mANasane lagatI bAhyAbhyatara banAva5raMparAnI ho ke jaMgI yAtrika saMgha ke caturaMga akSohiNInIe sarva kRtinAM upalakSaNamAtra che. 7. sauSThavapriya [vi. ma.] ka. 4, 1, 1-2: sASTavapriya ane ketukapriya (anukame C. ane Romantic, e navI yojanAnA AdhArabhUta zabda -"The classic character in art consists in the addition of restraint and flawlessness to beauty. The essential element of the romantic spirit is curiosity joined to a love of beauty. -De Maar : History of Modern English Romanticism, Vol. I. p. 12.) vizeSa mATe juo Romantic, Classicum, 1. saMskRta prayoga di. bA.] 2. rUpadRSTi [vi. ka.] of Classical. 2. saMskArI saMyama, tapa Ai. bI.] vi. 25, 170: A sarvane ekatra karIne ApaNe ene pUrvokata "saMskArI saMyama" thI ulaTuM "jIvanane ullAsa" evuM nAma ApI zakIe, ane A sRSTi sarajanahAra parama kavinAM "tapa" ane "AnaMda" mAMthI utpanna thaI che ema kRti kahe che te tadanusAra e be For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Claustro-phobia 3ra colonnade kalAnA prakArane "tapa" ane "Ananda evAM | ka. sA. 548: jJAnagrahaNa (c.) ane cittaTuMkA nAmathI oLakhIe te paNa khoTuM nathI. kSee (emotion) e mAnasika anubhavo 3. zreSThavaprema [vi. ma.] eka bIjAthI judA che. ka. 3, 1, 4: saijhavapremamAM rUpa sarvasva nahi Cognitive imagination, lat. to sarvoparI te jarUra hoya che. ka9panA, svarUpa ka9panA [ma. na.] Claustro-phobia, (Psycho--ana.) ce. zA. 278: kalpanAne je jIvanabhUta saMvaraNa bhIti bUi go]. vyApAra che te aneka manovyApAramAM kAma Clearspan, (A*ch.) gALe [ga. vi.] Ave che. enA traNa vibhAga karI zakAya. (1) Cleats, (Arch.) ThezI [ga. vi.] padArtho vizenA jJAnane upakAraka upacaya. (2) Clew, clue, 1. dizAsUtra [ba. ka.] amuka kAma kema karavuM, sAdhana ane sAthanI va. 8, 45: ApaNe mAtra ApaNe dizA yogyatA zI rIte AvI, evI jJAnane upakAraka sUtra ( clue ) tarIke lIdhelA kano artha upacaya. (9) Urmione sateSanAra upacaya. AgaLa calAvIzuM. prathama prakAranI kalpanAne jJAnakalpanA athavA 2. kaMcI [na. bho.] svarUpakalpanA kahevAya, bIjIne vyAvahArika 3. pagerU, sagaDa [da. bI.] ka95nA athavA zeAdha kahevAya, trIjIne saindaryaclimax, 1. avadhi [ke. ha. a. .] kalpanA athavA pratibhA kahevAya. clue, juo Clew. coherence Theory, saMzleSaprakriyA, coercion, 1. daDazakti [u. ke. saMleSavAda hiI. va. sa. 20, 45raH navA yuganI pravartaka zakita sa. mI, 30: te prakriyAmAM ema mAnavAmAM chA nahI paNa samudA-IcachA thaze; ane Ave che ke vijJAna ane tanmalaka padArthonI vividha rIte potAnuM saMsthApana karatI tapomayI vacce saMvAda bhale na hoya, to paNa vijJAna ahamahemikA janakalyANane anusaratI darTa- vA pratye paraspara saMgata che, pratyaya pratyayanI zakita (c.) thI parAbhava pAmaze. vacce AMtara samarasatA-saMgati-rahelI hoya 2. niyatraNa [ga. la.] che. A prakriyAne saMleSaprakriyA kahI zakAya. pra. 1981, ra11: paraMtu pravartana (persua Colleague, 1. sahAdhikArI givindabhAI tion) ane niyaMtraNa (c.) vacceno bheda hAthIbhAI koIkavAra ane khAsa karIne janasamUhanA saM- beMjAmIna pheMkalInanuM jIvanacaritra, ra8raH calanamAM eTalo sUkSma hoya che ke satyAgrahI tenA sahAdhikArIoe karelAM kAma mATe teNe pitA upara paheluM kaSTa sahana kare to paNa enI nApasaMgI batAvI. sadara pR. 302 paNa juo. mAgaNIno svIkAra hameza sattAdhArInA abhi- 2. vyavasAyabadhu A.bI.va.22,163:] prAya ke nirNayamAM buddhipUrvaka parivartana thavAthI 3. sAthI [da. bA.] nathI thato. coffee-house, 1. kAvAkhAnuM [...] Collectivism, 1. samudAyahita [u.ke.] 6. de. vA. 613 vaLI pArisamAM ghaNAM kA sa. 20, 4pa1: atyAranA pazcimamAM satkAra vAkhAnAM che. tyAM loko besIne vAtenA taDAkA thatA C. samudAyahitane siddhAnta jagatanA eka mAre che. prAcIna satyane navo avatAra che. 2. kophIkhAnuM [va. A.] 2. saMyukatataMtravAda vi. ke. saM. pa.] va. 1, 4H i. sa. 1672 mAM pArIsamAM ! colonnade, 1. staMbhamAlA [saM. jha.] eka Aminiyane kazIkhAnuM ughADayuM. sa. 27, para7: e coka-pIAjhAnI viCognition, rAnagrahaNa [2. ma.] zALatA, banne bAjunI ardhagola staMbhamAlA For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Colony 33 Common sense C., madhyamAM nIroe umeza karelA InDIyana | comedy, 1. sukhaparaNAmaka nATaka, okhIlI-ceArasa staMbha~hAme seMTa pITarane sAdA dekhAte mukhabhAga facade e sarvAMne eka dRSTimAM sa`graha karatAM kaIka bhAvami AAgI. hAsyarasa nATaka, hAsyanATaka [na. lA.] sa. na. ga. 21, 40: nATaka e rItanAM che-- du:khapariNAmaka nATaka ane sukhapariNAmaka nATaka. pahelA nATakamAM mananA jossA, sadguNa, Nu ane mANasa jAtanAM du:kha eenAM citrA pratyakSa mAluma paDe che, ne khInna nATakamAM mANasa nnatanI murkhAi, teeAnI rItabhAta, Teva, khoDa, meAjoAkha vagerenuM nakala dAkhala varNana hoya che. pahelAmAM karuNarasanuM prAdhAnya heAya che ne khInnamAM hAsyarasanuM prAdhAnya hoya che. (2) 449: vAnamra tathA koMgrIva e hAsyarasanATaka lakhanArA hatA. (3) 500: hAsya-nATaka lakhavAmAM AsTiAphanIsa zreSTha hatA. Colony, 1. sthAna [na. lA] sa. na. ga. 447: uttara amerikAmAM tera sasthAna ekamekathI svataMtra hatAM. saMsthAnI leAkane peAtAnA zatruonI sAmA thavAmAM IMgleMDanI madada maLatI. 2. cANu, vasAhata [na. dvA] gA. vyA. 2, juo Emigration. 3. nivAsa [ma. ha.] sa. ma.167: paradezamAM peAtAnA nivAse (c. s) ane AdhIna deza (dependencies) heya temanA rakSaNa mATe naikAsainya rAkhavuM paDe che. Grown colony,-1. rAjyazAsita saMsthAna ha. mA. bhaTTa] hi, rA. 1: rAjyavyavasthAnI paddhatinA dRSTibinduthI briTiza mahArAjyanA traNa vibhAge paDe che. (1) briTiza rAjya, ( 2 ) saMsthAnA (4) svazAsita sasthAne! (self-governing colonies), (vaiM) rAjyazAsita saMsthAne (c. c. s)(3) adhIna mulake (deplenlencies). Colonisation 1. nivAsasthApanA [ra. vA.] sa. 22, 7H rAjyArI jIvanamAM thatA asakhya mahattvabharyA pragatizIla pheraphArAnA yugamAM atyAre ApaNe vasIe chIe; nivAsasthApanA ( G.) rAjyavistAra, saMsArasaceAjana ( Federation) ane leAkazAsana ane sAmrAjya jagatanI rAjyadvArI sthitine evA baLathI asara kare che ke jethI rAjyazAstranA abhyAsa khAsa mahattvanA thayA che. ra, upaniveza [da. khA.] kA. le. 1, 131: kAMkaNa tathA malabAramAM upaniveza (C.) Colonist--1. saMsthAnI [ma. rU.] ce. drA. 2. 27: A bIjI saphara kIdhI temAM kAlu base peAtAnA zeAdhe! vadhAryA ane tyAMnA saMsthAnI pAsethI kha`DaNI levA mAMDI. p Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3. sukhAnta prabaMdha [ ra. vA. ni. 1, ] 4 sayAgAnta nATaka [ nR. bha. vibhAkara:] jIe Tragedy. 5. hAsyarasapradhAna nATaka [ na. bhe. ] 6. Ananda vasAyI-hAsya vasAyI-nATaka, prahasana [ da. khA. ] Common sense, 5. sAdhAraNa buddhi [ ma. na. ] ce, zA. 373: AvAM sahundepalabdha satyAne aneka nAma ApavAmAM Ave cheH sahajopaladhi, buddhinA AkRtika niyama, sAdhAraNa buddhi ityAdi. 2. sAdhAraNa samaja [ 2. ma. ] hA. ma. 70: mUrkhatAnA darzInathI sAdhAraNa samaja (c. s.) nuM bhAna thAya che e kharUM che; paNa sAdhAraNa samaja te (ghaNI upayegI vastu hAvA chatAM ) bhAvanA nathI. 3. leAkabuddhi [A. khA.] A. dha. 76: vyavahAra ane paramArtha athavA te leAkabuddhi (c. 9.) ane tattvajJAna (phi. losophy) e eka ekathI tadna viyukta nathI. 4. sAmAnyabuddhi [A. khA.] su. ga. pravezaka lekhA, 35: maNidyAlanI pahelAMnA ' sudhArA `nuM svarUpa Apa joze te jaNAze ke sAmAnya buddhi ( Commonunphilosophic-sense ) thI pratIta thatI For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Communalism Communism "samAnatA" ane "samAna haka ne AdhAre ja ! - sarva vAta karavAmAM Ave che. 5. samajupaNuM ciM. na.] sa. 22, 470: rA. cImanalAlanuM samajupaNuM (c. s.) e jema hemanI khubI che tema e ' hemanI khAmI che. 6. vivekabudhi, sAdI samaja [hI..] sa. mI. 21H sarvasAdhAraNa prabaLa vivekabuddhinuM-manuSyamAtramAM rahelI sAdI samajanuMA eka uttama daSTAMta che. 7. vyavahArabuddhi bi. ka.]. kAM. mA. 340: bhAvanAmaya TolaTeI A viSayamAM paNa vyavahArabuddhi (c. s. ) nI sImAone kadI jAya che. 8. akalamaMdI [vi. ka.] ka. 1, 4, 2: e cha e cha aMganI jALamAM ScAvAnuM vahevAra ne akkalamaMdI ("kamanasesa). nI najare kadI paravaDe ema nathI. 9. sAmAnya samajhaNa [ba. ka.]. li. 120.paraMtu DAhapaNuM ane cAturya e to prajJA zabdano nikRSTa artha. pAMca karme driya, pAMca jJAne driya, ane agiyAramI sarvane upayogamAM le te uparAMta potAnuM paNa kaIka juve-batAve te sAmAnya samajhaNa ( c. s.) athavA buddhinI UMcAmAM UMcI zaktiH AvI vyavasthA laIye temAM prathama darzane saralatA jaNAya che kharI, tathApi uparanA DAhapaNacAturyathI A buddhinI ucca pravRttine judI pADavAnuM kArya, jAte karI jevA mathaze tene eTaluM sarala nahIM jaNAya. 10. kudaratI buddhi [ba. ka.] yu. sTe. 43. mATe ja " inaziyA" ke tamoguNa dhaNI ye vAra prAkRta jananI kudaratI buddhi ( c. s. komanase) rUpe vikase che, ane pratibhA ke cAritramAhAne tAjIba thaI ema pacAvI de che. communalism, 1 komAsimatA [ ba. 2. vayavayamikA A. bI.] va. 25, 60: ( hindu musalamAna vidhi TALavAno) trIjo upAya te keLavaNI. ahIM keLavaNI ane artha sAcI ane pUrI keLavaNI evo karavo joIe; kAraNa ke ghaNAM varSo sudhI to keLavaNInA phaLamAM sarakArI nokarIonI ja ane dhArAsabhAmAM vizeSa sthAnanI mAgaNIo cAlaze ane vartamAna vayavayamikA ("ame AgaLa, ame AgaLa evuM parabhAgya) vistaratI ja jaze. 3. jJAtisattAvAda [da. bA. ] Communism, 1. sAmAnya svAmitva [ma. 2.] zi. I. 397: praziyana sarakArane evo vahema Avyo ke te sAmAnyasvAmitvane himAyatI che. 2. jIvanaaikaya pre. bha.] sudarzana, 17, 6:...ane snehasaMbaMdhathI saMkaLAelAM jIvanaekya (c.) nAM vidhAne prasAravAM. saMdhamAlikI hA. da. juo Physiocrats.] 3. sAmyavAda [da. bA. ] kA. le. 1, pa69: A vAgabANomAM sAmyavAda paNa otaprota che, paNa te zreSamUlaka nathI. nyAyavRtti ane namratAmAMthI jamato sAmyavAda AmAM che. sarva dharmanuM mULa je dayA te jenA hRdayamAM prakaTa thaI che teno sAmyavAda juda hoya che ane potAnI IrSyA asUyAthI nAnA moTA kadane bacavA na devA evI vRtti mAMthI pedA thato sAmyavAda jude hoya che. mane roTalI na maLe tyAM sudhI bIjAne lADu khAvA na dauM e vRtti judI ane pADozIne roTalI na maLe tyAM sudhI huM nate anna grahaNa na karUM e AtmabhAva judo. 4. majhIrAvAda mA.1 1926, 953: 'komyu nijhamane koI vidvAne samAjavAda tarIke oLakhA; paraMtu temane sozyAlijhama' nuM vimaraNa thayeluM. emaNe jarA lAMbo vicAra karyo hota, to komyu. nijhamane taLapadI gujarAtImAM teo utArI zakyA hota. majhIArAvAda eTale komyunijhama. - su. 1, 4, 96: vaLI A ghaNuMkharI sabhAemAM komamitA ( c.) purepUrA toramAM uchaLI rahI hatI, For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Compensation 5. samaSTisattAvAda [6. khA.] cha, saMghavAda vi. kA.] www.kobatirth.org 3pa sa. paH sAmyavAdIonI peThe phakta utpatti vinimaya ane vahecaNInAM aMgeA praznahastaka hAvAM joie ema nahi, paraMtu upabheAganAM sAdhanA paNa prAhastaka rAkhavA joie e matane 'sa ghavAda'(9) kahI zakAya. A mata pramANe dareka kAma sarakhApaNAnA siddhAnta upara thavuM joie ane sadhaLI sattA samasta sadhane harakata hAvI oie. Communist, saMghamAlikIvAdInhA. dajIe Capitalism.] Compensation, (psycho-anu.) pUti [bhU. ge.] 0ver compensation (psycho ana.) adhikapUrti [ bhU. ge. ] Under compensation (psyclo- ana.) alpapUrti [ blyU. gA* ] Competition, 1. harIphAi, spardhA, sarasAi [ jUnA ] 2. ahumahumikA [. ka.] a. 49: aMbAlAlabhAi vyakitasvAtaMtryanI ahamahamikA ( . kaoNmpITizana ) nI nizALe bhaNyA hatA kharA, tathApi e philIe mAnavabuddhi ane mAnavahRdayane samanvaya game te prakAre je yuTiliTeriyanijhama (utilitsrinnism) agara paoNjhiTivijhama (Positivism) | mAM karI lIdheA, tenAthI sa teSa kezAnta na pAmI, teee hindanI AkhI prazna eka kuTuMba che AkhA hindu eka zarIra che, e bhAvanAne sAkSAtkAra karyA hatA. 3: vayava-mikA [A. khA.] jIe Commnnalism. Complementary, 1. sapUrtirUpa [ . ka. ] ka. zi. 10: ahI` vidhayanA saskRtirUpa avayava (c. ari) paNa lakSita rIte aMdara lai leie te karuNa rasa zmA bane che. 3. pratiyogI [ ke. huM. a. nAM. ] 2. pUraka [6. bA.] Comprehension Complex, 1. aaj. guphita [ma. na] ce. zA. 119: A hetu dhaNe! guti athavA bhAvanAmaya che. kemake enAM pe'lAM ghaNA vizALa anubhava ane aneka tulanA vyApAra thayA hovA joie. 2. saMkula, sa`ko 3. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ajJAta] phUlaguNiyuM [ . bhA. le.] 4. taMtumaya [ba, ka.] khu. pra. 61, 149H mAnavI zaktisamUhanI judI judI vacanI sthiti rUpa je kAcA mAla upara zikSaka parIkSakAne peAtAnI kArIgarI annamAvavAnI che, e mULa viSaya bahu taMtumaya (c.) hAi gahana che. pa. jaTila [ba. ka.] 2, noun (phychs--ana. ) granthi [ bhU. ge!. ] Complex process saMkarIkaNu [ hI. vra. ] sa. mI. 154: A mizraNamAM-A pRthak pRthak aprada ka sa karIkaraNamA-asatyanuM sthAna raheluM heAya ema lAge che, ane jema saMkIrNatA vizeSe tema asatyane paNa saMbhava vizeSa. Complimentary, mAnasUcaka [na, bho.. 1. mAnAtha, 2. AdarArtha, bheTa tarIke [da khA.] Composition, 1. (Painting) citranirmANa [ ramaNika a. mahetA ] sa. 20, 105 mAtherAnamAM ketheDUlI TAMca, phUTananA mahelAne dekhAva, ArdinuM citra. nirmANa (0.) raMgamizraNa, sthalAbhAsa ( Atmosphere) rucikara che. ra. 1. zukralekhana [ma. 2.] For Private and Personal Use Only zi. I. 432: eka paNa bhUla na thAya tyAM sudhI ene e bhAga phrI pharIne lakhavA paDe che. jeNe A paddhatino upayoga karyAM che, te kahe che ke lekhana zIkhavavAnI A zreSTha paddhati che2. sulekhana [gU. vi] Comprehension, [6. bA. ] 1. ' Akalana Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Compromise Concentric Comprehensiveness 148L zIla () vRttithI sAra grahaNa karanAra deza[caM. na] bhakto che. sa. govardhana smAraka aMka. 4: rovardhanarAma- | Conation, 1.svayaMkiyA, svayaMkRti, bhAinI buddhinI sUkSmatA (keeness ) tathA svayaMvalana [ke. ha. a. na.] vyApakatA (c.) jeTalI virala hatI henAthI 2. kiyA [prA. vi.] hemanA hRdayanI udAttatA vizeSa virala hatI. Conceit, 1. durUha [ba. ka.]. Compromise, 1. 1. tyAga svIkAra, ka. zi. 39: A kalpanA kudaratI ke lalita le-mUka ni. bho.] gaNI zakAya evI nathI, vicitra ane durUha va. 4, 302: sagavaDanA aMzane paNa anA- ( c.) che. dara maha nathI karyo te paththara vageremAM be mahA- 2. zuSkatarka [jJA. bA.] prANu kAyama rAkhavA taraphanA hArA matathI, va. 27, ra94: A badhAM udAharaNemAMnAM tema ja pariSadamAM vAMcelA nibaMdhamAM he . kavitvadarzanene zuSkatarka (c. s.) kahIne keTa(tyAgasvIkAra, le-mUka) nAM sthaLo gaNAvyAM che lAko hazI kADhavAne taiyAra thaze. te uparathI sahaja jaNAya che. 3. kilaSTakeTi [ ja. e. saMjAnA ] 2. taDajoDa [ ajJAta-kadAca marAThI kaM. 2, 4, 101: prema viSaya ja e che uparathI. ] ke tenA sapATAmAM kharekhara ke kalpita rIte 3. Apa-le mi. ka.] AvanAra kavi tAratamya bhUlI durAnIta sa. I. 2, 56: juone, tamArI badhI ( farfetched ) ane durAnvita kalpanAo, vahevArU mAgaNIo to janarala bethA kabUla kilaSTa koTie (c.) ityAdino hadathI vadhAre rAkhe che ane A duniyAmAM Apa-le te upayoga kare. ApaNe karavI ja paDe che. Conceiving, saMkalpavyApAra [hI. ] 4, bhAgatyAga [rA. vi.] sa. mI. 13? je vyApArathI ApaNe ApaNuM 5. chellIvAta, carama saMdeza. mAMDa- anubhUta saMvedane uparathI bAhya sRSTinA vALa [da. bA.] astitvanuM vA tenA svarUpanuM anumAna bAMdhIe 2. 1. kartavyabraza [A. bA.] chIe, te tArki kathApAra che. AnI aMdara va. 1, 259 paraspara virUddha guNAnI darzanAdi vyApAra, saMkalpavyApAra, mananasynthesis'-ektA-vyavahAramAM ApaNe pagale vyApAra,buddhivyApArAdino samAveza thAya che, A tArki kaprakiyA--A tArkika vyApAra-je pagale karavI paDe che jene kharAba arthamAM "e' udeza sAdhavAne-je parama atima hetu prApta cAne kartavyabraza kahevI e bhUla che. karavAne-mathe che te satya. 2. samAdhAna [ makaranda ] jJA.24, 187H IgrejImAM AvA saMkoca tathA Concentric method-plan, 1. saMgepanane C. kahe che. gujarAtImAM ene kedrAnusArI paddhati [ ka. prA.] samAdhAna" kahIzuM te dhArelA arthane udeza ba. vyA. prastAvanA, 7: mArA "gujarAtI bhASAthaI zakaze. nA laghugyAkaraNa" nI prastAvanAmAM kendrAnusArI Compromising WH141 Net paddhati para laghu, madhya, ane bahaH vyAkaraNa caM. na] racavAnI yojanA meM darzAvI hatI. va: 7, 78; teo mithyA pralApa vA niraMkuza 2. unmeSa paddhati di. bA.13 vinAzakavRtti (irresponsible destructiveness) karatA saMsthApakavRtti (con 1. vasantamAM prakaTa thayelA saMgrahamAM A structiveness) mAM vizeSa zraddhAvALA kArya- paryAya rA. nRsiMhaprasAda bhaTTane nAme ApyA che, siddhi tarapha vizeSa daSTi rAkhanAra ane samAdhAna ane kAlakramamAM pahelo vAparelo paNa emaNe For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Concept 3s Concord - - kama kA. le. 2, 180H unmeSa paddhati e atyaMta karI zakAya che. Ane "konsaTuAlijhama ' nAjuka paddhati che. athavA sAdRzyavAda kahe che. Concise, saMkSipta, ekAgra ni. la.] Concept, 1. sAmAnya mi. na.] na. graM. 2, 230: saMkSipta athavA ekAgra ce. zA. 3ra7: ApaNane je sAmAnya prApta relI ( C.) eTale muddAnI vAtane ja vaLagI thAya che te anekAneka rIte apUNa hovAne rahI ADAavaLA javuM nahI. A zailImAM dareka rasaMbhava che. daSTi athavA kalpanA karatAM sAmAnya zabda sAbhiprAya eTale arthamAM jarUra saMbaMdhe AvI apUrNatA hovAne ghaNe vadhAro karanAra hoya te ja mUkavAmAM Ave che, saMbhava che. ane kAMi paNa punarukti ke aMgavistAra paNa 2. bodha [. va.] jhAjhe karavAmAM Avato nathI. sarvAgra dRSTivALI mA. zA. 96. kai paNa vicAranI vastune zailImAM ( Diffused style ) yathArthatA te bIjI vastuothI judI pADI tathA tenI maryAdA eTalI ja rahelI hoya che, paNa aMgaaMgIno bAMdhI tahene amuka vastu tarIke jANavAnA vistAra maryAdita hoto nathI. vyApArane bodhanA (conception ) kahevAya ! Conclusion, 1. sAdhya [ma. 2. zi. I. che ane te vicArane bAdha (.) kahevAya che. 2. nigamana mi. na. 3. bodhanA, saMvedana [kA vi] ce. zA. 375: parAmarza athavA anumAna 4. artha, saMjJA [ke. ha. a. na.] karavuM eno artha e ja che ke eka athavA Conception, 1. 1. sAmAnya kalpanA vadhAre nirdeza uparathI anya nideza upara [ma. na. e. zA.] AvavuM. AnuM tAtparya e thayuM ke avayavone 2. bodhanA hi. va.] AdhAre nigamanane mana svIkArI le che. mA. zA. 96H juo concept. 3. nigamanavAkya [ ka. prA.] 3. mAnyatA, mAnasa pratyaya, saM. gu. zA. 43, 77: tarkazAstranA abhyAsathI jema satya vicAra karyA che, tenA zA niyama ka95, bhAvanA hiI. tra. sa. mI. 170] che, ane asatya vicAramAM kayA hetvAbhAsa2. vastuka95nA ciM. na.] sa. 12, 98: A lokamAM vastukalpanA (c.) ! asa ( TA) hetu che te khabara paDe che tathA vAdInI dalIlanuM khaMDana karI zakAya che, tema tathA kapita citranuM Alekhana (execulion) bhUmitinA abhyAsathI AdhArabhUta vAka ubhaya ucca pratinAM che. (premisI) parathI kayA nigamanavAkya (kankalu4. vicAraNa, bhAva di. bI.] jhana) para avAya che te samajAya che, satya vAda Conceptual process -vicAra- karatAM AvaDe che, ane pratipakSInA asatya vyApAra prA. vi.] vAdanuM khaMDana karI zakAya che. Conceptual space-3415181 4. siddhAnta [ ke. ha. a. na.] fprA. vi.] Weak conclusion- 2014conceptual timekAla [prA.vi.] [ma. na. nyA. zA. 1pa3]. Conceptualism, sadazyavAda ma.na.] Concomitance, - nyA. zA- 10: keTalAka ema paNa mAne che Neutral concomitance, Gazt ke vastunA drazyamAtrane, vaidharyuM hoya te badhuM sAhacarya [ma, na nyA. zA. 15ra.] kADhI nAkhI sAddazyamAtrane ja, manamAM dhAraNa Concomitant variationja, paNa enI mULa janA rA. kAlelakaranI dhArI rUpAMtaratA [ ke. ha. a. na.] che ema temanI ja pAsethI khabara maLatAM ahI Concord, saMvAditya, saMvAda, meLa kharA yojakane nAme te Apela che. di bI.] For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Concrete Confidential 2 concrevaration Concordance, samanvaya [caM. na] | kalpanotha, madhura, suhu, tejomaya, hRdayavedhI Concrete, 1. sahuta mi. 2. ] bhavyagaMbhIra hoya te uttama kavitA. [ zi. I. 173.] 6. samavera [vi. dhu. pra. 71,133]. 2. mUrta [ 2. ma. ] 7. vizeSa [A. bA. va. 26, 87]. ka. sA. 514: amUrta vicAra sAthe kavine (nahi ApelA avataraNa mATe Abstract eTale ja saMbaMdha che ke te vicAre laI tenA juo.) mUrta rU5 ghaDavAM. 8. sthala, pArthiva [da. bA.] 3. mUrtimac [2. ma. ka. sA. 515]. Concrete whole-samasta-a4. pratyakSa [ba. ka.] khaMDa-ekarasa-tatva, samaSThitava [ hI. yu. sTe. 29: ApaNA loko ItihAsane i. sa. ma. 160]. viSaya philasuphIthI Utarata gaNe che, itihAsanuM Concrete-particular-know svarUpa tathA tenI kIMmata samajhatA nathI, tAva- ledge, kitAna [ma. na.] bodha ane takasaTI mATe itihAsanI pratyakSa ce. zA. 346: bAlyano samaya che te mukhya nakkara (C. material world) suSTi keTalI rIte dazya vyaktijJAnane ja che. badhI upayogI che te nathI jANatA, ane prajJA Concretion-integration, aMtardaSTimAM lIna thai kevala svani jevAM ekIkaraNa, saMvitti [prA. vi.] tarkAla saje tene ja vaLagI rahe che. Process of co retion seul 5. vAstavika [ba. ka.] vyApAra prA. vi.] vi. 8: kavitAne varNavatAM kahI zakAya,-- | Condensation (Pussycho-ana, ) simple,sensuous,rhythmical radiant, ghanIkaraNa [ bhU. ge.] impassioned profound hoya te uttama Conditional proposition, 9. kavitA. "simpala' eTale sa2 ja nahIM, sApekSa nirdeza [ma. na] saspaSTa-jotAmAM AMkhe uDIne vaLage nyA. zA. 75: sApekSa nideza jevo ke evI; "semyuasa' eTale IdriyagrAhya je , na hoya, to 1, 2, che, " tene kharI paNa iMdriyagrAhya viSayamAthI uttamo tulya nideza ema thAya che ke " ja che " ttama umadAmAM umadA viSayo vaDe nimelI ema mAnatAM ja ra 1 che " ema siddha kalpanAmaya, mUrta (Sculpturesque &9 thaze ja, raska) citramaya (pictures que picaraka) 2. sApekSa vAya [rA. vi.] raMgIna (variegated veriyageTeDa ) vAstavika pra. pra. 96: juo Categorical (e; konkITa) himikala" eTale jeno zabda- ! proposition. pravAha madhura hoya, athaca jenI AkhI saMkalanA- | Confessor, dAkhazravaNugu mi. rU.] mAM mApatiSThava ( harmony hArmanI) hoya ce. da. ca. 19; ema thayuM ke karnADa-Di evI; reDijaMTa' eTale tejomaya, prasAdasaMpanna --TAlaverA je IsAbelA rANIne doSazravaNa "ipezanDa' eTale hRdayavedhI; ane prophAunDa guru hato tene tathA juAna-piMjane jIva jAna eTale sthAyI chApa pADe evI, je bhavyatA mitrAI hatI. vA gaMbhIratAthI ja banI zake che. suspaSTa, { confidential, geya [ba ka.1. 2. (42112 corresponding to fact sa. 1983, kArtika, 96: temAM mukhyatve nathI ema kahevuM hoya tyAre vicAra mUrta nathI padati evI rahe che, ke pararAnyo sAthenA nA kahevAya kema je vicAra sadAye amUrta saMbaMdhanA gokha (e. koriDeziyala) kAgaLo abstract; e sthaLe vicAra vAstavika nathI ane ati gogya vartamAne dekhADavAmAM ema ja lakhI zakAya-ba. ka. : khAnagI patra. Ave che. For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Congruity 3 Congruity, 1. sAma'jasya [prA. vi.] ra. meLa, DuDitatA [6. bA.] Connotation, 1. jAvidhiSTatA-tva [ma. na.] ce. zA. 329 ane 334: jAtiviziSTatAmAM aspaSTatA hovAthI vyAM viziSTatAmAM paNa aspaSTatA Ave che. 2. dharmavyApti [5. vi.] pra. pra. 16: thALImAM pANI bhareluM heAya tene amuka vistAra hoya che ane te vistAramAM dareka jagAe amuka UMDANu hAya che. tene vistAra dhamI upara hoya che ane tenA vistAramAM Avela dhI emAM dareka jagAe te UMDANa eTale e dharma heAya che. AvI rIte dareka jJativAcaka padane amuka dharmAMvyApti, amuka dharmAMgyAsi hAya che. 3. vyaMjanA [ma. 2.] a. nyAH jAti (genus) e eka evA va` che ke jemAM khInna varga samAi zake che. e khInna vargo upati (species) kahevAya. nnati ane upannati e paraspara sApekSa ( relative ) zabdo che. temAM darzana ane vyaMjana anene a levA joie, upannatine yaMjanA jAtithI vadhAre ane darzanArtha AchA hovA oie. je vizeSa guNeAthI upajAti jAtithI jUdI pADIne oLakhI zakAya te e upannatine vyAvata dharma ( diffe<< rentia) kahevAya. Conscience, antarrIya [ meLAnAtha sArAbhAi] "vipatti upara dharmanI asara'' (Blair's Sermons nA eka bhAganuM bhASAntara), bheALAnAtha sArAbhAinuM jIvanacarita, 194: peAtAnA pUrA deranA vakhatamAM vaibhavanA madamAM tathA sa'pattithI prApta thanArA sAkhyAna'damAM buDelA hAya tethI antadIpa (0.) nA sAmya upadeza tarapha teTale| lakSa ApatA nathI. 2. ataHkaraNa [ma. na.] ce.zA. 52: bALaka nItiniyamane adhIna rahevA karatAM te niyamanA pakSamAM rahe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Conscieuce che, khIntanI sAme thaine nautiniyamanuM sarkSaNa jevI rIte kare tevI rIte peAtAnI jAta sAme thaine paNa kare che, e sthiti jyAre siddha thAya tyAre tenAmAM ataHkaraNanA eTale ke ni:svArtha rIte kanyanA upara ja prema rAkhavAnI vRttine prakAza thayA ema, paripUrNa rIte, kahI zakAya. 3. antaHpuruSa [. .] 1. 6, 50: IMgleMDanA leAkanI heATI sa MkhyA evI che ke jeAne peAtAnA antaHpuruSa (C.) ane dharma( Righteousness ) te dunIAnI dareka vastu karatAM vadhAre kiMmatI che. 4. AtmA aM, sA.] bhA. le. 250: ekaMdara khATu hAya ! kai tarapha . AtmA valaNa khatAve che te jovuM, 5. cidvrutti [a. ka.] nI. zA. 44: naitika zaktine aMtaHkaraNa athavA cidvrutti ( kaeNAyansa ) sivAya bIjI rIte sakheAdhavA tenA kahe che. 5. dhabuddhi-vRtti [6. bhA.] kA. le. 1, 221: keLavaNIthI dhabuddhi (c.) jAgrata thavI joie. (2) kA. le. 1, 250: mahAsabhAe te| A vAta vidyAthI AnI dharmavRtti (kaoNnzyansa) upara cheDI. 7. sadRsavivekabuddhi [ ma cha. sa. 29, 235] 8. aMta:karaNadeva [ r. ka. yu. 1979, 337 9. sArAsArbuddhi [ ke. huM. a, tAM. ] 1.0 maneAdevanA [. ke.] hiM. gI. 122: 'maneAdevatA' e zabdamAM manamAM utpanna thatA icchA, dveSa, krodha, leAbha vagere sarva vikArono samAveza na:karatAM, mAtra sArU khe|TuM samajavAnI je Izvaradatta athavA svAbhAvika zakti manamAM rahelI che te zakti ja prastuta prakaraNamAM vivakSita che, ema mAnavAnuM che. A zikitane ja ' sadasadbhivekabuddhi ' (A sadasavivekabuddhine ja IMgrejImAM C, kahe che) evuM meTuM nAma ApavAmAM AvyuM che. For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Conscious Conscionsness Moral conscience, nItiyAmaka | aMta:karaNa [ba. ka. su. 1983, kAstika, 104: AvA sainya jotie saMkhyAbaMdha hoya ja nahIM. je hoya che te dareka potAnA jhamAnAnA ghaNA mANasemAM nItiyAmaka aMta:karaNa (m. c. merala kAiyansa) eTale ke sadAcAra mATe AgrahI valaNa prakaTAvI zake che. Conscious, 1. paridaSTa na. de.] hiM. ta.I.pU.1576 sarvAstivAdInA avijJaptikarma ane vijJaptikarmamAM arvAcIna mAnasazAstranA Sub-conscious ideas, feelings and activty ne samAsa thayelo jaNAze. yogazAstramAM cittanA pratye (1) paridaSTa (2) aparidaSTa (subconscious) varNavyA che, aparidaSTa pratye sAta gaNAvyA che -jue pAtaMjalasUtranA bIjA pAThanA 15 mAM sUtra uparanuM vyAsabhAgya. 2. bAdhasvabhAva [na. de.] hiM. ta. I. u. 13: A vidyA be prakAranI che: bedhasvabhAva (C.) eTale spaSTa bhAnavALI ane adhavabhAva ( Subconscons ) eTale jaDatAvALI jhAMkhI. pahelI vidyA te spaSTa vivekavRtti ane bIjI te sAmAnyavRttivALuM jJAna. vidyA te pratyakSAdi pramANutti ane sAmAnyavRttivALuM (abodhapradhAna) mana te citta. (Psycho-ana.) jAgrata bhU.go.] Conscious activity-saMprajJAta kArya [ke. ha. a. .] Conscious life, saceta jIvana [ma.na. ce. zA] Conscious perception- le+ citavedana [ha. dvA. ke zA. ka. 1,327] consciousness, 1. pratIti, cetana, bhAna, jJapti, AMtarapratIti [ma. na.] ce. zA. (1) 222: AvA alpa vismaraNathI tema ardha vimaraNathI ema samajAya che ke, je anubhava ane tadanusaMgika vicAre amuka samaye rasa pedA karI avadhAnane rekatA | hoya, te tatkALa rasavALI na hoya tevI bhAvanAone pratIti bahAra ja kADhI nAkhe che. (2) 69: potAnA saMbaMdhamAM je koI AvyuM hoya te upara vyApAra karIne cetananuM valaNa te avadhAna ema kahI zakAya. ene " AMtara pratIti athavA jJapti" arthAta keI paNa padArtha Adi pitAnA saMbaMdhamAM hoya tenuM aMdaranI pAsA bhAna, ema kahIe te cAle, 2. AMtaracetana ma. na. nyA. zA. 151.] 3. prajJA, buddhi [A. bA] A. dha. 403: (hekalanA be siddhAntomAne eka e che ke ) (1) prANa ( Life), prayatna (Will) ane prajJA cA buddhi (9) e jaDane ja vikAra che. 4. asmitA [ba. ka.] aM. 37: ane i. sa. 1862 thI mAMDIne daza paMdara varSa lagI thanArA grejayueTamAM... potAnI sarasAInI asmitA ( self-consciousness selaphakaoNnziyasanesa) hoya, e kudaratI che. 5. saMvedana [na. bha]. va. 23, 471: potAnA hRdayanI aMtaHsthiti e yugmanA saMvedana (c. ) mAM pUrNa praveza pAmatI nathI. 6. saMvi6 [hI. vra.] sa. mI. 12H A saMvid anuyUta kSaNapariNAmI satata gatimAna pravAha e eka prakAranuM vastutattva thayuM. 7. vijJAna [na. da.]. hiM. ta. I. pU. 146, juo Law of association. 8. cetanA priA vi.] bu. pra. 70. 290: koI paNa mANasa potAnI ja cetanAnA (c.) vyApAramAM pUrAI rahele heAya che. Consciousness of humanitymAnavAsmitA ba. ka.] yu. 1980, 42: prajAmitAnA jevI ja jyAre mANasamAtramAM mAnavAsmitA (c...) For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Consequent Conservative pradIpta thAya tyAre A ApaNI bandhatA ane ! -satkAryavAdano siddhAnta cetana jagatane paNa maitrI ane ahiMsAnI bhAvanA harakoI vyaktine lAgu paDe che ema prasiddha jIvanazAstrI meyare sulabha thavAnI; te pahelAM nahIM. siddha karyuM che. Consciousness of self-2. 2. zaktinI akSayatA [vi. .] ahaMkAra [prA. vi.] chaThThI pariSa6, 19. 2. AmAvI che, AtmasaMvida [ke. | conservative, 1. prarakSaka ni. lA.] ha, a. na.. dha. vi. 20 navA vicArane jyI puruSa te Consciousness of time- meTe sudhAro karanAro ke siddha sudhArAvALe e kAlAvacheda, kAlasaMvida (ke. ha. a. ne.] zabda paNa oLakhAya...samayane siddha sudhArA Field of consciousness, 1. vALo darzana de tenI pahelAM je pu sudhArAnA bhAnanI kaTi, saMvikeTa (ke. ha. a. na.] matane bAdha karanArA te sAdhaka sudhArAvALA group conscionsness sAdhakamAM keTalAeka uchedaka (radical)rakSakasamudAyAsmitA, samUhAsmitA ba. ka.] chedaka (liberal radical) ne chedakarakSaka aM. 87: samudAyAsmitA ke samUhAsmitA (liberal conservative) hoya. eka te (g. c. graMpa kAnziyasanesa ) nI charatI jUnA vicArane nimULa karavAne; bIje te navAne vyaktinA nItibandhAraNa upara kevI asara thAya vizeSa dAkhala karavAne; ane trIjo te jUnAmAMnuM che e viSayane mAnasazAstrIo samudAyamAnasa ghaNuM avazya rAkhavAne tathA naSNakAnA navAne (group psychology prapa sAIkolejI) nuM dAkhala karavAne udhamI hoya-jUnAne haThathI rAkhI navuM nAma ApIne chellA traNeka dAyakAmAM ja rahevAne mathe tene prarakSaka (c.) kahIe. tapAsavA lAgyA che. 2. saMrakSaka [na. lA.]. Objective consciousness I. I. 182 juo Liberal. parAtana ma. na.] 3. sthitirakSaka [ma. 2.] Seat of consciousness-side zi. I. pa2 have be viruddha vargo tavaMgara thayA: sthAna [ma. na. e. zA.] eka ja stanI dolata ane AbarU" vALo, Suffusion of consciousness mAnI, sthitirakSaka varga; ane bIje navI dalitasaMvinne samulAsa [ke. ha. a.ne.] vALe, ahaMkArI ucchedaka vage. consequent, 1. uttarAMga [ma. na.] 4. sthitisthApaka, sthitapAlaka, nyA. zA. 5: sApekSa nidezanA be ava pUrvapakSI mi. sU.] cavane pUrvega, uttarAMga evuM nAma ApavAmAM Ave che. "jo , na hoyae pUrvaga che to ha. bA. jI. 56: aNu keTalAka yuvako * , che" e uttarAMga che. sva95jJAna pAmatAM paraprakAzathI aMjAI jaI yathArtha joI zakatA nathI......potAnA anubhava2. uttaracara (rA. vi. ] rahita apakava vicArane nahi anusaratA evA pra. pra. 168: "sarpadaMzathI mota nIpaje che bahu adhika bhAgane teo sthitisthApaka-thitae vyAptimAM sarpadaMza e pUrvacAra che ane tenA pAlaka-pUrvapakSI (c.) Adi vizeSaNa ApI, para mota nIpajavuM e uttaracaranI vyApti che. teo prati duSTa daSTi rAkhI teothI judA paDI conservation of energy, ?, jAya che. zaktinityatA, satkAryavAda [A. bI.] 5. prAcInapaMthI [u. ke.]. A. dha. 417: oNrDa kelvina mAne che tema va. 2, 130: ApaNA samAjanI sthiti jagata bahArathI koI zakita jagatamAM utarI upara najara nAMkhatAM ApaNane jaNAze ke - AvatI hoya to sAyansanA "C. o. D.' nA ApaNe ghaNuM ja c. (prAcInapaMthI) chIe chatAM siddhAntane bAdha Ave ane A zakitanityatA ApaNe navIna vicAro ane navIna Avazyaka For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Conservative Constitution tAone anusaratA ravIkAratA thayA chIe. jAtano pheraphAra asahya gaNavAnA. eTale A 6. agatimAna samaya prAgatikAne na hato; ghararakhupaNuM trIjI pariSa6, 76: ApaNA dezamAM je ! (e.) e A samayanuM khAsa lakSaNa kahI zakAya. varganA hAthamAM AvA pradarzanane lAyakanI Liberal conservative, 95vastuo moTe bhAge hoya che, teo agatimAna rakSaka [ na. lA.) (e.) prakRtinA hoya che. juo Conservative. 7. rUDhirakSaka caM. na.] Consistency, 1. ekarUpatA [mana] ce. zA. 364. - svadeza, Adivacana, sara ravIndranAthane bhAratIya saMskRti mATe anahada mAna ane 2. saMgati [A.bI.] mamatA che ane chatAM teo avivekI rUDhi A. dha. 120: jJAna ane kriyAne sarvathA rakSaka nathI. vibhinna na gaNatAM emane eka caitanyavyApAra nA avAntara bheda mAnavAmAM lAbha e che ke 8. sthiticusta ba.ka.] caitanyanI zakitao eka ekathI sarvathA arAja--jayaMti vyAkhyAne, 144: zuM hiMdu saMbaddha nathI paNa eka ekamAM anusmRta che ane emAM ke zuM jenomAM, atyAre eka baLavAna sarvanI AtmAmAM akhaMDatA che e mAnasavarga kevaLa sthiticusta - .- che. zAstranA siddhAnta sAthe saMgati rahe. 9. pragativirodhI [da. bA.] 3. ekAkAratA ba. ka.]. kA. le. 1, 271: upa2 varNavelA pheraphArathI bha. 117: padyalekhanamAM je DaNInI zuddhi ja saMtoSa mAnanAra ane vadhu pheraphArAnI sAme ane ekAkAratA (kansisTansI c.) naLavavAnA thanAra loko rASTrIya keLavaNImAM pragativirodhI karatAM tene ThekANe iSTa uccAraNanI sugamatA ( kanjharveTiva) pakSanuM kAma kare che. karI ApavAnI jarUra ja vizeSa che. 10. Apakhu [vi. 2.] Law of Consistency-24pra. 1972, 4pa9: AmAM jeTale aMze leka- virodhano niyama mi. na. nyA. zA. 12] lAgaNIne vaza rAkhavAnI saMsthAnI zakti, consistent- susaMgata di. bA.] jeTale aMze AvelAM dharma ane vahemanAM vaLa- Constellation, (psycho-and. ) gaNa teTale aMze te A5rakhu-. vicArarAzi (. go.] 11. sanAtanI [nAthubhAI dayALajI | Constituency, matajI [ba. ka.] paTela.]. su. 1982, bhAdara, 80 prophesara yu. 1979, mAdha, 553: cInanA loko . vAminArAyaNa ane rAvasAheba dAdabhAI jabarA sanAtanI (c.) loko che. jevA pratinidhio potAnA mata79lA (c. ) 12. sanAtana [ma. ha]. mAM vaicakitaka zraddhA jALavI zakyA che te pharI sa. ma. upaghAta, 14: kaeNnjharveTiva (sanA- pAchA cUMTAze. tana) pakSane pArlAmeMTane eka sabhya tene viSe | Constitution, 1. rAjyamAM dhAraNa lakhatAM kahe che. baMdhAraNa (ajJAta) 13. rUpakSa [da. bA. navo]. 2. AsrAya [u. ke.] Conservatism,ghararakhupaNuM [ki.gha.] sa. 12, 54: A vakhate konTese potAne sahajAnaMda svAmI, prastAvanA 7: je mATe eka AmrAya (c.) racyuM che. samAjanA AgevAnone AtmarakSaNa mATe 3. zAsanataMtra [ba. ka.] niraMtara DeALA phADI tapAsatAM rahevuM paDe, te aM. 65: risponsibalane mATe javAbadAra AgevAna svAbhAvika rIte ja "jInuM eTaluM zabda hAla cAle che te te pustakazALAnA senuM ' nA pakSamAM rahevAnA; e kAI paNa kabATamAMthI koI pustaka kahADiye tyAre tenI For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Constitution jagA sAcavI rAkhavAne lAkaDAnuM ceAsaluM mukiye chiye tenA jevA che. lAkamatAthIna 'prAcIna' 'zAsana ' ( government ) ke 'zAsanata tra (.)ke ta tra(administration)e zabda A ane mATe vaparAvA joie. 3. zAsanaprakRti, prakRti [da. bA.] kA. le. 1, (1) 626: rAjyatatramAM bhAga laIzuM tyAre paNa praznanI prakRtine anukULa paDe evI ja zAsanaprakRti (kAnsTITayUrAna> khIlavIzuM. ( 2 ) 698: mAnTegyucemsapharDa sudhArA vakhate hiMdustAnanI prakRti(kAnsTITayUzana)nakkI karavAnI aneka yAjanAe deza AgaLa rajU thai hatI. 4. rAjyataMtra [ka. mA. ] ke. le. 1, 115: je leAkasamUhamAM sattAnA vibhAga ane hakanA saMrakSaNa mATe vyavasthA nathI, tyAM vyavasthita rAjyataMtra ( c. ) nI khAmI che. Constitutional~1. saniyama [na. bheA. ] 1. 16, 734: padyaracanAnA rAjyamAM hAvA c. agitation ( saniyama saAAbhaNa ) mATe hune zAsana nahi maLe te! huM peAtAne dhanya mAnIza. 2. vaidha [da. khA. ] Constitutional monarchyniyanvita rAjazAsana [ha. mA.] hi. rA. 5: agrejI rAjyasa'sthA niyatrita rAjazAsana ( . m. ) nuM udAharaNa thai paDI che. 43 Goustitutionalist 1. 1. zAstravAdI [hi. hi.] va. 22, 759: JIta zAsravAdI eTale ke CS 2. baMdhAraNapakSI [ba. ka ] su. 1992, bhAdaraveA, 7: bIjI cUMTaNIne pariNAme banelI dhArAsabhAmAM udArapakSIe ane svataMtrapakSIe uparAMta svarAjyapakSIe ane temanI sAme ja paDavAnI nItine vaLaganArA sarakArapakSI ke madhAraNapakSIe (e. s) ema benA cAra pakSa thayA. 2. badhANuzAstrI [ba. ka.] su. 1982 ASADha 109: A sajogAmAM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Constructive baMdhAraNazAsrIe (c. s ) nI bhalAmaNa mujaba mAnanIya prathA (convention)e ja che ke khanatAM lagI kimiTamAM karavAmAM AvelA TharAveAne ja maMjUra rAkhavA. Constrained, prayatnasAdhya [ma. na.] ce. zA. 88. Construction, upacayakita [ ma. na. ] ce. zA. 273: chevaTa kalpanAnI chatrabhUta je upacayazakita te, kACnAM navAM navAM sacAjana karI levAmAM upayAgI thAya che. Constructive, 1. uddabhAvaka [gA. mA.] sa. ca'. 4, 83: nairAzyaTaSTa avasthAenAM kAraNa vicAratAM jevA A pratIkAraka ( Remedial) dharma che tevA ja AzAdRSTa avasthAnAM kAraNa vicAratAM khInna udbhAvaka (Creative, C.) dha' che. ra. sAdhaka [. ke.] va. 6, 78: temane ( maNilAlane ) hAthe ucchedaka sudhAro gujarAtamAM te hamezane mATe nirvANa pAmyA ane navA aitihAsika (historical) sAdhaka (c.) sudhArAne janma maLyA. 3. sthApaka [. na.] sa. geAvanasmAraka ka, 84: e uparathI ema nathI samajavAnuM ke vinAzaka (destructive) zaMkAomAM ja hemanI buddhinuM pavasAna thatuM, tenI buddhi pradhAnapaNe sthApaka (9.) hatI. 4. kRtipreraka [ba. ka.] . 6H emanA buddhi-hRdaya-kalpanA-- aMtaHkaraNa-bhAvanA zaktirUpa AkhA cakranuM mukhya valaNa janmathI ja vyavahAra (Praetical prekiTakala), anubhavagamya (Positive peAjhi Tiva) kRtipreraka (9. kansTrakiTava) jJAna tarka vizeSa hatuM. AthI karIne TIkArazakita (Critical power kriTikala pAuvara)mAM tema sAru je ka Mi lAge te ta AkarSAvuM tathA game tyAM hoya tyAMthI tene anatAM sudhI apanAvI levuM e madhukaravRtti For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Consumption Contradictory (ecclectic spirit saf25 fuel)Hi Continuous quantity, 43420 - aMbAlAlabhAI emanA pachInA jhamAnAnA | parimANa [ma. na. e. zA.] uttama vidvAnethI ye UtaratA na hatA. contradition, vyAghAta, vipratipatti 5. maMDanAtmaka ciM. na.] [hI. tra] sa. 1921, phebruArI; e to kharuM ja che ke sa. mI. (1) 46: ghaNu kALa sudhI sAmAnyakoI paNa siddhAntanuM uttama svarUpa te vidhAnAtmaka (positive) maMDanAtmaka ( c.) hevuM taH svIkRta A mata pracalita hatuM, paNa joie. pachI jyAre bAkalI nAme tattvaciMtaka padA tho tyAre teNe temAM vyAdhAta siddha karI 6. saM jaka [ki. gha.] batAve. (2) 90; tAtparya ke vijJAnavAdInA na. sa. 1, 3pa0: hamArI pravRttio kevaLa mata pramANe je bhAvanA tarkadUSita na hoya, jemAM vivaMsaka (destructive) che. hAlanI sthiti pariNAme koI paNa prakAranI vipratipratti na ne nAza thaye samAja mATe hamAre saMjaka saMbhave, te bhAvanA satya. (c.) siddhAnta ze che te amane batAvo. Contradiction in terms 2. 7. racanAtmaka ajJAta-navajIvana] vadatavyAdhAta [ ma. na. ] 8. yojaka, samAyojaka [ ke. ha. ce. zA. 70H prathama to e ja che ke aa. na.] pratIta cetanavyApAra arthAta cetanavyatirikata Constructive imagination cetana e to vadavyAghAta che. upacAyaka ka95nA [ma, na.] 2. zabdavirodha [2. ma.] ce. zA. 282: kalpanA anavalokti vastu- ka. sA. 1, 18: ame te "zIghra kavitA gatinuM bhAna pAmavA yatna kare che eTaluM ja nahi, e zabdavirodha ja gaNIe chIe. duSTa pavitratA paNuM tevI vastugatinuM yathArtha samajavA jevA ke kara dayA hoya, te zIdhra kavitA hoya. ha paNa kyAM kare che. koI zAstrIya Uha 3 antavirodha ni. bho] cathArtha rIte sthApita thAya to sAmAnya nirNaya Law of Contradiction-. rUpe, sarvamAnya siddhAntarUpe manAya che. paraMtu vyAghAtano niyama [ma. na.] tyAM sudhI AvavuM e kAma upacAyaka kalpanAnA nyA. zA. 13: bIje niyama vyAdhAta. ekanI prayAsathI ja siddha thAya che. eka vastu amuka rUpe hoya ke na hoya ema ekI Coustructiveness--221 vAre ne eka ja sthAne banI zake nahi. [caM. na.] 2. virodhano niyama [ma. 2.] va0 7, 18: juo Compromising. a. nyA. virodha (c.) no niyama koI paNa Consumption, (Pulo Eco.) EUCALL cIja hoI ane na hoI zake nahI. [ ajJAta ] Contradictory, 1 vyAhata [ma. na.] Contact-saMnirva [ ma. na.] e. zA. 362: zraddhA ane azraddhA e A ce. zA. 1964 sthAnasvarUpa para amuka prakAre bahu nikaTa saMbaMdhavALAM che, ane, koI saMnikane oLakhavAthI digachinna evAM kai be virUddha athavA vyAhata nideza paratve be sthAnanuM jJAna saMbhave nahIM. mananI je sthiti tenAM rUpAntara mAtra che. Contingent, anAvazya [ma. na.]. 2. visaMvAdI [rA. vi. nyA. zA. 1pa1. pra. pra. 99 Ane ApaNe bIjI bhASAmAM continuity, sAtatya priA vi.]. ema paNa kahIe ke "hA" ane "na" paraspara Continuity of interest PR- visaMvAdI che, 'hA' ane 'nA' paraspara viruddha nirvAha mi. na. ce. zA.] che ane "ha" ane "na' parapara udAsIna che. For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Contrary Conversion 3. savaze viruddha, parasparavyAhata, | Conversationalist, 1. saMbhASaNaviruddha [hI. va.] paTa, saMvAdacatura [da. bA.] sa. ma. 142: juo Contrary. 2. vAtaDAhyuM [jUna-vi. ma.] 4. mAraka [da. bA.] | Converse, vyatikAnta [ma. 2.] contrary, 1. viruddha mi. na.] juo Conversion. nyA- zA. 155. Conversion, 1. parivarta [ma. na.] 2. aMzata: viruddha [hI. vra.] nyA. zA. 9: nirdezanAM uddeza ane vidheya sa. ma. 142: tarkazAstra vA nyAyazAstramAM pada potapotAnAM sthAna badale tene parivartana saze viruddha ( Contradictory) ane kahevAya che. aMzataH viruddha (c.) e be nI vacce ghaNo 2. parivRtti [rA. vi.] mahattvanuM aMtara svIkAravAmAM Avyo che. pra. pra. 107: keTalAeka vANIA vaiSNava 3. virodhI di. bA.. che tenI parivRtti keTalAeka vaiSNava vANIA Contributor, bhAgagrAhI [da. bI.] che' ema sAdI rIte ja karI zakAya. Convention, 1. saMketa [2. ma.] 3. vyatikama [ma. 2.] ka. sA. ra77: sudharelI duniyAmAMnA eke a. nyA. jyAre ApaNe kaI paNa nidezanA eka dezanA sAhityamAM kavitA piMgaLanA udeza ane vidhine sthaLAMtara karIe tyAre (chaMdanA) niyama pramANe thaI che, mANasajAtinA vyatikrama thayo kahevAya; paNa yatikamaNIya anubhavathI samajAyuM che ke kavitAne ane chanda ( Convertible) nirdezamAMthI vyatikAnta (motre) no saMbaMdha mAtra saMketa (e.) ne (converse) nirdeza karatAM ApaNe be niyamo nathI paNa aMdaranA svarUpane che. dayAnamAM rAkhavA paDaze; (1) nirdezane guNa 2. praNAlikA [ka. mA.] ( abhAvavAcaka athavA astitvavAcaka ) teno gu. 1980, bhAdrapada, "praNAlikAvAda", 2H te rahevo joIe, ane je padanuM vyatikramaNIya pUrva tarapha pUjyabhAva e saMskAranuM eka nidezamAM grahaNa na thayuM hoya tenuM kadApi agatyanuM aMga che. paNa e pUjyabhAvane anu vyatikAnta nirdezamAM grahaNa thavuM joIe nahI. bhavanAra ghaNu vakhata junI praNAlikAne bhakta (Psycho-ana.) viparyaya [bhU.go.. thaI jAya che. Conversion by contraposi. 3. prathA [ba. ka.] tion, viparIta parivata [ma. na.]. su. juo Constitutionalist. nyA. zA. 73: pana parivarta karavAmAM be kama conventional-1. kRtaka [go.mA.] rAkhavA paDe che, keTalAMka mANasa dezI nathI, sa. caM. 4, 499: kumudinI mULathI truTI!! ene parivarta "keTalAMka dezI, mANasa nathI" kRtaka (kRtrima, 0.) jaga--dhamathI chuTI ema nahi thaI zake. emAM to prathama viparIta2. sAMketika [2. ma.] karaNa karavuM paDaze; pachI zuddha parivata thaI ka. sA. 43: nATakanI adhama sthitinuM A zakaze. "keTalAMka mANasa dezI nathI"; (viparIta) sivAya eka bIjuM paNa kAraNa che; ane te keTalAMka mANasa videzI che" Ama karavAthI e ke gujarAtI sAhityamAM sarvAnubhavarasika "keTalAMka mANasa dezI nathI " e -rUpa kavi ghaNA thoDA ke bhAgye kaI ja che. keTalAka badalAI tenuM "keTalAMka mANasa videzI che" evuM nATaka lakhanArane sAhityanuM kaMI jJAna hoya che I-rUpa thayuM, eTale zuddha parivartana sahaja banI kharuM paNa tethI kaMI kavitvazakti AvatI zakaze; "keTalAMka videzI, mANasa che. " A nathI. sAMketika niyamo pALelA ane sAMketika prakAranA parivartane viparIta parivarta kahe che. pado vAparelAM jovAmAM Ave che, paNa bhAvano Conversion per accidenspraveza te kaI ThekANe najare paDato nathI. viziSTa parivata [ma. na.] For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Convertible nyA. zA. 73: " kAntimAnlR vastu mAtra Anada Ape che" ene parivata " AnaMda ApanAra vastumAtra kAntimAna vastu che" ema karavA te khoTA che, "keTalIka Anada ApanAra vastu kAntimAna vastu che" e parivarta kharAkhara che. Ane viziSTa pariva` kahe che. 2. viziSTa parivRtti [rA. vi.] pra. pra. 107: 'hA' mAM kartA sarvadezIya che paNa vidheya ha MmezAM sa`dezIya hetuM nathI mATe evI jagAe parivRtti karatAM 'hA" ne khale 'hu' vAkaya karavuM paDe. Ane ApaNe viziSTa parivRtti kahIzuM. Simple conversion-1. zuddha parivata [ma. na.] nyA. zA. 73, jIe! Conversion by Contraposition. 2. sAdhAraNa vyatikrama [ma. 2, a, nyA.] Convertible, vyatikramaNIya [ma. 2.] 46 a. nyA. jIe onversion. Convocation, 1. padavIdAna [A.bA.] | 1, 18, 107: banArasa hindu yunivarsiTInuM kanyAkezana' yAne padavIdAna. 2. padavIdAnasamAra'bha [gU. vi.] Copraphitia, (psycho-ana.) malA tsargapriyatA, malapriyatA [bhU. go.] Copy, 1. kitto [jUnA-na. la.] na. graM. 3, 165: namunAnI eka lITI lakhI ApI heAya te pramANe joi joIne lakhavuM tene iMgrejImAM kApI kahe che, ene pahelAM nizALemAM kitto kahetA. Copy book-1. dA pIstAna [nAkaraNaghelA] 2. hRskatazikSaka [ajJAta ] 3. anulekhanapustaka [ma. ra.] zi. I. 100: dhIme dhIme anulekhanapustako mAM nItisUtreA paNa ApavAM joie. Copywriting--anulekhana [gU. vi. vi. 46] Copyright--1. nakalahaka [vyAja. 2. graMthasvAmitva, svAmitva [. kha.] Co-respondent, (a) sahuprati Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Cosmopolitan vAdI-sahaprativAdinI [ba. ka.] sa. ku. 7paH paDavAne divase peAtAnI ja meDImAM peAtAnA ja pala gapara vyabhicAra kanAra patie khIjane ja divase tenI saha-prativATTinI ( C, ) nI ja zIkhavaNIe pratyAropa ghaDI kahADayA. Corollary, 1. upanyAsa [ma. ra.] si. a. 42: tamArUM ja iMglizanuM eTaluM te| jJAna che ke 'hireDiTI' ane 'Dise'Ta' ne a tame samajI rAkeA, mahattvanA niyama hireDiTI ' ke 'DisenTa'nA che ja nahIM; mahAniyama iveAlyUrAna'ne-uddene-che. e niyamathI manuSya jAtinI utaratA jIvamAMthI utpatti (Dise Ta) samAvI zakAya che; e niyamamAM satatine (hireDiTI) pUrjAnA mukhya guNa| prApta thAya che, e satya upanyAsa tarIke Ave che. 2. upasiddhAnta [ ha. prA. ga. 5.6 ] 3. phalita siddhAnta [da. bA] Correspondence, 1. anuvidhAyakava [ma. na] ce. zA. 113: je pratyakSa kSaNika che tene upadmavanArA tatusaMgha paNa kSaNika ja hAvA bleie. paraMtu AvuM anuvidhAyakatva sAro pUrNa nathI. 2. anurUpatA, saMvAditA, sAmya [ hI. tra, ] sa. mI. 98: ApaNe joyuM ke padArtha ane padA viSayaka jJAnanI anurUpatA te satya. Correspondence theorykhaMbapratibiMbavAda [ hI. tra. sa. mI. 163] Cosmogony, sa`mImAMsA, jagadutpattimImAMsA [da. bA.] Cosmology, 1. sa`mImAMsA, sRSTiracanAvidyA [6. mA.] Cosmopolitan, dj. 1. vizvagrAhI [ma. re.] For Private and Personal Use Only zi. i. 42: uccatara zikSaNa hamezAM vyaktiviziSTa ane vizvagrAhI che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Cosmos Cosmos, 1. suvyavastha-suprayukata-suvinyasta-racanA [hI. . sa. 171:] Cosmi, suvyavastha, suvinyasta [hI. . sa. mI. 161] Councellor, mantrada [ma. sU.] geA. jI. 179H tyAM thoDA divasa rahI mArakhInA kAma sArU mantro ( . s ) pakSavAdIe (pleaders) Adi keTalAka gRhasthAnA mata lIdhA. 47 2. sraSTA [na. bhA.] Creative faculty--1.sazakita [511. 211.] 2. nirmANuzakita [ ke. ha.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Crude a. za. upeAdghAta, 27: anuvAdanI paddhati paDitanI nahi paNa pratinirmAtAnI rAkhI che. paMDitAinA anuvAda parabhASAnA sAhityanA dubhASiyA che, e kaI svabhASAnA sAhityanA kuTukhI nathI. muLanI nirmANuzakti (0. .) nI sarasAI karatI pratinirmANazaktithI (Recreative genius) je anuvAda racavAmAM Ave che te ja svabhASAnA sAhityanuM aMga ane che. Creche, (public nursery for children) jAherakhALagRha [ sau. sarAjInI mahetA] Country-house, dezagRha [..] va. 1, 13: amIravanI vaga vadhAravAmAM 'kanTrIhAusa'cAne 'dezagRha' ( bhAgavatanA bAlaprAdhanITIkAkAra eka sthaLe zerAH ane jJAnapatA: nA artha "purarvAsana" dezavArtAsana" e zabdothI kare che. emAMthI 'Country' ne mATe 'deza' zabda sUyA che) paNa eka mukhya sAdhana thAya che. Course-string, ( Arch. ) do jagI adAlata [ga. vi.] Court-martial, [ 6. bA. ] Courtship, saMvanana [gA. mA.] sa. . 5, 322: parizIlaka madana saMvanana(saMvananamplagna vhelAM strIne vaza karavAne prayatna '., wooing ) kAlathI vivAha sudhI khIjadazAmAM rahe che. 3. jIvanamaMtra, vrata, kularIti, kulatrata [6. bA.] 2. priyArAdhAna, anunaya [ bhA.] criterion, 1. Adarza, pramANa, kasoTI Creative artist, 1. kalpaka [vi.ka.] [hI. tra. sa. mI. 173]. ra. mApa, gaja, gamaka[da. A] Criticism of interpretation nirUpaNAtmaka vivecana [ra. ma.] kA. 1, 3, 2: kalAkAra urphe kalpaka (ApyuM A zabdane 'huma' zIvAya khInne khAsa a ApatA nathI. ahIM tene mULa dhAtu vapa ( karavuM, saravuM) parathIyeAjIne ' krIeTara; krIeTIva ArTIsTa' evA arthAMmAM vAparyA che) nuM sarjana tenI tathA tenA sahAnubhAvakanI mAnavatAnAM aMgamAtrane, ane te purepurA, khIlave ne tApe che. chu. pra. 71, 188: Criticism of Intorpretation (nirUpaNAtmaka vivecana)nuM eka ja kA prAcIna gujarAtI sAhityamAM thayuM che ane te dacArAmanA hindI kAca 'satasaiyA' uparanI gujarAtI TIkA. Critique, mImAsA [marAThI,Ti. gI6 8] Cross Division, Division. Crude, mULabhUta [ma. na. ce, zA. 541] strIsvAta-cavAda, 265: nahera khALagRha (0.) mAM khALakone ucheravAnI pleTAnI yojanA karatAM A yojanA ghaNI ja vadhAre uttama che. Creed, 1. maiAlika santavya [ca, na.] sa. 1921, phebruArI, kAgresanA maiaulika mantavyamAM-krIDa" mAM-amaryAdita svarAjyanA svIkAra te karAvI zakacA hatA. 2. siddhAntasUtra [hi. hi] For Private and Personal Use Only 1. 20, 471: pramukha zrI hakImajIe gAMdhIjI pratye vaphAdArIpUrvaka paNa nyAyanI rIte TharAvyuM ke hajharata mAhAnInA sudhAre kAngresanA mULa siddhAntasUtra (c.) nI viruddha che ane tethI te A prasaMge vicArI zakAtA nathI paNa e mULa sUtramAM pheraphAra karavAnI darakhAsta lAvI zakAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Crusade 48 Cynic crusade, 1. dharmayuddha [ajJAta] dararoja pati patnI vacce cAlatAM ane pati 2. dharma saMgrAma [hA. da.] bicAre kaMTALI aDadho udhamAM aDadho jAgato u. 4. 10: paNiAme 13 dharmasaMgrAme paDa paDaye lehI bALa. (C. s) thayA, ne phegaTa gayA. 3. kAntAbedha di. bI.] Gulture, 1. saMskAra [ajJAta custodian, nyAsarakSaka-pAlaka da.bI.] 2. saMskAritA [ajJAta cuticle, 1. rakSacama ni. la.] 3. saMskRti [ajJAta]. gu. sA. 25, 241H rakSakazcama (C.) e cumulative, 1. praguNita [ba. ka.] | saithI upaluM paDa che. phelo thAya che tyAre upasI Ave che te ja, ka. zi. 19: The poorest and the lowliest and the lost jema IgrejImAM Cyclone, vAyuvamala [ na. la. ] dareka kaDImAM Ave che, tema anuvAdamAM ya tene gu. zA. 23, 16H saghaLA vahANavaTIone te zabda pharI pharIne AvavA joIye: ekane cetavaNI dAkhala jAhera karavAmAM AvyuM hatuM ke eka biMdue ghA pharI pharIne paDatAM je pragaNita eka nAnuM sarakhuM vAyuvamala (sAIkalana jene (c.) asara thAya, te ISTa hovAthI. IgrejImAM kahe che te) sagara beTa uparathI upaDI2. vivardhita [ba. ka.]. ne e divase pazcima bhaNI vaLanAra che. i. di. 53: saMskRtinA saMkrAntikALamAM - 2. vaMToLacakkI [ba. ke.] moTA ane vyApaka pheraphAro jyAre Dagale Dagale sa. ku. kapa: modazAonI AvI vaTeLa cakkI (sAIkalana c.) koI paNa kartA citrI vivardhita vega (c. velocity) thI thatA haze kharI? Ave che tyAre tene ItihAsa UkelavA racavAmAM 3. sAgarAvarta [da. bI.] muzkelI paDe ja che, e jANItuM che. Cyclopedia, gal Enclyclopedia. 3. dhArAvAhI, upacIyamAna cynic, niHsAravAdI [da. bA.] [ prA. vi. ] cynical, 1. vakabhAvI [sau.lIlAvatI] 4. piMDita, samuzcita [6. bA.] rekhAcitro ane bIjA lekhe, 412:bahArathI Cumulative meaning--24- e vakabhAvI (c.) dekhAya che paNa enI pAchaLa cita artha [ prA. vi.] hRdayanA dhabakAra catura jenArane tarata dekhAI curtain-lecture, 1. nizAbhASaNa Ave evo che. [ u. ke. ] cynicism-1. avagaNanApUrNa va. 1, 62H nizAbhASaNo nabaLA mananA aruci [2. ma.] puro upara kevI asara karI zake che tenA jJAna ka. sA. 2, 347: pAtronA lakSaNanI ghaTanAmAM vALI jamInaMdana zeThanI mAne A badhA kartAe vRttionA svAbhAvika uga tarapha evI vRttAntamAM sarasvatIcaMdranuM bhaviSya zaMkAzIla avagaNanApUrNa aruci (c.) darzAvI che ke je lAgyuM. viSayamAM koI pAtra pUjya lAgavA mAMDyuM hoya 2. rAtrIbhASaNa [bhogIndrarAva rata- te ja viSayamAM te kSadra che ema vacce vacce nalAla dIveTiyA ] phalita thAya che. dIvALI ke haLI, 16: Ama rAtrIbhASaNo ' 2. tata kiMvAda [da bI.] For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Dais www.kobatirth.org 49 D Vais, 1. uccAsana trIjI pariSad, 155 mahArANI vikaTeriyAnI pratimAnI AsapAsanA uccAsana (d.) upara madhyabhAge pramukhanA Tebala ane tenI ane bAjue ejansInA amadRArA khIrAjyA hatA. ra. vyAsaTa a. ka ] a.125: pramukhapadane mATedA.Asa bihArI ghASane pasada karavAnI aupacArika ( formal phAla) darakhAratanA bhASaNeA pUrAM thatAM te rA. rA. bALa gaMgAdhara TiLaka byAsapArTa (te. sabhAmaDapamAM eka cheDe raceluM uccAsana, jenA upara macamAM pramukhanAM khurasI Tebala)upara huDacI ja! 3. vyAsapITha [ajJAta] 4. vyAkhyAnapITha, ziSTapI [da.bhA.] Data, 1. sAmagrI [hiM. hi.] 1. 16, 744: vastuta: jene AvI dRSTie siddhAnta kahevAmAM Ave che e apUrNa sAmagrI (d.) uparathI kADheleA hAi khare siMddhAnta ja nathI. 2. pakSa [gU. vi.] vi. 7H pUratA pakSa ( d. ) parathI sahelI trikANuracanA. Data of consciousness-jJAnasAmagrI, manasgAcara sAmagrI [hI, tra. sa. mI. 171.] Dead-lock, maDAgAMTha [u, ke.] 1. 17, 297H je maDAgAMThenA (d. 1, ) bhayathI AvI saMkula cAjanA UbhI thaI che te maDAgAMThanA prasaMgo te AmAM paNa UbhA nahi thAya ema nathI. kAra Decentralization, 1. savibhAga [u. ke.] va. 15, 585: adhikArasaMvibhAga (D.) nA kamizananI bhalAmaNeAne anusaratI sUcanAe sarakAra amalamAM mUkavAnI AnAkAnI kare che. 2. kevibhAga [ba. ka. le. bhA. pravezaka, 49: pachI e ja arasAmAM G Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Deduction rA. rA. narisaMharAve hiMdInuM kharUM" svarUpa batAvI ApyuM; ane he..evI dalIleA karI kendravibhAga ( d. ) nA vyavahArU dRSTibinduthI emanA ja bedhanuM samarthana karyuM. 3. sattAvibhAga [6. khA.] Decentralized, anekakendrIba.ka.] a. 80; pachI e ja arasAmAM rA. rA. narasiMharAva dIveTiyAe hindInuM kharuM svarUpa khatAvI ApyuM; ane me kAryasiddhi ane sAka mATe paNa kATayavAdha prAmAM samAna sAmAnya tathApi anekakendrI (d. DIsenTralA jhaDa) pravRttio ja vadhAre vyavahAru....evI dRlIle| vaDe emanA ja khelanu samarthana karyuM. Decorative, Decorative art, prasAdhanalA [ ba. ka. ] gujarAtI, divALIparva, 1926, 16: kaLAemAM vAhanabhede bheda paDe che. keTalIka sthira "vastu" ne ja nirUpI rAke, kAlasrotamAM vhetI vastu" ne nahIM. citrakalAne ja ahIM vaLagI rahiye; mUrtikalA (sculpture), sthApatya ( Architecture) ane enI vacce peTA bhedo che, te te becane, tema ja traNenI hAnI vhena ke chAyA jevI prasAdhanakalA (d. 1.) je kalAprItine ramata ke zAkha (obby) nI lIlA jema game te cIja ke prasaMga upara relAve che tene paNa A carcAmAM jato karaye. Decorator, suAAbhakAra [ raviza'kara For Private and Personal Use Only mahAzakara rAvaLa ] sA. 5, 326: ! khInna prakAranuM kSetra ghaNuM vizALa che, ane temAM paNa khInna aneka upavarga pADI zakAya jevA ke Designers (suramya racanAkAl subject painters (vastucitrakAra) Illustrator (lekhacitra. kAra) Decorators (suro bhakAra). Deduction, 3. 1. parAmaza [mAna] nyA. zA. 87H manuSya doSapAtra che' evA nirdeza uparathI rAjA dekhapAtra che' e nirdeza upara AvavAnA vyApArane parAma kahe che, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Deductive A ane evA parAmanI ja mukhya rIte zAstranA A vibhAgamAM parIkSA karavAnI che mATe tene parAma khaDa kahe che. 2. parAmarzonumAna [ma. 2.] zi. i. 124: skelesTisijhame sImAtyAganI bhUla karI hatI. paNa tenA pariNAma tarIke parAmarzonumAnanI zakti saMvardita thai hatI. 10 2. 1, anumAna [ma. na. nyA. zA.] 2. parAmajanya jJAna [hI tra.] sa. mI. 100, Deductive---nirNayaprayAjaka [ca. na.] sa. 19, ra71H samAleAcanAnI e patie hAca cheH (1) nicaprayAjaka arthAt aMgIkRta nicAne! parIkSya upara prayogamAtra karanArI, ane (ra) niyagAmI arthAt parIkSyanI parIkSA karIne hene pariNAme niNa ya upara AvanArI prathama paddhatine IMgrejImAM hai. kahe che, ane bIjI paddhatine inductive kahe che. Deductive logic1. dhAma - khaMDa [ ma. na. ] nyA. zA. 87H jue )elnetion, 2. anumAna [ge. mA.] sA. jI. 96: utsarga racanAnA nyAyazAstrane IgrejImAM Induction athavA vyAptinI prApti kahe che ane lakSadraSTAnI dRSTisRSTinA nyAyazAstrane Delnetion eTale anumAna kahe che. Deductive method--nigamana paddhati [A khA. A. dha. 18: nigamanapaddhati (D. M)eTale svataMtra rIte vastunA mULa svarUpamAMthI ja prastuta viSayamAM siddhAntA upannavI kADhavAnI paddhati, jene anusaravAthI tAttvika ane Aka smika azane bheda pADI zakAya che. Deductive science-dhAmanibaMdhanazAstra [ma. na.] nyA. sA. 165: parAma nikha dhanazAstro tene jANavAM ke jemAM, siddha karelI vyAptine amuka amuka vyakti paratve lagADavAnA, eTale ke ApelA sAccAvayavane prakSAvAjha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Democracy ApI nigamana upanavavAne vyApAra hAya che. Defensive war, 1. vANayuddha [na.lA.] sa. na. ga. 479: vAraNa yudhdha eTale caDhI AvelA zatrune nivArI peAtAnuM rakSaNa karavuM hAya te prasaMge rAntae saMgrAmamAMthI pAchA pharavuM nahiM, paNa kSatrIne dharmo che tenuM vAraMvAra maraNa karI utsAhathI laDavuM. 2. AtmarakSAyuddha, prAsayuddha[da.bhA.] Deification, devapratiSThA [ gA. mA. sA. jI. 214: jIe Apotheosis. Deist-ekedharavAdI [ na. la. ] IM. i. 287H e (lADa zephaTasabarI) dha - manamAM mAtra ekezvaravAdI (d.) hatA. eTale izvara che e sivAya khInnu kAMI paNa dharmomAM mAnatA nahi. Deliberation, 1. vicAraNA [ma. na.] ce. zA. 609: vicAraNA pachI chevaTanA je nizcaya te sAre| ane buddhiyukata hoya te phI pharI karavA paDatA nathI. 2. vimarza [prA. vi.] 3. vimarzana [ke. huM. . .] Demagogue, 1. leAkAcara [ma. 2.] zi. I. 539: jue Anarchy. 2. kUTanetA [punarvasu] 3. 1982, ASADha, 78: itihAsadRSTivihANA taMtrIne paNa sAhityanA Dd. (kRTanetAo) bAheAza ta MtrI tarIke sAtame AsamAne caDAve che. thatA 3. lAkachaMdAnuvatI, leAkabhakata [ 6. bA] Dementia praecox(Psycho-anu.) manovyApArasaMtuSTi [bhU. go.] Democracy, 1. prajAsattAka rAjya [ ajJAta ] ra. mahuzAsana [ma. ra.] zi. I. 40: jIe Aristocraey. 3. prajAzAsana [ba. ka.] yu. sTe. 78: jIe Aristocracy. For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Democrat www.kobatirth.org 4. leAkazAsana [ra. vA] niM. 1, 49: vepAramAM svAbhAvika rIte Apakhuda ke ekahathI sattAne avakAza nathI. temAM sane sarakhA samAsa che. ApaNAM pa cA, mahAjanA vagere. e sUtranuM samana kare che. leAkarazAsananAM tattvA ApaNe tyAM vidyamAna che eTaluM ja nahi paNa pravamAna che. 5. lAkatatra [ca, na.] sa. 1921, mA: sa`svarAjyavAdIo-zuM mitavAdI ke zuM asahakAravAdIe--e tA ekamate ane eka avAje kahI rahyA che ke jyAM sudhI adhikArIta Mtrane sthAne leAkatavra sthapAyuM nathI tyAM sudhI leAhitane ane leAkamatane je mAna maLavuM oIe te maLavAnuM nathI. 6. lokazAhI [ma. hu.] pUra sa. ma. 9: amerikA leA. lokazAhInA e jakharA prayogane hAla ghaDIe kALapa lagADanAra rAjakIya anItimAM paDelA amerikananI kalpanA paNa peAtAnA dezanA vistAra ane sAdhanAthI jAgRta thayelI jaNAze. 7. prajAyatta rAjyatantra [A.bA.] 1.26, 283H A prAsagika noMdhamAM je viSaya tarapha huM vAcakanuM dhyAna kheMcavA icchuM chuM te pUrveikta gaNita ane bhAtikazAstra karatAM vadhAre vyAvahArika mahattvanAM che, kAraNa ke manuSyanuM sAmAjika jIvana atyAre emAM parevAeluM che: ane e viSaya te * D '. arthAt prayatta rAjyaMtantra. Democratlakata travAdI [ ca' na. ] sa. ra6, 104H je le!ktatranI himAyata kare che teenA mukhya muddo ja e che ke jyAM sudhI rAkhtyatatramAM lokamatane prathama sthAna ApavAmAM nahi Ave tyAM sudhI AvuM leAkahita sadhAvAnuM nathI. leM|kata MtravAdIe A bAbata pukArI pukArIne kahI rahyA che. Democratic, 1. prajAsattAka [ajJAta] 2. lokabhAgya [A. khA. va. 24,200: e sAhitya vidbhAgya nahi paNa leAkabhAgya (1).) thavuM teie ane ene viSaya paNa sAmAnya jananuM hRdaya hatuM heie ema e utsAhapUrvaka pratipAdana karatA. Deomorphic Demonstration, prayAgasiddhi[da.bA.] Demonstration farm--pradarzanakSetra [1. A.] vu. 4, 5H khAsa mahattvanA TharAva e yeA ke prayogIkSetra (Experimental farms) uparAMta dareka thANAne aMge keTalAMka pradarzana kSetre (D, fk.) rAkhavA-jethI leAkane navI paddhatinA lAbha najarezanajara jaNAya. Denotation, 1. kivizaSTatA-tva [ma. na. ce. zA. pha29 ane 334] 2. dharmAMvyApti [rA. vi. pra. pra. 13. 3. danAtha [ma. 2.] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a.nyA. traNenAM avataraNa mATe jIe Connotation. 4. kSetra [ba. ka.] li. 4: kSetra ( 1. DInoTezana) Ama vadhatuM gayuM, tematema mULa rAbdanI zAstrIya vyAkhyA bAMdhavAnuM kAma vadhu vadhu agharu thatuM gayuM. Deomorphic gharaguNadhAro [na. bhA. theomorhpic, - For Private and Personal Use Only 1. A zabda aMgrejI kAze!mAM nathI, amuka sogeAmAM anivArya lAgavAthI cA ke kareluM navuM ja dhaDatara che. e sabandhamAM emanA peAtAnA rAkhyuM| khulAsArUpe upayogI thai paDaze:-- " aMgrejI kAzamAM Deo-morphie zabda na'De te huM naNuM chuM. huM je sthaLe e rAkhta mUkayA che te sthaLanA sada zvetAM jaNAze ke he khAsa hetuthI e zabda navA ghayA che. A rIte navA zabda ghaDavAnI AvazyaktA utpanna thAya te tema karavAnI amuka maryAdAmAM dRzya sarvene che-(Phono-genesis rAkhyuM he Pathogenesis nA sAmya upara bhASAzAstrane aMge ghaDIne yAjgyA che; tema ahiM anya viSayamAM Ama chUTa lIdhI che-ghaDataranA karyA che. ) haka A zabda hAme vAMdhA hybridpaNAne kADhI sakAya kharA. uttaramAM hylridnI yAjanAA paNa svIkArAya che teTaluM kahI sakAze. chatAM 5] Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Deontology para Detective juo Anthroponiorphist. zabda ame kAmamAM lIdho che. A yojanAne Deontology, kartavyazAstra, dharmazAstra pAra pADavI te kRti. da, bI.] Designer-1. saMyojaka gi. vi.] Description, ( as distinct from amadAvAdane jIvanavikAsa, 26H atyAra definition lakSaNa) 1. varNana [mana] sudhI jene ApaNe sthApatya gaNatA AvyA nyA. zA. 4paH A prakAranA niyamAnusAra chIe, e, badhAvanAra tema ja prajAnA AnaMdanI nahi, paNa ativyApti avyApti Adi doSa mUrtirUpa hatuM. baMdhAvanArAomAM tenA saMyojake vinAnuM je lakSaNa hoya tene "varNana" kahevAya che. (dd) thI te TheTha patthara ghaDanArAo rAdhI 2. vyakhyA [ka. prA.] hareka tenA nAnA moTA bhAgemAM rasa letuM, gujarAta varnAkyulara sosAiTInA haraka 2, suzya racanAkAra [ ravizaMkara mahAmahotsava prasaMganuM vyAkhyAna. zaMkara rAvaLa]. 3. upalakSaNa [rA. vi.] on Decorator. pra. pra. 27: padagyAma dharmono nirdeza karavAne | Despotism, 1. vyakitarAjya [ma. na.] badale padanA ravabhAvasAdhya dharmo ane Akarimaka sa. 18,639: ApaNA dezamAM, tema ja je dhame batAvI padArthanuM eALakhANa ApyuM hoya je dezamAM vyaktirAjya (despotic governtene ApaNe upalakSaNa kahIzuM. ment) nathI te sarva dezomAM, jAhera bhASaNonI Knowledge by description eTalI badhI agatya che, ke e kalAno Avo anAdara zAthI Ave che tenuM koI vizeSa kAraNa varNanAtmaka-zruta parAkSajJAna [hI. vra.] sa. ma. 15 : ahIM mAtra jJAnanA je be paNa tapAsavuM joIe. prakAra che---eka "paricayAtmaka jJAna eTale 2nikurazAsana [ma. 2. sAkSAta apakSa jJAna, ane bIje 'varNanAtmaka e. na. 242: rAjazAsana vikRti pAmatAM jJAna' eTale zratajJAna vA pakSa jJAna, te benI | nikurazAsana thAya che. vacce rahela paNa bhedanuM spaSTIkaraNa karavAne 3. chAzAsana ki. mA.] Azaya che. ke. le. 1, 116; ekazAsana athavA eka rAjAnuM chAzAsana (I.) jevuM navAbI vakhatamAM Design, jAnA [na. la] navAbanuM hatuM te. na. graM. 2, 74: dareka pustakanI tulanA karavAmAM tenI yojanA ane patine vicAra | Destructive, 1. uchedaka pri. bha.] karavuM joIe. pAribhASika arthamAM A be juo Negative. zabda ame ja prathama vAparIe chaIe, tethI 2. vinAzaka [caM. na. ] tenuM kAMI vyAkhyAna amAre karavuM joie. kAMI sa. govardhana smAraka, 74 jugatI-goThavaNa karavI te pejanA e artha 3. khaMDanAtmaka [caM. na.] teA janaprasiddha ja che. paNa vivecanazAstramAM sa. 26, 29: zuM siddhAntanA saMba dhamAM ke zuM eno artha ema karavo, ke graMthakAra potAnA zabdaprayoganA saMbaMdhamAM, niSedhAtmaka graMthamAM je vastu je rIte je udezathI lakhavAne (negative) khaMDanAtmaka (I.) svarUpa te gaNa prathama nirNaya kare che, te vastu, te rIta ane te hovuM hoie. udeza e saghaLAnuM nAma rAjana 4. vidhvaMsaka [ki. gha.] garyo hoya te e cAle. D. ne mATe e na. sa. 1, 350 eTadho ja vAMdho naDato hoya to Theo- nahi ApelA avataraNe mATe juo morphic ema pheravavAne huM tacAra chuM ''-na. Constructive. bhA. : khAnagI kAgaLa, tA. 2-11-27. Detective, 1. guptazodhaka [na. bha.] For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Determinism 3 Dichotomy che. nA. 16H prastuta nATakamAM samarthamAM khuzAlImAM gaI tA. 9 mArcathI AraMbhIne cAra samartha sAhitya viSayane guptazeAdhaka (D.) divasa enI "DAyamanDa jyubili" arthAta maNipremAnandane pakaDI kADhI sake ema nathI. mahotsava" ( sosAITInuM adhikArimaMDala ene 2. bhedapArakhu [vi. ka.] hIraka mahotsava" kahe che, paNa e "tarajumiyo ka. 1, 3, 130: Ama karavAmAM lakhanAra zabda amane ocho karNapriya lAgavAthI ame ene meM paNa kAraNa vinA bheda pArakhu ( DITekaTIva), maNimahotsava kahyo che,) ujavavAmAM AvyuM hatuM. moTaraboTa, elena, rIvolvara, pIstolo ne | Diamond wedding-sAbhAgyaromAMca karAve tevAM asaMkhya sAhasone mahotsava, saibhAgyane maNimahotsava upayoga kare che. [A. bA.] 3. guptacara [ajJAta va. 13, 137: juo Wedding. 4. cara, citragupta [da. bI.] Diarchy, 1. dvirAjyazAsana [caMna.]. Detective story- bhedavArtA sa. 24, 126: briTiza sarakAra hindI [vi. ka.] sarakAranI Apakhuda sattA cAlu rAkhavA ane ka. 1, 3, 129: sahityasRSTimAM bheda mAtra tAbAnI prAMtika sarakArane dirAjyazAsana vArtAnuM (DITekaTIvArI'nuM) sthAna jarA kaDhaMgu che. -DAyakI (D.) mAM badalI nAkhavA mAge che. 2. bhedIvAtA [ da. bA. ] 2. dvidalA rAjyapaddhati [A. bI.] Determinism, avazyabhAvavA, va. 24, 201: monTaphoDa eNkaTathI atrenA niyatavAda [da. bI.] rAjyataMtramAM dAkhala karela dvidalI rAjyapaddhati (D.) ne joIe tevI ajamAyaza hajI apAI Devolution, apakAnti [ba. ka.] nathI. li. 16H pArthivatAmAMthI AryatA e samu- | | Dichotomy, 1. niSedhamukha vibhAga kAni (Evolution ivolyuzana). AryatA [ma. na] mAthI pArthivatA-pAzavatA e apakrAnti (D. Divolyuzana). nyA. zA. 43 vibhAgano saravALo vibhaktanI barAbara thAya mATe vAraMvAra niSedhamukha vibhAga Dialectic, vivAdazAzva A. bA.]. karavAnI rIti prayojavAmAM Ave che. va. 24, 247: vaizeSika darzanamAM jema 2. bhAvAbhAvAtmaka vibhAga AtmAnA guNamAM buddhine gaNAvIne, pachI [rA. vi.] buddhinA vibhAgamAM athArtha jJAna ane ayathArtha jJAna ema vibhAga pADIne yathArtha jJAnanA sAdhana pra. pra. 27: pramANazAstrIoe evI yukti zodhI che ke bhedaka tattavamAM amuka dharmanA bhAva nA nirUpaNamAM pratyakSa anumAna vagere pramANane ane abhAva upara ja vibhAge karavA. vastuonA vicAra(Logic) karyo che, ema ja ekaluM akSa vibhAge ApaNe sajIva ane nirjIva karyA te pAdanA nyAyazAstramAM nathI. emAMtA Dialogue vibhAgo jIvanA bhAva ane abhAva uparathI ja uparathI Dialectics" yAne vivAdazAstra racyuM thayA che. A bhAganA vibhAgane, bIjo vadhAre che, ane tenI sAthe "Logie' cAne pramANazAstra sAre zabda na jaDe tyAM sudhI, ApaNe bhAvApaNa ApyuM che. bhAvAtmaka vibhAga kahIzuM. Diamond, 3. dvibhAga mi. 2.] Diamond jubilee-1 hIraka mahotsava a. nyA: naiyAyika dRSTie jotAM sarvathI [ajJAta-gujarAta varnAkyulara sosAiTI] pUrNa vibhAga "dvibhAga" (d.) karIne che, jemAM 2. maNimahatsava [A. bI.] eka guNa laine amuka jAtinA te guNa hoya va. 48. 134s gujarAta varnAkyulara sosA- | tevI upajAti ane na hoya tevI upajati evA I Tine A varSe sATha varSa pUrAM thayAM tenI bhAga karavAmAM Ave che. For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Dictator Diffused 4. tadatavibhAga da. bA.] 4. subodhaka [ba. ka.] Dictator, 1. sarvopari adhikArIna.lA.] li. 122: pAzcAtya kAvyamImAMsAmAM sa. na. ga0 325: zrImaMtoe lokono pokAra paNa d. (DAiDekiTaka sAdhaka) kavitA karatAM sAMbhaLI teonuM mana manAvavAne teone pasaMda cI gnonic (nomika, amara ane tejomaya karelo eka sarvopari adhikArI-DikaTeTara (pa- sUtrazailIbaddha ) kavitA, ane sauthI UMcI tAnAmAno) TheravyA. Prophetic (propheTika) athavA inspired 2. sarvasattAdhIza nyA. da.] (ispAyarDa eTale ke dRSTA-bhraSTAnI prAsAdika ci. da. 47: juo Autoerat. lokottara) kavitA, e pramANe svIkArAya che. 3. sarvAdhikArI [ma. 2.]. 5. dAdAkitaka da. bA.] bri. hiM. vi. 1,26: biramArka sarvAdhikArI- IDidacticism--pAdarIDA [vi. ka.] nA karatAM ochI padavI sahe evo AdamI kai. 1, 4, 190: zAstramAM hovA ja joIe nahe. evA pAdaraveDA ( "DAyaDekaTIsIjhama") ne zuSkatA 4. saramukhatyAra [navajIvana emAM nathI. 5. yatheSTa Adeza [hiM. hi.]. | Difference, . 1. dhamya [ma. na.] va. 20, 471: gAMdhIjI A TharAvathI "D." 2. zA. 61. cAne yatheSTa AdeSTA nahi,paNa mAtrasole execu 2. 1. vizeSadharma [ma. na.] tive authority" yAne svataMtra kAryAdhIza ce. zA. 189: koI eka padArtha eka puruSa nImAyA che. ke hIro ke game tene spaSTa ane yathArtha rIte 6. sarvasatAdhikArI [ka. mA.] vilokavA mATe tenA je je vizeSa dharma hoya svapnadraSTA, prakaraNa 9: "tamArA d. (sarva te lakSamAM levA joie. sattAdhikArI) e zuM karyuM? " hasIne kApaDiyAe puchayuM. 2. vizeSa [ma. na. nyA. zA. 155.] 7. ekAdhipati rA.vi.] Differentia, 1. vizeSa [ma. na] pra. 8. 164H jarmanInI hAra pachI janarala ce. zA. 350: bALaka pAse AraMbhe ja ekAda pilsaDaskIe ekAdhipatinuM pada (dictator- choDanA sarva AkRtika vizeSa gaNAvavAnI AzA ship) dhAraNa karyuM ane eka baMdhAraNa ghaDayuM. rAkhavI e bhUlabhareluM che. Didactic, 1. bAMdhaka [ma. na.] 2. asAdhAraNa dharma [rA. vi.] su. ga. 753: aMgrejImAM bodhaka (D.) pra. pra. papha: lakSaNa bAMdhavAmAM ApaNe lakSya ane svabhAvekitamaya ( Narrative ) padanA sAmAnya ane asAdhAraNa dharmone kAvya hoya che tene temane uttama kAvyarUpe nirdeza karIe te pUrepUruM lakSaNa baMdhAI rahe. rasa lAgyo hoya e saMbhavita che. . 2. bodhaparAyaNa ni, bho.. 3. vyAvakadharma [ma. 2.] pAMcamI pariSa6, 32: anya kavi bodha a. nyA. juo (Connotation. parAyaNa (4) padya, cAbakhA, ityAdivaDe dharma, | Differentiation, 1. vyAvRtti rA. vi.] nIti, vagere viSayone aMgIkRta kare che. pra. pra. para: ApaNe prathama kahe che ke 3. zikhAmaNu A [. vA.] vicAra karavAmAM buddhi samanvaya kare che. temAM ni. 1, 145: A dezanI prajAne zIkhAma pRthakkaraNane vyApAra, taphAvata karavAne, judAM A lakhANa (4. writings) vadhAre asara pADavAno-vyAvRtti karavAne vyApAra paNa thAya che. kare che. rA. DAhyAbhAinAM nATakamAM A tane jeTale vistRta upayoga thaI zake teTale karavAmAM - 2. bhedAvagAhI zAna [prA. vi.] A hato. Diffused, 1. sarvAgraSTivALuM ni. la] For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Diffusion na. gra'. 2, 230: nue (oneise. 2. vikI [ma. na.] ce.zA.71:bruA Absontmindedness. Diffusion, 1. vizaraNa [ma. na.] ce. zA. 104: dA. pherIara ema kahe che ke taMtugata zaktinuM vicAramAM je AMtara vizaraNa thAya che ane vyApAramAM re khAla vizaraNa thAya che. hene vyasta pramANanA sabadha che. 2. prasaraNa [ ke. huM. a, tAM.] Digression, 1, ADakathA, viSayAntara [jUnA ] ra. presa'gAntayatA [na. bho.] gujarAtanA nAtha, upeAdghAta, : vRttAntanA prabala vegamAM lekhakane vRthA varNana, anAvazyaka prasaMge. pAMDitya-darzaka athavA philasuphImAM ramanArI'lAMbI lAMkhI aprastuta carcA ityAdi khela mATe navarAza ja jaNAtI nathI. Dd. ( prasa'gAntaratA) ANe che hAM paNa Acitya, saMcama, viralatA e guNeA samatAlatA sAcave che. Dilemma, 1. pAza [ma. na.] nyA. zA. 79: pArAnA prakAra ja eve che ke tenA game te agane svIkAra asvIkAra karatAM ja anya aMganA asvIkAra svIkAra sahune prApta thAya che. 5 ra. nadIvyAghranyAya, ubhayataHpAzAranjInyAya [rA. vi.] pra. pra 151: pazcimanA pramANazAsrIe, A sAMketika ane vaikalpika vAkayAnA mizraNathI thatI eka pramANapaddhati svIkAre che jene ApaNA zAstrakAre nadIthyApranyAya kahe che. koi mANasanI eka bAjI pUra AvelI nadI hAya ane bIjI mAtu vAdha hoya ane te mANasa jema vacamAM sapaDAI ya tema AmAM prativAdI e vikalpe vacce !paDAi Aya che...A padhdhati prativAdIne pakaDavAnI che mATe tene ubacataH pArArajjunyAya paNa kahe che. 3. vikalpAsahupraA. tarkAsahaprazna [hI. tra.] sa. mI. paha: Aya darzanazAstrAnI paddhati pramANe enuM khaMDana A pramANe thai zake, e Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Diplomacy khaDanapaddhatine vikalpAsaha, ubhayataH pAzArajI, vA tarkosahaprazna kahe che. paTTA mAtra kAM te sad--trikAlAkhAca-rUpa hAi zake, vA asadtrikAlakhAca-rUpa hoi zake, vA sadRsavilakSaNa hoi zake, A traNa kATicatirikta kAi kreDiTa ja nathI. 4. ubhayata:Aza [nA. mA.] va. 25, 203: prabhu atidUra hoya thAre paNa adRzya, ane atisamIpa hoya vhAre paNa, e ati niSTapaNAne lIdhe ja adRzyaH hAvI ubhayata:pAzanI sthitimAM " bhavya gulAkhI uSA svarUpe pragaTe prabhu me ThAma ! " e cama tkAra zI rIte thatA haze ? 5. vaikalpika savAna [ma. 2.] a. nyAH eka trIna prakAranA sadhAnamAM e sarkatAmAMthI game te svIkArIe te paNa kaika anumAna nIkaLe che. e vaikalpika sadhAna (d.) kahevAya che. 6. dha saMkaTa [na. bhA. aprakaTa noMdhapeAthI 7. ubhayatAAtti [6. khA.] Dilettante, sAhityoAkhI [ vi.ka.] kA. 3, 3, 182: A mahAna sAhityasvAmIne keTalAkA mAtra ' nihilIsTa 'ane sAmAnya sAhityazekhI ('DIlITenTI' ) tarIke oLakhAve che. Diphthong, yugmasvara [na. bhA.] va. 16, 225: e' ane 'e' ed. (yugmasvara) nI sthiti judI che. Diplomacy, 1. nayavyavahAra, rAjanIti [ geA. mA. ] sa. caM. 4, (1) 72H azrutapUrva alaiAhiNI senAe| manuSyanAM sadbhAgyanuM kaccaradhANa vALavA yuropamAM khaDI thaI che, tyAre nA~ vyavahAra ( hai. ) nuM zabdazrA e senAenI mAyAne svapnanA daMbha jevI akakar karI nAkhe che. (2) 239: arjuna rAjyanIti- Statosnianship-mAM kuzaLa che te duryodhana rAjanIti-d.--mAM kuzaLa che. For Private and Personal Use Only 2. rAjyavyavahAra [mo. ka.] gAM. vi. 273: aMgrejI bhASA je sattA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Director Discord nAtA , Aje bhagave che te kSaNika che. te sAmrAjyanA | rAjyavyavahAranI (DiplemasanI) bhASA haze, e judo prazna che. ' 3. rAjyanaya [ma. ja. sa. 30, 573 ] | 4. elacIpaNuM [ba. ka.] su. phAgaNa 983. Director, 1, sUtradhAra [u. ke.] - bri. hiM. A. I: ghaNIvAra kampanIne sUtradhArenI saMmati sivAya hiMdustAnane laDAImAM utaravuM paDatuM. 2. anuzAsaka [2. ma.] va. 8, 178: IsTa InDiyA kaMpanInA (Court of Directors) anusAzaka maMDaLe hindustAnanI keLavaNI vize mokalelA AjJA- | lekhamAM lakhyuM hatuM.' Disability, 1. adhikAra [va. eN.] va. 5, 3-4: so varSathI hiMdustAnamAM sarvane mATe eka ja kAyadAo ane eka ja rAjyavahIvaTa che, sarvanAM duHkha paNa eka ja che ane rAjakIya adhikAra (dd.) paNa eka sarakhA ja che. 2. adhikArahInatA [na. ThA.] go. bhA. 1, 2, 30: amArA dezamAM ja ame joIe teTalI adhikArahInatA (ld. ) bhegavIe chIe. Disaffiliated, avamAnya [gU. vi.] vi. 1: avamAnya eTale ekavAra svIkArI pAchaLathI svIkAra rada karI hoya evuM. Discipline, 1. niyamana, zAsana mi. 2.] zi. I. (1) 25: bAibala uparathI jaNAya che ke yahudIonA zikSaNamAM niyamana sakhata hatuM. (2) 484: DAkaTaranuM zAsana e ke jevA jevo dekhAya che? 2, niyatraNa [A. bI.] va. 1, 171: eka keLavaNI niyatraMNuM (d.) no mArga svIkAre che, bIjI svAbhAvika asara upara AdhAra rAkhe che. 3. niyamavazatA ni, bha.] va. 7, 543: D. ane will-power, | niyamavazatA ane chAbaLa, e be tattvono saMba, bALasvabhAvamAM e aMzenuM sthAna, bALakeLavaNImAM e aMzene ApavAnI pradhAnazaiNanA-e ati kaThaNa viSaya che. 4. suniyatraNe dakSiNAmUrti vidyAthIbhavana keLavaNInA akhatarA, 60: svAtaMtrya ane svataH AvirbhAvanA pariNAme suniyatraNA svAbhAvika rIte janmI che. 5. vinayaniyaMtraNa na. bha.] rama. mu 186: e ema mAne che ke pote hajI vinacaniyaMtraNamAM (under d.) che. 6. zista [ki. gha.] ke. pA. prastAvanA, 11: mArAmAM saMyamanI khAmI che, parizramazIlatAnI khAmI che, zitA(1.)nI khAmI che. che. jIvanAcAra [ba. ka.] su. Azvina, 1982, 198; saMskRta vADa mayamAM saMskRti, jIvanAcAra (ve. Disiplina) ane mAnavatA (bnmanism) (hRmenijhama) nI je pratimA korAyalI che te prAcIna ke navIna, nijIva ke sajIvana, bIjA koI vADamayamAMthI ApaNane maLe ema nathI. 8. saMyamana [caM. na.] gu. piSa, 1983, 388: saMyamana (d.) ane saM jana (organisation ) emAM hajI ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. 9. vinayana [ prA. vi. ] ke. 5, 838: nAnI vayanI tamAma keLavaNI yuvAvasthAnAM varSone udezIne ghaDAelI hevI joIe, ane AvAM kAraNane laIne ghaNA vicArako keLavaNInAM zarUAtanAM che. eka varSomAM sakhata vinayana. (d.) joIe ema kahe che. 10. tatvaniSThA [ da. bhA. ] Disciplinarian-zAsaka [ma, 2] zi. I. 484: vidyAthIone teno prathama ane mukhyatve karIne zAsaka tarIke ja anubhava thato. Discord, 1. asaMvAda [2. ma.] va. 6, 280: nItimAM saMvAda (harmony) ane anItimAM asaMvAda (d.) hoya che. For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Discrimination www.kobatirth.org 57 2. svaravirAdha [ ga gA, ] gA. vA. pA. 1,243: aMgrejI saMgItamAM jene kAMkArDa (svaraiya) ane DiskA hissAnensa ke svaravirAdha kahe che tenA saMpUrNa niyame A vyavasthAMmAM AvI jAya che. 3. svaravaiSamya [kra. ha. a. nAM.] 4. vivAda [ 6. mA. ] Discrimination,vaidha graha, vaidha - parIkSA [ma. na.] ce. zA. (1) 596: pasadagI viSe je atra kahyuM temAMthI eTaluM spaSTa jaNAya che ke evA nizcayane vaidha graha sAthe dhaNA saMbadha che. (2) 776: jeTale aMze ApaNe vaidha parIkSA karI sAdha graha karIe teTale aMze ja anumAnavyApAra thA thai zake che. Disintegrating, vighaTaka, vizleSaka [cyA. khA.] va. (1) 13, 284: * Conscience 1 ane Reason' rUpI vidhaTaka (d.) tattvA dezamAM pharI jagADavAmAM na Ave te sArUM. svedezabhaktinI je AjakAla navI jAgRti AvI che e sudhArAnA khaLa tarIke jevI tevI zakti nathI-------- 'Reason' ane 'Conscience' karatAM vadhAre sthUla paNa vadhAre sugrAhya ane khalavattara rAkti che ane vizeSamAM e sa ghaTaka(integrating, unitying ) zakti che. (2) 24, 248: | smaraNamAM rAkhavuM joie ke yuropamAM yunivhasiTi sazleSaka (integrating ) khaLa hatuM ane adyApi che, vizleSaka (d.) nahi. gAmapAta, Disintegration, viskhalana [6. khA. ) Disjunctive ( ( proposition ) 1. anyatarAnvita (nirdeza) [ma. na.] nyA. zA. 77: sApekSa nirdezamAM e nirdezane je parasparAzraya hAya che te karatAM anyatarAnvita nirdezamAM vadhAre hAya che. sApekSa nirdezamAM tA pUrvAMganA svIkArathI uttarAMganA svIkAra, ne uttarAMganA niSedhathI pUrvAMganA niSedha eTaleA ja pUrvottarAMgane saMbaMdha che; paNa atra teA nirdeze ne parasparAzraya eTale sApekSa karatAM dviguNita Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Division Azraya che ema spaSTa samajAya che. emAMthI game te ekanA astitvathI bIjAnA pratiSedha thAya che ne emAMnA game tenA pratiSedhathI ekanuM astitva samanvaya che. anyatarAnvita e nAma paNa AvA ane uddezIne ja ApeluM che. 2. vaikalpika (vA) [ rA. vi.] pra. pra. 96: relavenA vAvaTA kAMtA lIlA ne kAM teA lAla hoya che' A tAva kAM te meleriA ne kAM te TAiphoIDa che' e vaikalpika vAkayA che. Displacement, ( psycho-ama. ) sthAnabhraMza [. geA.] Dissociation,(psycho-ana.)vibhAga, viRitti, sa'kalanakSaya viccheda, [bhU. geA.] Dissonance svaravirodha [ ga. gA. ] gA. vA. pA. 1, 243, jue Discord. Distinction, 1. vilakSaNatA [na. bhe.] mIjI pariSad, abhinayakalA, ,, 11: abhinayakalAnAM mIna sAmAnya lakSaNa-(1) chAyA Tone (2) vilakSaNatA (D.) ane (3) zaktivistAr (Breadth) e che. 2. vyaktirekhA [nA. khA. va.] 3. bheda [da, khA.] Distinctive-- yavarachedaka [ khA. ] Distribution, (Logic ) 1. avaccheda [ma. na. nyA. zA.] 2. vyApakatA [ka. prA.] gu. zA. 44, 74: vAkaya ane temAM padonI vyApakatA (d.) Division, Cross Division 1. saMkara [rA. vi.] pra. pra. 32: vibhAga pADavAmAM khIjI e sabhALa rAkhavAnI che ke eka ja vibhAga karavAnA vyApAramAM eka ja bhedaka tattvane vaLagI rahevuM joie. jUdA jUdAM bhedaka tattvone seLabheLa na thavA devAM joIe. eTale ke vibhedaka tattvone sakara na thavA devo joie. vibhAga pADavAmAM saMkarae doSa gaNAya che. For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Doggerel 58 Drawing 2. A vibhAga [ma. 2.] jALamAM gucavo to paNa koI AmrAya (annA a. nyA. : vibhAga eka vibhAgasUtrathI thavo zabda I. ne mATe vAparyo che, tene gaLe ghAlavoM joIe, udAharaNa tarIke pustakomAM AkapejI, e sAmAnya rIte bahu kaThaNa che. bArapei, keca, jarmana, keze evo vibhAga Digmatic-1. gRhatavAdamUlaka karavo nirarthaka che, kAraNa ke koI phreMca athavA [ki. gha.] jarmana deza AThapeja athavA koI bApajI sa. svA. prastAvanA, 5H A rItanA saMhoI zake ane e pramANe ekanI eka varaMtu pradAyamAM kaI rItanuM gRhItavAdamUlaka ( d. ) traNeya vargamAM AvI zake. AvI jAtane vibhAga baMdhAraNa hoI zake nahi. e paddhatimAM anu ADe vibhAga (e, d.) kahevAya, kAraNa ke temAM bhavechu sAdhaka sivAya bIjA koI ziSya ' ekathI vadhAre vibhAgasUtra che ane tethI karIne samAI zake nahi. upajAtio eka bIjIne ADe Ave che. 2. vidhirUpa, zAbda [da. bA] ... ... Division by Dichotomy, juo | Drain; 1. apavAha [A bA.] Dichotomy. va, 2, 444H ApaNI kaMse hAtha dharelA Doggerel, adj. paghAbhAsI [ ba. ka. praznomAMnA moTA hoTA-jevA ke lazkarI kharca (Military expenditure) Arthika apau. gu. 179: hAla harigItiyA ane bIjA vAha (Econmic d.)-vagere prazno paratve A paghAbhAsI (d.) lakhANu cItarI cItarIne rAca patre kaMika hisAbamAM gaNavA jevI sevA bajAvI nArA ane potAne kaviomAM gaNavavA cAha lAge che. nArA kavipadechu lebhAguo ghaNA jaNAya che. motan. 1. padyAbhAsa [ba. ka.] 2. strAva [da. bI.] sA.8, 705: pRthvInI gurulaghu ghaTanA sugama Drainage, parivAha [da. bA] nathI. e trisaMdhi cuMbaka vAghanA tAra meLa- kA. le. 1, 135 dakSiNa hindustAnanuM vavAnI zakti ke vRtti A harigItiyA padhA- sthApatya, taLAvo, mandira, mUrtio nahera bhAsa (padyAbhAsa=d. badhA harigIta padhAbhAsa - tathA parivAha (d.)nI bAMdhaNI. mAtra che evo artha nathI. paNa harigIta jevA | Dramatic lyric, Lyric nA paTAmAM niSkalevara badhe lokapriya chetemanI racanAmAM juo. zIkhAu lekhako vAraMvAra ane paripakava lekhako paNa keTalIkavAra padhAbhAsI gadyAgadyamAM sarI Drawing, 1. rekhAnirUpaNa [ma. na.]. paDe che tenA dAkhalA-adhikArI jenArane-ka- ce. zA. 507: citra, rekhAnirUpaNa, saMgIta baMdha maLI Avaze), niSkalevara pocaTa ati zIkhavavuM e ja sArAmAM sArI rasavRtti vilAsya pado, ane zUnya-lakSaNa 2kuTArakuTa hIMca kasavAne siddha mArga che. gatithI rAcanArA vaheMtiyA jamAnAmAM virala 2. Alekhana [ma. 2. zi. i. 365:] hoya emAM Azcarya paNa nathI. 3. citrakAma [ka. prA] 2. joDakaNuM gu. zA. 43, 169 hastakalAzikSaNa pra. 8."ApaNI kavitA samRddhi,'180: bALaka (menyuala TreniMga) ane citrakAma (DaeNga) bALakIo kavitA lakhavA icche emAM kaMi khoTuM tapAsavA mATe paNa saba-InspekaTare judA nathI. paNa achaDatA jJAnane puru gaNI le teo hoya che. je harigIta kaDIo joDe che, te moTe bhAge Foliage drawing-59lavAjoDakaNuM (d. Gagarala) hoya che. lekhana [gu. vi. vi. 87.] Dogma, AmrAya mi. ha.] Freehand drawing-fallsa. ma. 7H eka aMgrejane game teTalI tarka- 1 lekhana [gu. vi. vi. 97.] For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Dropscene Machine drawing--catrAlekhana [gna. vi. vi. 115.] Memory drawing-1. anusmaraNAlekhana [gna. vi. vi. 88.] 2. smRtacitra [g. vi. ] 1982 nI niyAmaka sabhAnI pahelI beThakane ahevAla, 39: smRticitra--gRhasthanA gharanA dareka padArtha smRtithI derI batAvavA, mAtra chAcA ja hAya teA cAle. pahe Drawing and painting, 1. rekhA ane rRcitraNa [A. ba. va. 15. 333.] 2. rekhAcitraNa, varNa citraNa [da khA.] Dropscene, ahAyanikA [ra. u.] nA. pra. prastAvanA, 23: aMkanI samAptinI veLAye mahAyanikA (d. 9.) paDe che tenI sAthe te akanA prasaMga ane kALa pUrNa thai jAya che ane ApaNA hRdayamAM paNa te prasaMga AcchAdita thai jAya che; pachI ApaNe uThI jaIye chIye. Duty, Ad-valorum duty--mUlyakara [ vi. kA. sa. 5: ] Oetroi duty, hAMsala [vi. kA.sadara.] Earmarked, khAsa [gU vi.] vi. 30:upara jaNAvelA kAi khAsa (e.-m.) dAna haze te te dAnamAMthI madada ApavAne A niyama khAdhaka thaze nahi. Eccentricity, Law of eccentricity--mAhya karNanA niyama ma, na,] ce. zA. 185: taMtunA game te bhAgane sadha thayA chatAM pratyakSanuM adhikaraNa zarIranI eka mahAranI sapATImAM ja zeAdhavuM ne mAnavuM evI je pratyakSAne khAdyasthAna tarapha tANI javAnI prakRti tene " bAhyakaraNanA niyama " athavA mabiMduthI dUra tANI javApaNAnA niyama kahevAya che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Efficiency Specific duty, parimANakara [vi. kA. sadara ] Transit duty, dANuM [vi.ke.sadara.] Dynamic, 1. calanayukata [..] 1. 22,353: pAtrAnAM Alekhana e prakAre thai zakeH eka static yAne sthira rUpe, bIjo d. yAne calanayukta 2. gatimUlaka [pA, gA.sa.28. 143.] 3. gatimAna [6. ba.] Dynamic force--prayatnazakita [ * &* ] kaiA. 3, 3, 98: gujarAte tenA jevA sama prabhAvazALI, tenA jevI mahAna pravanazakti (d. f.) dharAvanArA khIjo nara hajI joyA nathI. Dynamics, calanazAstra [na. bho.] E Eclectic, sasAragrAhaka [ nhA. 6. ] pra. 1, 220: huM te| .-sa sAragrAhaka chuM. Eelectic spirit--madhukaravRtti[ba.ka.] jue Constructive. Electicism, 2. sArsAhanavAda [ca'. na.] sa. 31, paTaH bIjI khAkhata e che ke sArasa denavAda-sAme vAMdhe e uDAvavAmAM Ave che ke temAM samagratA sAcavavA jatAM ekAgra tAne bhAga apAya che ane tethI e vAda kanA preraka nIvaDatA nathI. ra. madhukarIvRti, sArasaMgrahavAda [dakhA.] Efficiency, 1, kAzakita [va. a.] ma. yu. 242: ' Social Dynamics ('sAmAjika calanazAstra') e mathALuM laine mhe bhASaNa karyuM. 2. gatizAstra [gna. vi. vi. 111.] 3. gatividyA [pA geA.] vijJAvicAra, 103 For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ego Elegy va. 16, 713: svarAjyane haka kAryazakti, thI paNa A cAlaka zakitano khulAse nathI (L.)thI nirapekSa che. maLato. "huM A kAma karIza te mane sukha 2. zaktimattA [ ba. ka.] thaze" ema vicAra karIne manuSya hamezAM pravRtta aM. 54H dezAbhimAna, dezabhakti, dezA- nathI thatuM. aneka veLA mAtra kartavyabuddhithI rimatA, dezasevA, Aryatva, saMskRti, kalA, sadAcAra karanArA virala jana paNa hoya che. "vANijya,' AdinI vivRddhinA pikAra karavA temanI kRti mATe cAlaka zakita svahita vAdamAM rahelA che; paNa khare sadAcAra, sAco puruSArtha, nahiM jaDe. kartavyabuddhithI ja kRti thAya e saMgIna zaktimattA (e, ephIziyansI) AvI azakaya che, hemAM svasukha che ja,-ema nA yogya pravRttinA mArgo jhINavaTathI, AgrahathI, dhAravuM. kemake kartavya karyAthI thato-pariNAmarUpe satata zodhatAM rahevuM, ane pravartAvatA rahevuM, thata-AnaMda te kAMI uddeza ema nA gaNAya emAM samAyelAM che. 4. ahaMkAra [da. bA] 3. kAryadakSatA ki. mA. Elasticity, 1. sthitisthApakatA mA. ka. 98: meM bhagavAna cANakayane joyA. mi. revaDIyAnI zIkha pramANe teo kAryadakSatA [ajJAta (c) ne pATha karatA dekhAyA. 2. saMkAcavikAsazakita [na. bho.] 4. kAryalAyakI [ba. ka.] va, 20, 318: pachI te muMjyatAne tANIne va. 26, 143: athavA e nahIM te je baLAtkAra vApariye, amuka sImAthI AgaLa vilamba kamiTie batAvela che te kamiTine jaIe, te e vRttanI . saMkocavikAsazakita, potAnA jJAna ane anubhava uparathI salAmatine khamI zake nahiM teTaluM kheMcANa ( tension) mATe ane lazkaranI kAryalAyakI (ephIzi thavAne lIdhe, rabaranI derI peThe e vRttasvarUpa yasI c.) pUrepUrI jALavI rAkhavAne mATe tUTI javAnuM. Fatwiany or 073:314 Electra-complex,( Psychu-uina.) paNa banavAjoga che. pitR-kAmanA brui. ge.] Ego ( Metaph. ) 1. abdajagata | | Elegance, 1. nAgarava [na. la.]. na. caM. 2, 235: " nathi moTA kari tamane va. 13, 51raH juo Epistemology. thApyA, brAhmaNa bhaTTA-" vagere chabhALa bAlathI 2. AtmA (da. bI.] ja saMbodhavA emAM ja rahe che ane Ego-instinct (psycho-una.) paNa nAgarava (6.) te nathI ja. ahaMvRtti [ bhU. go.] 2. mAdhurya [2. mI goism ( Ethics ) 1. ahaMbhAva bu. pra. 58, 272H zailInuM A svarUpa [ ma. na.]. jALavavA mATe prasAda (perspicuity) ojasa ce. zA. 29: juo Altruisna. (animation) ane mAdhurya (e.) sarakhA 2. vyaktisukhavAda [ma. 2.] guNonI AvazyakatA hoya che. zi. . 30: bIje sudhAraka, je kAphazi 3. subhagava, saciratva, cAva yasanA nAmathI prasiddha che tenA siddhAnta [ da. bA. ] janasukhavAda saMbaMdhI tathA vyaktinukhavAdane paNa anukULa hovAthI lokeAne agamya na hatA. Elegy, 1. viraha jUno 3. hitavAda [na. bha.] jemake, dalapatarAmakRta phArbasaviraha bhakti ane nIti, 11: AcaraNanI cAlaka 2. nivApAMjali [A. bA] zakti-manuSyane kRti tarapha calAvanArI zakita va, 6, 97: cheka chevaTanAM kAvyamAM 'maraNAMmAM nathI maLatI. tema ja svahitavAda (E) { jali" "eka mahAtmAnuM smaraNa" "kavi narmadanuM For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Elegy Elegy mandira" "kalApIne vijJApanA," "kalApIne | sAdhana" ityAdi nivApAMjali (Ee.) pasaMda karI Akhare paramAtmA saMbaMdhI uccArethI samApti karavA mAMDI che e paNa ucita 3. karuNaprazasti [A. bI.] sma. sa. upodaghAta, 3: "E." e ApaNe jene karuNarasapradhAna kALe kahIe chIe tenI eka peTAjAti che, ane enAM lakSaNabhUta saghaLAM tono vicAra karatAM ene mATe "maraNanimittaka karuNaprazasti" athavA TekAmAM "karuNaprazasti " evuM nAma javuM ThIka lAge che. A nAma yojavAmAM tAtparya evuM che ke "E." mAM maraNanimittaka karuNa zokagAra uparAMta, jene e zakodgAra thayo hoya enA guNAnuvAda prazastirUpe emAM hovA joIe. raghuvaMzamAM IndumatInA maraNathI utpanna thaelo ajavilAva, ke kumArasaMbhavamAM kAmadevanA mRtyuthI thaele rativilApa e karuNa zekodagAra che- ane e zekegArane lakSIne ene *Elegiac stanzas' kahevAya, paNa je viziSTa AkAranA kAvyane "." nAma ApavAmAM Ave che te e nathI. bIjuMe vilApomAM IndumatI ane kAmadevanA guNAnuvAda paNa karavAmAM AvyA che, paraMtu te AlaMbana vibhAvanA guNe rasamAM uddIpaka thAya che te rIte; e guNAnuvAda prazastirUpa nathI. vaLI ke mahA puruSanA smaraNArthe zokadagAra karavAmAM Ave che temAM "E.'nuM upAdAna (stuff) che ema kahI zakAya, paNa enA upara ntyAM sudhI rasika kalAvidhAna karIne ene ceca ane svataMtra AkRti (artistic form) ApavAmAM na Ave tyAM sudhI e " E." nA viziSTa nAmane pAtra na thAya. A kAraNathI zkeTane Marmion mAM AraMbhanA upaghAtabhAgamAM nelsana, piTa vagere mahApuruSonI prazastio che e paNa "ma.' na kahevAya. aMgrejI sAhityanA itihAsamAM krame krame "E,' nuM svarUpa baMdhAyuM che enAM saghaLAM ta na letAM, enuM mULa tattva laIe te . nuM A pramANe lakSaNa bAMdhI 218194:-"In its simplest form...this is a brief lyric of mourning or direct utterance of personal berievement or sorrow" (Prof. W, H. Hudson). AsAmAnya arthamAM svajanane viyoga (mRtyu) ane tajajanya zAkodagAra e be tattvavALuM harakoI saMgItakalpa-svatantra-kAvya "E.' nA nAmane pAtra thAya che. A rIte ApaNA "rAjIA' ane "rAsaDA e I. jAtinAM kAvya che, ane te pUrvokata sAmAnya artha karatAM paNa vizeSa arthamAM. kAraNa ke, emAM svajananA mRtyunimitta zekedAra uparAMta maranAranA guNAnuvAdanI prazastinuM rUpa ApavAmAM AveluM hoya che. 4. vilApa, virahArmikAvya, kabakAvya ba. ka.]. li. 25: lAMbI elejIne mATe gujarAtImAM karuNaprazasti zabda vAparavAmAM Avelo che, te "prazasti' zabdano upara darzAvelo aitihAsika artha 1 sanmAratAM ajagatuM lAge che. ka. da. DA. e vApareluM viraha :nAma, saMskRta sAhityamAM jANItuM nAma vilApa, ke virahArmikAvya ke kabrakAvya jevuM nAma evA asaMgatidoSathI to mukata che. 5. zekagItA, mRtyugItA [maM. ja.] 1. "mRtyujanya zAkamAMthI kuratI ati TuMkI kavitA priyajananA pALiyA, deharI, samAdhi, chatrI, kabra ke bIjA koI smAraka upara kotarAya, tenuM grIka nAma epiTApha (epitaph) che. A epiTAphe paNa svataMtra hoya-ghaNIvAra koI dharmapustakamAMthI ja eka vAkya ke kaDI ketaravAmAM Ave che, ane kavitA hoya, te Urmimukataka kahevAya. paNa evAM ke bIjAM TuMkA ke lAMbA mArakapadya kAvya ja hoya ema nathI hotuM, kA hoya chatAM UmipradhAna nA hoya, evA paNa ghaNA dAkhalA jovAmAM Ave che. maranAranI (ane tenA pUrvajonI) kIti vadhAravAne kAtaravAmAM AvelI prazastio moTe bhAge atizayekita ane zabdacamatkRtivALAM varNanothI bharelI padyakRtio ja hoya che; je ItihAsane mATe game teTalI upagI gaNAya paNa koIka ja kAvya ke UrmikAvya gaNI zakAya evI hoya "--ba. ka. vi. 23-4. For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Embryology Emotion va. 25, 65: milTane potAnA vidvAna mitra | Emotion, 1. Umi [ma. na.] eDavarDa kiMga paratve gAyelI "lIsIDAsa' nAmaka ce. zA. 600: kaIka Urmi jevI ke koinI zekagItA, zelIe samAnadhamI sakhA kavi te je bahu ja sabala ane pragADha hoya, to kITasa paratve yojelI "eDone" nAmaka karuNa tenA anubhAvane dabAvavAthI te pite dabAze prazasti, ane ArnolTe potAnA mitra Arthara nahIM. kalapha paratve gujela "thasIsa nAmaka mRtyagItA 2. antabha, cittabha [.ma.] e traNenAM mULa mesa kavinA bIna ka. sA. (1) 280: e to kharUM che ke kavitA paratvenA mRtyulekhamAM jaNAI Ave che. avayaMbhU (spontaneous) che, ane hRdayanA Embryology, gabhazAstra mi. 2.] antaHkSobha (e.) thI utpanna thAya che, kArIzi. i. 444: koI paNa manuSya garbhAzAstranuM garanI banAvaTa mAphaka te kaMI kavi dhAre te rIte ekAda pAnuM vAce ane na samaje te manuSya utpana thaI zakatI nathI, paNa bhAvanA uddIpanatarIke te nIco thato nathI thI potAne raste potAnI meLe karI le che. Emigration, 1, paradezaprasthAna (2) pa48 juo Cognition. [ ga. ma. ] 3 lAgaNuM [ A. bA. ] sa. caM. 4, 232: A ratnanagarI saMsthAnane A. dha. 443: have nItinA AcaraNanI nikA, agnirathanA mArga (relave), paradezanA 0thAsajIe dhyAnamAM rAkhelI eka jhINI vyApAra, prajAnAM paradezaprasthAna (.).... Psychology (mAnasavarU5) lakSamAM lyo. e sarva upara animiSa lakSya rAkhI te dizAmAM keTalAMka kartAnuM anuSThAna lagabhaga buddhinA kriyA pAmanAra ane pAMDava ane pAMcAlInA nizcacamAMthI ja nIkaLe che; bIjA kartAnA kalyANa mATe pheMkavAne A rAjyanA arjunamAM anuSThAnamAM buddhinA nizcayane hRdayanI lAgaNI utsAhazakita ane buddhi Ave evo mArga (E) gati Ape che. A bhavananI sarva sAmagrI dekhADe che. 4 vikAra [ 2. ma.] 2. vasavATa ni, ThA] hA. naM. 23H sarva rIte hAsya dine viSaya che. bhA. 2, 50 gujarAtImAM Colony nathI, paNa lAgaNIne viSaya che; vicAra mATe ghaNuMkharU saMsthAna zabda vaparAya che. ( Thought )ne pariNAme hAsya thatuM nathI, saMsthAnane artha sthiti, sthaLa, athavA racanA paNa vikAra(e.)ne pariNAme hAsya thAya che. thAya che. dezI rAjya mATe saMsthAna zabda 5. Avega [ha. va.mA. zA. 26H ] vaparAya che te kadAca cAlI zake, paraMtu tene 6. bhAva [ba. ka. li. 10] artha jotAM Colony mATe e zabdano prayoga khoTo ja gaNAya. hiMdI tathA baMgALImAM 7. vRtti ki. ha. a. na.] upaniveza zabda vAparavAmAM Ave che. ApaNA 8. bhAvanA [prA. vi.] marAThI paDelIo vasAhata rAbda vApare che. Altruistic emotion--42914 paradezamAM athavA paragAmamAM jaIne rahevA mATe bhAva [ ha. dvA] ApaNe vasavATa zabda vAparIe chIe, paraMtu ke. zA. ka. 1, 183: parakIya bhAvamAM pAra vasavATa zabdamAM vasavAnI kriyAne ja artha e sauthI zreSTha che, kemake te alaikika AnaMda Ave che, vasavAnA sthaLane artha bAdha thata ane sukha Ape che, ane te paramezvarathI nathI. vasAhatamAM te thAca che. ane vasavATa tathA mAMDIne adhamamAM adhama prANI sudhI pahoMce che. vasAhatane dhAtu paNa eka ja che, eTale ame Cosmic emotion-mahadabhAva, Colony mATe vasAhata ane emigration [ ha. kA. ] tathA colonization mATe vasavATa zabda ke. zA. ka. 1, 183: AmabhAva pitAne vAparyA che. lAgu paDe che, parakIya bhAva bIjAne lAgu paDe For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Emotional Encyclopaedia - - - - - - - - che, ane mahadubhAva e satyatA, saioMdarya ane ! cetana udvAhaka veganA vyApAra upara lakSa sarasAInA vicArane lAgu thAya che. Ape che. UrmipratibhAsa ke je preraNajanya Egoistic emotion-MICHEL vyApAra ja che temAM AnA vyApAranuM A [ ha. dvA. ]. svarUpa sArI rIte jaNAI Ave che. ke. zA. ka. 1,180:AmabhAva eTale pitAnA Emotional sensibility-Umi. rakSaNanI ane potAnI unnatinI lAgaNI. egyatA mi. na.] Non-personal emotion ce. zA. 461: kadApi anubhavelI evI Ametara Umi [ ma. na. ]. sthitinI kalpanA karavI paDe che, ane Urmice. zA. 450: trIjo varga keTalIka ati yogyatAmAM je ApaNI ane tenI vacce tAraguMphita vRttiono che; temane bhAva kahe che; tamya hoya tene lIdhe lAgaNInI nyUnAdhitA jevA ke svadezaprIti, vizvalIlA upara prema, hoya te paNa ka9pI levI ja paDe che. janatAprema ityAdi. kharekharI Atmatara ane Emotional shock-Of sarvasAdhAraNa Urmio A ja che. [ma. na. e. zA. 413.] Personal emotion-Atma Emotional temperamentbaddhaUrmi mi. na.] UrmiprakRti [ma. na.] ce. zA. 449: prathame AtmasaMbaddha Urmine ce. zA. 45: koIne eka rAga pasaMda vicAra karavAno che. je mie AtmA hoya che, koIne tene te ja nApasaMda hoya che. eTale potAnA saMbaMdhI ja hoya, potAnI Avo je mANasa mANasamAM rasikatAno bheda jAtane keAi anubhava ke saMbaMdhamAMthI upajatI hoya che te svAbhAvika vRttine lIdhe, Umihoya, tene A vargamAM samAveza thAya che. prakRtinA sAhajika baMdhAraNane lIdhe, tema ja Emotional, antarbhAvaprerita, manorAga anubhavamAMthI je Akasmika valaNa ghaDAyAM hoya tene lIdhe, thaI Ave che. vAcaka [2. ma.]. Empiric,-al ka. sA.30: antarbhAvaprerita (e. ) te ja kharI kavitA e ame upara batAvyuM che. Empirical-anubhavasiddha hi .] 2. bhAvanAtmaka [ na. de. ] ke. zA. ka. 1, 327 va. 10, 110:... ane arvAcIna mAnasa Empirical generalization 1. prathamadarzanI vyAsi [da bA.]. zAstramAM varNavelI mananI vicArAtma(Ration juo Hypothesis. al), bhAvanAtmaka () ane kriyAtmaka (votitional ) trividha sthiti pramANe dharmanuM 2. anubhavamUlaka vyAsi di. bA.] nirmaLa svarUpa racyuM. Empiricism, 1. anubhavavAda [ a. ka. ] Ernotional expression-Umi juo Sensationalism, pratibhAsa [ma. na.] 2. (Metaph.) anubhakavAda[a.ka. ce. zA. 552. bALakanA AraMbhaka vyApAromAMnA ghaNAnI pUrvavRtti vidyamAna hoya juo Sensationalism. che, ane te vRttithI ja temanuM svarUpa baMdhAya | Encyclopedia, 1. sarvasaMgraha [ na. che. evuM saMbhave che ke jene anuSaMge sukha lA. ] athavA duHkhanI spaSTa vRtti anubhavAya tevAM sa. na. ga. 450: phrAnsamAM volaTera (1779) pratyakSa mAtranI pachI avyavahita kSaNe ja ne rAse ( 1778 ) enA graMtho phrAnsanA koIne koI prakArano vega pedA thAya che. AnuM rAjyane uMdhuM vALavAnAM kAraNomAM avazya gaNAya sAdAmAM sA svarUpa eTaluM ja che ke pratyeka | che. "sarvasaMgraha' pustaka je 1751 mAM nIkaLyuM For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Energy Enlightened tenA adhipati haiDeraTa (1784)ne DI. Ale che bIjI pariSa, 114: bIjI rIte kahIe te, baTa e hatA. e. (udbhavazakti) sAthe alaMkAre joDAyelA 2. jJAnacaka [ratanajI pharAmajI zeThanA ! nathI, paNa Imagination (ka95nA vyApAra) 3. vizvakeSa [ma. sa.] je kavitAnI kalA art che tenI sAthe joDAyelA che. ge. u. e ughATana, 2: pustaka, kramika 3. balazakita [ jJA. bA.] patra (Periodicals) mAM viSa, ane The. va. 17, pahapa: Adhunika vijJAnazAstramAM Encyclopedia Britannica "vizvakoSa' he siddhAnta thavA tarapha valaNa che ke matter Adi jagataprakhyAta grantho, emAM e jaDa padArtha jevI vastu, kAMI che ja nahi; e guNAnA aneka vyAkhyAtAomAMthI nidarzana sarva -amuka balazakitanuM ja rUpAntara che. (sample) rUpe be prAmANika puruSonA lekhamAMthI 4. caitanya, vIrya [ da. bA.] mAtra cAra vAkaca atra apAya che. Mental energy-4210. 4, anekacarcAsaMgraha [2. ma.]. cicachakti kei, ha. a. na.] ka. sA. 633: sarasvatIcaMdranA cothA Vital energy-jIvanabala [ma.na.] bhAgamAM aneka viSayane ane aneka zailIone ce. zA. 413: dA. bena e vicAra jaNAve saMgraha che. "navalakathA" karatAM " purANa" athavA che ke sukha duHkhano jIvanabalanA utkarSa ke anekacarcAsaMgraha' nAma tene vadhAre ucita che. niSkarSa sAthe saMbaMdha che. 5. saviSayasaMgraha [ka. prA. Conservation of energy oport Conservation. 9. zA. 42, 291: teNe aneka cepAnIA- | mAM temaja "enasAIkalopIDIA briTAnikA " Energism (Ethics) 57 21deg16..] ( sarvaviSayasaMgrahamALA) nAmanAM pustakamAM juo 0ptimist. zikSaNazAstra ane zikSaNa paddhati viSe ghaNuM Engineering, racanAzAstra [ga. vi.] lakhyuM che. yu. 1979, bhAdaravo, 473: sthApatya to UbhI rahenArI kalA che, tene TaTTAra rahevAne racanA6. savakeSa (a. pha.]. zAstra (E.) nI jarUra che. ka, pichAna, 11: eka rasika mitre A khaMDa Enlargement, 1. stutyarthavAdana.la.] kAgya vAMcIne kahyuM che ke e te ove's ency na. graM. 3, 140: vAkacanI pRthakakRti athavA clopaedia-premane sarvaSa che. racanA jANyA vinA koI paNa vAkaya samajAtuM 7. sarvAnasaMgraha, jJAnasaMgraha nathI. udezya, vidheya, ane te darekanA stutyartha. [ ka. mA. ] vAda jANyAthI ja vAkayano artha ke. le. 1, (1) 88: keTalAka ene (raNajIta samajAya che. rAmane) jIva sarvajJAnasaMgraha (Living E.) 2. vardhaka, jemake udezyavardhaka, vidheyakahetA. (2) 111H DIDe ane tenA mitroe vardhaka [ka. mA. ma. vyA.] jJAnasaMgrahe pragaTa karI jJAnane pracAra vadhAryo. Enlightened, saprakAza [ma. na.] 8. jJAnakoSa [ajJAta ce. zA. AganuM saMyamana karavuM, kAryane ketakaranA marAThI upasthI. aTakAvI rAkhavuM, ane vacamAM vicAraNA karI Endowment, nIvi da. bI.] nizcaya karavo, e zAnta, prakAza, ane su vyavasthita IcchAnuM lakSaNa che. prAcIna zilAlekhamAM A zabda bahu Ave Enlightened egoism, apsul che, dA.ta. nAzakanA zilAlekhamAM."-khAnagI patra. svArtha [ba. ka.] Energy, 1. zakti, utsAha, kAryo- che. di. 44: juo Altruism. sAha mi. na. e. zA.] Enlightened self-interest2. udbhavazakita [ra. ma.]. udAtta-zANe-kvAtha u. ke. marAThI. ] For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Enthymeme Epilogue Ti. bI. 8H haimsanI mAphaka parArthane jJA. su. 25. 1299 AvI zailImAM kavitvasvArthane dUradazI prakAra na mAnatAM svArtha ane maya bhAva sAthe vAtacitanI sAdhAraNa (proparArtha e bannene tAjavAmAM nAMkhI tenA saic) ukitao, kahevata tathA mArmika vacana tAratamyathI potAno svArtha atizaya cAturyathI (ee.) kevAM dAkhala thaI kAvyanI kSati kare che nakkI karavAmAM Ave che tethI A paMthanA loka te paNa A udAharaNathI samajAze. pitAnA A paMthane udAtta" athavA "zANA ' 2. saMkSipta narmavAkaya [ sau. svArtha (paNa svArtha e to niHsaMzaya ja!)- lIlAvatI] evuM nAma ApI potAnA matanI mahattA gAya rekhAcitro ane bI nA lekho, 76: enAM , che (aMgrejImAM Ave che.-s-i. kahe che. AmAMnA (saMkSiptanamavAkaya) raMjana kare evA cAtaryathI 9. zabdanuM bhASAMtara ame udAtta athavA zANa bharapura hoya che. paNuvALA e padathI karIe chIe.) 3. sutra, subhASita di. bI.] Enthymeme, (Logic) qughin Epigrammatical-. saMkSipta [ ke. ha. a. na. ] L[ na. bha. 1 Entity, vastu, sarva di. bA.] ma. mu. 1, 312: A be udAharaNo mAtra Epic, 1. vIrakavitA, vIrarasakavitA hemanI saMkSipta (e.) paddhatinuM darzana karAvavAne [ na. lA. ]. utAryA che. sa. na. ga. (1) 39: kavitAnI traNa mukhya 2. sUtrAtmaka [ da. bA.] jati che, gItakavitA, virakavitA, ane nATaka. | Epigraph, ketaralekha [da. bA.] (2) 254: jagatane Adi kavIzvara vA9mIkane - Epigraphy, 1. 1. utrilekhana zuddha vIrarasakavitA lakhanAre vijayI kavIndra [ 2. vA. ] te hAma. (3) na. ka. 401: sAdhAraNa bhaNelAnI ni 1, 10H prAcIna ane arvAcIna itimarajI evI ke mAhAre eka barAsakasturI hAsa, purANavastuzAstra, unilekhana (e.) jevI lAMbI vAta karavI, ne ghaNA bhaNelAnI nikazAstra (namismatics) prabhAtizAstrane marajI evI ke, eka moTI vIrarasanI kavitA abhyAsa ane zokha jagADavo. epika " karavI. Epigraphist-lekhaka [ ke. ha. ] 2. vIrarasakAvya [ na. le. ]. svapnanI suMdarI, mukhabaMdha, paH nATakakAra gu. zA. 14, 161: ApaNe paMDita mahA- bhAsa mArI samaja pramANe puSyamitra zuganA bhAratane itihAsa ane rAmAcaNane kAvya kahe samayamAM thayuM hatuM. tene e rAjAne sArA che, paNa e bheda rAkhavAnuM koI vizeSa kAraNa Azraya hato. A kAraNathI pUratI aitihAsika jaNAtuM nathI. baMnemAM keTalIeka ItihAsanI gaSaNA karI e Adi zuganI kArakirdInI vAte Ave che, ane tene kAvyanI peThe rasathI TaMkI noMdha meM gaI AvRttimAM ApI hatI te zaNagArI che. IgrejImAM jene vIrarasakAvya kahe prastuta AvRtti mATe tapAsI jatI vakhate che te vargamAM e AvI zake. lekhika (L.) kAzIprasAda jayasvAle chapAvelA 3, mahAkAvya mi. 2.] hAthI guphAnA lekhanuM saMkaraNa huM joI gayo chuM. juo Tragedy. e saMskaraNathI meM svataMtra rIte tAravI kADhelI 4. vIrasaMhitA [ ke. ha. ] hakIktanuM meTe bhAge samarthana thAya che. (5. vIracaritakAvya [na. bho. abhi- | Epilogue, 1. samAptidarzana [na. .] nayakalA ] va. 23, 467: nATakanA aMte AveluM dazya 6. vIrakAvya, jaya [ da. bA. ] [ to kevala e. (samANidarzana) jevuM ja che. Epicureanism, tRptivAda [da. bA. ] [ 2. pAraziSTa, upasaMhAra, khilakAMDa Epigram, 1. mArmika vacana [makaraMda ] [ da. bA. ] For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Epistemology Erogenous zone Epistemology, 1. jJAnazAstra vi.] ! 5. jJAnaprAmANyamImAMsA, jJAneva, 13, 512: jJAnazAstra (E.) no eka palabdhimImAMsA, prAmAyamImAMsA mukhya niyama che ke antarjagata (Ego) ane (?) [ da. bA. ] bAhya jagata (Non-Ego) eTale ke buddhinuM | Epitaph, 1. mA2ka padya [ba. ka.] baMdhAraNa ane padArthonI sRSTi e be vacce che li. 23: juo Elegy nI TIpa. koI paNa prakAranI ekarUpatA hoya to ja 2. zrutalekha [ ba. ka.]. jJAnanI utpatti thaI zake che. saM. 133: And be the Spartan's 2. jJAnasvarUpavidyA ane ka.] epitaph on me-Sparta hath many nI. zA. 146 a worthior son than he.'--Byron 2. jJAnaprakriyA, jJAnaviSayakavAda sthAne AnAthI vadhu lAyaka para ghaNA che" [ hI. vra, sa, mI. 169 ]. e spArTana sapUtanI kabra uparano Rtilekha 2. pramAzAstra [rA. vi.] bhale hArI samAdhi upara paNa kotarAya. pra. pra. paH pramANazAsano viSayati -bAyarana. karatAM ApaNe tenA jevA ja ke tenA nikaTa | Epoch-making, 1. yugapravartaka [da.bI.] vata viSayanAM bIjAM zAstrAthI tene bhinna svataMtra bAlazikSaNa, prastAvanA, 6 : A samajavuM joIe. AvI rIte A zAstra eka rIte menTaserIne yugapravartaka kahI zakAya. bAjuthI mAnasazAstra (Psychology) ane bIjI bAjuthI pramAzAstra (E.) thI juduM paDe 2. zakavartI [ hA. da.] che. mAnasazAstrano viSaya mananI eka padArtha phUlapAMdaDane upoddhAta. tarIkenI judI judI sthitio, vRttio, 3. yugakAraka hi. ba.] vikAra, vyApArane paraspara saMbaMdha sama kaM. 1, 3, 136: Anandavardhana, kuntaka, javAno hoya che. te, vicAra, rAga, dveSa, icchA, mahima bhaTTa ane mammaTa emanA graMtha yugacAna, vigere kevI rIte uddabhave che ane tenI kAraka (e. m.) e vizeSaNane pAtra che. asara manamAM thAya che tenuM nirUpaNa kare che. 4. yugavata, zA hA. da] pramANuzAstra to manamAM yathArtha jJAnanAM sAdhana za. saM. prastAvanA, 13: vikramathI ne kaLizAM che teno ja vicAra kare che. bIjI bAju dAsathI ja gujarAtIo to varSo gaNe che, pramAzAstra vadhAre kUTa viSaya che. tene ApaNe amApa kALane mApe che. e yugavatI ne zakasAmAnya rIte philasuphInA nAmathI jANIe sachA ItihAsaMpUjAnI, emanI amRta chAMTI chIe. temAM jJAnanuM baMdhAraNa zuM che ane jJAnanA rasavelethI ja vINelI kUlapAkhaDIe, AratI viSaya zA hoI zake tenI carcA hoya che. Aja utAruM chuM. 3. pramANuvAda [na. de]. 5. zakakAro, manutulya [da. bA.] hi. ta. i. pU. 261: tavadarzananI be mukhya Equity, 1. vyavahArazuddhi vi. .] zAkhAo che (1) pramANuvAda athavA jJAna va. 2, 208: juo Fiction. prakriyA (ma.) ane (2) prameyavAda athavA 2. zuddha nyAya [ ba. ka. ] uuta (Ontology). 5. pra. 3, 43: tyAre zuddha nyAya (IkivaTI) 4. jJAnaprAmANyazAstra[A. bI.] nI dRSTie maMDaLa karatAM pariSadanuM ja ghaNA vadhAre va. 26, 71: A tAvika arthamAM sarva aMzamAM gaNAvAne pAtra A bhaMDaLa che. dharmanA siddhAtamAM avatArane siddhAnta manA 3.dhArmika nyAya,dharmanyAya [da.bI.] che, kAraNake e siddhAnta dhamasAmAnyanI 6. cAne jJAnaprAmAyazAstra ane psychology Erogenous zone, (psycho-ana.) yAne mAnasazAstra enA upara racAela che. gAragAtra [ bhU. ge. ] For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Error Eugenics Error, asatya, jAti, viparyaya, | zIkhavAmAM je bhUgoLa, vyAkaraNa, ane itimithyAjJAna, ayathArtha anubhava[hI.tra] hAsanAM satya jANavA paDe te eka tarapha mUkIe sa.mI. 69: "satya eTale zuM' e vyAva te paNa te parathI vyaktinIti, rAjanIti ane hArika sattAvAdInA praznanA garbhamAM ja bhrAnti- mardAnI rItabhAta saMbaMdhI keTaluM badhuM zIkhI viparyaya-mithyAjJAnAdi ayathArthInubhava saMbaMdhI zakAya tema che? bIje eTale ja upayogI ane samAyalo che. 3. nIticiMtana A. bA.] Esoteric, aupaniSada [da bA.]. 4. nItitatvaciMtana [2. vA.] Essayist, nibaMdhI ni, lA.] ni. 11H juo Anthropology. sa. na. ga. 398: rensarDa kavi (1585) 5. sadAcAra-AcAra-zAstra [hI. mAMTena nibaMdhI (1595) ne kAvina Izvara 2. sa. ma. 169] jJAna samajanAra e nAmAMkita hatA. 6. cAritryamImAMsA [prA. vi.] Essential, 1, tAvika [va. .] bu. pra. 70, 242H itihAsa ane arthava. 1, 165: vyaktio mULamAM ja aneka zAstra cittazAstra (Psychology) ke cAritrayahoya-arthAta emano bheda mULapazI (radical) mImAMsA (.) ke chevaTe samAjazAstrane paNa anya (ultimate) ane tAttvika (e.) hoya vikAsavAdanI daSTie jovAmAM AvyAM. to e sarvano eka bhUmikA upara sambandha ja ! 7. nItimImAMsA di. bA. na thaI zake. Ethnology, 1. nRvaMzavidyA [2. vA.] 2. sArAtmaka [da. bI.] ni. 19 juo Anthropology. Essential attribute-1. a 2. jAtimImAMsA di. bA] sAdhAraNa dharma mi. na.] kA. le. 1, 146: e dhemAM rAjakIya nyA. zA. 39: "suvarNane kATa na lAgavo' e sattA, saMskRti, samAjaracanA, ane vyApAra tene asAdhAraNa dharma che, paNa eATelIyAmAMthI tenuM nIkaLavuM ke kAlI phoranIyAmAMthI, e te eTalI ja bAbatonuM vivecana karyuM che. dharma, upAdhi ja che. tatvajJAna, jAtimImAMsA (L.) ane lalitakalA 2. svAbhAvika dharma [ rA. vi. ] vize kAMI paNa lakheluM nathI. pra. pra. 131 3. kulavighA [po. go.vi.vi. 103] Establishment, mahekama hi. ThA.] Ethnologist, manuSyajAtizAstrI ke. zA. ka. 1, 328 [A. bI.] va, 15, 635. vAMcatAM AnaMda UpajyA Ethics, 1. nItizAstra [ma. rU.] vinA raheto nathI ke zabdazAstrIo (Philoce. drA. ca. 174H teNe tene tarka zAstra logists) ane manuSyajAtizAstrIo (Ee.) nItizAstra tathA AtmatattvazAstra e ApaNI ane bhIlanI vacce jeTalI vADa bAMdhavI vidyAonAM mULatatva zIkhavyAM. hoya teTalI bAMdhe, paNa A gItasaMgraha te 2. vyakitanIti [ ma. 2. ] atyAre ApaNane e leka sAthe jIvananI zi. I. 49 prAcIna grIka kathAmAM manahara pada ekatA ja anubhavAve che. lAlitya, vIratvanA prasaMgo, jUdA jUdA kenAM varNano, spaSTatA ane saralatA, dhArmikatA ane Eugenics, 1. susaMtatizAstra [2. ma.] DahApaNa, kAyado ane vyavasthA para prIti, mahA jJA. su. 32, 32: tyAM eka getramAM lagna na karavuM evA vistArI pratibaMdhathI susaMtatitamAo tarapha pUjyabhAva-e badhA guNo hovAne lIdhe sArA zikSakanA hAthamAM e evuM sAdhana - zAstra (L.) no kayo hetu sacavAya che thaI paDatuM ke hAla paNa tenI barAbarI bhAgye 2. suprajananavidyA che. go. vi. vi. ja thaI zake. hamaranAM ja kAvyomAM te ! 103 ] For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Evolution 3. saMtatizAstra di. bI.] kA. le. 1, 126: itihAsanA pustakamAM saMtatizAstra ( I.) jevA zAstranI carcAmAM utaryA vinA jativivaraNa karI zakAya. Evolution, 1. vivaraNa saMvRddhi [ma.sa] vi. sA. prastAvanA, 15: hAla eka DArvina nAme paMDite yUrepakhaMDamAM aneka zAstrAnA sAdhanathI evA vicAra siddha karavA mAMDayA che ke, pUrve mAtra nIca nInAM pazuprANI hatAM tenuM vivaraNa athavA saMvRddhi thatAM te vAnara thayAM ane vAnara sudharIne athavA saMvRddhi pAmpathI manuSya thayAM che. 2. pariNAma, pariNAmavAdafma.na.] su. ga. 86: pariNAmavAda tamane ema batAve che ke paraMparAe karIne paramANuthI pariNAma pAmate pAmate mANasanA zarIra sudhI badhuM banyuM che. 3. ubheda [ma. 2] zi. I. 350: udabhedanA moTA niyamanuM tava paNa bIjuM nathI. avayanuM rUpa temane karavAnA kAma pramANe baMdhAya che. (Structure is determind by Function ) Mart udAharaNa mATe juo Corollary. 4. ulkAnti [ajJAta] 5. vikAsa [ ke. ha. ] pahelI pariSa, vAgyApAra. 6. utkramaNa [2. vA.] ni, 111: gujarAtanA sAhityanuM-arthAt | hRdaya ane mananuM-lakSa gRha ane gRhadevI unnata banAvavAmAM ja parovAyeluM che. prAcIna kALamAM paNa saMskRta sAhitya gujarAna grahane vadhAvyAM che. madhya kAlamAM vairAgya ja gavAtA hatA tyAre premAnaMde gRhabhAve gAyA ane navA jamAnAmAM govardhanarAma paNa e ja bhAva mUrtimana karI ApaNane soMpI gayA che. gRhabhAvone utkramaNa (e.) vize viratArathI lakhAya evuM che paNa A ladhu lekhamAM e asthAne lekhAze, 7. vikAsakama ni. bho.] ma. mu. 1, 505: hemAM upadhAta rUpe bhASAnA vikAsakrama----vizenI carcA gIra cintanathI bharelI ane ApaNI gurjara bhASAnI Evolution bhaviSyamAM khIlavaNI mATe satya dhAraNa darzAvanArI che. 8. samutkama, samutkAnita [ba. ka.] sA. jI. (1) TippaNa, 249: suvarNa-aMDanA samukrama (.) no izAro AvI gayo che ane pazubhAgano samu&ma jAte samutkrAnta thatA AvatA manuSyabhAgathI thAya che ema batAvyuM che. (2) prarAka, 22: sAnukula kudarata, AchI sazakta ane uccAbhilASI vastI, ane AvI saMsAra vyavasthA e paristhitimAM vidyA ane vyavasthAnI samutkAnti (Ivolyuzana e.) saikAo sudhI AgaLa AgaLa vadhatAM, Arya saMskRtinA paripakava sarvekRSTa rUpe vAsaNa, vAlmIki, ane vyAsa jevAnAM sAkSara jIvana temanA potAnA ajarAmara akSarabrahmAgavAsiSTha, rAmAyaNa ane mahAbhArata jevA anupama grantho dvArA ApaNe levAmAM Ave che. 9. uttarottara ulka [2. ma.] chaThThI pariSa6, 12: kAcuM bhaNelA samajI zake evA saMkSepamAM uttarottara utkarSa (e.)nA vAdanuM nirUpaNa thaI rAkatuM nathI. 10. pragati, pragativAda [ hI. . sa. mI. 173] 11. viziSTa vistAra mi. ra.] a. a: ilyuzana viziSTa vistArane mATe niyama pattine paNa lAgu paDe che. vartamAnano bhUtanI sAthe abhedarepa karavo mithyA che. sAmAnyasvAmitvanA himAyatIo, majurone badhuM ApavAnI vAta kare te mithA che. kAryA vibhakta thayAM che te saMyukta thavAnAM nathI. prAcIna samayamAM majura pote ja utpAdaka hato ane badale pite rAkhato te yogya hatuM. have e divase AvavAnA nathI. have mAra eka utpAdaka rahyo nathI; bIjA ghaNA upAdaka pravRttimAM bhAga le che, ane vadhAre mahatvanA bhAga le che. 12. satkAryavAda, vikAsavAda [ A. bA. ] va. 24, 100: E. mATe jude jude prasaMge judA judA zabdo jaya, ane javA joIe 8..jemake koivAra E. zabda Creation thI For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Excise Expression farm. ulaTA arthamAM vAparavAno hoya che, eTale ke | je te eka-svIkAravo joIe, vacamAno mArga tyAM kahevAnuM tAtparya e hoya che ke kArya e che hoya ja nahi, hoI zake nahi, je be vAta sarvathA navuM utpanna thatuM nathI paNa kAraNamAM vacce vyAghAta che temAMnI eka kharI ane raheluM hoya che ane te phakata bahAra Ave cheH eka beTI hovI ja joIe, trIjo rasto nathI. A prasaMge . Theory mATe satkAryavAda 2, vyAvRttinyAya () [da, bA] zabda gaNAya, athavA emAM paNa kAraNa Exclusive, pratibaMdhaka [ba. ka.] karatAM kArca tarapha naja2 naMkhAvavI hoya te li. 23: mUrta sAvayava vastuo ane vikAsavAda vadhAre ThIka paDe. paNa . zabdathI vargo a nya pratibandhaka (mutually e. amuka bhUmikA karatAM amuka bhUmikA UMcI che myucuali ekasakalujhiva) hoya ja; dheDo te ema sUcanA karavI hoya te ukAnti" zabda hAthI nahI; hAthI te dIpaDo nahIM e pramANe. pasaMda karavAnI jarUra. Evolutionist--- . vikAsavAdI-u Execution, 1. kRti [na, la.] tkAntivAdI [A. bI.] na. graM. 2, 74 jue Design. va. 3, 163H kartavyabuddhi anya koIpaNa 2. nirvahaNa [ke. ha. a. naM.] ttinuM rUpAntara nathI, sahaja siddha che, paraMtu Exhibitionism, ( Psycho-ana. ) enA nirNa sukha duHkhane hisAbe ja apAya maravRtti, pradarzanabhAva, pradazanavRtti che, ema trI kahe che. janasukhavAdIe A vargamAM paDe che. jIvanane anukULa te kartagra Experimental faran, pravegIkSetra ema kahenArA vikAsavAdIo-utkrAMtivAdIo (A ubhaya zabda " ivolyuzana" vAdIo [ va. o. ] mATe pracalita che. baMne jude jude prasaMge va. 4, 5: juo Demonstration barAbara che: bIja upara dRSTi rAkhI bolatAM je vikAsavAda e ja phala upara dRSTi rAkhI ! Expert, 1. nipuNa [na. bho.] bolatAM ukAtivAda) paNa A vargamAM ja va, 4, 306: dareka jaNe prAkRtanA abhyAsI Ave che. thavAnI jarUra nathI; darekane e viSayamAM e. 2. kavAdI [ u. ke.] (nipuNa) thavAnI jarUra nathI. va. 6, rara9: vizALa vidyAthI siddha thatI 2. tA [ajJAta udAratA temane siddha hatI ane potAnA nizca 3. tavida [vyo. ja] bhinna hovA chatAM anyamAM "buddhibheda na utpanna ko. 3, 1, 192: " pachI viSayavAra tadukare, ane kalyANane mArgo utkarSa ja thaze vida ('ekasparTasa) (A zabda mATe ame rA. evI eka ukarSavAdI ( . ) nI kaho te vyomezacaMdra pAThakajInA RNI chIe) puratI utkarSavAdInI zraddhAthI, mArta zAstrAbhi saMkhyAmAM maLaze"-vi. ka. gurunI kahe to tevA gurunI zraddhAthI, temAM ja 4. vaizeSika [gujarAtI]. protsAhana ApatA. 1983 nA vijayAMka sAthenA sAptAhika Excise, antarjakAta |vi. ke. saM. pa.] aMkamAM e vijayAMkano paricayalekha. Excluded, Explorer, bhUmidhaka [vi. ka.] Law of Excluded middle ka. 3, 1, 168 1. ekAMtikatva [ma. na.] nyA. zA. 13: grI avirodha ekAMtika- Expression, 1. anubhAva [ma. na.] vathI sadhAya che. koIpaNa vastu hoya ke na ce. zA. 600: juo Emotion. vacala sAgara che ja nahi hoya athavA 2. AvikaraNa, prakaTIkaraNa, prana hoya " e be aMta (nizcaya):mAne eka- kAna, ucAraNa [ajJAta] For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Expressive Extremist - - Expressionism-bhAvaprAkaTayavAda [A. bI.] va. 25, 129: AvI jhINavaTathI erisTeTelanA tAtparyanuM vivecana karI enA vyAkhyAtAe Imitation anukaraNavAdane . yAne bhAvaprAkaTayavAdamAM pariNata karyA che. Expressionistic, Amapradarzaka [ ja. bha. darakALa. ] jharaNAM, TADhAM ne UhAM, "kavi ane kavitA," 37H kAvyanA je prakAre tarapha hamaNAM hamaNAmAM jarmanImAM vizeSa bheda pratipAdita thayA che te upara paNa dRSTi karI laIye. lekhakanI lekhanabhAvanAne aMge kavitA be prakAranI hoI zake: bIjA upara chApa pADavAne lakhAyelI kavitA ane potAnuM aMtara ukelavAne lakhAyelI kavitA. pahelIne parapreraka ( Impressioni. stic) kavitA kahI zakAya ane bIjIne Ama pradarzaka (L.) kavitA kahI zakAya. Expressive, 1. sUcaka dyotaka, vyaMjaka [ajJAta] 2. sAMketika, arthapradarzaka [ke. ha. ! a. na.] Expressiveness, 1. samarthatA 2. Azivati va prA. vi.]. spatial extension- divyApakava [ma, na. ] ce. zA. 4: vistAra athavA vipulatva eTale divyApakatva, cADI paNa jage rokavApaNuM te jaDane hoya che, cetanane leza paNa hotuM nathI. Temporal extension-516vyApakatva [ma. na.] ce. zA. 4: cetanavyApArane mAtra kAra vyApakatva che, kALamAM tene kama che. Extremist, 1. garama [ajJAta 2. jahAla [marAThI uparathI-ajJAta] 3. uddAma [A. bI.] va. 6, 6: DIsembara Akhara bAvIsamI 'inDiyana nezanala koMgresa bharAI. enA bhaviSya paratve enA duzmanoe icacheluM saghaLuM aniSTa, enA mitroe rAkhelI sadhaLI cintA beTI paDI. uddAma pakSe (Ee. ) viSayanirNayamaMDaLImAM keTaluMka tophAna macAvyuM paNa Akhare vinIta (Moderates) (ame A be aMgrejI zabdo mATe "garama" ane "narama" e zabdo svIkArIzuM nahi, kAraNa ke moderate pakSane narama pakSa kahevAthI je nirbaLatAne vani thAya che te amane mAnya nathI. "AtyaMtika ane mAdhyamika' zabdo vadhAre sArA che, paNa moderate pakSavALA jANI joine mayamAM rahevA mAge che ema nathI, tethI e zabdo paNa ame svIkAryA nathI. 'uddAmaeTale jeo koI paNa tarehanAM dAmaNAM-badhana-mAnya karatA nathI te; ane "vinIta' eTale jeo dIrdha dRSTi DahApaNa ane kartavyavicArathI AtmasaMyama vApare che, potAnI pravRttinuM niyamana kare che te) paNa phALe. 4. sImAntasaMcArI [ u. ke.] va. 17, ra3H pachI, mele jaNAve che ke, AnA pariNAmamAM dezanA (rAjya) sudhArakomAM be pakSa paDI gayA hatA eka Moderate (mitAcaraNI) ane bIjI . ( sImAntasaMcArI.) . ativAdI [. ha. ] kAgyamAdhurya, 343: navajIvana-anuvAdanI bhASAnI samarthatA (E), vyaMjakatA, madhuratA Adi viziSTatAthI je navuM caitanya anuvAdamAM Ave te. 2. arthavAhakatA [ kA. che. ] zrI. ga.259H emanI bhASAmAM evo svA. bhAvika pravAha, evI arthavAhakatA ].) tathA evI saMpUrNa hRdayagAmita nivAsa karI rahyAM che ke emanI bhASA sahelAithI ziSTa tarIke svIkArAI che. 3, vAcakatA [ 2. ma.] jJA. su. 23, 51: vAcakatA (e.) nI apa zaktivALI mAnava bhASAmAM IzvaranuM varNana karatAM mAnava bhASAnI sImAthI IzvaranuM svarUpa maryAdita thatuM nathI eTaluM lakSamAM rAkhIzuM to bhrama thavAno bhaya nahiM rahe. Extension, 1. vyApakatvami.na.e.zA.] | For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Facade 76 fallacy sa. ma. 19H keTalAka AdhyAtmika gaDhavAdI- amadA keLavelI hoya che. o athavA ativAdIoe Aveza, rAga ane | 6. tIvravAdI [ da. bI.] cintananA vyApAra viSenI zraddhAnA pramANamAM Extrovert,(Psycho-Kcma.)bahirmukha prakhara takamAtrAnusArI nyAyabuddhi viSe bhAre ! [ bhU. ge. ] Facade, ( Arch. ) 1. mukhabhAga, | mukhadvAra [sa. jha.] sa. 27, ra3: juo Colonnade. Fact, 1. bInA, vastu, vAta, hakIkata [ jUnA ] 2. bhatArtha [ma. sU] a. 50: teo ApaNA avaraja bAndhava che, e bhUtArtha (f) pratipAdita che. 3. prameya pi. go.] sa. 28, 19H dareka vaijJAnika anveSaNamAM ! prameya (Ff. ) nuM saMzodhana, temanuM vargIkaraNa, temAMthI niyamazodhana ane niyamasiddhi ema cAra zreNI spaSTa hoya che. 4. tathya [pa. go.] vijJAnavicAra, 14: kharI bAtamI-kharI hakIkata--siddha thayelI hakIkatane aMgrejImAM 1. kahe che, tene mATe ApaNe gujarAtImAM "tadhya" zabda chazuM. 5. ghaTanA [da. bI.] Fact and fictionghaTanA ane kahapanA, sAcuM ane joDeluM [da. bA. | Faculty, ( a department of a university) 1. vidyA gu. vi.] vi. 3H vidyA eTale keLavaNInA je viSayanuM vidyApIThe khAsa ilAhidu zAstra TharAvyuM hoya te. Fagging, bAlaparicaryA [ma. 2.] zi. I. 490: evA ja hetuthI teNe bAparicaryAnI rIta paNa kAyama rAkhelI. Fairy tale, 1. addabhutavArtA [ha. ThA.] ] zALApatrayubiliaMka, 67: zALAmAM prativarSa amuka viSaya zikhavavAno krama navI paddhatimAM mukarara thayo che, ane temAM prathama adbhuta vArtA (F. Tt.) ane pachI joDI kADhelI vArtAo(Fables) pachI dharmapustakomAMthI pasaMdagI thAya che. 2. parI-budI [ba. ka.] aM. 71H zuddha sAhitya eTale ke kAvya, nATaka, navalakathA, navalikA, dRSTAnta parI-buTTI (pherI Teila (f. t.); bhUta-vidyAdharanI koI paNa ajaba laghu ghaTanAne AkhuM varga.) ke vArtA, lAkSaNika vA paryaSaka saMvAda, ziSTa nibandha, surekha varNana, svapna ke gappAM; preraNA ka95nAlIlA UrmivihAra ane buddhikarAmatajanya avanavI sandara sajIvana svataMtra raSTi: enI jarAye avagaNanA emane hAthe thai nathI. 3. rUpakathA jhaveracaMda meghANI] dAdAjInI vAtanI prastAvanA Fallacy, hevAbhAsa [ma. na.] ce. zA. 389: parAmarzagata doSa athavA hevAbhAsanuM varNana na karatAM eTaluM ja kahevuM ucita che ke vicAravyApAra e sAdharyagraha rUpa ja che, eTale daSTa anumitimAM sAdhamyagrahanI garabaDa, athavA spaSTa vivekAbhAva e ja mukhya kAraNa che. Fallacy of accident . File pAyika [ ma. na. 1. nyA. zA. 144: pAzcAtya nyAyamAM evo eka Arthika hevAbhAsa mAnavAmAM Ave che ke jyAM koI sAmAnya vAtane amuka eka vAta upara ja lAgu karI devAtI hoya tyAM e hetvAbhAsa thAya che, e rIte hetu duSTa thavAnuM kAraNa eTaluM ja che ke sAmAnya prasaMge e hetu lAgu thaI zakatA hate paNa viziSTa prasaMgamAM koI adhika vAta For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Fallacy umeravAthI-kAi upAdhi AvavAthI-e hetu lAgu thai zakatA nathI. 2. (Fallacia accidentis) sApAdhika asiddha [ rA. vi. ] pra. 6. 283: asiddhanA khaMdhA prakAromAM sepAAdhaka asiddha dhaNe! agatyanA che. 'bhagavadgItA vAMcavI joIe kAraNa ke e puNyanuM kAma che mATe koi avA paDayA hoya tyAre bhagavadgItA vAMcavI oie' ema kahIne DUbanArane kahADavAne badale kAI te vakhate bhagavadgItA vAMcavI evuM anumAna kahADe te te sepAdhika asiddha gaNAya. AmAM bhagavad gItA vAMcavI e puNyanuM kAma che' e vyAptimAM satya che kharuM, paNa te pUrepUrI siddha vyApti nathI. e vyApti pUrNa athavA siddha thavA mATe temAM kAi vadhAre agatyanA kartavyane khAdha na AvatA hoya tyAre' evA upAdhi umeravAnA. Fallacy of composition- . (Fallacy of Accent-of Division,of Composition) arthAntara [ma. na.] nyA. zA. 142; bIjo AkRtisama hetvAbhAsa arthAntara che. arthAntara e ApaNA nyAyazAstrazAM nigrahasthAna che, ane amuka sAdhdha mATe je hetune upanyAsa karyA hoya tene AkSepa na karatAM game te kAMIka khelavA mAMDavuM tene arthAntara nigrahasthAna kahe che. pAzcAtya arthAntaramAM traNa prakAranI kalpanAthI hetvAbhAsatva ghaTAveluM che. avayavAmAM je vAta pratyekane lAgu thatI hoya te nigamanamAM samagrane lAgu karI devI, athavA avayaveAmAM je vAta samagrane lAgu thatI hAya te nigamanamAM pratyekane lAgu karI devI; A e prakAra. emAM spaSTa rIte arthAntaranI ja kalpanA thAya che. trIjo prakAra evI rIte thAya che ke kAi eka vacanamAMnA amuka rAbhyane ja vadhAre puraskAra ApIne e vAkayanA vikSatA karatAM anya ane bhAsa upaje. e paNa arthAntara che. Ama traNa prakAre arthAntara pAzcAtyAe mAnyA che. 2. saMyogIkaraNanA hevAbhAsa gu. zA. 47, 102: AvA hetvAbhAsane aMgrejImAM 'si Ava kampAjhizana' (sa [ . 341. ] * 72 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fallacy cAgIkaraNanA hetvAbhAsa') kahe che, emAM amuka satya vyaktine lAgu paDe che. te te samudAyane paNa lAgu paDavuM jeIe evI rIte anumAna karavAmAM Ave che, mATe te dUSita thAya che. ethI ulaTA hetvabhAsa pRthakkaraNanA hetvAbhAsa (lasi eva Divijhana) kahevAya che. 2. chala [ rA. vi. ma. pra. 278 ] 3. sara grahaNadASa [ma. 2. ] a. nyA. sarva grahadoSa, sAdhanamAM dareka bhAgane mATe je kahyu hAya te anumAnamAM AkhAne lAgu pADavAthI thAya che; e dvaca deSanA ja eka prakAra che. Fallacy of Division1. arthAntara [ma. na.. jue upara Fallacy of composition. ra. pRthakkaraNanA hetvAbhAsa [ka.grA.] tue upara Fallacy of composition, 3. bhAgagrahudAya [ma. 2. ] zi. cheM. 436: AvA meATA philasupha upara hetvAbhAsane deSa mUkatAM sAhasa jevuM lAge, paNa nyAyanA abhyAsIene mAlUma paDaze ke e bhAgagrahadoSa (Fallaey of Division) kare cheH-adhAM zAstrA manuSyavarga ne Avazyaka che, mATe dareka zAsra dareka manuSyane Avazyaka che. Fallacy of double questionmany questions--1. (Fallaey of many questions) aprAptakAla[ma. na.] nyA. zA. 147H aprAptakAla e eka nigrahasthAna che, ane eneA artha e che ke je vAstavika krama che tene viparIta karIne kahevA, je samaye je kathAne krama cAgya che te badalIne kAMika kahevuM. A ja ane kAMika aro anusarI ApaNe pAzcAtyA je vAtane ghaNA prazno ekamAM samAvavA rUpa hetvAbhAsa kahe che tene paNa aprAptakAla kahIe te! cAle. cAlatA prasaMgane ulaTAvI nAkhI eka vAtane javAma deina rAkAya ane javAma detAM kAMika aniSTa ja kahevuM paDe evI rIte eka karatAM vadhAre praznone seLabheLa karI devA tene aprAptakAla hetvAbhAsa kahevA. vakIle| kA mAM sAkSIe tapAsatAM tame amadAvAdathI kayAre AvyA' For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fallacy 73 Fallacy amuka sagarbhAne zuM thaze ? e pAnA uttaramAM gjhona putrI evuM vAkaya lakhI ApavAnI je lokAti pracalita che. temAM A hevAbhAsa che kemake enA ubhaya artha, ne putra sAthe ke putrI sAthe levAthI thaI zake che. A hevAbhAsanuM navIna nAma "yarthanA" evuM kamyuM che paNa Ane hevantaranigrahasthAna kahIe to cAle. ke make adhapi hensaramAM pote svIkArelA hetune anya vize paNa lagADavAthI doSa thAya che. eTale ne anya hetunA svIkAranI barAbara che; tathApi atra pAga DhayarthatAne lIdhe anya hetune ja ravIkAra thatA hoya tevuM bane che eTale A dezane hevantaranigraharathAna kahevAne bAdha nathI. 2. kla [ rA. vi. 3. pra. 278 ] 3. hayartha [ ma. 2. A nyA. ] Fallacy of false cause--1. evo prazna koi sAkSI je amadAvAda gaye ja nathI tene pUche. ane te potAnA AgyAno samaya kahe to amadAvAda nathI gayA chatAM ga Thare, eTale zuM javAba devo te ja tene ramUje nahi, e aprAptakAla hevAbhAsanuM udAharaNa che. vAstavika rIte " amadAvAda gaye hato ke nahi?' e prazna pachI kayAre Apo?' e prazna thaI zake. 2. (Fallacy of Jouble question ) praznabAhulya [.. vi.] che. pra. ra3: aMgrejImAM jene zabAhulyano doSa kahe che teno paNa AmAzayamAM ja rasamAveza thAya che. "tame dArU pIvAnuM kayAre choDI dIdhuM ?' e praza lo. have amuka mANasa dArU pIe che ema sAbIna na thayuM hoya tema chatAM A pro pUchIe to te doSa ja gaNAya. kAraNa ke "tame dArU pItA ha ? ' ane 2 pItA hatA te kayAre choDI dIdhuM ? ' tevA che ane badale AmAM eka ja prazna puchAya che. AmAM javAba hakAra mAM Ave ke nakAramAM Ave te paNa te pahelAM dArU pIto hato eTaluM tAtparya te jarUra nIkaLe ane e to mULa prazna ja che. Fallacy of equivocation-. (Fallacy of Amphibology,--of equivocation) dvayarthatA, tvanaranigrahasthAna [ma na. nyA. zA. 142: yarthanA eTale be artha thaI. zakatA hoya tevA hetano praveza. enA be kAra che, eka to koi paNa nyAyamAM hetupada yartha rAkhavAthI tene bhaMga thAya che te. A svarUpe A doSa mAtra e nyAyaniyamanA bhaMga rUpa ja che. diggane pRvIne dhAraNa kare che, rAmazAstrI hATA digaja che, mATe te pRpane dhAraNa kare che. ' A rathAne digaja zabadano sAmAvayavamAM abhidheyArtha che ne pakSavayavamAM zANI AithI lakSyArtha che, ema kayarthatA AvavAthI A anumiti duSTa che. A hevAbhAsane bIjo prakAra vAkayanI drayarthatAmAMthI thaI Ave che. bhASAnA prayoga karatAM vAyamAM zabdone vinyAsa evI rIte thaI jAya ke ubhA arthanuM bhAna thaI zake tyAM paNa A hevAbhAsa jathvo. tra dakALanuM phaLa ka che. e che; khyA. zA. 17: nirarthaka e nigrahasthAnane artha evo che ke pratijJAtA sAthe jene daI rasaMbaMdha nahi evI ja nakAmI vAta kahevI te nirarthaka che. pAzcAtya e hetvAbhAsa tyAM mAne che ke jyAM be vAtanuM samakAlInatva ke AnapUva katva hoya paNa temane kAryakAraNarUpa ke bIje saMbaMdha nA heca chatAM temane kAryakAraNa harAvavAmAM Ave. koi grahaNa thAya ke dhUmaketu dekhAya ane te pachI ke tevAmAM dukALa paDe te te dALanuM kAraNa e grahaNa athavA e dhUmaketune mAnavo e nirarthaka che. gAmamAM Aga ghaNI thAya che kemake mahIno maMgaLavAre beTho che. e paNa nirarthaka hetvAbhAsa che. 2. atkAra) [ ma. 2. ] a. nyA. : pAMcamo deSa asakAraNa (non causa pro cura, fale caase) nA che. udAharaNa tarIke I roja loko AbAda che tenuM kAraNa ema kahIe ke AgAdI temanA vatanamAMthI thaI che te e khoTuM che kAraNa ke kolasAnI khANa ane dariyo e ilaMDanI AbAdInAM mukhya kAraNe che. Fallacy of false conclusionpratijJAnara [ma. na.] For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fallacy Fallacy nyA. zA. 145: bIje Arthika hetvAbhAsa pratijJAntara che. pratijJAntara e nigrahasthAnano sAmAnya artha e che ke vAdIe kahelA dUSaNane uddhAra karavA potAnI pratijJAne koI anyarUpe kahevI. ApaNe emane je sAdhAraNa aMza che ke pratijJAne badalavI, bIjI ja pratijJA karavI, navI pratijJA karavI, bhUlane saMbaMdhavALI na hoya tevI pratijJA karavI te pratijJAntara ema kahIe chIe. koI paNa vAta ! evI rIte siddha karavI ke iSTa karatAM kAMIka bIjuM ja nIkaLe tene pAzcAtya pratijJAnara kahe che. kAyadAmAM purAvAnI takarAremAM jene lagatI' ane "nahi lagatI kahe che tene paNa pratijJAntaramAM samAsa jANavo. Fallacy of figure of speechchala [ma. na.]. nyA. zA. 143: AkRtisama hetvAbhAsamAM ! chelo chala che. prakRta karatAM asat (ayo- TuM) uttara ApavuM te chata che; e paNa nigrahasthAna che. pAzcAtya koI paNa alaMkAranA pagathI thaI AvatA hetvAbhAsane AmAM samAsa kare che. ...evuM udAharaNa pAzcAtyanA lekhomAM ghaNA samayathI apAtuM Ave che ke "mAsa cAle che te cagade che; mANasa Akho divasa cAle che, mATe mANasa divasane cagade che te paNa cAlavA nA arthamAM kAMika aMtara upajAvIne pUjelo chala che. Fallacy of irrelevancy or ignoratio elenchi-- - [ ka. prA. ] gu. zA. 47, 105: pratipakSIne parAjaya karavA sArU te siddha karavA icchato hoya tethI ulaTu siddha karavAne badale kaMIka juduM ja siddha kare to te hetvAbhAsane arthAntara ( "Ino rizio ileci'-pratipakSInA parAjya sArU je anumAna joIe tenuM ajJAna) kahe che. Fallacy of negative premisses, niSedhAvayava mi. na.] nyA. zA. 101 be niSedhanirdeza uparathI nigamana phalita na thAya e niyamane bhaMga - thavAthI je doSa uddabhave che tene niSedhAvayava e nAma ApavAmAM Ave che. Fallacy of non sequituradhika [ma. na.] nyA. zA. 147: adhika e nigrahasthAna paNa atratya taiyAyikAnuM che ane tene artha e che ke hetu ane vyApti tathA daSTAMtathI je siddha thaI zake te karatAM adhika siddha karavuM. pAzcAtya kahe che ke avayavomAMthI phalita na thatuM hoya eTale ke spaSTa saMbaMdha jaNAtuM na hoya ane avayavo karatAM adhika hoya te adhika hevAbhAsa kahevAya. logical fallacy-1, AkRtika hetvAbhAsa mi. na. nyA. zA. 14 : pAzcAtya nyAyamAM hevAbhAsanA be mukhya vibhAga mAnyA che. AkRtika ane Arthika; arthAta nyAyanI AkRtimAtra uparathI ja je doSanuM grahaNa thaI zake, sAmAnya taH je niyamo apAI gayA hoya teTalA jevAthI ja jeno viveka thaI zake, te AkRtika hevAbhAsa che: AkRtikanA paNa be vibhAga mAnyA che: kevaLa AkRtika ane AkRtikasama. 2. niyAyika [ma. 2.] a. nyA. juo nIce Material fallacy. Material fallacy--. Miles hetvAbhAsa [mana] nyA. zA. 141: juo upara Logical fallacy. 2. vAstavika doSa mi. 2.]. a. nyA. : anumAnanA de be prakAranA : ---1 nayAyika (formal) doro-e virya jANyA vagara paNa pArakhI zakAya che. vAratavika (m.) do-e viSaya jANyA vagara pArakhI zakAtA nathI. Semi-logical fallacy-Akatikasama hevAbhAsa mi. na.] juo upara Aogical fallacy. (AMhI nahi Apela bAkInA hevAbhAsenA paryAya mATe te te zabdonA varNAnukrama pramANe anyatra juo.) For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fan 75 Farfetched Fan, Fanlight(Are) kalamadAna(muMbaI) [ ga. vi. ] Fancy, 1. taraMga [2. ma.]. ka. sA. 498: paratu hameza evI hada hoya che ke te uparAMta jaI kavi je e kAbu agADI calAve che te avasthA amAnuSa tathA ati vikaTa thaI jAya. ane tethI e hade cittanA nvaravat tapta tathA unmatta taraMgavAjabI ane kharA bane che. (rasikananA moDarna peTarsamAMthI A bhASAntara che. mULa vAkaya jevAthI aho "taraMga" zabda ""fancy " ne ja mATe vAparyo che enI pratIti thaze tethI te paNa AMhIM ApyuM che --"..there being however, always a point beyond which it would be inhuman and monstrous if he pushed this government, and, therefore, a point at which all foverish and wild fancy becomes just and true. ) 2. taraMgavRtti [ hiM. ga. ] kA. mA. 290: kalpanAnA sukhaprada sapATA ! tathA taraMgavRttinI lahejatadAra bhramaNuM nathI ema nathI. (Optimism mAM ApeluM avataraNa paNa jevuM.) 3. kalpanAlAlitya [ba, ka] va. 5. 332: vaLI "kusumamALA' nA moTA bhAganI khAmI-ke emAM kalpanAprabhAva karatAM tenA vAhityanA ("kalpanAlAlitya E. nA arthamAM; "ka9panAmabhAva' imagination nA arthamAM) aMze vadhAre che te A sarva kAvyomAM paNa che. 4. vRthAtaraMga, vRthAtarkatAraga [ . . ] 1. vasantavALA saMgrahamAM A paryAya va.. ne nAme Apyo hato, ane je lekhamAM e zabda Ave che tenI nIce sahI paNa va. eN. nI ja che, paNa pAchaLathI e lekha potAno havAna rA. baLavattarAya ThAkora pAsethI khabara maLatAM ahIM temane ja nAme maLe che. ma. mu. 1, 121 5. kAnAtaraMga [A bA] va. 12, 125: lI haMTa " Fancy and Imagination" nA pustakamAM "F." ane "Imagination" vacce je bheda batAve che te barAbara tAravI Ape evA e zabdo mATe gujarAtI zabdo yojavA bahu kaThaNa che. rA. ramaNabhAIe "kavitA ane sAhitya " nAmanA emanA granthamAM ene mATe zA zabdo ke jyAM che e yAda AvatuM nathI. paNa mane lAge che "F.' mATe "kalpanAraMga" ane "Imagination' mATe pratibhAdaSTi' zabada yojyA hoya ThIka. 6. taraMgalIlA, matilIlA [ba.ka] sA. 4, ra8H taraMgalIlA (I.), matilIlA (f) cAturya, surucilIlA (taste, grace) vagere kalpanAnAM saiya rU5 che. ane ApaNe ghaNuMkharUM kalpanAnA bhavya rUpane ja ka95nA kahIe chIe. 7. lAlitya [ba. ka.] li. 10: kalpanA ( imagination ) te praDha nArI, suMdara bhavyagaMbhIra mAtA; F. te tenuM khATuM, ramatiyALa, kumArikA jevuM svarUpa...Imagination ane f. vacce A prakArane bheda sUcavI zake evo . ne mATe cogya zabda joIe. "lAlitya" "lalita kalpanA" vagere vAparIne kAma reDaviye chiye, te zAstrIya daSTie ThIka ja che. Fancy dresssvacchadagAra [ na. .] sma. mu. 68: tema ja (f, d.) svacachandaphAgAra-tarIke UghADA mAthAmAM aMbeDAmAM phUla rasika rItve khesavAnA prakAra te apavAda sthiti ja che. Fancy fair--4. anaajhAra [baMgALI uparathI-ajJAta Farfetched, 1. dUrAkRSTa [ba. ka.] ka. zi. 33: juo Absurd. 2. durAnIta [ja, e. saMjAnA keM. 2, 4, 191: juo Conceit. 3. dUrAnvita [da. bA] For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fascia 76 Feeling Fascia (.1th.) ho ga. vi.] Fetalism, 1. prArabdhava da [ge. mA.] na. jI. rapaH A lakhANane viSaya . athavA ravAda che. 2. devAdInatA [ba. ka.] li. 11: IralAnI vicAraSTimAM devAdhInatA (f. Telija)nI bhAvanA pAyAthI Taca sudhI vyApelI che. 3. nitivAda [ma. ha.] sa. ma. pa: pone prathama nitivAdane puruSArthavAdathI dhik samajatA hatA. 4. devavAda . .] 5. karmavAda [bharAI 2. bI. 27: ApAgI para kamaM pada athavA devavAdane lIdhe, te temanA dezamAM prathama brirI dharmanA bhavitavyatAvAdane lIdhe, ane arvAcIna kALamAM zuddha britika zAstranA sRSTikamavAdane lIdhe, irachA svAtaMtrayanA A viSaya upara paMDitAnuM puSkaLa lA gayeluM che. Fatalist-nasIbavAdI [ba. ka.. . e. 19: murAmana ane bahu bhaNe che nahI eTale AsitaDa ane nasIbavAdI (1.) haze. Father-complex (Psycho-unc.) pitR-granthi [bU, gA.] Federal, Federal system- 250 sAmrAjyataMtra ha. ke.] va. 7, 31: dezI rAjA paNa bhaviSya mAM ApaNAM prAntaropAnI samAna kakSAmAM hidI sarakAranA aMgamAM 15. s--- rayukta sAmrAjyataMtramAM bhaLI zake te mATe paNa AraMbhamAM eka pratinidhi saMsthAnuM karI rAkhyuM che. Federation, saMsArasaMyojana ravADe ! sa. 22, 7H jIo (Colonisation, feeling, 1. lAgaNI na. lA.] huM paranA (rA. utamalAla trivedIno namadajayatIprasaMge vaMcAyelo ) lekha vaMcAI rahyA bAda, rA. 2. gaNapatarAma zAstrI mApaNI pAnanA eka mAna pAmatA mAjI Da, e, I - | kaTara - A prasaMge hAjara hatA temaNe narmadAzaMkara saMbadhI pitAnAM maraNa sabhAne jAhera karyA. temAM eka be bAbata naNavAjoga hatI. rA. zAstrIjIe jaNAvyuM ke narmadAzaMkarane evo rivAja hato ke je je mahATA prazno emane vicAravA jevA lAge te teo eka bhIMta upara nAMghatA ane mitro ekaThA thAya tyAre e prathA carcA upADavAmAM AvatI. keTalIka vAra "rAcara ' jevA viSayanA prajanI carcA AkhuM aThavADiyuM pahocatI. eka vakhata feeling" ne mATe yogya gujarAtI zabda viMdhe mitramaMDaLamAM carcA cAlI. Akhare "lAgaNI" zabda nakI thayA. AjakAla feeling" mATe A zabda evo sAdhAraNa thaI vyA che ke sauthI pahelA e koNa vAyA e e kAInA jANavAmAM nathI. paNa kharuM tatA A zabda prathama vAparyAnuM mAna narmadAzaMkarane che."- tanvI, vasanta, 3, 263. 2, rasendriya [ma. na.] nA. pra. 10H strInuM sendriya (lAgaNI ) bahu prabaLa che. 3. vRtti [ma. na.] ce. zA. 61: kAryasAdhaka vegane varA karavA karatAM kRttine vaza karavI e vadhAre kaThina kAna che. 4. bhAva [2. ma.] ka. sA. 29: alabatta, kavitA te saMgIta nathI, ane bhAva (f) prakaTa karavAnI kavitAne prakAra saMgatanA prakArathI judo che. 5. vedanA [prA. vi.]. 6. vedanAzakti, bhAvanAzakti, vedanAvyAAra, bhAvanA vyApAra [ ke. ha. a. na.] Asthetical feoling-#5147 lAgaNI [ ke. ha. a. na. ] Fellowfeeling-1. sahAnubhAva 'ma. na. e. zA. 473] Ideal feeling -1 bhAvanArUpavRtti ma. na. e. zA. 1. 2. vedanAnI mAtrA | ke. ha. a. ne.] For Private and Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fellow Feudal system Intellectual feeling-vaijJAnika | - chaThThI pariSa, bhASaNa, 50: jeo sArI lAgaNuM [ke. ha. a. na. ] zodhakhoLa kare, uttama prakAranA risAlA, nibaMdha Moral feeling-1, nItivRtti ke pustaka lakhe, temane tathA jeo gujarAtI [ ma. na. ce. zA. 425 ] bhASAno uDo abhyAsa kare temane, lAyakI 2. naitika lAgaNI [ke. ha. a. ne.] pramANe InAma, vidyArthItina (phelozipa) tathA Ruling feeling_adhikRtavRtti amuka 5dI pariSad taraphathI ApavAnI yojanA [ ma. na. ce. zA.] karavI. Sense feeling, endriyavatti [ma. 2. upAdhyAyavRtti (gu.vi.vi.97] na. ce. zA.] Feminism, 1. nArIvAda [ajJAta Organic sensefeeling-201312 Feminist-nArIvAdI [vi. ka.] vRtti [ma. na. e. zA. ]. keM. 2, 2, 217: navalakAra ane prakhyAta Sensuous feeling-endriya nArIvAdI rA. Dabalyu ema. jyajaMnuM lAgaNuM [ ke. ha. a. .] avasAna. Feelings of relation---let. 2. strIvAdI [ Oo. ja. ] dhirohI lAgaNI kei. ha. a. . ahicchatra, 14: strIvAdIo lagna viruddha Fellow, 9. ( in universities & pokAra karI rahyA che. colleges) 1. ziSyaguru [ma. 2.] | Fetichism,-Fetishism-1. javAjuo nIce Fellowship. ropaNavAda [ a. ka. ]. 2. upAdhyAya [ gR. vi. ] sa, 13, 134: prathama vibhAganuM nAma vi, 97H rAjarAta mahAvidyAlayanA adhyApaka chavApaNuvAda (pheTIzIjhama' eTale ke sRSTinI maMDaLanI salAha laI snAtaka thayA pachI vadhu dareka vastumAM jIva che ema dhAravuM te. koI jhADa abhyAsa karavA vadhAremAM vadhAre rU. 60) nA joi temAM jIva che ema kapI tene rIjhavI athavA cIDavI zakAya evI mAnyatA rAkhavI vetanathI traNa upAdhyAya nImavAnI gujarAta te A manavRttinuM svAbhAvika pariNAma che. mahAvidyAlayanA AcAryane sattA ApavAmAM 2. ( Psycho-ana. ) alaMAve che. kArakAmukatA [mR. go.] 3. azvetA [vi. ka.] Feudalism,--Feudal system, 9. kA, 2, 1, 215: kembrIjamAM paitya : bhASAonA acetA ("phelo ') rA. eDavarDa vatana vyavasthA hi. mA.] grenavInuM maraNa. hiM. rA. ra0: yUropIya samAjanI junI Fellow citizen-1. sahanAgarika vetanavyavasthA (f. i.) zithila thaI tene sthAne [ saM. lavaMgikA mahetA ] dezaprItinuM navuM cetana phuravA mAMDayuM hatuM. grIka sAhityanA karuNarasapradhAna nATakanI 2. garAsadArI paddhati [ke. ha.] kathAo, upodaghAta, 14: henA mRtyu pachI priyadarzanA 38: tenI bhegapaddhati baMgALAhenA guNamudha sahanAgarikoe hene devapada florlagi? (Permanent Settlement) ApyuM. ne maLatI hatI; paNa te garAsadArI (F. S.) thI Fellowship-1. ziSyagunI padavI | bhinna hatI. mi. 2.] 3. sAmaMtasaMsthA vhiA. da.] zi. I. 470: eriyala kaoNlejamAM tene 7. 4. 10: zArlameInanI (F) sAmaMtaziyagurunI padavI maLI. saMsthA ne pApanI kethalika saMpradAyathI sehAtI 2. 1. vidyArthI vetana [ha. dvA. | madhyakAlanA yUrapanI e kathA. For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Fiction Foreword 2. umarAvazAhI paddhati [2. ka] | Final, yu. 1979, 335. Final cause-hetukAraNa [ma. 2.] 5. saraMjAmI paddhati [da. bA | zi. I. 3pa0: erisToTala hetukAraNa (f.c.) upara je bhAra mUke che te yogya ja che. 2. 1. sevyasevakabhAva [va. A] ! Tinality--1. samApti ni. bha.] va. 13, 759: AvuM atizaya mahAbhArata pahelI pariSadu, joDaNI, 34: ". samApti ane dhaNuM ja kaMra kRtya yUrepamAM pUrve kadI | hAvA viSayamAM sarvathA zakya te hoya paNa nahiM. AdaravAmAM AvyuM nathI; kAraNa ke nepolIyananA Finance,(management of public sAmrAjyamAM paNa F. (sevyasevakabhAva ) nI money) kezavyavasthA [2, ma.] sAme (Liberty) svAtaMtryane pakSa levAmAM AvatuM hatuM. hA. saM. 154: itihAsa, rAjanIti, artha zAstra, kezavyavasthA (F.) kRSi ane vyApAranI 2. kSAtrasevA [A. bI.] vRddhinA upAya; e koinuM jJAna ja paNa va. 25, 163: sAmrAjayane sthAne jamIna agatyanuM nathI, agatya mAtra khaTapaTa (je dArI thai te sAthe H. yAne kSAtrasevA, ane kArabhArane staMbha" kahevAya che te) nI che, chivalry yAne kAmukatA ane saMyamanA 2. nANAzA [vi. ke. sa. 5.] adabhuta mizraNarUpa patitapAsanA, utpanna thayAM. Finial, (Arch.) kalaza [ga. vi.] Fiction, 1. arthArepa vi .] Fixation (Psycho-ana.) 212 va. 2, 208: sara hetrI maIne utkarSanAM [ bhU. ge. ] traNa sAdhana batAvyAM che: (1) arthApa Flush (Arch.) cApaTa [ga. vi.] (f) (2) vyavahArazuddhi( equity) ane ! Focussing kendrIkaraNa [ba. ka.] (3) prabaMdharacanA (legislation), juo Inference. 2. avAstavikatva [2. ma.] Foot, ( Prosody.) 1. caraNa pAda jJA. su. 32, 25: kanyAonI achatane jUnA ] lIdhe paranAtanI kanyA lAvavAmAM Ave che tyAre 2. saMdhi [ ke. ha. ]. te paranAtanI nathI evuM avAstavikatava (f) bIjI pariSadu, "padyaracanAnA prakAra' 45 svIkArI levAmAM Ave che, mahA saMskRtanI padyaracanAmAM caraNanA kaDakA 2. 1. kalpitathA ni. bho.. paDatA nathI; eTale ke jene IgrejImAM kuTa ane pAMcamI padiSa, 34: ApaNuM hAlanA phArasI ArabImAM rukA kahe che ane jene huM navIna yuganA sAhityamAM keTalIka kRtrimatA che, saMdhi nAma ApuM chuM te emAM nathI. khAsa karIne kalpitakathAmAM e najare 2. gaNa [a. 2.] paDe che. ka. 25: muktadhArAmAM AkhI kaDI ATha 2. ka9pana [vi. ma.] caraNenI che. 1-3-5-7 caraNomAM cAra catarake. 3, 2,17ii gujarAtI kalpana (phikazana) che. kSara saMdhi, eTale cAra cAra kRtionA cAra nuM kArakhAnuM jANe rAtapALI calAvatuM hoya gaNa (f) che. eTalo badho mAla kADhe che. Fore-conscious, ( Psycho-ana. ) Figure, (Logic) gaNa [ rA. vi.] nepathya [ bhU. go. ] vasaMtarajata mahotsavagraMtha, 109: erisToTala { Foreword, Adivacana [caM. na.]. nA vAkayanI sAthe sarakhAvatAM A paMcAvayava svadeza: A Adivacanane aMta ANatAM vAkaya erisToTalanA pahelA gaNa (first f.) ! pUrve eka anya gRhasthanA saMbadhamAM be pramANenuM vAya che, zabda lakhavAnuM prApta thAya che. For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Form Free - - Form, Forms of thought-real AkRtika niyama [ma. na.] juo CCommonsense. Formal, 9. (Logic ) ( Concerned with the form-as distinguished from the matter---of reasoning) AkRtiviSayaka, racanAviSayaka [ hI. vra. ] sa. mI. 3. atyAra sudhI AkRtiviSayaka vA racanAviSayakamAtra nyAyazAstra manAtuM hatuM. 2. aupacArika [ ajJAta ]. Normal logic-rUpAnumAna [rA.vi.] pra. pra. prastAvanA, 13: rUpAnumAnathI harakoI eka nigamana kahADIe ke barapha garama che zAthI je te sapheda che; je je sapheda hoya che te garama heya' te nigamana susaMgata che paNa te yathArtha nathI. Formal technique-9411 [ vi. ka. ] . 1, 1, 125: AjanA navalakAre vArtAnI varatu ane tenA vaividhya karatAM tenI bAjU kalamakatA, udaghATana ane ekaMdara upabhAga "phermala TekanIka) para vadhAre ekAgra cittathI lakhe che. Formalistic, niyamalakSI [a. ka] nI. zA. 67 Formula, 1. gurukuMcI [ ki. gha. ] 2. gusUtra [ki. gha] ke, pA. 6: keTalAye vidyArthIo bIjagaNita ke trikoNamitinAM gurusUtro (formulp). ne siddha karI zake che, paNa ene vyAvahArika gaNitamAM upayoga nathI karI zakatA. 3, sUva, pATha hi. prA.] ga. 5. 10 Torte, (Music ) karkaza, kaThora, tIkSNa ! [ga. go.] gA. vA. pA. 1, 51. juo Vezzo. Fortessimo, ati karkaza gigo] gA. vA. pA. 1, 134 Fossil, 1. jIvAvazeSa [nA. he.] va. 2, 98: dhIre dhIre nadIo sAMkaDI tathA uDI thaI paDI ane teonA kinArAmAM te kAlanA jIvajaMtunA avazeSa (pheMsIla) ghaNAka DaTAyA. vakhata jatAM e jamIna upara zilAretI vagere vastunuM DhAMkaNa paDayuM e vAte jarA khodavAmAM nahi AvyAthI jIvAvazeSa (5) vagere te vakhatanAM cihna maLatAM nathI. 2. avazeSa [5. go.] vijJAnavicAra, 29: vyaktinI vRddhi uparAMta jAtinAM vRddhi ane vikAsanA abhyAsane mATe prANImAtrane prAcIna ItihAsa zilAomAM rahelAM temanAM avaze -ff, uparathI UpajAvI kADhavAmAM Avyo che. 3. pASANabhUta dravya [vi. 2.] dai. 2, 4, 37: sudhAraka caLavaLiyAnA lalATe te jayAre tyAre pASANabhUta dravya (f) banavA nA lekha hoya che. Free, Free trade, 1. niraMkuza vyApAra [ na.la. ] . I, 304: raskeTalAMDamAM mULathI eNe rAjakIya tathA lazkarI sattA kethalika amaladAranA hAthamAM seMpI hatI. pachIthI pAlamenTamAM kahyuM ke tame kethalikane chUTa ApavAne kAyade kare. A dezanI bIcArI pArlamenTa cAhanA vakhatathI rAjAnI hAe hA ja bhaNunArI thaI paDI hatI; paNa tene paNa A vAta bahu bhAre lAgI. ane jyAre evI lAlaca dekhADI ke IgleMDa sAthe niraMkuza vyApAra calAvavAnI tamane rajA ApIzuM tyAre temaNe javAba dIdho ke zuM ame amArA dharma vecIzuM? 2. nimukta vyApAra [ma. na. ] su. ga. pa06H koI no vyApAra ucheravAmAM prathame hAni che kharI, arthazAstrane je nimukta vyApAra (f. t.)ne niyama tene bhaMga thAya che khare, topaNuM kaMIka hada rAkhIne tene For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Free prayAga karavAthI lAbha che ema paNa dhaNAkanuM mAnavuM che. 3. aniyata vyApAra [ ma. na. ] ce. zA. 618: aniyata manuSya, aniyata vyApAra, aniyata chApakhAnuM, e badhAM vacanA spA che; ane svathI anya evI mAhya niyatrANAnA abhAva mAtra sUcave che. 4. aniyatrita vyApAra [ ra. ma. ] *. sA. 653: jamInadAranA ane vepArI vanA svArthI kevA jIdA che, dareka peAtAnA svA mATe kevA kevA pararapara viruddha kAyadA karAvavA mAge che, eka kevA sAmAnA ahitamAM peAtAnuM hita samaje che te aniyatrita vyApAranI chuTa (f. t.) mATe je vigraha thayA hatA tenA itihAsathI mAlama paDe che. 5. apratibaddha vyApAra [A.khA.] va. 2, 202: IMgleMDanI ( Free trade policy-apratibaddha vyApAranIti-khInajakAtI vyApAranIti-ne mi. cembaraleina karavA mAge che. 6. nidhi vyApAra [ . ke, ] bri.A. I. 1, 208: briTiza a zAstrI nirbAdhavyApAranItinI himAyata ghaNA vakhatathI karatA AvatA hatA. tyAga 7. amAdhita vyApAra [ aM. sA.] bhA. 3. 47: arthazAstramAM abAdhita vyApAranI bhalAmaNa karavAmAM Ave che te bilakula IcchavAyAHca nathI, Free will, 1. aniyati [ma. na.] ce. zA. 616: aniyati-aniyatecchAne prAkRta bhAva evo che ke manuSyakRta niya MtraNa mAtrathI vimukta evI icchA. 2. svataMtra kRtizakti [ A, bA, ] A. dha. 416: manuSyamAM je svatantra kRtizakti (F, W.) rahelI che ene khulAsA 80 Fundamentum divisionis bhAtikatattvazAstra (Physics) rasAyanazAsra ke gaNitazAstra ApI zake ema nathI. 3. svayabhAva [nhA. . ] iM. ku. 1, 64-73: pravAsI bhaTakavA utare tA svaca'bhAvathI, ne kAMTA bhoMkAya tA vipathanA hAvathI. 4. ka svAtaMtrya, puruSakAra [da.bA.] 5. vAsanAsvAtaMtrya,pravRttisvAtaMtrya [ 6. ke. Ti. gI. 271 ] Freedom(of will)--kRtisvAtaMtrya [241. 011. ] A. dha. 402: A chelle gaNAvelA traNa mahAna guNA ( 1 ) satya (Truth ) (2 ) sAndarya ( Beauty ) ane ( 3 ) sAdhutA ( Goodness) ethI geTanI mAphaka hekalane paNa Ananda Azcarya ane bhakti utpanna thayAM che. e traNane e 'devIe' kahe che. paNa A traNa, ane kAnTanI bhakti preranAra Izvara (God) kRtisvAta'ca ( Freodom) ane amRtatva ( Imnmortality ) e tripuTI vacce hariphAi ke virodha hovA ja beie ema kAMi nathI. rrontispiece, 1. mukhacitra [ii. 2, 2, 24] Fundamentum divisionis, 1. vibhAjaka dharma [ma. na.] nyA. zA. 42H vibhAga karatAM smaraNa rAkhavA jevI mukhya vAta e che ke vibhAjaka dharma badalave| nahi. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2, bhedakatattva, bekadRSTi [rA. vi.] pra. pra. 36: je tattva uparathI ApaNe vibhAgeA pADayA te tattvane ApaNe bhedakatattva athavA bheTTakaTaSTi kahIzuM. 3. vibhAgasUtra [ma. 2] a. nyA. jI (ross division. For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Gallantry www.kobatirth.org Gallantry, ddAkSiNya [ ba. ka. ] 81 G sA. jI. TippaNa, 285: %0khadUra kavionA viSacamAM mukhyatve karIne prema athavA dAkSiNya ane anyokti hatAM (jenuM A bhASAntara che te mULa vAkaca :--The troubadours chiefly confined themselves to subjects of love, or rather gallantry, and to satires.) 2, [ ha. hrA. ] Ganglion, 1, taMtutha [ma. na.] ce. zA. ra9H taMtucakra taMtu ane ta Mtuo'thi eTale gaMDa enuM khaneluM che. zirAkezasamUha, zirApheTa ke. zA, ka. 1, 2 Ganglionic cell--1. madhyasthakaNu [ vi. zrR. ] va. 7, 537: Ama kAmanI vaheMcaNI thai javAthI bahAranA uddIpanane svIkAra karavAnuM kAma amuka ja kaNA lai le che je ApaNA munnataMtranA Adi upalabdhikaNA ( sense cells ) che. have A upalabdhikaNA hajI paNa peAtAnuM kAma vizeSa vizeSa vaheMcatA Aca che, jethI pahelavahelAM jevuM eka kaNa upalabdhi pAme che tevuM vacceneA dalAla madhyasthakaNa (g. c.) A pAmelI upalabdhi trIjA kaNane eTale cAMtrika kaNa (Motor cell) ne uddIpana kare che, je gati upAve che. General, General term--1. mahuktivAcazabda [ma. na. nyA. zA. 154] Generality, 1. sAmAnyabhAva [ 2. ma. ] hA, ma, 68H koi mANasa peAtAnA lakSaNane hAsyamaya kalpatuM nathI, ane tethI, hAsyamayatAnuM nirIkSaNa sAmAnyabhAva (g.) vALuM thAya che, khIntanA svabhAvanI parIkSA karatAM upara uparanA aMze| ja grahaNa kare che, ane tethI manuSyeA eka khIntane maLatA jaNAya eTale sudhI ja temanAM lakSaNa te nirIkSaNane prApta thAya che. 11 [ na. la. ] 2. sAmAnyatA [6. khA.] Generalization, 1. sAmAnyakaraNa jIe Abstraet, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Genus 2. sAmAnyAdhigama, vyAAmanirdeza [ ma. na. ] ce. zA. 357: vicAravyApAramAM sAmAnyAdhigama uparAMta nirdeza ane parAmanA paNa samAsa thAya che, 3. arthAntaranyAsa [gA. mA.] sa. caM. 4, 495: mane kAMi anubhava nathI paNa uddhRtalAlane lAMbA anubhava che te kahetA hatA ke 'vITAyatamAM lagna vhelAM hisTIriyA thAya che te lagna pachI maTI naya che, ane A dezamAM lagna pachI e roga thAya che te sAsu maratA sudhI ke vahu svatantra thatA sudhI phoMce che. AnA uparathI emaNe evA arthAntaranyAsa (G,) zAye che ke srIenI vAsanA vIlAyatamAM lagnathI tRpta thAya che ane A dezamAM parAdhIna vRttie, cAre pAsa bharI dIdhelAM kRtrima sa'badhIonA julama-ALamAMthI svataMtra thavAthI, tRpta thAya che. 4. sAmAnyavicAraNA [. vA.] jIe Abstraction. 5. jAtinirdeza [ke. ha. a. tAM.] 6. vyApti [da. khA. Genesis, sRSTimaMDANa [ mA, ka, ] For Private and Personal Use Only A. kra. 1, 11raH temaNe nakazAe, anukramaNikA vagere vALuM bAIbala mane vecyuM. me te zarU karyuM, paNa huM nA karAra' vAMcI ja na zakyA. 'jenesisa'-sRSTimaMDANa-nA prakaraNa pachI te vAMca' eTale mane UMdha ja Ave. Genus, 1. parasAmAnya [ma. na.] ce. zA. 326; je vakAi khInna vargonA peTAmAM samAya te, te varganI apekSAe, aparasAmAnya kahevAya; ane upaleA varga, nIcalAnI apekSAe, parasAmAnya kahevAya. ra. sAmAnya [rA. vi.] Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Geology Gospel pra. pra. 26: vibhAjya padane ApaNe viruddha paNa AkarSAya. kaLAyukta pUThuM, jADA sAmAnya kahIzuM ane sAmAnyamAM vizeSa dharma kAgaLa, bahu moTA TAIpa, svaccha chapAI ane bhaLavAthI tenA vibhAgo paDe che mATe te dareka baMdhAI, puSkaLa ane spaSTa citro, sudhaDa ane vibhAgane ApaNe vizeSa kahIzuM. uDIne AMkhe bAre evAM raMgIna citro e badhI 3. jAti. [ma. ] bAbatamAM A copaDIe ApaNA sAhityane a. nyA. juo. Connotation. bahArane ThaThAre kevI jAtane joIe ene Geology, 1. bhUstaravidyA [ajJAta] Adarza ApaNI samakSa raju karyo che. 2. bhUvidyA [ pi. go. ] 3, bahiraMga [6. bA.. vi. vi. 95H vaLI pRthvIne judA judA | Glacier, 1. himapravAha ni. la] staramAM-theremAM maLI AvatA prANI avazeSo gu. zA. 1876H jAnyuArimAM sAMkaLiyuM. uparathI te tharanA kAlano nirNaya karIne 2. jaMgama himakSetra [ke. ha. pri. prAcIna bhUvidyAnI madadathI te starane vyavasthA da. 9] pUrvaka goThavavAnuM kAma bhUstaravidyA (Strati 3. himasaMhati himasaritA pi.go.] graphy) kare che. Geognosy, bhUgarbhavidyA. pi. ge.] vi.vi. 374 vi. vi. 95: bhUgoLavidyA, havAmAnazAstra, 4. himanada, himanadI [da. bA] samudravidyA e bhUvidyAnA varNanAtmaka vibhAge Glacial, hema pigo] vi.vi. 374 uparAMta zilAonA svarUpa ane utpattine | Gland, graMthi ki. gha.] abhyAsa mATe zilAzAstra ane khanijavidhA, kepA. 189: sarva prANIone zarIra priya pRthvInI aMtara sthiti ane tenAthI thatA hoya che; ekAda mANasa zarIra viSe udAsIna AMtara ane bAhya pheraphAra (dAkhalA tarIke hoya te tene e apavAda gaNuM vyaMga tarIke javALAmukhI ane dharatIkaMpa, ane DuMgare ane gaNaze; pachI e udAsInatAnuM kAraNa enA khINonAM baMdhAraNa) nA abhyAsa mATe bhUgarbha- zarIranI bhautika racanAmAM jovA mAMDaze. sarve vidyA ema judA judA vibhAga paDe che. prANIomAM amuka graMthio ( gg.) hoya che; Germ, bIjAMkura [ po. ge. ] A mANasamAM nathI; pariNAma-enI zarIra vi. vi. 374 mATe udAsInatA. Germoell garbha jatukeSa [pA.go.] Golden, vi. vi. 296: vaMzaparaMparAmAM prApta thatAM Golden Jubilee, 1. suvarNa mahelakSaNe garbha jaMtuSa (g. co) mAM zI rIte sava, kanaketsava [ajJAta] samAI rahetAM haze? Golden wedding, bhAgyamahotsava, Germplasm, mUlAMkura (pi. go] sAbhAgyane suvarNa mahotsava [A. bA...] vi. vi. 374 juo Wedding. . Get-up, 1. rUparaMga. [ vi. ka.] Gospel, 1, suvArtA [ A. bA. ] ka.1,1, 26: A aMkamAM jenI noMdha levAI dha. va. 230 Izvare manuSyane jude jude che evAM pustakamAMthI rUparaMganI-arasika vakhate maLI 104 dharmagrantho prakaTa karyA che. aMgrejI zabda "geTaapathI sUcavAtI vastunI temAMnA se naSTa thaI gayA che, ane mAtra dRSTie karyuM kayA vargamAM zobhe tevuM che tenI cAra ja rahyA che: (1) mejhIjhanuM "taurAta" tapAsa rasabharI thaze. yA "penTAcUka' (2)DeviDanAM sAma (gIta), 2. beThaka [ sA ] (3) jIsasanuM * Ijila' cA geMpela ( su1926, 959: A AkhI paDInI beThaka vArtA ) ane (4) hajarata mahamadane maLeluM ja (g. p.) evI che, ke bALaka enI marajInI ! kurAna, For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Grace 2. sukathI [ma, ha.] sa. ma. 169: nyAya ane pragatinI kAi vizALa sukathA (gaeNskela) ApaNe te mehana mA~tra vaDe gUthavI paDaze. Grace, lAlitya [ma. na.] www.kobatirth.org ce. zA. 488: koi mUrtinA sauMdaryanI vAta karIe chIe tyAM tenA avacavAnuM lAlitya ane sASuSa ja iSTa heAya che. Graceful--lalita [ke. ha. a. nAM.] | (sentiment) lAlityabhAvanA [ke. ha. a. . ] Grand, bhavyU [na. bhA.] huM. vI. TIkA, 44: prakRtinA svarUpanA svIkArAyalA vibhAga e cheH-(1) Sublime Hair-splitting, 1. kaizikzettudAna [na. bhA.] 1. 13, 742H A kevaLa :(h. s.) kaizika bhedadarzana nathI. 2. kevicchedya [6. khA.] Hallucination, 1. vibhrama [ha. va] mA. zA. 231 2. viSaya yajJAna [ki. dha.] ke. pA. 8H 3. bhramaNA, [ke. ha.a. AaaN.] 4. bhrama, AlAtacakra [6. khA.] pa. indrajALa [bhU geA.] Halo, 1. pariveSa [ge. mA.] sne. mu. 10H pariveSa A AsapAsa je prasare kevA ? 83 H ra. prabhA, prabhAma`DaLa [6. khA.] Halving, (Arc.) tALIjoDa [ga. vi.] Harmonic trlad (Music) svatrayI [ ga. gA. ] gA. vA. pA. 1, 243; eka vAdI, pachI anuvAdI ane pAMcamabhAva saMvAdI ema traNa svarA hArameAniyama upara ekadama vagADavAmAM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Harmony unnata ane (2) Beautiful, sundara, paNa vAstavika jotAM traNa vibhAgamAM sasvarUpane samAveza thAya che : (1) Grand, bhavya, (2) Sublime unnata ane ( 3 ) Beautiful, sundara. Grandeur--1. gaiArava [ bhA.] jIe Sublimity. 2. bhayaMtA, vaibhava [da. bA.] Grotesque, virUpa [A. bA.] va. 18. 402: emAM emaNe ema jaNAvyuM che ke rAmAyaNamAM rAvaNanI AkRti ApI che e bahu ja 'g.' yAne virUpa che. Guild, 1, mahAjana [jUne] 2. pUga [6. khA.] Avaze te te svaratrayI kAnane vicitra madhuratA Apaze. AvI rItanA svarAnuM akaya thavuM tene hAnI kahe che. ane te A rIte aikaya pAmatI svaronI trIne temanA saMgItamAM hAnika TreiDa evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. Harmonious, 1. susvara [ra. ma.] ka. sA. ra79H kavitA eka dare susvara ( h. ) hovI joIe enI mI. mIstarI nA pADatA nathI. 2. meLamadha [ha. ddA. ] ke. zA. ka, 1, 260: nAnA avayavA meTA avayavAne dabAvI de, evA AgaLa paDatA hAya, teA te meLabaMdha na kahevAya. 3. anyAnyasazliSTa [u. ke.] 1. 6, 228: juo Balanced. 3. ekarasa [hI. 2.] sa. mI. 78: vyAvahArikasattAvAdIne ema svIkAravuM ja paDe ke vastutattva paNa akha'Da ekarasa satya sthAyI rahetuM nathI. 5. susaMgata [6. bA.] Harmony, 1. samatA [ma. na.] ce. zA. 487 ra. saMvAda [geA. mA.] For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Hearteology Heredity sa.caM. 4, 63H sarva prajAone ane mAMDalika ! kartavya karanArAone vAda paramArthaparAyaNa rAjAone sAcavanAra cakravatInA sAmrAjyanA sukhavAda yunivarsalisTika hiDaeNnijhama' kahevAya che. ame tame aMzabhUta chIe ane e mahAna 2. sukheSaNavAda [prA. vi.] yaMtranAM ApaNe caka chIe te cakronI gatimAM . 5, 1, 257: AmAM sukheSaNavAdapaNa saMvAda (h. sarva rAgone eka rAgamAM h.-upara je cAritryamImAMsAne pAye racavAmAM laya) thavo avazya che. AvyuM hoya, te bahu dUra na jaI zake. 3. su stharatA [2. ma.]. manuSya sukhane vAM che ane duniyAmAM sukha na ka. sA. ra79: paheluM padya chandramAM che ane maLe tethI ja ApaNI philasuphI nivRtti ane tATaka chandanuM mApa jANanAra sahu keIne tenI nirvANane mArge gaI haze ema lAge che. susvaratA (h.) ane madhuratAnI khabara che.. Egoistic Hedonism-2.4184. meLa, susaMga [ha. ThA.] parAyaNa sukhavAda [a. ka.] ke. zA.ka. 1. ra60, 328 Universal Hedonism-paramArtha. 5. saMvAditA [caMna] parAyaNa sukhavAda [a. ka.] sa. 23, 557 suronI anekatAnuM unmavata Henotheism, 1. upAsyazreSThatAvAda azakaya hoya tyAre temanI saMvAditA (h.) [ caM. na. 1 e bIjA naMbaranI uttama sthiti che. 6. samarasatA, ekarasatA, saMgati gu. . 113H upAsyazreSatAvAda-henathIIjhama -e nAmanA pitAnA navA dharmanAM vadhAre [ hI. . ]. duSTAnto ApatAM makasamyulara kahe che.. sa. mI. 30: juo Coherence Theory. 2, ekavavAda [vi. ma.] 7. mApasauSThava [ba. ka.] adhyApanamandirane mATe lakhAyelI zikSaNajuo Concrete. noMdha : bAdanA dharmanuM eka vizeSa lakSaNa 8. svarasAmya, svaramAdhurya [ke. ha. heno ekadevavAda-hine thiIjhama-che. a. na.]. Henotheistic-upAyazcakatAvAdI 9. susaMgati, svarameLa [da. bA.] [caM. na. gu. che. 112 Hearteology, hRdayazAstra pUjA. da] | Herd-instinct, 1. jUthavRtti [6. ke.] za. saM. prastAvanA, 16: kAlidAsanuM H.- pra. 1973, dIvALI aMka. hRdayazAstra ekadezI na hatuM. 2. saMghavRtti [bhU. ga.] Heathen, khristetara mi. ha.] Hereditary, pAraMparika, kulakamAgata sa. ma. 167 Hedonism, sukhavAda [e. ka.] paitRka [ke. ha. a. na.] nI. rA. 19H gaMbhIra ciMtananA cheka prAtaH ke, rAta. Heredity, paraparA [ma. na.] kALanA samayathI keTalAka mANase evA thaI . zA. 515H ghaNu yugathI cAlatA mAMDalika gayA che ke temaNe AnaMda ke mejamajhA e ja anubhavane lIdhe nItimAga vRtti vyApAra zreya vastu che ema mata dharAvyA hatA. A ! karavAnuM ane te bhAge viveka karavAnuM zIla baMdhAI gayuM hoya, ne te prati bALakamAM paraMvAdane sukhavAda (hiDAnijhama) kahevAmAM Ave che. potAnI majhA kayAM karmathI sauthI vadhAre parAthI saMkrAnta thaI sAhajika rUpe jaNAtuM maLaze e udeza rAkhI kartavya karanArAone hoya, ema mAnavAmAM kazI azakayatA nathI. vAda svArthaparAyaNa sukhavAda (imeisTika 2, vaMzAvaya [caM na.] hirgenijhama) kahevAya che.... samAjanI majhA kayAM gu. jI. 5: prakRtinA bIjA niyamonI mAphaka karmathI sAthI vadhAre meLavAze evo udeza rAkhI ! vaMzAnvaya-.-ne niyama paNa acala che. For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te ja Hero Hobby 3. AnuvaMzikatA [da. bI.] vijAtikAmukatA, vijAti-AkarSaNa Hero, 1. 1. vIra [ajJAta] [bhU. ga.] 2. pravIra [hiM. ga.] Hetero-suggestion, (Psycho-- va. 5, rarapaH gujarAtanA gayA jamAnAno ano.) parasUcana [bhU.go.] gurjara pravIra ( Hero of Gujarat ) te Hieroglyphics,1. caherAlipini.lA.] narmada. sa. na. ga. 4876 ijipizaane e pitAnI 3. mahAnubhAva puruSa, mahApuruSa jUnI caherAlipi badalIne navI varNalipi [ ba. ka. ] karI. jUnI lipi be prakAranI hatI. eka sA. jI. pravezaka, 66: mahAnubhAva puruSanI patthara lAkaDAM upara lekha kotaravAnI eTale mahApuruSa (hIra h.) nI-cIka bhAvanA hAmara mANasa cItarI mANasa, ghoDe cItarI joDe Adi kavioe sUjelI sAmAnya rIte tAja kahADI rAjA, sUraja kahADI dahADo pravRttimaya jIvananI hatI. samajAva; ane bIjI upAdhyAye je potAnA 4. vibhUti [marAThI uparathI-ajJAta] saMketa jaNAvavAne vAparatA te. 2. kathApuruSaA. bA] 2. citrAtmaka bhASA [ma. na.] va, 10, 151: AvI viziSTatA jagatanA si. sA. 364: have samaje ke AryalokanI sadhaLA aitihAsika mahApuruSonuM tema ja mahA ja nahi, paNa Arya, semeTika, turAniana, bhArata zekasapiyara AdinA kathApuruSo (Hh.) nuM lakSaNa heAya che. sarvanI eka ja bhASA hovI ja joIe ne hatI. - Heroworship-1. vIrapUjA, eTale ke je je dharmabhAvanA ItyAdi ApaNe vibhUtipUjA [ajJAta] sarva dharmomAM samAna rUpe batAvatA AvyA chIe, te badhAM e ja bhASAnAM bArAkSarI tathA Heterogeneity-1. anekatA zabdakozAdi che, ne te badhAM eka ja rIte sama[ A. bA.. jAtAM. eka ja saMjJAtmaka, sarvagamya, sarvamAnya A. dha. 54: sarva prakRtirUpa che to manuSya bhASA hatI enA namunA Aje paNa vedasaMhitA UMcuM zA mATe paropakArI puruSa UMce zA misaranI citrAtmaka prAcIna bhASA ( hAImATe ane cora nIce zA mATe-e vAtane gliphikasa), cInanI citrarUpa vartamAna bhASA khulAse thaI zakatuM nathI. jema sAdAI | ityAdi che. (simplicity) ekatA ( homogeneity ) 3citrapalavI mi. 2.]. tema nikRSTatA; ane jema gUMthaNI (complex Ijipta, 39; prathama to e ke citrapalavInI ity) anekatA (h.) tema utkRSTatA:-mAchalAnA saMjJAthI oLakhAtI lekhanapaddhati zodhI zarIra magaja ane jIvana karatAM manuSyanuM zarIra kADhelI jaNAya che. magaja ane jIvana vadhAre anekatA ane 4. citracihana [2. ma] gUMthaNathI bharelAM hoya che ane tethI mAchalA karatAM jJA. su. 23, 51: kAvyanA zabdo mULAmanuSya UMco ane jaMgalI manuSya karatAM kSare (alphabets) mAM ja hoya ane citrasudharelo manuSya UMce che, ema teo taraphathI cina (h.) mAM lakhyA hoya te paNa artha uparanA praznanA javAbamAM kahevAmAM Ave che. prakaTa karI zake. 2. bhedabhedI [ba. ka.] 5. citravarNa [ha. da] su. 1983, kArtika, 18para yuropa ame- ! rikAnA deze, ApaNA karatAM ghaNI ochI 6. citrAkSarI (ka. mA.] bhedabhedI (h. hiTarejinIITI) nA banelA che. che. citralipi [da. bA.] 3. vividhatA, vaicitrya di. bA. Hobby, zekha [ba. ka] Hetero-sexuality,(Psycho-ana.)! som Decorative art. For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Homogeneity 82 Honorary Homogeneity-1. ekatA [A.bI.] gaul Heterogeneity. Homo-sexuality, (Psycho-ana.) sajAtikAmanA, sajAtiAkarSaNa [ bhU. ge. ] Honeymoon, 1. AnandamAsa [bhe. gIndrarAva ratanalAla dIveTiyA] dIvALI ke heLI, 201: jyAre yuropIaomAM lagna potAnI meLe ja karavAmAM Ave che, lagnane prathama utsAha Ananda lagna pachI tarata ja jAgRta rAkhavA AnandamAsa-hanImuna bhogavavAne bane pati patnIne thoDA divasa ekalAM rAkhavAmAM Ave che tyAre enA keTalA lAbha thAya che? 2. vadhumAsa ni. bho.] gujarAtano nAtha, upoddhAta, 18: A maMjarInI meDI" nuM bIjuM darzana! keTalA banAnA aMtara pachI, paNa enuM e chatAM, juduM. A garva pradhAna jeDAne mATe h. vadhUmAsa, judA ja prakArane vidhi-kavi, kavi-vidhi nirmANa karyo hate. 3. madhucandrikA [i. ka] gu. 1983, mAgha, 458: h. (madhucandrikA) karavAne teo hill station (havA khAvAnA sthala) para gayAM teTalAmAM ja rasika bahenanuM illusion (AvaraNa) khalAsa thaI gayuM. Honorarium, 1. pAritoSika [ajJAta] 2. mUzAhI [ajJAta 3. puraskAra [da. bA.] Honorary, 1. yazavRtti [ma.2] liM. ca. 44 mudata pUrI thatAM A yazavRtti sainikomAM ghaNA ghera cAlyA gayA paNa liMkana pharIthI dAkhala thaye, kAraNa ke tene potIkuM ghara na hatuM. 2. mAnada [ma. sa.] va. 5, 176H manaHsukharAma sUryarAma tripAThI, phArbasa gujarAtI sabhAnA mAnada maMtrI. 1. rA. AnandazaMkara dhruve paNa A zabda eka sthaLe vAparyo che:-"kanyAonI hAiskUlo mAM cazavRtti zikSaka tarIke kAma karavuM " (vasanta,85) 3. mAnAtha [na. bha.] 1. 5, 280: saMvata 1962 jayeSTha mAsanA vasanta" nA aMkamAM "zrI phArbasa gujarAtI sabhA' saMbandhI jAhera khabara nIce mAnada manvI" ema sahI nIcenuM adhikArIpada vAMcatAM ne jarAka saMzaya utpanna thaye ke " nararI sekreTarI" e zabdamAM "nararI" (h.) zabdano artha ATalAM varSa sudhI je hu jANato hato te UMdhe ja haze ke kema. paNa Aja sUdhI badhAnA anubhava ane jJAnane aMgrejI kezane paNa AdhAra maLe che tethI hArA manane kAMIka AzvAsana maLyuM. aMgrejI kezamAM h. zabdano artha nIce pramANe che - Done, made, conferred or held simply as an honour; 2. Holding an office or title bestowed in sign of honor, and exempt from the regular powers and duties" (The Standard English Dictionary) 4uick mantrIpada ke koI paNa pada svIkAravAthI mAna ApanAra nahi paNa te pada maLavAthI mAna pAmanAra--pagAradAra nahi paNa e adhikAranuM mAnamAtra meLavanAra-ema ja artha che. mAnada" no artha "mAna ApanAra " ema che te sAdhAraNa saMskRtanA ane sArA gujarAtInA jJAnavALAne te kahevAnI jarUra ja nathI. tethI e zabda h. ne sthaLe vAparavo yathArtha nathI, e koIne paNa spaSTa jaNAze. A prakAranA navIna zabdanI yejanA keTalIkavAra keTalAka vargamAM keTalAMka kAraNone lIdhe rUDha pracAra utpanna karanArI thaI paDe che. mATe ja veLAsara e kheTe pracAra sanna vargamAM nA pravate e udezathI ATaluM lakhavuM e kartavya lAge che. nararI" zabdane badale saMskRta zabda vAparavo ja ema Agraha hoya te bIjA yogya zabda nA jaDe ema nathI. thoDA divasa upara ja mAMgarela jaina sabhAnA maMtrIne patra mahArA upara Avela hemAM "mAnAdhikArI matrI " ema adhikArapada lakhyuM hatuM te mULa zabdane artha barAbara sAcave che. "mAnAdhikArI' zabda bahu lAMbo paDato hoya te "mAnArtha " e zabda vAparavA lAyaka nathI ema nathI. e For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Hot-house zabdamAM khIne lAbha e che ke amuka adhikAra maLyAthI mAna maLyuM che ema mAnanArathI, tema ja te AdhakAra svIkArIne mAna sabhA vagerene peAte ApyuM che ema kalpanArathI paNa e zabda sarakhI rItye vagara sakAce vAparI sakAze, 4. sanmAnita [ra. vA.] ni. 9: vidvAnA, sAkSaro ane paDitAne sanmAnita ( h. ) sabhyA thavA vina Mti karI sAkSarama'DaLa sthApavA prayAseA cAle che. 87 5. nivetana [ajJAta) 6, advaitanika [ajJAta] 7. mInalavAjamI [hI. tri.] yu. x, 69, 251: A vargIkaraNanuM kAma keTaluMka pagAradAra vidvAneA pAse ane keTaluMka utsAhI khInalavAjamI vidvAne ne hAthe karAvavAmAM AvatuM hatuM. 8. avetana [jyeA. ja.] 9. sevArthI ( Paid=pagAradAra, arthAthI ) [ 6. khA. ] Hot-house, uSmAgRha [ka. mA.] veranI vasulAta, 69: uSmAgRhanuM vAtAvaraNa vhelAM uchere che, puSpita kare che, karamAve che. Humanism, 1. mAnavatA [ba. ka.] jIe discipline. 2. 1. mAnavabhAvanAvAda, mAnavahitavAda, mAnavA vAda [hI. .] sa. mI. ( 1 ) 71: eNe etaviSayaka peAtAnA matavAdanuM nAma C mAnavabhAvanAvAda (H.) e rAkhyuM che; (2) 16. Humanistic education-bhASAzikSaNa, viniyamazikSaNa [ha. dA.] ke. zA. ka. 1, 328. Humanitarianism--1. mAnavabhakita [u. ke.] va. 4, 102: kAnte tenA vakhatamAM cAlatA Adhidaivika ane AdhyAtmika dharmAne manuSyanA utkarSanI traNa bhUmikAnA niyama pramANe halakA darajjAnI mAnI avagaNanA karavA lAyaka mAnyA hatA. parantu ' mAnavabhakti ' ( H.) 'manuSya jAtirUpI parama puruSanI sevA' e nAmathI AdhibhAtika dharmAM teNe svIkAryA hatA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. janatAsmitA [ba. ka.] su. 1983, kArttika, 58: baMdhubhAva, AkhI vasudhAmAM patharAyalI janatA upara ekasarakhA kuTuMbaprema, e zabdo eka vakhata makhaLa dharAvatA hatA, tathApi kALe karIne dhasAcA che, jhAMkhA paDI gacA che, khAlI theAthAM jevA thai gayA che. e jInA zabdonA arvAcIna paryAya rUpa zabda hyumeniTiriyanijhama--hyumeniTa Humanity ) ( Humanitarianism, janatAsmitA e che. Humanity Humanity, 1. mAnavatA [ca. na.] sa. 25, 282: aThavADIye aThavADIye huM te 'navajIvana' ane Young India vAMcu chuM ane e asidhArAvatI tapasvInA ugra ugArAmAM e vyApI rahelI mAnavatA (H.) ane rasikatA mATe mAna anubhavuM chuM. 2. (Benevoleice) 1. janatAprema, AtmabhAva [ma. na.] ce. zA. (1) 450: jIe Nonpersonal emotion (2) 5996 je hetu sArAmAM sArI rIte svArthavRttine khAvI vaza rAkhe che te te ravakavya, paramA yuddha ane sAmAnyataH jene AtmabhAva kahIe chIe, te che. For Private and Personal Use Only 2. bhutayA [nA. khA. va. 18, 2: bhUtayA te strIrUpe cItarI hatI. 3. janatAsmitA [ba. ka.] jIe Humanitarianism. 4. mAnavAsmitA [ ba. ka. ] su. 1983, kAntika, 106: pararAjye sAthenA bAhya sabaMdhe (foreign relations) mAM mAnavAsmitA arthAt khabhAva badhe prasaMge na jaLavAi zake, peAtAnA hakka vA mANNA vA jAnamAlanA tatkAva vAbhAvi saMrakSaNane mATe, Apad dha lekhe, prajAnAyakane mAnavAsmitAnI nIti (h.) cheDIne dezAsmitA ( patriotism ) nI nItine ja vaphAdAra rahevuM paDe. 5. manumAMdhavatA [ma. ka.] su. 1983, phAgaNa, 93: yUniyanamAM ja Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Humour, Humour keTalAka khristI ane pApabhIrU netAoe lekamatanI sAme paDIne paNa prajAnuM udhana manubAMdhavatA (.) ne nAme karyA karyuM. Humour, 1. ramujI hAsyarasa, ThAkuM hAsya ni. la.] na. graM. 2, (1) 275rasa eTale kharA jussAnI sAthe A juvAna kavimAM citraNazakti paNa sArI che. A citraNazaktimAM ramujI hAsyarasa jene IgrejImAM H. kahe che te sAre mAlama paDe che. (2) 328H ThAukuM hAsya (L.) mamaLAM kaTAkSa (Wit), vANInI mIThAza, ane racanAmAM vividha prakAranAM cAturya, e vaDe dalapatazailInA zAMta ne subodhaka varNana jhagajhagI rahyAM che. 2. samarma hAsyarasa, mama [2.ma.] | (1) ka. sA. 712: kharA samarma hAsyarasa (h.) no gujarAtI sAhityamAM abhAva che, (2) hA. naM. 28: grejI vivecako hAsyarasanA wit ane H. evA be bhAga paDe che. sva. navalarAme Wit no artha "marmALAM 'kaTAkSavacana e padathI karyo che ane H. no artha " ThAvakuM hAsya" e padathI karyo che, " namayukata vAkacAtuya" ane "samarma hAsyarasa' evI janA anukrame karIzuM to te kadAca vadhAre caca thaze. (3) hA. naM. 47H uparanA nirUpaNamAM "viTa" ane "hyumara' e IgrejI zabdo vAparyA che tenuM kAraNa e che ke "narmayukata vAkacAturya ' ane ' samarma hAsyarasa' evAM kAMika lAMbAM pada sarakhAmaNInI vyAkhyAomAM dho ghaDI vAparatAM anvaca kilaSTa thaI jAya. e be IMgrejI zabdo mATe "nama' ane mama" e be zabda rUDha thAya to bahu saraLatA thAya. 3. hAsya [ ki. gha. ] ke. pA. 212: sAmAnya rIte kaTAkSa ( satire) namahAsya (wit) ane hAsya (h.) e hAsya rasanAM sAdhano che ema ApaNe mAnIe chIe. CHumorist-1. hAsyarasalekhaka [ 2. ma. ] hA. naM. : prakhyAta hAsyarasalekhaka | sviphaTa janmArAmAM kadi ho ja naha ema kahevAya che. 2. narmalekhaka [ba. ka.]. sa. 3, 123: prasiddha narmalekhaka (h.) "mArkaTana" kRta "mora Temsa eNbroDa' nAmanA Igliza pravAsapustakamAMthI tarajuma. 3. mamavidda [vi. ka. ka. 1, 2, 175H kharA marmavida [marma vid hyumarIsTa juo " "viTa" ane "hyumara --e be aMgrejI zabdo mATe " narma " ane marma" e be zabda rUDha thAya to bahu saraLatA thAya " (ramaNabhAI; "hAsyarasa' pR. 47 nI TIpa ) mAM trevaDI zakita hovI joIe. 4. namI [ ba. ka. ] su. 1983, mAgazara, 100: emane (ramaNabhAIne ) namI (h. hyumarisTa ) kahevA ke upanamI te vize matabhedane avakAza che. Sense of humour-1 hAsyarasa nI parAmarzazakita [na. .] ma. mu. 1, 31raH hemanI philasupha jevI gambhIra vicArataraMgamAM ramatI mukhAkRtinI aMdarathI paNa hAsyarasanI parAmarza zakita (s. 0. h.)-bArIkIthI jenArane-DokiyAM karatI jaNAi AvatI hatI. 2. hAsyarasendriya [sA. bA.] va. 17, 567 buddha bhagavAna upadeza kare che ke-ma na nine paM-1 akrodha vaDe krodhane jItavo." e satya che; paNa e zramasAdhya che. hAsyarasendriya vaDe krodhano jaya karI sakAya che e navuM tava dhamapadamAM umeravAnI dhRSTatA kare ?-A rasendriyanI keLavaNIthI aneka bhAre aparAdha TALI zakAya che, anyane anyAya ApatAM rekAiye chiye, vyartha kaMkAsa, kalaha, TaLI zake che, ItyAdi lAbhano vicAra karIzuM to s. 0. h.-hAsyarasendriyanI kImata bahu UMcI aMkAze. 3. hAsyarasatA ciM. na.] sa. 26, 29 zarUAta karanAraneya zaramAve evAM taraphaDIyAne abhinandI anya AtmasaMteSamAM mahAlIe te bIjA badhAnA to ThIka For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Hypnotism Hypothesis na paNa hAyarasajJatAnA-s. 0. h-nA e hakadAra na rahI zakIe. 4. marmavedana [ vi. ka.] ka. 2, 4, 133: e kRtiomAM je hAsyarasa ane marmavedana (senA opha hyumara') chatAM thAya che te sarvatra uttama ke prathama paMktinA nahIM to dvitIcamAM mAnavaMtuM sthAna meLave tevAM te hamezAM hoya che. 5. vinodabhAva (sense=abhijJatA) [da. bA. ] Hypnotism, 1. saMmehanavidyA [ aM. bA. ] 5. . 4, 98; manano zarIra uparano saMyama H.--saMmohanavidyAnA prayomAM spaSTa jaNAI Ave che. 2. yoganidrA [ ke. ha. a. ne ] Hypothesis, 1. Uha [ma, na. ce. zA. 282H juo Constructive imagination. 2. ka9panA [ A. bA.] va. 4, 243: zuddha satyAnveSI janane ghaTe tevA samaryAda zabdamAM rA. govardhanarAme potAnI ka9panA (h.) ApaNuM AgaLa mUkI che. 3. saMbhAvanA [na. de] va. 10, 116: jema Science athavA vijJAnanI maryAdAmAM saMbhAvanA athavA H. prathama racI vyaktika ( phenomena ) nA anubhavabaLa vaDe tenI satyAsatyatAne nirNaya thAya che....... 4. upanyAsa [ba. ka.] sA, jI. pravezaka, 49: A kAraNo zodhavAno vyApAra zAstrane viratAravA mATenA vyApAramAM moTAmAM moTe che, ane e vyApAramAM lakSmasaMskAraka daSTi ghaNIvAra amuka prakArano kArya kAraNasaMbaMdha haze evI kalpanA kare che, ane pachI te kalpanA ke upanyAsa 'hAIpathisisa' (h.) zuddha nIvaDe che ke nahIM te nakkI karavAne mATe tene anazuddha mAnI laIne tenA uparathI anumitio kahADavAnuM kAma lAkSaNika daSTi pAse le che, eTale e anumitionAM | pariNAma pratyakSa sAthe jotAM upanyAsamAM ane zuddhi hoya to te pakaDAI Ave che. 5. pakSa, kahipatArtha [ha. prA.] ga. pa. 18 6. pratijJA [hI. tra] sa. mI. 108: aneka bhautikazAstrIone e pratijJArUpe svIkArI lIdhelA dravyanA astitva saMbaMdhamAM eTale badhe vizvAsa che ke enA astitvathI viparIta, eTale enA abhAvanI kalpanA sarakhI thaI zake ema nathI. 7. tarka riA. vi.] pra. pra, 241: paNa buddhi eTale vakhata kevaLa pRthakkaraNAnAM pariNAmo jotI tenI noMdha letI besI rahetI nathI. te potAnA svabhAva pramANe nirIkSaNa karatAM pahelAM ke nirIkSaNa cAvatAM daramiyAna nirUpaNamANa viSayanA kArya athavA kAraNa viSe take bAMdhe che. ane pachI te taka khare che ke beTe che te nirIkSaNanA pariNAmathI jatI jAya che. AvA aneka tarko buddhi eka sAthe athavA vArApharatI karatI jAya che ane ghaNuM vAra AvA aneka tarkomAMthI kaye sAce che e ja nirIkSaNamAM bAkI rahe che. A tarka e buddhinI nabaLAI samajavAnI nathI. tarkane siddha vyApti mAnI levI e nabaLAI che kharI. 2. vAda [ki. gha.] buddha ane mahAvIra, 100: je pariNAme ApaNane pratyakSapaNe mAluma paDe che paNa tenAM kAraNe atyaMta sUkSmatAne lIdhe athavA bIjA kaI kAraNane lIdhe pratyakSa pramANathI TharAvI zakAtAM nathI, te pariNAme samajAvavA tenAM kAraNo viSe je kalpanA karavAmAM Ave te vAda (h, theory) kahevAya. 9, aTakaLa [ba ka.] li. 25 : AvI vyApti mAtra aTakaLa tarIke rajU karI zakAya zAstrIya siddhAMta lekhe nahIM; ane aTakaLa (h. hAIpothIsisa) ke prathamadarzanI vyApti (empirical generalization epirikala janaralAIjhezana) gaNatAM paNa ene vadhAre gaiArava na Apiye... For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org Hypothetical Ideal 2. sAMketika vAkya [2. vi.] Hypothetical proposition, 1. | sAnvaya nideza [ma. na.] nyA. zA, 74: sAnvaya nirdeza be prakAranA thAya che sApekSa ane anyatarAvita. pra. pra. 96: je havA bagaDe te rega cAle' e sAMketika vAkayane dAkhalo che. Iconography, 1. mUrtividyA [du. ke.] | Idea of reason, buddhiviSaya yu. 1979, vaizAkha, 97: dakSiNamAM jaLaH | bhUta khAsa-viziSTa-anivArya-niyAmakavAI rahelA AgamanA tathA mUrtividyAnA pratyaya, atharahita pratyaya, vastuzanya abhyAsI gepInAtharAve "hindu mUrti vidyA' pratyaya [u. va. sa. ma. 171] (Hindu Iconography)nAmanAM cAra moTAM Idea of self, AtmavicAra,[ma.na.] pustakomAM varNana sAthe ApaNA dharmanA bhinna ce. zA. 339: e to ApaNe AgaLa bhinna saMpradAyanA bhinna bhinna pUjya devanI jaI AvyA chIe ke potAne lAgatI anujudI judI sthitimAM hAlamAM virAjatI mati- kULatA pratikULatAnI vRttinuM sthAna potAno onAM citrone jabare saMgraha karyo che. deha ja che ema darzana thavAthI tenA manamAM 2. mUrtizAvya [da. bA.] AtmA (potApaNA)ne vicAra upajavA mAMDe Idea, 1. (Sentiment) bhAva [ma. na.] che. A bIjavata AtmavicAra te paNa bahu ce. zA. juo Non-personal dhIme dhIme kare che. emotion. Condensation of ideas, 2. bhAvanA [2. ma.] pratibhAsanuM samasana, pratibhAsane ka. sA. 553H jyAM aneka vastuonuM eka samAsa ke. ha. a. na.] varganAma hoya che tyAM te vastunI bhAvanA (i.) Freeing of ideas, pratibhAsa athavA amUrta AkRti vidyamAna hoya che. sAmAnya [ke. ha. a. na.]. duniyAmAM ghaNAM bichAnAM ane ghaNAM meja hoya Fusion of ideas, pratibhAsane che. ghaNA padArthane e be nAmathI ApaNe gi, pratibhAsane meLe, pratibhAsanuM oLakhIe chIe paNa temanI bhAvanAo te saMmIlana ke. ha. a. na.] be ja che; bIchAnAnI bhAvanA ane mejanI Series of ideas, gracia bhAvanA, zreNIbaMdha, pratibhAsanI paraMparA 3. pratyaya, vicAra, mAnyatA [ke. ha. a. ] [hI. tra] Ideal, ad). 1. bhAvanAmaya [ ma. na. sa. ma. 146: ApaNI kalpanAo, ApaNI ce. zA. ] mAnyatAo, ApaNA pratya, ApaNA vicAre 2. bhAvanAtmaka [u. ke.] je dhArA ApaNe e sAmAnya anubhavanuM svarUpa va. 1, 33H pitAne A uccAzaya siddha nakkI karavA mathIe chIe, tene satya vA ane karavA mATe rA. deva nAme A graMthamAM satya-mithyA-kahI zakAya. aneka kuTuMba ane pAtro cicyAM che jemAMnAM 4. manebhAva, Azaya, (mental keTalAMka bhAvAtmaka (real) keTalAMka bhAvanAtmaka image) AMtaradRzya, pratibhAsa (i.) ane keTalAMka benA mizraNavALAM che. [ke. ha. a. na.] noun 1. bhAvanA [ma. na.] For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Idealism Idealism su. ga. 256H satya, prema, varma, zara, parAkrama sarva udAra guNe jethI manuSyanuM manuSyatva che te koI uccatama bhAvanArUpe ja rahelA che; ne te bhAvanAno je je sthU mAM zuddhamAM zuddha AvirbhAva thayo che te te sthUla A vizvamAM potAnAM nAma amaratvanA pUjayAsane mUkI gayAM che. 2. ucagrAhu [go. mA.] (sa. caM. 4, 147 ane ) sA. jI. 3: yunivarsiTI athavA vidyottejaka samAjoe ApelI vidyAno uccagrAha (i.) darzAvatAM kArDinala nyUmena kahe che ke zuddha vidyA upayogI na hovI joie. 3. Adarza [ajJAta baMgALI uparathI A zabdapraga ApaNAmAM Ave che. ghaNAM pracAra thayo che. paraMtu bhAvanA ane Adarza" e bemAM arthabheda che." na. . 4. dayeya [ajJAta Idealisation, 1. uccIkaNuM! [ ma. na. ] su. ga. juo Novel. 2. paramotkarSa [ma. na. e. zA.] Idealism 1. 1, bhAvanA 2. ma.] ka. sA. 491: rA. AnandazaMkaranuM kahevuM kharuM chuM ke rasavicAramAM Idealism ane Realism vaccenA gaMbhIra praznamAM Realism puSTi maLe te aniSTa che. bhAvanAnI kSati karI tene sthAne vAstavikatAno praka" vadhAravAno amAro prayAsa nathI. paNa bhAvanAnuM darzana tirehita na thAya te mATe amAro prayAsa che. 2. bhAvanAmayatA ci. na.] sa. 1919, julAI 2aa, nehAnAlAlanA nATakanI bhavya bhAvanAmayatA (Sublime i.) ane adbhuta mahinayukta bhASAkalA lokabhogya dazya nATaka tarIke saphaLa thavAmAM ene antarAyarUpa thAya che to sAhityanI eka vidvocca manohara kRti tarIke saphaLa thavAmAM ene sahAyarUpa thAya che. 3. AdarzavAda [ajJAta] 4. Adarzadarzana di. bA.. kA. le. 1, 583H A citrakAranA hinda- | devInA citramAM Adarzadarzana(I.) ane yathArtha, dazana (IRealism)no thayelo apUrva saMyoga AjanA yugamAM sarvatra atyaMta lokapriya thayela che. 5. dhyeyavAda [da. bI.] na. jI. 9, 174: navA yugamAM dayavAda ( Ai DIlIjhama) jAgRta thaze. 2. (Philoso.) 1. vijJAnavAda [A. ba.] va. 3, 302: maNilAlanA kAvyagraMthe upara emanA tatvajJAnanI be rItanI asara thaI che eka bAhyasRSTi (Nature) karatAM manujahRdaya (Human heart) ne prAdhAnya ApavAmAM; ane kavitAmAM paNa jIvitanA parama hetane-parama purUSArthane-AgaLa rAkhavAmAM. emAMnI pahelI emanA vijJAnavAda (I. ) nI ADakatarI (indirect) asara che, ane bIjI jIvitanA hetu (The End of Human Existence) saMbadhI tattvacintanamAMthI uddabhavelI sIdhI (direct) asara che. 2. manomayasRSTivAda [ mana. rava.] ku. ca, gaSaNa, 2: zrI kRSNane jUdA jUdI siddhAnta-doctrines-ctudI judI cakSuothI jue che. akaripatavAda-Realism-potAnI dRSTithI jue che. akalpitavAda-Realism-nI viruddhane nAmaviSayakavAda-Nominalism pitAnI dRSTithI jue che. nAmiviSacakavAdanI virudano manemacasRSTivAda-Idealism potAnI najarathI jue che. anubhavAtItavAdaTranscendentalisin B4E21147618-Spi ritualism-nI vaLI jUdI ja dRSTi che. 3. bhAvanAvAda na. bho.] va. 20, 326: saundaryatatvanA A svarUpane pariNAme citto saindaryanuM lakSaNa saMpUrNa ApavAne asamartha thayA che. bhinna bhinna lakSaNo apAyAM che, te sarvane ahiM saMgraha karavAnI jarUra nathI. mukhya be mata, ane te baMnene samanvaya karanAre trIjo niSkarSarUpa siddhAnta darzAvIzuM to basa che. eNrisToTalanA jaDavAda pramANe saindaryanuM mULa symmetry (samapramANutA)mAM che. Neo-Platonic philasUphIe svIkArelA Idealism eTale bhAvanAvAda pramANe For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Idealist Ideo-motor saindaryanuM mULa jaDaravarUpanI pAra rahelA keI hoya che, ane tethI te dvArA maLate Ananda sUma bhAvanAtAvathI maLatA anuprANanamAM che. ! zuda, niSkalaMka ane sthAyI hoya che. te Ananda 4. dRSTisRSTivAda, bAhyAlApa- zamapradhAna hoya che. vilAsitAnuM tyAM nAma vAda hiI. 2. sa. mI. 3o. rAkhuM nathI hotuM. te AnamAM praveza karyA Absolute Idealism, ajAti- pachI mANasa vikatavavA-ttara thaI jAya che. A vAda mi. na.] kalAne AdarzadazI kahe che kemake A kalAnA ce. zA. juo. Metaphysics. Adarza mAM AtmAnuM pratibiMba paDayuM hoye che. Objective idealism, khAdyArtha 4. kAlpanika [ba. ka.] vijJAnavAda [ma. na. sadara). gujarAtI, divALI parva, 1926, 14: Subjective Idealism, vijJAna- ogoni Classical. vAda [ma. na. sada2]. 5. bhAvanAmaya [ba. ka.]. Idealist, 1. 1. bhAvanAvAdI [na. bho.] vINA, 1927, 17: AnadamaTha-baMkimadayA, kSamA, zAti, 61: A tattvaciMtanano artha bhAvanAvAdI jevo ke advaitavAdI caMdranI bhAvanAmAM adabhuta kRti (Idealistic je levAno nathI. lkomuner AIDI siriTaka romAnsa). 2. AdarzavAdI [ajJAta Ideation, vicAraNA [ ha. ThA. ke. 3. vijJAnavAdI, bAhyarthApalApa- - zA. ka. 1, 328]. vAdI [hI. va.] Identical proposition, Burela sa. mI. 14: bAhyAstitvavAdI ane vidhAna [6. bI.] bAdhAthApalApAdInA vAde uparathI spaSTa Identification, samajAya che ke A viSayamAM tavaciMtakane 1. pratyabhijJA ati mahAna matabheda che. [ma. na.] 4. bhAvanATA [vi. ka.] ce. zA. 182H Ama hovAthI emAM kazuM ka. 2, 1, 216H te varatudraSTA maTa; | Azcarya nathI. koIpaNa padArtha nI pratyabhijJA badalAmAM tenI sAvitA vikasI ane te thavI e kArya bALakane jarAka uMmare pahoMcyA bhAvanAdraSTA banyo. pachI zakya thAya. 2. bhAvanAdAsa [ba. ka.] 2. abhijJA, tatatvAbhijJA cuM. raTe. 37; paNa te sAthe teo AMdhaLiyAM [ke. ha. a. na.] karIne paDe evA bhAvanAdAsa (aaN. AiDIyalisTa) | Identity, tadevatA, abhinnatA [na. je.] paNa nhotA. Ilaw of identity, 1, tAdAgyaIdealistic 1, bhAvanAvAdI [na, baeN.] niyama [ma. na.] bIjI pariSada, "abhinayakalA," 8. nyA. zA. 13: tAdAono niyama avireAdha2. bhAvanAzALI [caM. na. sa. 25, 1 nA paTAmAM AvavA jevo nathI. 435] 2. ekatAno niyama [ma. 2] 3. AdadazI [da. bI.] a. nyA: ekanA (I.) no niyama....je kaMI kA. le. 1, 580: Avo anubhava thayA che te che. pachI upAsaka AtmAbhimukha thaI jAya che. te deo-motor (actions) vicAraiMdriyajanya rasane choDI daI bhAvAtmaka rasa, levA mAMDe che. te Ananda vyakta karavAnAM sAdhana saMskArajanya kama [ma. na. e. zA.] bhale pArthiva hoya ane indriyagocara hoya, 2. pratibhAsarita karma [ka. ha. te paNa te dvArA vyakata karavAne bhAva iDhiyAtIta a. ne ] For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Idiom Image Idiom, 1. rUDhiprayoga ni. lA.] jenArane maLI jaI ekaThA thayelA bhAsa sa. na. ga. 356H sAkarasana bhASA paNa ApanAra optical i. (daSTibhrama)thI kAMIka niMdAvA lAgI; nizALamAM ca bhASA zIkha- viparIta prakArane A premIyugalanA asaMyukata vavAmAM AvI ne eDavarDa trIjAnuM rAjya thayuM saMgamAM(psychological i) mAnasazAstratyAM sudhI kAyadAkAnUnamAM narmana bhASAnA gata bhrama pragaTa thAya che. rUDhiprAga vaparAtA rahyA. 2. mAyA [jhA. bA.] 2. rUDha-UMkita [2. ma.] va. 17, 456H vivartanI utpatti mAyAka. sA. 731: pArasI, kAThIyAvADI, kacchI i. mAM che.. vagerenA mizraNathI ane IgrejI bhASAnI rUDha 3. AbhAsa, adhyAsa [hI. vra.] uktio (i.), uparathI karelA 'tarajumiyA' zabdathI muMbaIgarI gujarAtI bhASA thai che. sa. mI. (1) prastAvanA, 5chevaTanAM be prakaraNamAM AbhAsa (I.) viSayaka ane asatya 3. rUDha-prayoga hi. kA. brAnti-viparyaya-miyAjJAna (Error) viSayaka ke. zA. ka. 1, 33. leTinanA paheluM grIka carcA jovAmAM Avaze. (2) 170. zIkhavavuM, paraMtu leTina joDe cheDe aMtare calA 4. zramadana na. bho. nI vavuM joie, nahi te paradezI uccAra, ne paradezI rUDha-prayAgathI mAtR-bhASAnI zuddhatA | Illustrator, lekhacitrakAra [ ravizaMkara bagaDaze. mahAzaMkara rAvaLa] 4. khAsa prayAga (ka. mA.] of all Decorator. sa. ra9, 47: kahAma sAheba "Pride | Image, 1. citra [ma. na. e. zA. 531] & Prejudice' uttama rIte vAMcI batAvatA 2. mUrti, chAyA, pratibiMba hutA ane temAM je khAsa pravege (ii.) [hI. 2. sa. ma. 170] Ave teno artha cAMpI cAMpIne kahevAnI temane 3. pratikRti, pratimAnuM anumA Teva hatI. [prA. vi.] 5. bhASApravAha, vADmacAra, After image, saMskAra, pratiparipATI [da. bA] pratyakSa, avAdaza [ke. ha. a. naM.1 Idiomatic, surUDha vi. ka.] Double images, yupratizya ko. 3, 2, 194: bhASA lAkika' rAkhyAnuM [ ke. ha. a. naM. ] bhASAntarakartA jAhera kare che; bhale, paNa Mental image (or idea) laikika gujarAtI surUDha (iDIomeTika) paNa nA pratipratyakSa, anvAdaza [ ke. ha. hovuM joIe ? a. na. | Idiosyncracy, 1. vyakitatva [ge. mA.] Negative after image, ut sa. 3, 42: bhASAonA vyaktitva (d.). yogI anyAdaza-pratipratyakSa [ ke. ha. vize upara kaheluM che te pramANe saMskRta prAkRta a. naM. ] ane gujarAtInA kAThAnAM baMdhAraNa judAM judAM che. Positive after image, BM2. dehusvabhAva, [maNilAla nAraNabhAI yogI anyAdaza-pratipratyakSa [ ke. ha. taMtrI), a. ne ! gujarAtI navalakathAnuM sAhitya, 19. Primary image, mULacitra Hulusion, 1. bhrama ni. bha.] [ ma. na. ce. zA. 274 ] va. 14, 67iiH relavenA pATA samAntara rahI Secondary image, EUR paraspara joDAyA vinAnA ja rahe che chatAM dUrathI | ma. na. e. zA. ra74 ] For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * Imagination Impassioned Imagination, 1. ka9panA [2, ma, ema kAryakAraNasaMbaMdhathI nahi, paNa raSTimAM ka. sA. 4: ekana ethI ulaTe vicAra darzAve ja prabhunuM darzana thAya e rIte, avatArarUpa che. te kahe che ke mANasa potAnA tarka ane camatkArathI, ke prabhunA i. aMtaryAmi svakalpanA (I.) thI sRSTimAM na hoya tevuM utpanna rUpathI, e darzana thAya. kare che, ane tenuM nAma kavitA. Immanence, antatva [A. bA.] 2, 95nAprabhAva [ba, ka] va, 16, 395: atyAre IzvaramImAMsAnuM juo Fancy. eka evuM pustaka nathI lakhAtuM ke jemAM, Izvara3. pratibhAdaSTi [A. bA.] ne "Transcendence'-paratvanI sAthe juo Fancy. Immanence"-antatvanuM pratipAdana na 4. pratibhAzakita [ke. ha. a. naM.] thatuM hoya. AEsthetic imagination, | Immediate, 1. avyavahita [ma. na.] saindaryakalpanA [ma. na.] ce. zA. juo Attention. ce. zA. ra78: ka9panAno je jIvanabhUta ! 2. apakSa [ma. na. nyA. zA. 151] vyApAra che te aneka mane vyApAramAM kAma Ave 3. sAkSAta hiI. tra.] che. enA traNa vibhAga karI zakAya (1) padArtho sa. mI. 18: A pramANe be prakAranAM jJAna viSenA jJAnane upakAraka upacaya. (2) amuka ApaNe mAnIe chIe. eka sAkSAt ane bIjuM kAma kema karavuM, sAdhana ane sAdhyanI yogyatA vyavahita; eka aparokSa ane bIjuM parIkSA zI rIte AvI, evA jJAnane upakAraka upa- eTale AnumAnika. thaya. (3) Urmione sa teSanAra upacaca. Immediate inference, 1. prathama prakAranI kalpanAne jJAnaka95nA athavA apakSAnumiti [ma. na. nyA. zA. 67] rivarUpeka95nA kahevAya, bIjIne vyAvahArika 2. avyavahita anumAna [rA. vi.] ka9panA athavA zodha kahevAya, trIjIne saundarya pra. pra. 103: anumitie be prakAranI ka95nA athavA pratibhA kahevAya. che, avyavahita anumiti ane vyavahita anuCognitive imagination, pler- miti. avyavahita anumiti eTale eka vAkya kapanA, svarUpakalpanA [ma na.] uparathI parabhAryuM nirUpaNa karela bIjI vAya. jIo upara Aesthetic imagination, A anumitijJAna meLavatAM vacamAM bIjA Constructive imagination, vAkayanI ke sAdhananI jarUra nathI paDatI mATe upacAyaka kaka5nA [ma. na. ce. zA. A parabhAryuM eTale avyavahita anumAna Practical imagination, kahevAya che. vyAvahArika kalpanA [mana] 3. avyavadhAna anumAna [ma. 2.] jIo Aesthetic imagination. a. nyA: have agyavadhAna anumAnanA keTalARepresentative imagination, eka prakAromAM praveza karIe. saMka9pa mi. na. ce. zA.]. Immediate inference by Reproductive imagination, added determinants, vardhitAsaMskAradubodharU5 kapanA [ma. na.] pakSa mi. na. nyA. zA.] ce. zA. 27: jene ApaNe saMskAra Immediate knowledge, bedharUpa kalpanA kahIe chIe temAM paNa ajJAta ! sAkSAtmA ke. ha. a. na.] evA koI viparyaya to AvI ja jAya che. | Impassioned, 1. rogayukta [2. ma.] Immanent, aMtaryAmi triA. bA.] ka sA. ra79: DI. kivansI nAme prasiddha va. 25, 204: ahiM sRSTinA sarjana dvArA Igreja lekhake "aphINInI kabulAta" vagere keTalAprabhunuM jJAna thAya te mAtra bhraSTAnuM kArya saddhi ka lekha vilakSaNa gadyamAM lakhI gadyamAM bhAva For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Imperialism Impressionalism maya racanA karavAne eka nAno prakAra darzAvyo ka. 1, 2, 59 ogaNIsamI ne vIsamI che. e zelIne keTalIkavAra gadyamaya kavitA sadInA saMgamakALa daramiAna je kaLA ane (Prose poetry) kahevAmAM Ave che ane te vivecananI saMskArabhegI ("IzvezanIsTIka)) pote tene "rAgayukta gadha" (impassioned bhAvanA yurapamAM prasarI tenA prayajamAne prose) kahe che ane e bIjuM nAma vadhAre eka phrAnsa hato. upayukata lAge che. 2. saMskArapradhAna vyio. ja.] 2. bhAvamaya ni. bho.] ke. 3, 3, 113: Adhunika pAzcAtya ogzil Antithesis. vivecanA mATe eka ja vizeSaNa pasaMda karavuM hoya to ema kahevAya ke e saMskArapradhAna 3. hRdayavedhI [ba. ka.] (IjhezaniriTaka) che. didero e paddhatino juo Concreto. payagambara gaNAya che paNa ene saithI prakhyAta 4. bhAvapUNa, utkaTa [da. bI.] . pratinidhi to senTa bava che. lekhakane tenI Imperialism, 1. sAmrAjyabhAvanA kRtiothI chuTo pADI, kRtio potAnI pAse [A. bA.] laI besI, potAnA para paDelA saMskAranuM va. 3, 411 mi. Darbana briTiza sajIva citra AlekhavuM e A paddhatino sAmrAjyabhAvanA (I.) ne samaya pUro thavA siddhAMta che. Avelo mAne che te bAbatamAM amane zaMkA che. 3. parapreraka [ja. bha. darakALa ] 2. sAmrAjyavAda [da. bI.] jharaNAM, TADhAM ne UhAM, 37: juo kA. le. 1, 280: Izvara gayA pachI pitAnI expressionistic. pAse aizvarya lenAra sAmrAjyavAde (ImpI- Impressionalism, saMskArAtmaka rielijhama) madane mukti ApI. mArI jAti vivecana [ka. mA.] zreSTha che, ame ja AkhI duniyA para rAjya rasAsvAdane adhikAra, 19: AnaMdalakSI karavAne lAyaka chIe ema kahetI madonmatta vivecanane eka apUrva prakAra te saMskArAtmaka jAtio sArI duniyAne herAna karavA lAgI che. vivecana (I.); A vivecana karatI vakhate 3. sAmrAjyapravRtti [ba. ka.] vivecaka zAstrakAra, ke sarakhAmaNI karanAra, su. 1982, zrAvaNa, 105: amuka samaye ulkAtivAda ke rasadaza thato nathI; te kalAamuka saMjogomAM sAmrAjyapravRtti (G.) kAranI mAphaka kRtine rasI thaI bese che. anivArya hoI utpanna thAya che ja. Impressionalist, HIGILBILER Impression, 1. saMskAra [ma. na. e. ni. .] zA. 201] bIjI pariSadu, abhinayakalA", 11: chAyA 2. pratyaya [ge. mA.] e guNa citrakalAmAM AbhAsavAdI (Impresa. caM. 4, 543: ApaNu tema pAzcAtya ssionalist) kalAvidhAyakoe svIkArelo che vidvAnono eka abhiprAya che ke jAgRta dazAnA hene ja maLato guNa abhinayakalAmAM che. saMskArathI (saMskAra=Association) thatA amuka dekhAvanI samagra "chAyAnI chApa upapratyaya ( pratyayaal. ) svarUpe phare che sthita karavI, jhINI jhINI vigato anAdara (nAratasaMskrAga: sva: at:-paccadazInI karavo,-ema citrakaLAmo AbhAsavAdIne TIkA ). siddhAnta che. te ja pramANe abhinayamAM mAtra 3, chApa [da. bA]. svabhAvanuM svarUpa eka zabda paNa uccAryA Impression coexistent in vinA, lagAra paNa hAlyA cAlyA vinA, svaspace, sahabhUta saMskAra mi. na. e. zA.] bhAvarekhAnI vigatanuM spaSTa citra pADayA vinA ja Impressionistic, 1, saMskAra- mAtra svabhAvamudrAnI samagra "chAyA vaDe ja bhegI [vi. ka.] darzAvavuM e e kalAnuM eka lakSaNa che. For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Impressive Indeterminism Impressive, hRdayagrAhI [ma. na.] | karavAmAM je vilaMba thAya che, tene temanAthI ce. zA. 364: eka ja anubhave je sAre jarA paNa sahana karAto nathI. hRdayagrAhI hoya to evI sArI zraddhA upajavI | Incidence, karasapata, [vi. ke. saM. 5.] zake che ke jemAM te anubhavanA punaH punaH abhyAsa 1 2 anabhavanA puna: pana abhyAsa | Incommensurable, 1. aprameya thI abhyAsanA pramANamAM vRddhi thatI nathI. [ na. la. ] Impressiveness, 24752299500 na. graM. 2. 329: dalapatarAmanI zailI sabhAraMjanI, ane narmadAzaMkaranI te masta. [ma. na.] A zailIo paraspara aprameya (I.) eTale 2. zA. 79: A prakAre bAhya protsAhana eka bIjA sAthe mApI zakAya evI ja nathI. karanAra vastunA pracaya ane guNano je vicAra te potapotAne sthaLe uttama ja che. karyo tenAthI vadhunA samagra saMkAraprerakatvano 2. ananvayarUpa ni. bho.] nirNaca banI zake che. gujarAtano nAtha, upAghAta, japaH rA. Impulse, 1. vega [ma. na.] kaheyAlAlanAM sajelAM pAtronI vyaktitA ce. zA. 196: svasaMcama zabdano artha surekha, ananya, anavacarUpa (i.) TakAyelI, evo che ke vikasita icchA amuka samaye sva vaDava ALA vitAvamata vizvakarmAe sarANa viruddha evA vegamAtrano parAbhava karI temane upara utArI kApI kADhelI hoya tema dIpe che. yogya maryAdAmAM rAkhI zake evI zakita. 3. dumaya [ ha. prA.] ga. 5. 4. 2. utkalikA, manasvIpaNuM, uchALe 4. aparyApta di. bA] [ha. kA. ke. zA. ka. 1, 32] (bhagavadgItA, 1, 30. paryAvaMtamAkaM vairuM amArAti ) 3. pravartanabaLa [A. bA.] Independent, ( Modern Indian va. 14, 149H huM mAnuM chuM ke A sarvanI nIce evuM pravartanabaLa (i) raheluM che ke jene ! politics ) 1. sarvapakSasvatatva AdhyAtmika (spiritual) baLa gaNI zakAya. hiM. hi. va. 22, 358]. 4. mane vega [ki. gha.] 2. nirpekSavAdI [nyA. da.] na. sa. 1, 353: jyAM sudhI mane vega (i.). 3. svatantrapakSI [ba. ka.] buddhi upara sattA calAvavA zakita dharAve che.... su. 1982, bhAdara, 77: prAMtika ane 5. preraNuM [prA. vi.] variSTha dhArAsabhAo mATe pratinidhie cUMTavA nI dhamAla trIjI vAra AraMbhAI che. pahelI 6. Urmi (da. bA.] cUMTaNI vakhate, 1920 mAM, matadAromAM be pakSa Impulsive, utkAlika, manAvI hatA. mata nahIM ja Api, saMpUrNa asahahi. dvA. 326] kAra karIzuM, e gAMdhIjInA anuyAyIone Impulsive judgement, RULO pakSa hato. mata to ApavA, e bIjo pakSa sika nirNaya [prA. vi.] hatA, jemaNe noMdhAvelA mate uparathI be Impulsivemovement, svayaMparyA pakSanA pratinidhio cUMTAyA hatAH udAra[ke. ha. a. .1. pakSIo (liberals) ane svatantrapakSIo Impulsiveness (rashness), (ii.). 4. svatandra da, bI.] saMbhrama [ma. na.] ce. zA. 370: vicAranidezavyApAramAM Indeterminism, (Metaph.) 49koIne eTalo badho saMbhrama rahe che, nizcaya jyanizcitatA [a ka.] upara AvI javAnI eTalI badhI AturatA thAya nI. zA. 124 prajyanizcitatA (InDiche ke e vyApAramAM purAvA ityAdinuM telana Tarminijhama)nA vicAramAM dareka navuM kAma karatI For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Individualism Induction vakhate huM jANe atyArasudhI koI prakAranuM sparano samUla viSa karavA paryata pravRtti jIvana jI ja na houM, ne pAchalA ne havenA thAya che evI akSamAM je sarvatra snehamAtrane jIvanamAM kAraNa ne kArcanI sAMkaLa hoya ja vinAza sAdhe che, te ahaMbhAvapradhAna pAzcAtya nahi ema mAnavAmAM Ave che. saMsargono mahimA che. Individualism, 1. vyaktidaSTi | Individuality, 1. vyaktitva [ajJAta [ . A.] 2. svatatva [ma. na.]. va. 4, 328: A patramAM pUrve grIsa ane ce. zA. 105: zrotracakSurAdinI sAthenA rAmanA ItihAsamAMthI sUtrarUpe keTaleka bodha sannikarSathI je vizeSa pratyakSa athavA laukika tAravI kADhavAmAM Avyo hato, tathA yuropanA pratyakSa thAya che te paraspara thakI saheje bhinna arvAcIna yuganAM khAsa lakSaNa-aihikatA paDI zake evA svatatvavALAM hoya che. (Secularism) ane vyakitadaSTi (J.)-batAvI 3. vizeSya [. bI.] enI rAjakIya ItihAsa upara thayelI asaranuM va. 5, 474: mi. vAchA kahe che ke buddhinuM di darzana karAvyuM hatuM. svAta- ca e A yuganuM mukhya lakSaNa che, 2. vyakti svAtavya [A. bI.] ane tadanusAra keLavaNImAM kRtrima ane julI va. 5, 75: buddhisvAtaca (Rational- paddhatine sthAne bALakanA svAbhAvika vikAsaism) ane vyakitasvAtanya (I.) e mi. kamane anusaratI ane dareka vyakitanA vaizeSa milathI Adhachita 1875 pahelAMnA jamAnAnA (L.) ne poSanArI evI zikSaNa paddhati pazcimanA mukhya siddhAnta hatA. dezamAM have vistaratI jAya che. 3. vyakitavAda Ai. bI.] 4. pRthalakSaNa [2. ma.] bu. 5. 60, 196: vyaktivAda (I.) e hA. naM. 68: hamezanA jIvanavyavahAramAM te gayA jamAnAnuM bhUSaNa tema ja dUSaNa hatuM. ApaNe u5gitAnA daSTibinduthI varatuo 4. vyakitasvAtanyavAda [ba. ka.] pravRttio tarapha najara karIe chIe; e vastuo bhA. le. pravezaka, 33. upara " game te ane pravRttio oLakhAvavAmAM ane vAparavAprakAre" e zabdo lakhavA paDayA cheeTalA mAM kAma Ave evA emanA eka be bAhya mAMTake kevaLa vyakitasvAtayavAda (i.) upara aMza lai eTalethI ja ApaNe aTakIe chIe, dalIla racIe to temAM zuddha buddhivyApAra ane, evA eka be aMza laI evI ghaNI vaDe (logically) A bemAMthI eke bhAvanA vastuo ane pravRttione sAmAnya vargamAM siddha thaI zake ema nathI, e philasuphInA muka sAmAnya nAmathI oLakhIe chIe. AvA abhyAsakone jANItuM che. upagapradhAna vyavahAramAM ApaNe e vastuo ane pravRttionAM antaHsvarUpa letAM nathI, e 5. ahaMbhAva Ai, bA.. dareka pravRtti kevI vizeSatAvALI che, darekanuM kevuM va. 21, 205: iMglaMDanA gaI sadInA iti 'pRthaku lakSaNa (i.) che te ApaNe vicAratA nathI. hAsamAM jJAnanI ane InsAniyatanI parisImAM rUpe manAeluM 'I'- cAne ahaMbhAva upara pa. vaiziSTaya [da, bA] racAeluM janasamAjanuM baMdhAraNa atyAre bhUla ! Induction, 1. vyAptavicAra [ma. 2.). bhareluM ja manAya che. zi. i. 79: pitAnA mananA pRthakkaraNane Individualistic, vyakti pradhAna, badale varastusthitinA pRthakkaraNane sthApita karavAADuM bhAvapradhAna [ma. na.] thI ja erisToTala vyAptivicAra, pRthakkaraNasu. ga. 492H (1) RkSatA, amaryAdita paddhati, ane sakala zAne pitA che. svAtaMtrya, kRtrima vyavahAra, pratAraNA, akSamAM 2 vyAdhi, vyAprivyApAra [ma. na.] eTalAM vyakti pradhAna pAzcAtya saMsarganAM phaLa ce. zA. (1) 378: A prasaMgomAM bhUta che. (2) vicAra vicArane bheda mATe cheka para- | anubhavane keTale suvijJAta anukarSa hoya che For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir inductive Industrialism e vAta e uparathI paNa spaSTa thAya che ke | Indulgence, 1. mukita patrikA, kSamAghaNAka zuddha nigamana upara AvI zakanArA patrikA ni. lA. mANasa pote prApta karelAM nigamananAM kAraNa ra. na. ga. (1) 390: 1516 mAM jhayuricanA pachIthI batAvI zakatA nathI. temane vyAptinuM eka dharmAdhikArI (lyutharanI pahelAM) pipe bhAna nathI hotuM eTaluM ja nahIM paNa je uparathI kahADelI muktipatrikA vecAtI hatI tenI sAmA vyApti UpajI zake tevI koI hakIkatanuM paNa tho hato. (2) 246: sane 1517 mAM romana bhAna nathI hotuM. (2) (Process of indn pipa dharmaguru lIo dazamo eNe potAnA ction) 385: kAraNatA paratve eprivyApAra dharmanA lokone pApathI mukata karavAne kSamA bahu utAvaLathI karI levAya che ane e vAta patrikAo' vecavA mAMDI hatI. yuthara mALo anya rIte paNa chatI thAya che. tha . 3. vyAptiprApti gi. mA.]. 2. kSamApatra [ma. 2.] sA, jI. 97: sAMprata pazcAtya nyAyanI I. zi. I. 15ka: dazamA lIonA samApatronA vyAptiprAptimAM AthI paNa vizeSa che, ane vyApAranI hakIkata jAhera che. udAharaNAnuM zeAdhana kema karavuM ane kevAM udA 3. pApamocanI patrikA [A bA.] haraNanuM kevuM zeAdhana karI kayAre vyAri bAMdhavI dha. va. 228: A arasAmAM evuM banyuM ke e viSayanI utsargamALAnuM prakaraNa A rAmamAM seMTa pITaranuM devaLa bAMdhavA mATe pare pAzcAtya zAstramAM ApaNA zAstra karatAM anekadhA (dasamA lIo) loka pAsethI nANAM ekaThAM karavA vizeSa vistAra ane sughaTita che. pApamocananI patrikAo (jene aMgrejImAM 4. vyAptinyAya ki. mA.] InDalajansIjha' kahe che.) kADhI ane te vecavA gu. zA. 47, 5: nyAyanA be prakAra vyApi eka sAdhune mokalyo. e sAdhuoe patrikAo nyAya (IDakazana) ane anumAna (DIDakazana) che. vecIne nANAM ekaThAM karavA mAMDyAM. A joI 5. vigamana di. bI.] yUtharane ghaNe gusso Avyo, ane viTanabaLanA 2, (Inductive Logic) vyApti devaLanA bArage pite eka patrikA coTI. ane khaMDa [ma. na. nyA. za. 155] emAM A pApamocanI patrikAonu eNe khUba Theory of induction, 117- khaMDana karyuM. vAda, vyAuiprakriyA [hI. vra, rA. mI. 170] 4. mokSapatrikA [ma, ha.] Inductive, 1. nirNayagAmI caM. na.] sa. ma. 214: pipanA taraphathI eka pAdarI 64. Deductive. mokSapatrikAo vecavA Ave. 2. vigamanAtmaka [6. bA. | Industrialism, 1. vaizyavRtti tinasuInductive reasoning, H. kharAma manaHsukharAma tripAThI graha [ma. na. sa. 17, 204; 2TgAjI ThArAma e ce. zA. 380: vyAtigrahane je vyApAra te zrI bhISmaprekta rahasyaratrAnusAra, tathA pararAjaeka eka vAta thakI upara upara jatAM sarva vargane paradharmapAlanamAM niyAmakatva e svadharma dezI nirdoze pahoMcavA rUpI che. na hovAthI, vartamAnakALamAM brAhmaNadi zUdrAna Inductive science, 54117 cAturva sva svanA vihita dharmonI maryAdAone nibaMdhanazAstra ma. na.] abhaye bhaMga karI prAdhAnya vaizyavRtti (i) mAM nyA. zA. 136: vyAminibaMdhanazAstro ja abhyadaya mAnI rahyo che. eka eka vyakita vyakitane avakI vyApti upara AvavAne cana kare che, 2. udyogadhana [hA. da] tyAre parAmarza nibaMdhanazAstro, prApta karelI vyaktine eka eka APA Capitalism. vyakitane, eka eka prasaMga prasaMgane, lAgu 3. vaizyaprakopa, viprakopa, karavA yatna kare che. vANijyavAda [da. bI.] For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Inelegance Inference nananana nanananana nananana nananana nananana kA. he. 1, (1-2) 190: AvI rIte vi. vi. 374 laMTIne ANeluM ronuM parAkramI puru pitAnI 3. jaDatA [ ke. ha. a. nAM ] pAse ja rAkhe te vartamAna yuganA kSatra,kepa | Inference, 1. anumiti [ma. na] ( Militarism ) sAthe viThyaprakopa (I) nA nyA. zA. 11H parAmarzane saMbhava ja meLApanI bhayaMkara sthiti ubhI thAya. ( kSatra sAdaya upara che. "mANasa maraNazIla che, prApa" ane "viTa prakAe e be navAM nAmanI kAlidAsa mANasa che, mATe kAlidAsa maraNa sArthakatA mAre siddha karavI daie. cAtu- zIla che. e anumitimAM ApaNe sAdrazya varyanuM samatolana athavA sAmaMjasya e te mAtrathI ja vyavahAra karIe chIe. samAjanI svAbhAvika sthiti che. samAjane 2. anumAna [hI. ba. se. mI.] mATe A cAre vANuMnI jarUra svIkArAyelI che. 3. anulabdha [ba. ka. vyaktinA zarIramAM jema vAta, pitta ane kapha gujarAtI, divALIparva, 1926, 14; bhAvanA e traNa dhAtuo pramANasara hoya tyAre ja bhaLIne e vAstava du:kha vAstavikatara ane jarIra nIrogI rahe che tema rAmAjazArIramAM sAtha kApanika banI jaI mAnavadaInA uccatara cAturvarya pramANasara hovuM joie. zarIramAM bhava pAme, tevA lakhANamAM ja kalA che, kemake pittanuM prAbalya vadhe te tene pittaprakopa kahe tenA lakhANamAM ja du:kha zreya:sAdhana hatuM che ane tethI AkhuM zarIra bagaDI jAya che. athavA du:khane paNa AtmAnI zAMtimAM saMe ja pramANe viprakopa athavA vairyaprakopa skArIne zreya sAdhana karyuM, e atIndriya anuviMdhe. zarIrane nArA thavAnI ghaDI AvyuM traNe labdhi (i.) zraddhAsaMkalita anumitio vaDe ghAtano prakopa thaI jAya che. ene tridoSa kahe che. varepamAM Aje kSatriya, vaizya ane zuddha ApoApa prakAze che, ane A bhAvanAmayatA vacce varNane sAmo prApa cAkhe dekhAya ane A kendrIkaraNa ( focussing ) vaDe che ane tyAMnA brAhmaNo A traNe varganA prakaTatuM ubhAsana (illumination) AmakiMkara banI gayA che.) (3) 280. tyAra pachI vargane zakaya nathI, adhikArIne ja dadIlA vAsanAtRptine aMge dhana meLavavAnI jarUra rasikane ja labhya che, vadhe 4. kArakhAnAM vaMdhya, vepAra valyo, ane Inference from particulars, prakRtivAda (HTesTaTijhama) nI pAchaLa vANijya ekadezIni zanibaMdhana - anAmiti vAda (InDariyAlijhama) AvI gayA. [ kema. na. ] ce. zA. ka74: koi bALaka eka athavA Inelegance, anAgaratva [na. la.] vadhAre lAkaDAnA kaTakAne taratA dekhI, bIje na. caM. 2, 231: artha lakSI baMdha ane kAI te ja kaDaka paNa taraze ema mAne ekAgra rolI, e be durlabha suguNo A te te AvA prakAranuM anumAna kare che. Ane kAgyamAM che, ema ame pAchaLa batAvyuM. emAM ekadezInirde zanibaMdhana anumiti kahe che, siddhi keTalI thai che te have jovAnuM che. eka kemake emAM gyANi batAvavAmAM AvatI nathI. artha lakSI baMdha ja siddhie pahoMcADavo bahu | Nexplicit inference, parAthA - muzkela ane ghaNAne te asAdhya ja thaI paDe numAna [ma. na.] emAM kaMI Azcarya nathI. A relImAM traNa ce. zA. 18: svasiddha anumAnane parAvAtane mATe bhaya rahe che:-kilachatA, kaThoratA, numAnanI dRSTithI svAthanumAna kahI ane anAgara - (.) eTale zuddhi, rUDhi, zakAya. paDhi vagerene bhaMga thaI vANI khIcaDA jevI Implisit inference, svAthagAmaDIcA dekhAya che. numAna [ma. na.] juo Explicit inference. Inertia, 1. tamoguNa [ba. ka. Inferential knowledge, yu. sTe. 43: juo Commonsense. anumita pramA, sAdhita mAmA [ ke. ha. 2. niSkiyatva, Alasya pi. go. a. . ] For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Inflection-Inflexion Inflection--Inflexion, bhaMga [na. bhA.] www.kobatirth.org 100 vibhakti va. 11, 356: hindImAM vibhaktibhaga (infloxion) ne prasaMge tayA, na e zabdone (fo ema vikAra thayA pachI) 3 AgaLa Ave che ( jisata, sii, ityAdi ) te mULa daza mAMne avazeSa che, e paNa sUcaka vAta che. Inflectional 1. sa yAgamaya . 5] jJA. su. 26, 8H trIjo krama inflee tional athavA synthotical eTale sayAga maca rUpanA hoca che. 2. pratyayAtmikA [ka. prA.] ba, vyAH 12: dhuNA bhASArazAstrI pratyayarahitA, samArAAtmikA, ane pratyayAtmikA e traNa, upara darzAvelI bhASAnI sthiti bhASAnA kramika vikAsathI thai che ema mAne che. pratyayAtmikA sthitimAM pUrvanI be sthitinAM cihna tevAmAM Ave che. temAM ekasvarI sthitimAM tevAmAM AvatA rAkhtasamUha tathA sAmAsika sthitimAM tevAmAM AvatA samAsa mAlama paDe che. ghaNA upasarga ane pratyaya ArbhamAM svataMtra rAkhta hatA, te sAmarika sthitimAM zabdanI sAthe teDAyA, ane chevaTe pratyayAtmikA sthitimAM pUrvAMga ane pratyacarUpa thayA. deva sarakhA-pratyayarahitA sthiti; devadeza-samAsAtmikA sthiti; divya-pratyayAtmikA sthiti (aMgrejImAM Like (odMonosyllabic (ekasvarI, pratyayarahitA) God lik-.Agglutinativo samAsAtmikA, saceAgAmikA), God-ly--Inflectional (pratyayAtmikA). Informal, 1. ane pacArika [vi. ka.] kaiA. 2, 3, 213 kAmudI sevakaganI anepacArika ( 'inphAla' ) sthApanA thai. 2. edhANa [ba. ka.] su. 1992, ASADha, 109H gUMcavaNiyA ane vivAdagrasta viSayanI badhI khAnnu pUrI chUTathI carcIne kaiMka raste' kahADI zakAya te mATe ja mATI sabhAe a committee of the whole house nuM informal edheAraNa Insomnia samaya rUpa svIkArI manamAnI chUTathI pUratA lagI judAjhudA dRSTibiMdu siddhAMta lakSya AdinI jhapAjhapI calAvIne te pachI TharAvA vaDe che. Inherited, 1. paraMparita [ma. na.] ce, zA. 547H amuka eka nnatanA vyApAre je samagra ti aneka kALathI karatI Ave che tenA te ja para Mparita rasIlarUpe vyakitavyakitamA darzana de che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra.' sahuja [A, bA.] jIA Acquired. Innate, 1. naisargika [ma, na.] ce. zA. pUcha: AvA para paritane je artha te ja amuka rAkti naisargika che ema kahevAthI thai zake che. ! ra. sahuja [prA. vi.] 3. vastugata, svAbhAvika, aMtaHstha [6. khA.] Innervation, tatuvyApAra [ma. na,] caM. zA. 102: pratyakSa e sAdA cetanAvyApAra che. eTale te karatAM vadhAre sAdA zabdothI tenuM lakSaNa karavuM kaThina che. je taMtuvyApAra upara tene AdhAra che tene uddezIne enuM lakSaNa batAvI zakAya. tyAre pratyakSa tene kahIe ke je cetanaparivarta suvAhakataMtunA bAhya atanA sagharSathI thAya che te. Inquisition, dha vicAraNasabhA [ka. prA.] kavya, 297: rAmamAM dharmAvicAraNasabhAnA ( 'Inkivajhizana"nA ) baMdIkhAnAmAM thavAnI teNe ranta mAgI. Insensitive, jaDakaraNa [ba. ka.] li. 107 : AMdhaLAne rUpanuM AkarSaNa nahI, baherAne mAdhuryanuM nahIM, ema judA tudA mAsa eka dizAmAM jaDakaraNa (i. bUThA) te bIjImAM padgakaraNa, janmathI paristhitithI ke keLavaNIthI hAya che. 1. For Private and Personal Use Only : dAkhala Insomnia, nidrAlApa [nhA, da.] ci. da. 7H nidrAleApa--J.-nA roga paNa e bhAvanAnI sakhta tarIke mahArAjane maLI cUkayo che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Inspectionism 101 Intensity Inspectionism, ( Psycho-and. ) : savabhAva, yUthavRtti [ da. ke. pra. 2, 12, darzanavRtti [mR. go.] 503-5] listinct, 1. sAhajikatti go. mA.1 : Instinctive, 1. prakRtisiddha [da. bI.] sa. caM. 2, 162H mAtra AtmarakSaNanI 2. svayaMprerita [ke. ha. a. . sAhajikavRtti (Instinct of self-pro- Insular, AtmasaMkecI ni. bho.] servation) sUrya gayA pachI paNa sUryanAM - trIjI pariSa6, 4 24: aMgreja loka jahAM kiraNa rasaLe tema hajI rahI hatI ane e hAM jAya che hAM hAM sthAnika bhASAno vRttie paNa evuM ja zIkhavyuM ke nAganI pAse saMskAra pate levAnA karatAM sthAnika loko sacetana dekhAvA karatAM jaDa dekhAI jAya te upara potAnI bhASAnA saMskAra vadhAre besADe raste tene javA devo e ja sAruM che. che; A beTamAM vasanAra lekanA Atmasa kAcI 2. sahajabuddhi, preraNAzakti (I.) svabhAvane lIdhe kAMIka aMze che. fma. na. Integrating, saMghaTaka, saMzleSaka ce. zA. (1) 17: Azare traNa varSa pUrNa ] [A. bA] thatA sudhI iMdriya ane sahaja buddhino soll. Disintogratiog. samaya che. (2) 57 : prANIone keTalIka taiyAra | Integration, 1. ekIkaraNa, saMka9pa preraNAzakitaA janmasiddha hoya che tema [ma. na.] mANasane nathI. ce. zA. 387: vyAptimAM ApaNe ghaNAM 3. preraNuM [ajJAta chatemAMthI eka sarvasAmAnya niyama zodhIe 4. sahajarti [da. bA.] chIe, eTale ke pratyeka dRSTAMtanuM pRthakakaraNa athavA vikalpa karI joIe chIe ke temAMthI ko. le. 1, 47: virATa janatAnA hRdayanI lAgaNI sAcI hoya che, janatAne sahava8 kuti sAdhAraNa aMza hAtha lAge. AthI ulaTI rIte (i.) thI uThele khyAla hamezAM sAco hoya che, parAmarzamAM mukhya vyApAra saMkalpa athavA ema teo mAnatA. ekIkaraNane che. 5. anabhijJa ghI [ba. ka.] 2. saMvitti [prA. vi.] li. 114: Integrity, sAkalya, pUNakatA [da bA] hAre saMya premalIlApravAha Intellect, buddhi [ ajJAta ma. na. ce. dikakALAnAM aMgaaMge suhAve; zA. 493 ] e che gati sthiti ratI viratI badhe badhI Intellectual ideal, y recargoll e unnatI avanatI anabhinna bhinna dhI. bhAvanA (jJA. bA.] (anabhijJa dhI preraNA, instinct. abhijJa Al Aesthetic. dhI buddhi, self-conscious reason, Intellectualism, ey918 which inquires, considers and [ hI. vra. ] decides.). . 38: teo mAtra eTaluM ja kahI 6. sahajavRtti priA. vi.] zakyA che ke buddhivAdanA pAyA upara A Instinct of self-preservation vAdanI racanA racavAmAM AvI che te ThIka nathI. 1. AtmarakSaNanI sAhajika vRtti : Intellectuality, buddhimattA [ go. mA. 1. [ caM. na. sa. 23, 373 ] sgail Instinct. | Intensity, .vaipuNya, vipulatA, ma.na.] 2. ijIviSA [da. bA.] ce. zA. (1) 613: ichAyAtramAM potAnA regarious instinct, cUtha baLa athavA vaipulyanA pramANamAM prayatna For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Interdependence 102 Intuition pravaNatA hoya che. (2) 537: je sukhanI bhAvanA ku. mA. 99: avataraNa=viSaya dAkhala karakaravAmAM AvI hoya tenI vipulatA upara vAne arthe upodaghAta (I.). IcachAnA baLane arthAta tenA vegane mukhya 3. udghATana mi. su. AdhAra rahe che. girIzaMkara udayazaMkara ojhA enA 2. tAratamya, prakarSa, spaSTatA jIvanacaritranuM uddaghATana. [ ke. ha. a. ne.] 4. pravezaka bi. ka. mA. jI.) Seminal Intensity, M2'45 5. paricaya, paricAyaka [da. bA.] vaipulya [ma. na.]. ce. zA. 108: pratyeka protsAhana amuka Introspection, 1. antarNAna [a.ka.] aMzanI vipulatAvALuM hoya te ja samajI nI. zA. 14: A savAla e che ke tenuM zakAya tevuM pratyakSa upajAvI zake che. Ane nirAkaraNa mAtra antarNAnathI ja (inTrokarAnaAraMbhaka pulya evuM nAma ApavAmAM Ave che. thI ja) thaI zake. Interdependence, parasparatatratA 2. Atar daSTi, Ana IkSaNa [ A. bA. ] [ prA. vi. ] va. 23, 365: kAraNa ke independence 3. (self-cousciousness) AmasvatatA vagara parasparatatA inter- saMvida (ke. ha. a.na.] dependence zI rIte bane ? 4. AtmaparIkSaNa aMtaradaSTi, International, 1, AMtararASTrIya hRdaya parIkSaNa, hRdayazuddhi [da. bA.] [ajJAta] Introvert, (Psycho-utna.) 24 (17924 2. bahurASTrIya [kA. i.] [ bhU. ge. ] sa. 27, 137: AkhI sabhAnuM svarUpa bahu ! ke ! lntuition, 1. sahapalabdhi mi. 2.] rASTrIya - thaI jAya che. Internationalism, 1. Atara ! zi. I. 59: A satyavya janapaddhatine upayAga je satyanI sahakapalabdhi thaI zake rASTrIyatva [ajJAta temanA saMbaMdhamAM, eTale ke dharma, nIti ane 2. sarvadezavAda [hi. hi.] adhyAtmanA viSayamAM ja te karate; bhUgoLa, va. 27, 127: juo Nationalism. ItihAsa ane bhUstara jevA viSayomAM e 3, rASTranirapekSatA [. bA.] paddhati phaLaprada nIvaDI zake nahI e spaSTa che. Interpretation, 1. arthagrahaNa 2, AMtarapreraNA [pAntha) [ na. la. ] oga! Authority. gu. zA. 11-mArca 1872H sAMkaLiyuM: 3. aMta:prajJA, pratyadRSTi, aMtarajoDaNInA niyamonuM arthagrahaNa-Interpre daSTi, RtaMbharA prajJA [hI. 2.] tation of the new Rules of Spelling. sa. ma. 135H have je buddhine dUSita mAnavA2. arthazAdhana [prA. vi.] mAM Ave, te varaMtunA yathArtha grahaNane mATe 3. liMgaparAmaze, parAmarza, saM. . koI prakAranI zuddha aMta:prajJA vA pratyagudaSTi phATana [ ke. ha. a. naM.]. mAnavI ja paDaze ane A manamAM pratyagudaSTi 4. rahasyazodhana [. go.] -aMtardaSTi-jene AryazAstromAM "RtaMbharA prajJA" Intimate relation, samavAya [ ma. kahevAmAM Ave che, te evA prakAranuM sAdhana che ja. na. e. zA.] 4. aMtaHskRti di. bI.] Introduction, 1. u ghAta [ajJAta) { Intuitionism, antarNAnavAda 2, avataraNa ni..] [ a. ka. ] For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Invalid 103 Isolation taMtrI) nI. zA. 65H A bheda evo che ke anta karatAM TIva' (nirbha tranayukata kaTAkSa)nuM jJanavAda (InTayuIzanijhama) vizenA lekhakoe patrakArIpaNuM vadhu che. pite ja hamezAM kADho nathI. Ipse dixit, kavAra mi. ra.] Intuitionist, aMta:prajJAvAdI si. a. 129H sAmAnya varNananI paddhatie [ u. ke. ] mAtra eTaluM kahI zakAya, ke sudhArAvALA te 1. 6, rara9 tenI sAthe ema kahevuM joIe arvAcIna hiMdustAnanA evA mANaso jeo ke eka detavAdI (Rationalist) ne, eka koipaNa prakAranA mAtra 3vAra (ipse dixit) sa mavAdIne, eka janahitavAdIne ( Utili- ne satya mAnatA ke mAnI zakatA nathI. Harion ) eka aMta:prajJAvAdIne (I.) zobhe ! Irony, 1. vokita [ma. 2.] tevI nIti teo upadezatA ane pote AcaratA, zi. i. 58: vakokita (grIka zabda "AyuranI" 2. AdhidevatavAdI [u. ke.] pahelAM to "praznapaddhati enA arthamAM vaparAte hato; paNa sekreTIsanA praznomAM marma, Ti. gI. 121: Adhibhautika mArga sivAya parihAsa, ane vakratA hovAne lIdhe teno karmAkarmanA parIkSaNane eka bIjo paMtha Adhi lAkSaNika artha dhIme dhIme sarvatra pracalita devatavAdIono che. A paMthanA lokanuM evuM kahevuM thaI gayo che.) che ke, manuSya karma akarmane athavA kArya ane kAryAne je vakhate nirNaya kare che te vakhate 2. vyAjoti [maNibhAI nAraNabhAI kathI karmathI kone zuM sukha athavA du:kha thaze ane te paikI ekaMdara sukhano saravALo moTo gujarAtI navalakathAnuM sAhitya, 50: emAMnI thaze ke duHkhano, eTalI badhI bhAMjagaDamAM, (vikAra opha veikaphilDamAMnI) gaMbhIra ane athavA Ama-anAmavicAramAM paNa te kadI hitenI vyAjakita (I.) mAnuSI dUSaNanuM zuddha paDato nathI; ane puSkaLa lekane te AvI ane karuNAtmaka darzana, sarva duHkhanA samaye bhAMjagaDa ubhI thAya che evI samajaNa bhAgye ja sAmyatA, ...e sarve mArI keLavaNInA uttama sAdhano nIvaDayA che. hoya che. dharmAdharmane nirNaya karatI vakhata manuSyanA mananI zI sthiti thAya che teno jyAre Isolation, viviAtA [A. bI.] vicAra karIe tyAre ApaNane ema jaNAI va. 4, 328: jema keTalAka sudhArake, ajJAna Avaze ke, kAruNya, dayA, paropakAra ityAdi praja upara girizaMga uparathI abhimAna manuSyanA manamAM svAbhAvika rIte thanArI udAtta vivitatA (I.) ane beparavAInI daSTithI manovRttio ja manuSyane ekadama amuka kAma jue che tema mi. rAnaDenuM na hatuM. karavAmAM pravRtta kare che (Adhidaivata pakSa eTale splendid isolation, 1. dIpaIptuitionist school ). mAna vichinna dazA [ na. . ] . tivAdI [. bA. 1. 13, 13: laiMDa karjhane eka prasaMge eka bhASaNamAM pitAnI vAisaraoNyanI padavIne pariIntuitionist school, adhidevata gAme anubhavelI " S. I.'nI sthiti-dedIpakSa u. ke. Ti. gI. 122 ] mAna vicchinna dazA-viSe zokagAra kATa Invalid, duSTa [ma. na.] hato ema smaraNamAM Ave che. ze. zA. 389: parAmarzavyApAramAMthI adRSTa 2. pratiSThita aspRzyatA [da. bA.] tema daSTa ubhaye prakAranAM nigamana phaLI zake che. Invective, nirbharsanA [ vi. ka. ] . vai. 1, 1, 147: temAM "seTAyara (zuddha 1. A mudraNadoSa lAge che, kharI joDaNI kaTAkSakathana)nA sAhityasaMskAra ne pakavatA | kesa bahAra mUkelA zabda pramANe che, For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Jambs 104 Jud ging Jambs, (Anch.) paDakhAM [ga. vi. | bAja patrakAritvanI (yala jarnAlIjhama') rIte Joinery, (Arth.) joDakAma [ga. vi.] tarapha DhaLavA tenA mAleka lalacAyA nathI. Jollyboat, vihAraukA vihAratoraNi Journalist, vartamAnapatrI ci.na.] [go. mA.] sa. 23, 375H teo je koI sudharelA sa. caM. (1) 3, 23: nadInA pANI upara pAzcAtya dezamAM hota te vartamAnapatrIne baMdha kumudasuMdarI hAnI ane suMdara vihAra-naikA svIkArata. ("nAlI beTa") peThe pavananI laheramAM vagara Judging, nirdezavyApAra mi. na...] halese taNAtI lAgatI hatI.(2) kusuma pAsenA ce. zA. 353: kaI eka sAmAnya prApta eka pAtaLA jhADane bAjhI teno vAMse laTakatA thavA pachI, ApaNe te sAmAnyane bIjI koI kezabhArathI DhaMkAI gayo, jotA jotAmAM upara vyakitane athavA vyakitaenA vargane paNa huDI, be zAkhAonA vacALAmAM ubhI rahI, lagADIe. udAharaNa. ApaNe "grAnITa' e ane AkAzamAMthI nAjuka vAdaLI truTI paDe tema sAmAnya jANyA pachI "A patha grAnITa che.' kuMDamAM kUdI paDI, pA ghaDI pANIne cIrI pANI ema paNa kahIe. Avo je vyApAra tene taLe adazya thaI pAchI upara AvI, ane nirdezavyApAra eTale ke koI nirNaya batA pANInI sapATI upara halesAMthI taratI raMgelI vavAne vyApAra kahe che. nAnI vihAratoraNi ( jolI boTa) peThe suMdara Judgment, 1. 1, nidaza mi. na.] hAthanA TUMkA vAma bharatI bharatI taravA lAgI. . zA. 3pa4H game te prakAre udabhave paraMtu Journalism, 1. patrakAritva [ajJAta jemAM be bhAvanAne vAjI koI vacana kaheluM hoya 2. vRttavivecana [da. bA.] te nirdeza kahevAya. kA. le. 2, ra67H jema keLavaNImAM ane ! 2. buddhiviveka, tarkavyApAra [2. ma. sAhityamAM tema vRttavivecana (J.) ne mATe hA. ma. (1) 8: buddhiviveka (J.) ane ApaNe tyAM hajI eka zabda rUDha thayA nathI buddhicAturya (vi) bheda darzAvatAM laMka e Azcarya che. Ane sAru denikathI mAMDIne kahe che......(2) 114: vastuo, sthitio mAsika saimAsika ane vArSika sudhInAM badhAM ane prasaMgamAM rahelI vilakSaNatA bahAra ANI chApAMo ane temAM AvatI jUja khabarathI hAsya upajAvavAne mane vyApAra te tarkavyApAra mAMDIne gaMbhIra carcA sUdhI badhuM jemAM samAya (i.). nathI. e zabda joIe che. ApaNe tyAM lakavRtta e evo jUno ane vipulArthavAhI zabda che. 3. upanyAsa [hI. .] AmAM prajAjIvananAM badhAM aMgo AvI jAya sa. mI. 153: je viSa saMbaMdhI ApaNe che. e uparathI jarnAlIjhamane lokavRtta A nideze vA upanyAsa karIe chIe, te vivecana' athavA saMkSepamAM "vRttavivecana' kahI viSaya saMbaMdhI ApaNe karelA nidezanA zakAya. jyAM jyAM "jarnAlIjhama" zabda vaparAya vA upanyAsonA ja vastuta: banelA hoya che. che te dareka jagAe A zabda baMdhabesato 4. vidhAna, jJAna priA. vi.] Ave che. 5. saMpradhAraNa [ke. ha. a. ne ] Yellow journalism, dhamAla. 2. 1. nirNaya ni. de.] bAja patrakAritva [vi. ka.] 1. 10, 117: zrI zaMkaranA DraDha vicArahai. 1, 4, 164: rIpablIkana'nA kAmanuM zIla aMta:karaNamAM dharmanA saMbaMdhI phaLanirNaya sAthI mahimAvaMta aMga te A che ke dhamAla- (Judgment of Value) 741 $11 474 For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Jurisprudence Knight nirNaya (Judgment of Truth) karavA rAma te kahevuM ja Ave che ke pITaranI gAdI. Agraha rahyo hato. praTesTa Teno javAba te A ja hoI zake ke 2. vivekazakti [caM. na.] pRthagabuddhi (P. J.) eTale potapotAnI sa. 1920, janaH jemanI vivekazakti (I.) samaja; ane hAla e ja preTesTaMTa paMthanuM mATe mane UMce mata che tevA traNa snehIone khAsa lakSaNa gaNAya che. A rIte pRthabuddhine jyAre huM A ladhu saMskAralekha vaMcA. AdhakAra siddha thayo te pachI eka mANasane Analytic Judgment, Casey bIjAne dharmanI bAbatamAM dabANa karavAno che nirdeza [ma. na.] ce. zA. 357: udezapadamAM koI navo dharma Synthetic judgment, 'sey umeranArA ane udezapadano svagata dharma nideza [ ma. na. ] eTale ke te zabdanA jativiziSTatvathI prasiddha GO Analytic judgment. thayelo dharma spaSTa karI batAvanArA, evA | Jurisprudence, 1. vyavahArazAstra nidezo vacce niyAyiko bheda mAne che. prathama [ i. ke. ] prakAranA nidezene saMka95nideza athavA rA. 16, 228: i. sa, 1821-rara mAM raheze vastunirdeza kahevAmAM Ave che; bIjA prakAra- vyavahArazAstra (I.) ne abhyAsa zarU karyo. nA nidezane vikalpanirdeza athavA zabda 2. dhArAzAstra [2, vA.]. nideza kahevAmAM Ave che. sa. ra2, 8: nisargataH A rIte kAyado Moral Judgment, nItinideza, athavA dhArAzAstra (I.) nA sarva pradezanA ( ma. na] abhyAsa tarapha lakSa apAze. ce. zA. 513: nItivRtti ane nItinirdeza 3. zAsanavijJAna [ma. che.] -auMdaryazakitanI peThe AmAM paNa atra buddhi sa. ra9, 791: yuropIya zAsanavijJAnavyApAra sAthe minuM have mizra thAya che. J.-ttAoe daMDanAM keTalAMka lakSya batAvyAM che. Private judgment, pRthabuddhi 4. smRtimImAMsA [ da. bA. ] [ na. la. ] Jurist, nibaMtavajJa (u. ke.] I. I. 167: proTeraTa paMthe A paraMparAnI va. 17, 302: berisTara vagerene ananyAvAta na mAnI, te bAIbalamAM hoya te ja kharuM dhikAra kADhI nAkhavAno hetu hindI nibaMdhaema kahI laDIne jIda paDayo. have bAI- tatvajJone (I.) mATe eka sthAna khulluM mUkabalamAM zuM kahyuM che teno nirNaya karanAruM keNu? | vAne hoya che te ApaNe abhinandIzuM. Kaleidoscope, bahuraMgIuM [ba. ka.] ! sa. 4, 52: ATalA vakhatane aMtare huM have muMbaIne vicAra karuM chuM tyAre mArI AMkha AgaLa jANe eka kAcanuM bahuraMgIuM (K) | hoya ema mane lAge che. Knight 1. vIra [na. bho.] ma. mu. 1, 358: eka vIra ( K. ) be | sundara strIonI vacamAM ubho che. 2. vIrapuruSa [2. ma] hA. naM. 58: paNa have, raNasaMgrAmamAM ! javA nIkaLelA Dona kivazoTa tarapha daSTi karIe. temaNe vAMcelI badhI addabhuta vArtAomAM lakheluM ke "nAITrasa (vIrapuruSa) ne rastAmAM rAkSasa maLe che. 3. zuravIra [ka. prA.] kartavya, ra92H ApaNe madhyakALanA zastradhArI zarIranA (nAiTa)nA samayanA killAomAMnA baMdIkhAnAM ane beDi vize sAMbhaLIye chIye. 4. bAMke muinirUdina 2. gavasI] pra. 1. 94: koI eka ja jAta ke raMga ke For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Knowledge Tuba ke rivAjane khAMkA kruratA ane pachI tene jIMdagIbhara siddhAMta tarIke vaLagI rahetA. www.kobatirth.org 106 peAtAne mATe pasa'da eka Knight errant, A travA [ 6. bA. ] Knighthood, bAMkaNa muni duina 2. gavasI] 5. 1, 96: te tuM tAru khAMkapaNa (K.) nahi bhule tA tAre bhacakara zikSA sahana karavI paDaze. Knowledge, Knowledge By acquaintnee, paricita jJAna, paricayAtmaka sAna [hI. .] L Labour, (Econ.) Division of labour, kAryavibhAga [ vi. kA. sa. 5. Productive lobour, utpAdaka mahenata [ vi. ke, sa pa ] Skilled labour, kuzaLa mahenata [ [va. kA. saM. 5. ] Unproductive labour, anupAdaka mahenata [ vi. kA. saM. 5. ] mantrI Unskilled labour, [vei. kA. saM. pa. ] Labour costvalue, zramamUlaka mUlya [ vi. ko. ] sa. 5. vastu pedA karavA mATe jarUrI sAmAjIka mahenata uparathI je mUlya nakkI karavAmAM Ave che ene 'zramamUlakramUlya' (L. e, v.) kahI zakAya. Laissez faire, svairapaddhati [vi. kA. sa. 5. ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Landscape sa. mI. (1) 18: ekane ApaNe paricita jJAna kahIe, ane khInnane zrutajJAna kahIe, (2) 153: ahI" mAtra jJAnanA je be prakAra che--eka 'paricayAtmaka jJAna' eTale 'sAmrAd aparakSa jJAna' ane khInne, 'varNanAtmaka jJAna' eTale zrutajJAna vA parokSa jJAna-te benI vacce rahelA spaSTa bhedranuM spaSTIkaraNa karavAne Azaya che. Knowledge by description, varNanAtmaka-zruta-parokSa-jJAna [hI. tra.] sa. mI. bru. knowleqgo by acquaintance, Land, Landlord, bhUsvAmI [ma. s.] a. 63: ApaNA rAjyakartA leAkAmAMnA bahu janAe tA vyApArI heAI athavA bhUsvAmI (1.1.) arthAt kRSisvAmI hAine rAtmyasabandha rAkhethI ja, svadezanI sevA karI mahAjanonAM pada meLavyAM che. 2. jamInadAra [6. khA.. Landmark, sImAcihna [ka. mA.] sa. 26, 416 Land on the margin (Econ) kaniSTha phaLadAyI jamIna, kaniSTha jamIna [ vi. kA. saM. 5. ] Landlordism, ( Jcom. ) anivAsitva [ vi. kA. ] sa, 5. jamInanA mAlika peAtAnI jamIna hoya te pradezamAM na rahetAM khInna pradezamAM rahe ane jamInanI sAthe lIdhA kare ane tyAM peAtAnI AmadAnI kharce te patine te jamInavALA pradezamAM anivAsI heAvAthI anivAsI jamInadAra paddhati' athavA TuMkAmAM 'anivAsitva' kahI zakAya. Lampoon, 1. bhalekha [ra. ma. ] hA. 1,58: kaTAkSakathananA je prakAra IMglaMDamAM 1. (bhaMDalekha')ne nAme ALakhAya Landscape, 1. sRSTicitra [ma. ra.] che te tekhama bhareluM hathIyAra che ane bahudhA anyAya che. zi. I. 419: tenI kruSTi paNa pahelA citrakAronI karatAM vadhAre sArI nahIM hAvAthI tenAM sucitrAmAM paNa teTalA ja dodhA Ave. viDaMkhanA [ 6. khA. ] For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Liberal Liberal 2. prakRtidarzanAlekhana [gu. vi.] } vi. 120: prakRtidarzanAlekhana (1.) jhADa, nadI, kinArA vagerenuM suMdara citra joIne kADhavuM, gRjarAtanAM prasiddha citro kADhavAM. 3. ( painting ) 2240 [ vrajamohana ] ke. 2, 1, 3: dazya (1) citraNAmAM paMDitanI pachI keTalI saphaLa che e te emanAM citro najare joine ja khyAla AvI zake. 4. dacitra [vi. ka.] ke. 2. 2: temAM eka AkarSaka triraMgI dazyacitra uparAMta nIcenI kRtio ApavAmAM Avaze. Late, bhUtapUrva [A. bA. va. Latent, suta da. bI.] . Legislation, nayazAstra [ ma na. ]. ce zA. 17 : vizeSataH eTale judA judA vibhAgarUpe jotAM cetanazAstra nIce jaNAvelAM zAstrane upakAraka che : ( ka )(kha) vRttisauMdarya zAstra (ga) nIti eTale ke zubhAzubhanA AdhAre vartanane niyamanAra tathA vartanane udeza batAvanAra zAstra, temaja tenA aMgabhUta nayazAstra ane rAjyapaddhattinuM zAstra. Leveller, samachedaka ni. la.] I. I. 51H te Ta (amIronI sabhAnI) pUrI pADavAnA hetuthI pArlamenTa navI vyavasthAmAM TheravyuM hatuM ke "bIjI sabhA bolAvavI paNa jUnA khAnadAnanA amIrone lAgyuM ke koI paNa rAjapada dhAraNa karanAra hoya, te ja tenA AmaMtraNathI ApaNe javuM e lAjama kahevAya, ane tethI teomAMnA thoDA ja AkhyA. temanI jagA pUravA kaeNmale navA mANasone amIra banAvI tyAM meka9yA. A vAta e pakSane pasaMda paDI nahi. pelA samacachedako (1]. ) kakaLI uThayA ke vaLI pAcho mANasa mANasamAM A bheda che ? Liberal, 1. sudhAraka ni. la.] I. I. 182: hAla e pakSa kaeNnsaTiva (saMrakSaka) ne libarala (sudhAraka) kahevAya che. ekane nuM ja game che ane bIjI navAnavA pheraphAra ja karavA mathe che. 2. prAgatika [na. ThA.. ge. vyA. 2, 125: cAre vasAhatomAM kepa kolonI bahu prAgatika (L.) che chatAM tyAM paNa je hiMdIne tenI hadanI bahAra javuM hoya tene eka rajAciThThI levI paDe che. 3. udAramatavAdI [da. bI.] kA. le. 1, 117 ema hoya te hAlanI bhASAmAM rUpha nezanAlisTa ke ekaTImisTa kahevAya. Aritaka maiDareTa sudhAraka gaNAya. takSaka e sAmrAjyavAdI ane zekavAsuki e udAramatavAdI athavA nirvaNa ke vaparazanya kahI zakAya. 4. pragativAdI [hiM. hi.va. 22, 353] 5. udArapakSI [ba, ka] juo Independent. Liberalism, 1. svAtathapakSa [A. bI.] - va. 5 475H sarva upara IgleMDanA paTa L. svAtacapakSanI pUrNa chApa che. 2. udAravAda nhA. da.] ci. da. 43: te samaye bhAratavarSamAM kAma ThAme utsavo thayA, udAravAda-J, -nI hindanA rAjyaamalamAM phateha thaI, ane bhAratIya prajAe briTanane ane briTananA vizALa hadaya rAjayadhuraMdharone AzIrvAda ApyA. 3 udAramatavAda [da. bA.] liberal education, 1. UMcI keLavaNuM [na. la.] na. caM. 2, 96: UMcI keLavaNI (I. T.) upara abhAva rAkhI "upayAga, upaga" e je keTalAka hAla pokAra uThAve che. te bIjuM kAMI nathI paNa upara je mAThA pariNAmavALI ane dezane jaMgalI karI nAkhanArI vANIAI buddhi kahI tenuM ja bIje rUpe bAlaa che. 2, saMskAravidyA [go. mA.] sA. jI. 159: mananI zakitao vadhAravAne, manane ekAgra karavAne, athavA evA koI paNa mAnasika Arogya athavA vyAyAmanA hetane mATeja gaNitane kai upama hoya to For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Libido 108 Light teTalo ane tethI adhika upaga vyAkaraNa | ane veganA abhyAsathI apAya che evuM saMskRta bhASA dvArA te te viSaya jaNanArAo anubhava dvArA kahI zakaze. paNa yuropamAM saMskAravidyA'-Liberal education-ne aMge je gaNitathI ATalo lAbha thato gaNAya che te gaNitano athavA vyAkaraNa ke yogane paNa ! abhyAsa karavA vinA e sarva lAbha saMskRtanA anya viSayo dvArA pAmI zake che ane A dezane anubhava che. 3. sAkSarazikSaNa vi. eN.] va. 5, 211: hiMdustAnanI zALAomAM je zikSaNa apAya che te ghaNe bhAge sAkSara (literary-liberal) zikSaNa che, odyogika ke kalAzikSaNa (industrial, technical) nathI. 4. udAtta zikSaNa [ajJAta vi. ma. va. 21, ra10: e covIzImAM ! muMbAInA vizvavidyAlayamAMthI seMkaDo padavI dhare nIkaLyA, hajAree ApaNe jene udAtta (1) kahIe chIe e jAtanuM zikSaNa meLavyuM. 5. ziSTazikSaNa, vikAsapara keLavaNuM [da. bA.] Libido, (Psycho-ana.) dalen (Da), jIvanapravAha (yuMga), jIjIviSA bhUi. ga..] Light, 1. vilAsI [na. la.] na. graM. 407: premAna da earnest matano che, ane sAmaLa vilAsI (L.) svabhAva che. | 2. laghubhAra [2. ma.] hA. naM. 113: vicAranI gaMbhIratAnA ane rasanI gADhatAnA prasaMga hoya tyAM bhaleSane avakAza heta nathI, paNa vadhubhAra (1.) manavRttine prasaMga hoya tyAM bhaleSane avakAza hoI zake che, tethI, hAsyarasamAM leSane sthAna maLe che. 3. agambhIra [hiM. ga.] sAhityapravezikA. Lightness, laghutA [2. ma. ! hA. naM. 90: hAsyamaya kRtino bIjo eka prakAra te parody ('parihAsamaca anukaraNa') { che. e prakAra evo che ke gaMbhIra viSayanA koI lekhamAMnA vacane ke zilInI nakala halakA viSayanA varNanamAM karavAmAM Ave che, ane, e rIte gaMbhIratA tathA laghutAne pAse pAse mukIne te benA virodha vaDe hAsya upajAvavAmAM Ave che. _Light essay, 1. rasabharanibandha [ba. ka.] bhA. le. pravezaka, 42: zuddha sAhitya eTale ke kAvya-nATaka-navalakathA- ladhuvArtA-rasabharanibandharUpa kalpanAvihAra hRdayavihAra ane buddhivihArajanya avanavI sundarasRSTi. 2. rasAtmaka nibandha [vi. ka]. kai. 1, 2, 197 3. anibaddhanibaMdha [A. bA.] vasaMta, a. ka. trivedInA sAhityavinodanuM avalokana. 4. nibaMdhikA [ajJAta] ke. 1930, mArca, 164: juo nIce. 5. premikA, vihArikA [vi. ka.] ka. 190, mArca, 164: eka vAra zabdanA amuka kuzaLa sonIne meM patradvArA pUchayuM ke "nibaMdha eTale to khUba gaMbhIra vicArovALuM ne bhAre ke zuSka zailInuM lakhANa. e aMgrejI lAITa phemiliyara ke parsanala ese mATe na cAle. mATe A rasika sAhityaprakAra mATe kaMDaka judo paDI Ave evo zabda tamArI TaMkazALamAM paDI zake, to pADI mokalaze." javAbamAM AvyuM A "nibaMdhikA'. A "ese' prakAra mATe bhASAntarI agikA ke pachI "vihArikA paNa cAle, zAthI je "esesTanI kRti paripUrNa nahIM paNa vanirUpa, prayoga jevI hoya che; ane te rUDhigata lekhaka nahIM paNa pahelo jIvanavihArI ane pachI lekhaka hoya che. 6. mArmika nibandha [ajJAta) sA. 18, 337: A nibaMdha prakAra yuropamAM ye hajI nAnuM bALaka che. ahIM paNa ene uddabhava lagabhaga tAjetara ja thayo che ema kahiye to cAle. ghaNAne e navuM bALaka hAluM thaI paDyuM che, ane enA upara hAlamAM ne hAlamAM sai enAM navAM navAM nAma pADe che. duniyAnA For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lingua franca 109 Logic Linear, svAtaMtrya taraphanA jhAkane jANe anusarIne ! samAnabhASA (1. f.) tarIke thavAmAM nIcemAMno koI ene anibaddha nibaMdha" kahe che. koI eka prakAra saMbhavanIya che. enI vyaMjanA kaTAkSa ke cAturyane anulakSIne 2. sAmAnyabhASA hi. dvA] ene "mArmika nibaMdha' kahe che, koI enI che. keTalAka vidvAne hiMdI bhASAne dezanI razelI tarapha pradhAna daSTi rAkhI ene "haLavI sAmAnya bhASA (L. F.) banAvavAnI himAyata zailInA nibaMdho' evuM lAMbu nAma Ape che, ane keTalAka nara jAtinA nibaMdhane "nibaMdhikA' Literature 1. sAkSaratA na le. 1 evuM nArI jAtinuM nAma Ape che jema keTalAMka mAbApa chokarAne chokarI jevuM nAma daI na. graM. 1, 380: lairDa benardikanA vakhatalaDAve che tema, thI cekhuM pharamAna nIkaLyuM ke yuropanI che. prAsAdika nibandha [ja. bha. sAkSaratA (L.) dezIomAM vadhAravI e saradUrakALa. kArane mukhya uddeza hovo joIe. sA. 18, 337: AvA nibaMdhanuM nAma 2. sAhitya [ajJAta pADavAnuM kadAca jarUranuM lAge che enuM nAma 3. vADmaya [ajJAta prAsAdika nibandha" pADavAno vicAra kara. A 4. sArasvata, graMtharAzi [da. bA] nAma baMdhabesatuM lAgavAnAM be traNa kAraNe che; paheluM to e ke A prakAranA nibadha e prasanna Linear magnitude, WimonasanuM phaLa hoya che. lekhaka AnaMdamAM hoya, parimANa [ma. na.] lakhavAnA tAnamAM hoya, enuM attara ramya ce. zA. 163: rekhA parimANanI parIkSA AdolanothI UbharAtuM hoya te samayane prasAda cakSu sArAmAM sArI rIte karI zake che, ane be Avo nibandhamAM utare che. mana paNa rekhAnI laMbAimAM keTalo taphAvata che te vAta zaheranI deDadhAmamAMthI ekAta jIvananA zAntiH | bahu sUkSmatAthI samajI le che. maya AnaMdamAM gayo tyAre enA navatara Linear perception, WIERII nibanI ene preraNA maLI e ApaNe [ma. na. ce. zA.] jANiye chiye. sattvano prakAza thayAthI aMtaH Local, karaNamAM AnaMda utpanna thAya che ane evo Local character, 21142434 AnaMda, sAtvikatA ane prakAza mAnasanA [ ma. na. ] prasAdamAMthI utpanna thAya che. e mAnasanA prasAdane huM AvA nibaMdhonuM mukhya upalakSaNa ce. zA. 112H sthAnane lIdhe pratyakSanA gaga chuM. svarUpamAM je kAMI bheda paDe che tene sthAnasvarUpa Light literature, 1. sugama kahevAya. sAhitya [.. pha.]. Localisation, sthAnaniya 2. manoraMjanAthe sAhitya[ki. gha.) [ ma. na. ] sAbaramatI, 1983, hemanta, 14. ApaNA e. zA. 112: tvacAnI sAthe be biMduthI bolavAmAM, vivedamAM, gaMbhIra ke manera janArtha sparza thatAM je pratyakSa thAya che tene amuka sAhityamAM, kAvyamAM, saMgItamAM, kaLAmAM jyAM sthAnathI te thayuM ema ApaNe turata samajIe juo tyAM e thAnamaMtranI kAMika asara te chIe. e sthAnanirNaya thakI A sthAnasvarUpa jaNAvI joIe ja. kevaLa bhinna che. 3. mehanasAhitya [da. bA.) | Logic, 1. 1. tarkazAstra [ma. rU.] Lingua franca, 1. samAnabhASA ! ce. drA. 174: juo Ethics. ni. bhe.] 2. iMgrejInyAya ni. la.] trIjI pariSada, 4. 3: e lekhamAM DokaTara na. graM. 3, 236: e ja pramANe gaNitamAM zraDara kahe che tema eka bhASA keTaluMka ochuM thaI zake ema che, ane privi For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Logical, Lyric casamAMthI . (IgrenyAya) kADhI nAkhyuM hoya parAsta karavA mATe baMkime vAparela dalIlo athavA ichA upara ja rAkhyo hoya te ThIka. kharekhara nyAyasaMmata (1.) che. 3. nyAyazAstra ma. na.] 4. vasiddha (a. ka.] nyA. zA. 1: nyAya athavA vicArakamanA ni. vi. 129: mAruM vartana ekadama takasiddha niyamo viSe paNa enuM e ja samajavAnuM che. che. quite logical. bAhya ke AMtara saMskAranuM grahaNa, vargIkaraNa, 5. tarkazuddha [da. bI.] tAlana, e Adi kriyAo manuSyanA manamAM, Logical mind, nyAyaniSNAtanyAcanA je niyamone te akhalita rIte anu- buddhi [ ma. na. 2. zA. ] sare che te jaNAtA pUrvathI ja cAlatI hatI. Logical process, auss0211412 nyAyazAstranI utpatti manuSyanuM mana potAnA [ hI. vra.] vyavahAra upara vicAra kare che temAMthI ja sa. mI. juo Conceiving.. thaI che. Logical theory, tAki kaprakiyA, 4. pAzcAtyanyAya [A. bI.] tAki kavAda, tarkavAda [ hI. ba. ] su. ga. pravezaka, 22: paNa laiMka (pAzcAtya sa. mI. juo Conceiving. nyAya)nA viSayamAM ane emanA aicchika viSaya | Lunatic asylum, unmAdAregyamArala philosa (katavyamImAMsA)mAM pahele bhavana gi. mA.] naMbare AvyA. . . 3, 70: dhUrta lAle polIsanA mANasa 5. buddhivyApArazAstra [ba. ka.] | upara lakhelI tathA kelAbA unmAdArazyabhavana le. bhA. pravezaka, 19H eo kahe "tame to ! ( gAMDA mANasanI auSadhazALA)nA DAkutara para lojika (L. buddhivyApArazAstra)pUruM bhaNyA cho." ! lakhelI cIThIo haridAsa pAsethI vAMcI. 6. buddhivyApAravidyA[ba. ka] Lyric, 1. gItakavitA [na. lA.] a. 21: eo kahe, "hame te lejIka | juo Epie. . buddhivyApAravidhA) 52 bhacA che." 2, saMgItakavitA ni. lA. 7. pramANazAstra [rA. vi.] sa. na. ga. 309: I. sa. pUrve 1995 pra. pra. juo Epistemology. sUdhI mAM paMdara nyAyAdhIza thayA temAM gIDIana 2, tarkavyavasthA [2. ma.] mATe laDavaiyA, sAmasana mATe jorAvara mahala hA maM. pa7: hAracapAtra lakSaNomAM ane ! ane chelle sAmyuela te mATe bhAvikatA hato. aMzemAM khAsa jAtanI taka vyavasthA ( . ) potAnA prajAsattAka rAjyamAM yAdIone vacamAM hoya che. vacamAM satavAra philiraTena lokanI sattAne Logical, 1. sayunika [A. bI.] AdhIna thaI rahevuM paDayuM hatuM. e kALamAM gItaA. dha. 15: manuSyamAtra samAna che e saMgItakavitA dharma tathA nIti viSayanI ne vana siddhAntane vadhAre sayuktika (1) karI letAM tathA bharavADa viSayanI ghaNIka racAI hatI. jaNAze ke emAMthI kharUM letAM advaitavAda ja 3. gAyanekavitA [na. la.] nIkaLI Ave che. na. graM. 397H je pUrNa rasa kavithI cita2. nyAyAnusAri [ ta. ma. ] . rAto nathI tene anubhava gavaiyAthI A paNe karI va. 9, 297H...e prakAre nirarthaka, ane zakIye chIe ema ApaNe upara batAvyuM paNa adhikasa khyAka, niyamonI (utsargonI) saMprApti kevaLa rAganuM jora jagatamAM sthAyI nathI, ane rUpa "maTa gaurava" pratyakSa AvavA chatAM temAM jayAre enuM prabaLa jagatamAM saMpUrNa haze tyAre "kha vAghava' che ema mAnavuM e zuM paNa e bIna rasanuM smaraNa ja karAvI zake che, nyAyAnusAri (1.) che? tethI bIjI rasano jene anubhava ja nahi 3. nyAyasaMmata mina. rava. hoya tenA upara enI kaMI jhAjhI asara nahi ja . ca. gaSaNa, 29: AvA abhiprAyane thatI hoya tyAre have zuM karavuM? e prasaMge For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lyric 111 Lyric rAga kavitAnI sahAyatA mAge che, arthAt gAyana- ! kavitA (Lyrical poetry) utpanna thAya che, ! emAM prAdhAnya rAganuM ja hoya che. ApaNe pachADI kahyuM che ke jyAre bhokatApaNAnuM bhAna thavA mAMDe che tyAre te viSaya ane thatI asara saMbaMdhI | vicAra TukA vAkya rUpe manamAM pragaTa thAya che. evA vAkaya te gAyananI kavitA. 4. saMgItakAvya ni bho.] (1)ku. mA. prastAvanA, 10: "mahaTe aze A badhA saMgItakAvya (saMgItakAvya=L.) che. goThavaNane kama-dhyAnAtmakasaMgIta (= Meditative I.), rasAtmaka saMgIta (=Pathetic J.), varNanAtmaka kAvya (=Descriptive poem),-ema kAMIka che. (2) ka. 1, 1, 33: hAlamAM thoDA samaya upara . zabda mATe eka navI saMjJA rA. ba. ka. ThAkoranI TaMkazALamAM ghaDAIne bahAra paDI che. "miMgIta" A nAma hane prathamadarzane AkarSaka lAgyuM che. zabdamAM rahelo artha A saMjJAmAM suzliSTarUpe samAya che ! ema lAgyuM. paraMtu vicAra karatAM eka be UnatAe ane kSatio pragaTa thaI; "migIta" e nAmamAM "gItapaNuM gaNa rahe che; badhAM che. te gIta heAya ema avaraya niyama nathI; vastutaH | gIta (song) ane ]. e vacce bheda paNa saMbhave che. vaLI, ApaNe ]. zabdanuM lakSaNa hamaNAM thoDIvAra pachI joIzuM te pramANe Urmi (lAgaNI) e . nuM agyabhicArI aMga nathI. A kAraNathI huM A navA zabdanA AbhAsa- | zaidaryanA mehamAMthI chUTIne "saMgItakAvya' e zabdane ja vaLagI rahuM chuM. 5. rAgadevanikAvya [2. ma.] ka. sA. 21: rA. narasiMharAve potAnAM kAvyane "saMgItakAvyo' e nAma ApyuM che. saMgItakAgya' e emaNe aMgrejI ma. no artha karyo che, Tyre eTale vaNaparathI thayAthI Lyric zabda saMgIta paratve vaparAya che kharo, paNa kavitAnA saMbaMdhamAM je arthamAM e zabda vizeSe vaparAya che, ane pAcevanI "golDana TrejharImAM ane 2. narasiMharAvanI kusumamALAmAM e zabdathI je vizeSAdhAna, je vizeSa lakSaNanuM sUcana thAya che, te ekalA saMgItakAgya' zabdathI barAbara nathI thaI rahetuM. hadayaparanI asarathI prerAyalI, aMtarbhAvadarzaka e artha A graMthanA lakSaNamAM vizeSa icachelo che. asalanA vakhatamAM kavio potAnA bhAva saMgItamAM kahADatA, ane gAyananI peThe kavitA hRdayamAMthI nikaLI Ave che ene AbhAsa saMgIta zabdathI thAya che tenI ame nA nathI pADatA. paNa e AbhAsa jhAMkhe ane te e sUmadaSTie vicAravAthI ja thAya che. "saMgIta" karatAM A artha mATe vadhAre yogya zabada "rAga' che. saMgItanA arthanI sAthe A zabda "hRdayanA bhAva" e arthane paNa vAcaka che. LyricnI mAphaka kAMika aleSathI ane kAMika svabhAvathI, vastusthitithI "rAga' zabdamAM "hRdaya para asara ATaluM garbhita che mATe ja tenA be artha thAya che. tethI Lyric zabdano artha "rAgaivanikAvya" A zabdathI ghaNI sArI rIte samajAze; rAganuM ke hRdayabhAvanuM ja AviSkaraNa "rAga vani nAmanA kAgyamAM Ave e vAta spaSTa thaze. vaiyAkaraNa parathI alaMkArikAe "vani' zabda lIdho che tema e zabda levAthI-avAo rAga rUpI sphoTane kaMika aMze vini-A artha yathAyogya ja thaze . vaLI, saMskRta sAhityamAM uttama kAvyane "vani' nAma ApyuM che tenI sAthe virodha na AvatAM payricte paNa uttama kAvya ke davanikAvya che e batAvavuM saheluM paDaze. A kAraNo mATe "saMgItakAvya" karatAM "gavanikAvya e vadhAre yogya pada che ema amArUM dhAravuM che. 6. saMgItakakAvya [hi. ga.]. saMgItamaMjarI, prastAvanA, 6: "saMgItakalpa kAvya-lirika-(Lyrics) ane saMgIta(Songs) viSe carcA pagabhara karavAnA hetuthI prAraMbhamAM te viSe pradezadaka lakhANa karyuM che. 7. bhAvapradhAnakAvya nihA. da.] che. ku. prastAvanAH nATako ye jUdI judI jAtanAM che, ne A nATakane paNa aneka daSThi. binduthI joI zakAya. eka daSTibinduthI nirakhatAM A bhAvapradhAna nATaka-Lyrical Drama che. bhAvapradhAnakA- lyrics TUMko ja hoya evuM nathI. meghadUta, gItagovinda ane zrImad bhAgavata e ApaNAM managama ne vizALa bhAvapradhAna kAvyo che. aMgrejonuM lAMbAmAM lAMbu bhAvapradhAna kAvya kavi zelInuM suvikhyAta For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lyric 11ra Lyrical nATaka premIthiyasa anabAunDa--Prome- (1) tArmi; (2) ginitta theus Unbound nAmanuM che. yuropanuM tamidaM (2) pridhAnaM-jharSamAMsuvikhyAta bhAvapradhAna nATaka geIthenuM kAunTa ratta tArjivam. to pachI kAvyazAstraFoust. 8. saMgItamaya rAgadhvanikAvya | paribhASAmAM UrmikAvya UrmigIta Urmi gItine ThekANe A vadhu Take umika zabda [ 2. ma. ]. kema dAkhala na karo : kAvya, gIti, gIta, chaThThI pariSadu, 15: sa gItamaya rAgadhvani kRti, ke padya jevuM nAma adhyAhAra laIne artha ( Lyrical) kAvya mATe lokabaddha racanA karavo paDe, jAte vizeSaNa tene nAma gaNavuM jeTaluM ja garabInuM sAmarthya che. paDe, te karatAM kAvya, gIta, ke gIti jevA 9. vINAkAvya [da. bA] juo Ballad. zabdanA spaSTa saMyogathI je te nAma che, 10. UrmigIta [ba. ka.] ane arthabodha mATe vadhAre sarala che, evA, ka. zi. 17H e pravAhI teTaka have te navIna UrmikAvya Adi zabdo mahane te (gujarAtI paNa nA gaNAya. maNizaMkara, kalApi, vagerenAM mATe) vadhAre sArA lAge che; agara je ke huM e chaMdamAM racAyelAM uttama UrmigIta (4yrics) paNa kaI koI ThekANe vadhAre TuMka Urmika zabda vAparavAmAM doSa to nathI, eTaluM ja sArI peThe lokapriya thaI cUkayA che. .. mATe nahIM paNa sAmAnya vyavahAramAM e zabda vadhu "svAnubhavarasika" kAvya, "AtmalakSI" kAgya prasaraze te ene ja mukhya zabda lekhe svIkArI vagere zabdo sva. navalarAma, rA. ba. ramaNabhAI, levA taiyAra chuM. Adie yojyA che. pAribhASika zabdamAM Dramatic lyric, pAtralakSI padArthanI mukhya viziSTatAnuM spaSTa kathana, UrmikAvya [ba. ka.] saralatA, ane lAghava traNe hoya to sAruM evI buddhithI A navo zabda ghaDayo che. li. 18 : anyalakSI (pAtralakSI) Umi. 11. UrmikAvya, UrmigIti, kA mATe aMgrejImAM DemaeNTika lirika nAma rUDha * Ubhimukataka [ba. ka.] thayuM che. A nAmamAM be doSa che. UrmipradhAna nATaka meTe bhAge DemeTika lirike kahI zakAya li. 160-1: kavitA mAtra suspaSTa evAM hoya to pachI lirikanA eka peTA kalpanAtha madhura sugDa, tejomaya vagerenI sAthe vibhAgane mATe A nAma goTALA utpanna sAthe Urmivata paNa hovI joIe, ane karanAruM che. vaLI DrAmA eTale daya kAvyanuM AmAMthI je UrmipradhAna te kavitA lirika; mukhya lakSaNa ke kaI rItanA takhtA upara te je Urmika, UrmikAo mATe sarvasAmAnya keca hAvabhAva sAthe bhajavAya, e aMza A zabda UrmikAvya. vaLI kRti kRtinA bIjA guNa peTA vibhAgamAM nahIM, A to lirika ane joIne tene vyatA pramANe UrmigIta, Urmi- zrAvya, mATe "pAtralakSI UrmikAvya nAma ja gIti, Urmi mukataka kahI zakAya; je ke Urmi- vadhAre sAruM che. kAvya zabdane pradeza A traNe peTA zabdanA Meditative lyric, ELCH5 pradezane ekatra laI, te karatAM paNa vizAla che. saMgIta [na. .] juo Lyric. 12. Urmika, UmikA [ba. ka.] Pathetic lyric, PRACH5 200 li. 82-3: [na. .] juo Lyric. Urmika prajanna Ura gagananuM halAvatAM; Lyrical, UrmipradhAna [ba. ka.] Umike truTanta Ura avaninuM palALatAM. . 1, 3, 39H lirikala (urmipradhAna) hoya (Urmika urmikAvya. valsa pratyayanA anekA- te ja kavitA: jemAM hRdayatattva pradhAna vA sarvorthamAMthI traNa ke temano game te letAM "Urmika pari nA hoya, tene kavitA-kavitA ! kema ja zabdano "Urmika kRti te Umika" evo artha kahevAca ! bese che. vananA A traNa arthanI phoDa nIce Lyrical drama, bhAvapradhAna pramANe - nATaka 'hA. da. juo lyric. pUrvArdha samApta For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pusta thI 66 sUryaprakAza ? prinTIMga presamAM paTela mULacaMdabhAi trI:zcama che. pAnakora nAka-amadAvAda. For Private and Personal Use Only